Sprawozdania i deklaracje w instytucjach kultury

Rozdział III. Mechanizm podzielonej płatności w instytucji kultury

1. Informacje ogólne

Mechanizm podzielonej płatności (ang. split payment) to nowa instytucja prawa publicznego, obowiązująca w naszym porządku prawnym od 1.7.2018 r. W VATU dodano nowy rozdział zatytułowany „Mechanizm podzielonej płatności” i nowe art. 108a–108d w celu uregulowania zasad stosowania MPP. Mechanizm podzielonej płatności jest uważany za jedno z rozwiązań:

1) mających na celu przeciwdziałanie nadużyciom i oszustwom podatkowym,

2) eliminujących ryzyko „znikania” podatników wraz z nieodprowadzonym VAT,

3) zapewniających większą stabilność wpływów z tytułu VAT, zapewniających pewność prowadzenia działalności gospodarczej oraz zachowanie równych zasad konkurencji.

Split payment daje podatnikom dobrowolność w stosowaniu tego mechanizmu oraz zakłada jednostronne działanie, co oznacza, że inicjatywę w powyższym zakresie pozostawia się tylko nabywcy towarów lub usług, ale skorzystanie przez nabywcę z tej metody rozliczeń oznacza określone konsekwencje zarówno dla nabywcy, jak i dla dostawcy towarów lub usługodawcy. Ponadto dobrowolność oznacza, że można ją stosować w sposób wybiórczy, czyli nie każda faktura musi być uregulowana z zastosowaniem MPP – to nabywca decyduje, którą fakturę zapłaci z zastosowaniem tego mechanizmu i wobec którego dostawcy go zastosuje.

Aby jeden i drugi podmiot, tj. nabywca i dostawca, mógł decydować o tym mechanizmie, państwo polskie musi uzyskać odpowiednią zgodę na wprowadzenie tej regulacji. Warto tu podkreślić, że VAT to podatek zharmonizowany, co oznacza, że jego konstrukcja jest ujednolicona we wszystkich państwach członkowskich UE. Zatem na odstępstwo w postaci wprowadzenia obligatoryjnie nowej regulacji do polskiego prawa podatkowego musi wyrazić zgodę KE.

Mechanizm podzielonej płatności znajduje zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do transakcji dokonywanych na rzecz innych podatników biznesowych, czyli do transakcji B2B. To oznacza, że:

1) pozostaje bez wpływu na zakupy dokonywane przez konsumentów (podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej),

2) nie jest możliwe zastosowanie MPP w transakcjach B2C (nie można go stosować w relacjach z osobami prywatnymi),

3) nie ma możliwości opłacania z rachunku VAT (konta dotyczącego podzielonej płatności) zobowiązań w innych podatkach.

 Tym samym MPP mogą stosować tylko podatnicy VAT i tylko dla potrzeb rozliczeń w tym podatku.

 Od 1.7.2018 r. nabywca towaru lub usługi otrzymujący fakturę VAT ma możliwość skorzystania z MPP, czyli wydania odpowiedniej dyspozycji do banku, tj. podzielenia kwoty wynikającej z faktury na dwie części: kwota netto będzie mogła być wpłacona na zwykły rachunek bankowy dostawcy, a kwota odpowiadająca VAT – na odrębny, wydzielony rachunek dostawcy, zwany rachunkiem VAT. W związku z wprowadzeniem nowych przepisów ta regulacja odnosi się nie tylko do przedsiębiorców komercyjnych, lecz także do instytucji kultury, które są podatnikami VAT.

Vademecum wójta, burmistrza, prezydenta

Ustawa o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów. Komentarz

Art. 10 [Zasady waloryzacji opłat]

I. Zasady waloryzacji opłaty przekształceniowej

1. W orzecznictwie administracyjnym wskazuje się, że waloryzacja, odnosząc się do jakiejś wartości, oznacza jej przerachowanie (wyr. WSA w Krakowie z 24.8.2017 r., II SA/Kr 540/17, Legalis) lub też oznacza jej urealnienie (wyr. WSA w Warszawie z 15.2.2018 r., IV SA/Wa 959/17, Legalis). Z kolei w innym orzeczeniu sąd wskazał, że waloryzacja służy zapewnieniu realności świadczeń pieniężnych wynikających z GospNierU (wyr. WSA w Białymstoku z 29.4.2008 r., II SA/Bk 870/07, Legalis).

