Od 1.9.2022 r. obowiązuje nowy przepis przewidujący wsparcie JST ze środków rezerwy SP

Od 1.9.2022 r. obowiązuje ZmKartaNauczU22. Wskazana ustawa przewiduje zmiany w różnych aktach prawnych. Ustawa zawiera również przepisy incydentalne. Do takich należy zaliczyć art. 23 ZmKartaNauczU22, gdzie postanowiono, że:

W roku 2022 część oświatowa subwencji ogólnej, o której mowa w art. 28 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 3, ulega zwiększeniu o kwotę 251 200 tys. zł ze środków rezerwy celowej budżetu państwa przeznaczonej na zmiany systemowe w finansowaniu jednostek samorządu terytorialnego, w tym w finansowaniu zadań oświatowych.

Powyższa regulacja nawiązuje więc do art. 28 ust. 1 DochsamTerytU. Z tej regulacji wynika zaś m.in., że kwotę przeznaczoną na część oświatową subwencji ogólnej dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego ustala się w wysokości łącznej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej, nie mniejszej niż przyjęta w ustawie budżetowej w roku bazowym, skorygowanej o kwotę innych wydatków z tytułu zmiany realizowanych zadań oświatowych.

Warto zwrócić uwagę, że rezerwą części oświatowej subwencji ogólnej dysponuje minister właściwy do spraw finansów publicznych, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania oraz reprezentacji jednostek samorządu terytorialnego. Natomiast podział rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej następuje nie później niż do dnia 30 listopada każdego roku. Środki z rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej przekazuje jednostkom samorządu terytorialnego minister właściwy do spraw finansów publicznych.

Podsumowując, przepis dotyczy tylko jednego roku budżetowego – 2022. Pozytywne jest jednak to, że ustawodawca zdecydował się uruchomić rezerwę celową budżetu państwa z przeznaczeniem na zmiany systemowe w finansowaniu jednostek samorządu terytorialnego, w tym w finansowaniu zadań oświatowych. Ma to szczególne znaczenie, w kontekście zwiększonych wydatków samorządów na zadania związane z edukacją dzieci pochodzenia ukraińskiego.

Nowe rozwiązania dla JST w zakresie potrącania kar umownych i zabezpieczania wykonania umów

Od 24.8.2022 r. obowiązuje nowa ustawa z 5.8.2022 r. o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1768). Wskazany akt prawny zawiera wiele różnych zmian, w tym odnoszących się do KoronawirusU. Takim specjalnym przepisem jest art. 32 nowej ustawy, który wskazuje, że:

1. W przypadku roszczeń, których dochodzenie zostało ograniczone na podstawie art. 15r¹ ust. 1 ustawy zmienianej w art. 10 i które dotyczyły zdarzeń powstałych:

1) do dnia 31 grudnia 2020 r., zamawiający może dokonać potrącenia z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jednak nie wcześniej niż od dnia 1 października 2022 r.;

2) w okresie od dnia 1 stycznia 2021 r. do dnia 31 grudnia 2021 r., zamawiający może dokonać potrącenia z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jednak nie wcześniej niż od dnia 1 stycznia 2023 r.;

3) w okresie od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, zamawiający może dokonać potrącenia z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy, jednak nie wcześniej niż od dnia 1 kwietnia 2023 r.

Jak więc wynika z konstrukcji przywołanych regulacji prawnych, nawiązują one do art. 15r¹ ust. 1 KoronawirusU. Dla przypomnienia, z tej regulacji wynika wspomniane wyżej ograniczenie w dochodzeniu m.in. przez JST roszczeń wobec wykonawców. Zgodnie z ww. przepisem:

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, i przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni, zamawiający nie może potrącić kary umownej zastrzeżonej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, o której mowa w art. 15r ust. 1, z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także nie może dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania tej umowy, o ile zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono tę karę, nastąpiło w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Podsumowując, zmiany w podanym zakresie przedmiotowym z pewnością będą miały korzystny wpływ na stan budżetowy JST. Samorządy zyskają bowiem możliwość odzyskania środków – przez potrącenie – tytułem kar umownych oraz zabezpieczeń należytego wykonania umów. Dotąd możliwości dokonywania potrąceń były ustawowo ograniczone. Zmieniła to właśnie przytoczona na wstępie ustawa z 5.8.2022 r. Warto jednak zauważyć, że możliwość dokonywania potrąceń przewidziano w sposób stopniowy, w zależności od okresu czasu w jakim zaistniały zdarzenia dające możliwość skorzystania z kary umownej, czy zabezpieczenia należytego wykonania umowy.

Zmiany w finansowaniu dotacyjnym na rzecz dzieci i młodzieży w ramach różnych programów rządowych

Obowiązująca co do zasady od 1.9.2022 r. ZmKartaNauczU22 wprowadziła zmiany nie tylko do KartaNauczU, lecz również do innych aktów prawnych, w tym FinZadOśwU. Zmianami objęto art. 73 FinZadOśwU, który do czasu nowelizacji miał treść następującą:

1. Na współfinansowanie programów, o których mowa w art. 90u ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o systemie oświaty, jest przyznawana dotacja celowa, po zapewnieniu udziału środków własnych jednostki samorządu terytorialnego lub organizacji, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, albo pozyskaniu przez tę jednostkę lub organizację środków z innych źródeł, na realizację tworzonych regionalnych lub lokalnych programów.