2. Jak stanowi art. 5 GospNierU waloryzacji kwot należnych z tytułów określonych w ustawie dokonuje się przy zastosowaniu wskaźników zmian cen nieruchomości dla nieruchomości sklasyfikowanych w rejestrze cen i wartości nieruchomości, z uwzględnieniem danych wynikających z ewidencji gruntów i budynków. Prezes GUS ogłasza, w formie obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, wskaźniki zmian cen nieruchomości dla danego rodzaju nieruchomości, nie później niż w terminie 4 miesięcy od zakończenia kwartału, którego te wskaźniki dotyczą, z podziałem na województwa. W przypadku, gdy dla danego kwartału nie ogłoszono wskaźnika zmian cen nieruchomości dla danego rodzaju nieruchomości, waloryzacji kwot należnych z tytułów określonych w ustawie za ten kwartał dokonuje się przy zastosowaniu ostatniego ogłoszonego przez Prezesa GUS wskaźnika zmian cen nieruchomości dla danego rodzaju nieruchomości. W przypadku, gdy dla danego rodzaju nieruchomości nie ogłoszono nigdy wskaźnika zmian cen nieruchomości, waloryzacji kwot należnych z tytułów określonych w ustawie w tym zakresie dokonuje się przy zastosowaniu wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszanego przez prezesa GUS. W przypadku, gdy nieruchomość składa się z co najmniej dwóch części odpowiadających różnym rodzajom nieruchomości, waloryzacji dokonuje się przy zastosowaniu średniej ważonej wskaźników zmian cen nieruchomości właściwych dla każdej z części tej nieruchomości, przyjmując za wagi powierzchnię poszczególnych części.

Użycie przez ustawodawcę zwrotu „opłata może podlegać waloryzacji” sugeruje, że organ może jej dokonać, ale nie jest do tego zobowiązany przepisem bezwzględnie obowiązującym. Jedynie w przypadku wniosku o dokonanie aktualizacji będzie on zmuszony do podjęcia stosownych działań.

Aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, zgodnie z art. 77 ust. 3 GospNierU, dokonywana jest na podstawie wartości nieruchomości gruntowej określonej przez rzeczoznawcę majątkowego. Natomiast waloryzacja, o której mowa w art. 10 ust. 1 PrzeksztUżytkWieczU ma się dokonywać przy zastosowaniu wskaźników zmian cen nieruchomości dla nieruchomości sklasyfikowanych w rejestrze cen i wartości nieruchomości, z uwzględnieniem danych wynikających z ewidencji gruntów i budynków.

Oznacza to, że w przypadku aktualizacji wartość opłaty rocznej jest wyliczana od aktualnej wartości rynkowej nieruchomości, natomiast w przypadku waloryzacji dokonuje się przeliczenia już ustalonej opłaty o z góry przyjęty wskaźnik. Zdecydowanie należy uznać, że spowoduje to zmniejszenie realnych dochodów wpływających do byłych publicznoprawnych właścicieli przekształconych nieruchomości. Podczas gdy wskaźnik wzrostu cen jest wskaźnikiem statystycznym wyliczanym w oparciu o ogólne założenia, np. jedynie na podstawie cen transakcyjnych nieruchomości mieszkaniowych położonych na terenie województwa, to wartość nieruchomości określona w operacie szacunkowym jest wyliczana metodą porównywania na rynku lokalnym, z uwzględnieniem współczynników korygujących uwzględniających m.in. położenie nieruchomości, dostęp do infrastruktury, kształt działki.

II. Zasady waloryzacji

 

Ustawodawca w GospNierU nie przewidział możliwości dokonywania waloryzacji kwot należnych z tytułów określonych ustawowo w oparciu o wniosek. W tym przepisie wprowadzano taką możliwość. Waloryzacja na wniosek zobowiązanego do ponoszenia opłat jest rodzajem przepisu szczególnego w odniesieniu do art. 5 GospNierU.

III. Odmowa dokonania waloryzacji

 
1. Przepis o waloryzacji opłaty przekształceniowej nakłada na określony organ obowiązek jej dokonania. Podobnie ustawodawca postąpił w odniesieniu do przypadków określonych w GospNierU, np.:

1) art. 68 ust. 2 (zwrot kwoty udzielonej bonifikaty w przypadku zbycia nieruchomości przed upływem 10 lat),

2) art. 132 ust. 3 (wysokość odszkodowania ustalona w decyzji wywłaszczeniowej),

3) art. 148 ust. 3 (wysokość opłaty adiacenckiej ustalona w decyzji w okresie od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wydana została decyzja, do pierwszego dnia miesiąca, w którym powstał obowiązek zapłaty).

2. Odmowa dokonania waloryzacji nie powinna przybierać formy administracyjnej. Skoro organ, na podstawie art. 10 ust. 2 PrzeksztUżytkWieczU, zawiadamia o wysokości zwaloryzowanej opłaty, to należy przyjąć, że zawiadamia również o odmowie jej dokonania. Ustawodawca nie precyzuje formy prawnej zawiadomienia.

3. Zarówno w przypadku dokonania, jak również odmowy waloryzacji, właścicielowi nieruchomości nie przysługuje procedura odwoławcza. Jest to uzasadnione tym, że waloryzacja to czynność techniczna polegająca na sprawdzeniu, czy od dnia przekształcenia lub ostatniej waloryzacji zmieniły się wskaźniki, o których mowa w art. 5 GospNierU.

Ustawa o pracowniczych planach kapitałowych. Komentarz

Art. 73 [Zakres ewidencji umów o zarządzanie PPK]

 

KOMENTOWANY PRZEPIS

 

Art. 73

Ewidencja umów o zarządzanie PPK zawartych przez podmioty zatrudniające obejmuje:

1) numer podmiotu zatrudniającego w ewidencji PPK;

2) datę zawarcia umowy o zarządzanie PPK;

3) nazwę podmiotu zatrudniającego i instytucji finansowej;

4) NIP lub inny numer identyfikacyjny podmiotu zatrudniającego;

5) serię i numer dokumentu tożsamości lub paszportu osoby fizycznej będącej podmiotem zatrudniającym, jeżeli nie nadano jej NIP;

6) adres siedziby podmiotu zatrudniającego i instytucji finansowej;

7) adres do korespondencji podmiotu zatrudniającego i instytucji finansowej.

1. Elementy ewidencji umów o zarządzanie PPK. Trzecią ewidencją przewidzianą przez ustawodawcę w treści art. 68 pkt 3 PracPlanKapU jest uregulowana w art. 68 pkt 3 PracPlanKapU oraz komentowanym art. 73 PracPlanKapU ewidencja umów o zarządzanie PPK. Zgodnie z komentowanym przepisem ewidencja ta obejmuje:
1) numer podmiotu zatrudniającego w ewidencji PPK;
2) datę zawarcia umowy o zarządzanie PPK;
3) nazwę podmiotu zatrudniającego i instytucji finansowej;
4) NIP lub inny numer identyfikacyjny podmiotu zatrudniającego;
5) serię i numer dokumentu tożsamości lub paszportu osoby fizycznej będącej podmiotem zatrudniającym, jeżeli nie nadano jej NIP;
6) adres siedziby podmiotu zatrudniającego i instytucji finansowej;
7) adres do korespondencji podmiotu zatrudniającego i instytucji finansowej.

2. Porównanie ewidencji. Dane gromadzone na podstawie dyspozycji art. 73 PracPlanKapU po części pokrywają się z tymi gromadzonymi na podstawie dyspozycji art. 72 PracPlanKapU w ewidencji podmiotów zatrudniających. Są to jednakże odrębne ewidencje. Ewidencja, o której mowa w treści art. 73 PracPlanKapU, obejmuje wszystkie umowy o zarządzanie PPK bez względu na czas ich zawarcia, wielkość podmiotów zatrudniających będących stroną takiej umowy (art. 134 PracPlanKapU), czy status własnościowy podmiotu zatrudniającego w rozumieniu podziału dokonanego przez ustawodawcę na podstawie art. 137 PracPlanKapU, w którym to przepisie wprowadzono kategorię podmiotów zatrudniających sektora finansów publicznych. Szerzej na ten temat zob. kom. do art. 134 i 137 PracPlanKapU.

Ustawa o finansach publicznych. Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz

1. Wstęp. Obowiązująca ustawa z 27.8.2009 r. o finansach publicznych stanowi trzecią w okresie powojennym postać skodyfikowania albo stworzenia innej formy kompleksowej regulacji prawa finansów publicznych. We wcześniejszych okresach, także przed wojną, taka całościowa regulacja odnosząca się do finansowania sektora publicznego, albo przynajmniej jego zasadniczej części, nie istniała. Regulację funkcjonowania „finansów publicznych” zapewniało zaś rozproszone w wielu ustawach prawo budżetowe, które określało formy dyspozycji gospodarczej dotyczącej finansów publicznych oraz zasadnicze postaci budowania, wykonywania i kontroli wykonywania budżetów publicznych (zob. np. L. Kurowski, Podział wydatków administracji państwowej).

Ustawa o samorządzie powiatowym. Komentarz

KOMENTOWANY PRZEPIS

1. W przypadku łączenia powiatów lub tworzenia nowego powiatu Prezes Rady Ministrów, na wniosek wojewody zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wyznacza pełnomocnika do spraw połączenia powiatów lub utworzenia nowego powiatu spośród pracowników podległych wojewodzie albo pracowników starostwa powiatu, którego obszar wchodzi w skład łączonego lub nowo tworzonego powiatu.

2. Do czasu połączenia powiatów oraz utworzenia nowego powiatu zadaniem pełnomocnika, o którym mowa w ust. 1, jest przygotowanie organizacyjne i prawne powiatu do wykonywania zadań publicznych, w tym przygotowanie projektu uchwały budżetowej powiatu w trybie i na zasadach określonych w przepisach o finansach publicznych.

3. Z dniem połączenia powiatów lub utworzenia nowego powiatu pełnomocnik, o którym mowa w ust. 1, przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji jego organów do czasu wyboru nowych organów powiatu, a w przypadku, o którym mowa w art. 390a § 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2018 r. poz. 754) – do dnia pierwszej sesji rady powiatu zwołanej w trybie art. 15 ust. 10.

1. Pierwotne brzmienie. Artykuł 3ca został dodany ustawą z 25.6.2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1045 ze zm.).

2. Przebieg prac legislacyjnych. Zmiana wynika z rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk sejmowy Nr 2656, Sejm RP VII kadencji). Projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw stanowi realizację założeń przyjętych przez Radę Ministrów 11.6.2013 r. Celem projektowanej regulacji jest usprawnienie funkcjonowania i organizowania zadań, które gminy, powiaty i województwa samorządowe wykonują na rzecz obywateli.

3. Pełnomocnik do spraw połączenia powiatów lub utworzenia nowego powiatu. Komentowany artykuł wprowadza instytucję pełnomocnika do spraw połączenia powiatów lub utworzenia nowego powiatu, którego zadaniem do czasu utworzenia nowego powiatu jest przygotowanie organizacyjne i prawne powiatu do wykonywania zadań publicznych. Z dniem utworzenia powiatu pełnomocnik przejmie wykonywanie zadań i kompetencji jej organów do czasu ukonstytuowania się nowych organów powiatu. Do zadań pełnomocnika należy m.in. dokonanie oceny, które jednostki organizacyjne łączonych powiatów powinny być połączone organizacyjnie z dniem utworzenia nowej jednostki, a które powinny działać na dotychczasowych zasadach lub zostać zlikwidowane, a także przygotowanie starostwa powiatowego do wykonywania zadań publicznych z chwilą utworzenia nowej jednostki itp. Ponadto wskazano wprost, że do zadań pełnomocnika będzie należało zapewnienie prawidłowej gospodarki finansowej utworzonej jednostki, a w szczególności uchwalenia jej budżetu – projekt budżetu nowej jednostki przygotowany przez pełnomocnika i skonsultowany z regionalną izbą obrachunkową stałby się podstawą jej gospodarki finansowej do czasu uchwalenia budżetu.

4. Podmiot powołujący. Pełnomocnika do spraw połączenia powiatów lub utworzenia nowego powiatu powołuje Prezes Rady Ministrów, na wniosek wojewody zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej.

5. Stosunek pracy. Zgodnie z art. 68 § 1 KP, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach. Cechą charakterystyczną stosunku pracy z powołania jest brak ochrony jego trwałości, wyrażający się tym, że Prezes Rady Ministrów może w każdej chwili, bez podania przyczyny, odwołać pełnomocnika powołanego z zajmowanego stanowiska. Celem nawiązania stosunku pracy na podstawie powołania jest stworzenie organowi powołującemu swobody w doborze osób, którym powierza się na ogół stanowiska kierownicze. Stąd też wynika mniejsza stabilność powyższego stosunku pracy.

6. Zakres powołania. Zgodnie z ustawą, powołanie może nastąpić wyłącznie spośród pracowników podległych wojewodzie albo pracowników starostwa powiatu, którego obszar wchodzi w skład łączonego lub nowo tworzonego powiatu. Ustawodawca tym samym zamknął drogę powołaniu dowolnej osoby, ograniczając wybór do zamkniętego kręgu.

7. Czas powołania. Stosunek pracy na podstawie powołania jest na ogół nawiązywany na czas nieokreślony. W tym jednak przypadku ogranicza się do czasu wyboru nowych organów powiatu, a w przypadku, o którym mowa w art. 390a § 2 ustawy z 5.1.2011 r. – Kodeks wyborczy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 754 ze zm.) (tj. jeżeli data utworzenia nowej jednostki samorządu terytorialnego, w tym w przypadkach, o których mowa w art. 390 § 1 pkt 1 i 3, przypada w roku bezpośrednio następującym po dacie wyborów zarządzonych na podstawie art. 371, wybory do nowej rady przeprowadza się łącznie z tymi wyborami) – do dnia pierwszej sesji rady powiatu zwołanej w trybie art. 15 ust. 10 SamPowiatU.

Nowe treści w Legalis Administracja – luty 2019

System Informacji Prawnej Legalis Administracja w lutym 2019 r. uzupełniony został w stosunku do poprzedniego miesiąca aż o 14 738 aktów prawnych (w tym: 974 z Dziennika Ustaw, Monitora Polskiego i dzienników resortowych; 12 771 aktów prawa miejscowego) oraz 12 159 orzeczeń (w tym 7 636 orzeczeń sądów).

Państwa uwagę zwracamy także na wzbogaconą bazę odautorskich porad (gotowe odpowiedzi na pytania i problemy zgłaszane przez jednostki publiczne – Praktyczne wyjaśnienia) i aktualności – 415 nowych treści.

To tylko wybrane treści, o które wzbogacony został w stosunku do poprzedniego miesiąca Legalis Administracja.

Zwracamy Państwa uwagę także na poszerzoną bazę poradników (dla urzędników, skarbników, sekretarzy, kierowników jednostek) opublikowanych on-line, które są powiązane z systemem aktów prawnych, m.in.:

• Podatkowe i bilansowe zamknięcie roku 2018 – wyd. 2; red.: prof. dr hab. Artur Hołda
• Vademecum wójta, burmistrza, prezydenta – red.: Zbigniew Jerzmanowski
• Ochrona danych osobowych w spółdzielniach i wspólnotach mieszkaniowych – dr Maciej J. Nowak, Zuzanna Tokarzewska-Żarna

Polecamy Państwu najnowsze komentarze, m.in.:

• Ustawa o finansach publicznych. Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych – 3; red.: prof. dr Wojciech Misiąg
• Ustawa o samorządzie powiatowym – : dr Paweł Drembkowski
• Ustawa o samorządzie województwa – : dr Sebastian Gajewski, dr Aleksander Jakubowski

Zapraszamy do zapoznania się z plikiem, w którym graficznie przedstawiliśmy miesięczną aktualizację treści Legalis Administracja oraz prezentujemy dodane w lutym treści praktyczne, poradniki, komentarze Wydawnictwa C.H.Beck – do pobrania poniżej.

Nowości w Legalis Administracja – luty 2019 >>

Praktycznie o ochronie danych osobowych

Publikacja systematyzuje wiedzę i wskazuje, jak należy interpretować określone wymogi RODO dzięki odniesieniu się do praktyki i uwzględnieniu wytycznych Grupy Roboczej Art. 29. Wskazuje, jak rozumieć i stosować podejście oparte na ryzyku.

Najważniejsze atuty książki to m.in.: praktycznie podejście do analizy ryzyka i oceny skutków przetwarzania, precyzyjne opisanie zadań inspektora ochrony danych i znaczenia takiej osoby w systemie ochrony danych, jak również wskazanie sytuacji, w których wyznaczenie IOD jest obligatoryjne oraz wzory dokumentów.

Dzięki publikacji dowiesz sie m.in.: jak przygotować i przeprowadzić skuteczny audyt systemu ochrony danych osobowych, jak zaprojektować harmonogram zmian w organizacji, jak dostosować proces odbierania zgód na przetwarzanie danych osobowych oraz jak powinny brzmieć klauzule zgód na przetwarzanie danych osobowych.

Fragment tekstu z poradnika:

IOD – funkcja nadal fakultatywna?

Ogólne rozporządzenie o ochronie danych w określonych przypadkach przewiduje obligatoryjne powołanie funkcji inspektora przez administratora danych, ale również w podmiocie przetwarzającym, czyli u procesora. Ponadto w RODO pozostawiona została „furtka” dla państw członkowskich, które mogą wprowadzić obowiązek powołania IOD również w innych podmiotach niż wskazane bezpośrednio w RODO, jednakże Polska nie skorzystała z tego prawa.

Powołanie IOD będzie obligatoryjne zawsze w sytuacji, gdy:

1) przetwarzania dokonuje organ lub podmiot publiczny, z wyjątkiem sądów w zakresie sprawowania przez nie wymiaru sprawiedliwości;

2) główna działalność administratora lub podmiotu przetwarzającego polega na operacjach przetwarzania, które ze względu na charakter, zakres lub cele wymagają regularnego i systematycznego monitorowania osób, których dane dotyczą, na dużą skalę; warto w tym miejscu wskazać, iż preambuła RODO dostarcza wskazówek interpretacyjnych, co należy rozumieć przez nieostry termin „główna działalność” – w sektorze prywatnym przetwarzanie danych osobowych jest główną działalnością administratora, jeżeli oznacza jego zasadnicze, a nie poboczne czynności;

3) główna działalność administratora danych lub podmiotu przetwarzającego polega na przetwarzaniu na dużą skalę szczególnych kategorii danych oraz danych osobowych dotyczących wyroków skazujących i naruszeń prawa, z zastrzeżeniem, iż przetwarzanie danych osobowych nie powinno być uznane za przetwarzanie na duża skalę, jeżeli dotyczy danych osobowych pacjentów lub klientów i jest dokonywane przez pojedynczego lekarza, innego pracownika służby zdrowia lub adwokata czy radcę prawnego.

Obowiązek wyznaczenia IOD jest definiowany poprzez:

1) kategorię przetwarzanych danych,

2) cel przetwarzania danych na dużą skalę, oraz

3) zawsze gdy będzie mowa o jednostce publicznej.

Zgodnie z OchrDanychU przez organy i podmioty publiczne obowiązane do wyznaczenia IOD rozumie się:

1) jednostki sektora finansów publicznych,

2) instytuty badawcze,

3) Narodowy Bank Polski.

Jednostki sektora finansów publicznych określa natomiast FinPubU. Są to:

1) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały,

2) jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki,

3) związki metropolitalne,

4) jednostki budżetowe,

5) samorządowe zakłady budżetowe,

6) agencje wykonawcze,

7) instytucje gospodarki budżetowej,

8) państwowe fundusze celowe,

9) ZUS i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,

10) NFZ,

11) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,

12) uczelnie publiczne,

13) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne,

14) państwowe i samorządowe instytucje kultury,

15) inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego.

Podsumowując, pierwsza przesłanka obligatoryjnego wyznaczenia IOD, tj. dotycząca podmiotów i organów publicznych, nie powoduje problemów interpretacyjnych. Niestety problem pojawia się w interpretacji przesłanki drugiej i trzeciej oraz zdefiniowaniu: głównej działalności, dużej skali oraz regularnego i systematycznego monitorowania.

Zobacz także:

• Uzyskiwanie danych uczestników konkursu a RODO
• Obowiązek publikacji statutu szkoły na stronie BIP
• Obowiązek udzielenia informacji o adresie zamieszkania i numerze PESEL

Więcej o ochronie danych osobowych znajdziesz w module Informacja publiczna, bezpieczeństwo publiczne >>

Prawo ochrony środowiska. Komentarz 2019, wyd. 3

Art. 7a [Zastosowanie przepisów ustawy]

Do bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku i do szkody w środowisku w rozumieniu ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie stosuje się przepisy tej ustawy.

1. Lex specialis. Artykuł 7a PrOchrŚrod uzupełnia proklamowaną w art. 7 ustawy zasadę „zanieczyszczający płaci”.

W stosunku do art. 7 PrOchrŚrod (i regulacji szczegółowych opartych na zasadzie „zanieczyszczający płaci”) art. 7a jest przepisem szczególnym, znajdującym zastosowanie wyłącznie w stanach faktycznych kwalifikowanych na podstawie ustawy szkodowej jako bezpośrednie zagrożenie szkodą w środowisku i szkoda w środowisku.

Jako lex specialis art. 7a PrOchrŚrod (a ściślej – przepisy SzkodyŚrodU, do której przepis ten odsyła) nie wyczerpuje zagadnień odpowiedzialności prawnej za negatywne oddziaływanie na środowisko. W doktrynie zgodnie podkreśla się, że ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie zasadniczo nie wyłącza ani nie ogranicza systemów odpowiedzialności administracyjnej za korzystanie ze środowiska, w tym za negatywne oddziaływanie na środowisko, ustanowionych czy to w szczegółowych przepisach komentowanej ustawy (art. 362 i n.), czy to w innych ustawach (np. w ustawie – PrWod), a jedynie je uzupełnia (szerzej zob. B. Rakoczy, Komentarz; M. Górski, Odpowiedzialność administracyjnoprawna; W. Radecki, Ustawa o zapobieganiu szkodom; B. Draniewicz, Odpowiedzialność za szkodę w środowisku; zob. także np. post. NSA z 1.6.2009 r. (II OW 82/08, Legalis), w którym NSA stwierdził, że: „odprowadzanie ścieków bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego niewątpliwie musi być uznane za szkodę w środowisku w rozumieniu art. 6 pkt 11 ustawy z 13.4.2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 954 ze zm.), ale szkodę, której naprawianie odbywa się na zasadach określonych w art. 186 ust. 3 Prawa wodnego”.

W żaden sposób ustawa nie narusza także zasad odpowiedzialności cywilnej i karnej obowiązujących w szeroko pojętym prawie ochrony środowiska. Trafnie zwraca się natomiast uwagę, iż ustawa uzupełnia w pewnym, choć dość wąskim zakresie system odpowiedzialności cywilnej oraz karnej w ochronie środowiska (zob. M. Górski, [w:] M. Górski (red.), Prawo ochrony środowiska, s. 202). Przykładem instrumentów przynależnych sferze odpowiedzialności cywilnej są roszczenia regresowe podmiotu korzystającego ze środowiska wobec sprawcy szkody lub organu administracji z art. 22 ust. 3 SzkodyU. Elementem prawnokarnym są z kolei grzywny z art. 28–29 SzkodyU.

2. Ustawa szkodowa. SzkodyU transponuje do polskiego porządku prawnego dyrektywę 2004/35/WE. Dyrektywa ta umożliwia egzekwowanie odpowiedzialności za niemal każde działanie podmiotu korzystającego ze środowiska (art. 4 określa nieliczne wyłączenia przedmiotowe), które spowodowało szkodę w środowisku lub stwarza bezpośrednie zagrożenie jej wystąpienia. W tym kontekście można ją uznać za akt prawny wdrażający zasadę „zanieczyszczający płaci” w najdalej idącym zakresie, o ile bowiem inne dyrektywy ustalają na podstawie zasady „zanieczyszczający płaci” reguły postępowania oraz zasady odpowiedzialności za poszczególne aspekty działalności podmiotów korzystających ze środowiska, takie jak zanieczyszczenia, inne negatywne oddziaływania na środowiska, zagrożenie nimi, bądź tylko ryzyko ich wystąpienia, o tyle dyrektywa 2004/35/WE, mająca w stosunku do nich charakter szczególny wprowadza kompleksowy system ochrony prewencyjnej (odpowiedzialność za bezpośrednie zagrożenie szkodą w środowisku – obowiązek podjęcia działań zapobiegawczych) i następczej (odpowiedzialność za szkodę w środowisku – obowiązek prowadzenia działań naprawczych w przypadku wystąpienia szkody w środowisku).

Analogiczny status w prawie polskim posiada ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie. Wypełnia ona lukę w prawie, która przed dniem jej wejścia w życie pozwalała sprawcom niektórych negatywnych skutków dla środowiska uniknąć odpowiedzialności, a w przypadku szkód w powierzchni ziemi – ujednolica wcześniej obowiązujące zasady odpowiedzialności.

3. Szkody w środowisku. Artykuł 6 pkt 11 SzkodyU definiuje „szkody w środowisku” jako negatywne mierzalne zmiany stanu lub funkcji elementów przyrodniczych, ocenione w stosunku do stanu początkowego, spowodowane bezpośrednio lub pośrednio przez działalność prowadzoną przez podmiot korzystający ze środowiska. Ustawa szkodowa, analogicznie jak dyrektywa, wiąże zasadę „zanieczyszczający płaci” z pojęciem „szkody w środowisku”, mieszczącej w swoim zakresie zarówno skutki dla środowiska, które można uznać na podstawie innych przepisów za zanieczyszczenia, jak i takie rezultaty działania podmiotu korzystającego ze środowiska, których nie można kwalifikować jako zanieczyszczeń środowiska. Zestawienie pojęć: „zanieczyszczenie” i „szkoda w środowisku” wskazuje, że są to pojęcia krzyżujące się. Szkoda w gatunkach chronionych, szkoda w chronionych siedliskach przyrodniczych oraz szkoda w wodach nie są w warstwie definicyjnej związane z zanieczyszczeniami. W przypadku szkody w powierzchni ziemi – definicja ustawowa tego pojęcia wprost odwołuje się do zanieczyszczenia gleby lub ziemi i traktuje oba pojęcia jako synonimy. Niektóre dokumenty Unii Europejskiej nawiązujące do zasady „zanieczyszczający płaci” pojęcia: „zanieczyszczenie” oraz „szkoda w środowisku” traktują generalnie jako synonimy (nie tylko w przypadku szkód dotyczących powierzchni ziemi). Na przykład w nieobowiązujących już Wytycznych dotyczących pomocy państwa dla celów ochrony środowiska naturalnego (Community Guidelines on State Aid for Environmental Protection, Dz.Urz. UE C Nr 37 z 2001 r., s. 3 uzupełniony) czytamy, że „zasada „zanieczyszczający płaci” stanowi, iż koszty walki z zanieczyszczeniami powinny obciążać zanieczyszczającego, to jest podmiot, który bezpośrednio lub pośrednio spowodował szkodę w środowisku albo stworzył warunki dla powstania takiej szkody” (cyt. za: M.M. Kenig-Witkowska, Prawo środowiska, s. 106). Z kolei zgodnie z polskim tłumaczeniem ww. dokumentu omawiana zasada oznacza, iż „koszty środków mających na celu naprawę skutków zanieczyszczeń powinien ponosić sprawca zanieczyszczeń”. Oczywiście możliwy jest między nimi związek polegający na relacji wynikania – zanieczyszczenie może stanowić przyczynę powstania szkody w środowisku.

Vademecum radnego jednostki samorządu terytorialnego

Rozdział VIII. Nadzór i kontrola

Samorząd terytorialny stanowi zdecentralizowaną formę działania administracji publicznej. Oznacza to, że pomimo posiadanej samodzielności w realizacji zadań publicznych, organy samorządowe podlegają działaniom kontrolnym i nadzorczym, które mają na celu zapewnienie poprawności działania JST. Z perspektywy prawnej istotne będą dwa aspekty funkcjonowania administracji lokalnej i regionalnej, tj. podejmowanie czynności prawnych na podstawie obowiązujących przepisów prawnych oraz ich realizacja w granicach obowiązujących przepisów.

Występowanie nadzoru i kontroli można rozpatrywać także z perspektywy organizacyjnej, tj. oceny efektywności realizowanych zadań publicznych, porównywanie rezultatów ze stanem zamierzonym. W tym kontekście kontrola i nadzór nad działalnością JST będzie niczym innym jak jedną z faz zarządzania, która następuje po przygotowaniu i realizacji działań, a ich celem jest sprawdzenie poprawności wcześniej podjętych decyzji. Efektem przeprowadzenia kontroli i/lub nadzoru będzie wskazanie uchybień, przygotowanie rekomendacji dalszych działań lub usprawnień organizacyjnych, których implementacja pozwoli na skuteczniejszą realizację zadań publicznych.

1. Kontrola a nadzór w administracji publicznej

Wskazane pojęcia – w języku potocznym, a także debacie publicznej – często używane są jako terminy tożsame i przez to stosowane zamiennie. Z prawnego punktu widzenia są to jednak dwie różne instytucje prawne, których nie można mylić. Nadzór ma na celu sprawdzenie sytuacji postulowanej z zastaną i, na podstawie uzyskanych wyników, podjęcie lub zaniechanie działań mających na celu usunięcie niezgodności. Z kolei w przypadku kontroli mamy do czynienia jedynie z porównaniem stanu postulowanego z zastanym i stwierdzenie lub nie występujących niezgodności. Tym samym możemy stwierdzić, że pojęcie kontroli zawiera się znaczeniowo w pojęciu nadzoru, w związku z tym kontrola jest jedynie jego elementem, jednym z etapów. Dla nadzoru obowiązkowe jest posiadanie przez podmiot nadzorujący instrumentów władczych, które w prawnych formach działania administracji publicznej przejawiają się w postaci uchylenia aktów prawnych; działań zastępczych w przypadku stwierdzenia bezczynności organu administracji publicznej, czy – w najbardziej drastycznej formie – wprowadzenia zarządu komisarycznego do JST.