2. Na współfinansowanie programów, o których mowa w art. 90u ust. 1 ustawy o systemie oświaty, mogą być przeznaczane środki zagraniczne w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz.U. z 2019 r. poz. 1465 i 2020) oraz ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2021 r. poz. 1057).

Z kolei, ZmKartaNauczU22wprowadziła nowe brzmienie ww. art. 73:

1. Na finansowanie lub współfinansowanie programów, o których mowa w art. 90u ust. 1 ustawy o systemie oświaty, może być przyznawana dotacja celowa.

2. Na finansowanie lub współfinansowanie programów, o których mowa w art. 90u ust. 1 ustawy o systemie oświaty, mogą być przeznaczane środki zagraniczne w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz.U. z 2019 r. poz. 1465 i 2020) oraz ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2021 r. poz. 1057).

Jak więc wynika z porównania ww. jednostek redakcyjnych ust. 1 – wg nowego brzmienia, ustawodawca przewidział w sposób jednoznaczny, że dotacja może zostać przyznana, a nie jak dotąd, że jest przyznawana. Ta z pozoru niewielka zmiana, powoduje jednak, że podmioty dotujące (podmioty dystrybuujące środki z budżetu centralnego) będą miały fakultatywną możliwość przyznawania środków dotacyjnych. Z drugiej strony warto zauważyć, że dotąd środki te mogły służyć jedynie współfinansowaniu programów, a po nowelizacji mogą służyć zarówno współfinansowaniu, jak i finansowaniu czyli całkowitemu pokryciu realizacji zadania.

Dla przypomnienia, wspomniane środki dotyczą programów z art. 90u ust. 1 OświatU.

Podsumowując, nowelizacja FinZadOśwU może mieć wpływ na metodykę przyznawania dotacji z programów rządowych. Najbliższe miesiąca pokażą, jak zmienione regulacje prawne będą stosowane w praktyce.

Nowe zadania dla gmin – wypłata rekompensat dla przedsiębiorstw energetycznych oraz wypłata dodatków dla gospodarstw domowych i dodatków dla podmiotów wrażliwych

Z dniem 20.9.2022 r. weszła w życie DodEnergU. Podana ustawa, reguluje zasady i tryb:

1) ustalania przez wytwórcę ciepła określonego poziomu średnich cen wytwarzania ciepła dla odbiorców na potrzeby gospodarstw domowych i potrzeby użyteczności publicznej, ustalania limitu średniej ceny wytwarzania ciepła, od której może być przyznawana rekompensata, przyznawania, ustalania wysokości i wypłacania rekompensat dla przedsiębiorstw energetycznych oraz właściwość podmiotów w tych sprawach;

2) przyznawania, wypłacania oraz wysokość dodatku dla gospodarstw domowych z tytułu wykorzystywania niektórych źródeł ciepła oraz właściwość organów w tych sprawach;

3) przyznawania, wypłacania oraz określania wysokości dodatku dla niektórych podmiotów niebędących gospodarstwami domowymi z tytułu wykorzystywania niektórych źródeł ciepła, oraz właściwość organów w tych sprawach.

Z punktu widzenia podanej problematyki warto odnotować przepisy dotyczące finansowania. Na uwagę zasługuje m.in. art. 28 DodEnergU, gdzie podano, że rekompensaty dla przedsiębiorstw energetycznych, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 2, dodatki dla gospodarstw domowych oraz dodatki dla podmiotów wrażliwych są finansowane z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, o którym mowa w art. 65 ust. 1 ZmKoronawirusU20(1).

Z kolei, w art. 29 DodEnergU m.in. postanowiono, że:

1. Wypłata rekompensat dla przedsiębiorstw energetycznych, o których mowa w art. 3 ust. 2, oraz wypłata dodatków dla gospodarstw domowych i dodatków dla podmiotów wrażliwych jest zadaniem zleconym gminie.

2. Wojewodowie przekazują gminom środki w ramach limitu określonego na wypłatę rekompensat dla przedsiębiorstw energetycznych, o których mowa w art. 3 ust. 2, oraz wypłat dodatków dla gospodarstw domowych oraz dodatków dla podmiotów wrażliwych w planie finansowym Funduszu na realizację wypłat rekompensat dla przedsiębiorstw energetycznych, o których mowa w art. 3 ust. 2, oraz wypłat dodatków dla gospodarstw domowych i dodatków dla podmiotów wrażliwych z Funduszu.

(…)

4. Środki na realizację wypłat rekompensat dla przedsiębiorstw energetycznych, o których mowa w art. 3 ust. 2, oraz wypłat dodatków dla gospodarstw domowych i dodatków dla podmiotów wrażliwych są przekazywane w kwartalnych ratach. (….)

5. Gmina przeznacza całość odsetek od otrzymanych środków na przedsięwzięcia służące zwiększeniu efektywności energetycznej.

Natomiast w art. 30 DodEnergU postanowiono m.in., że:

1. Gminy otrzymują środki na realizację wypłat rekompensat dla przedsiębiorstw energetycznych, o których mowa w art. 3 ust. 2, oraz wypłat dodatków dla gospodarstw domowych i dodatków dla podmiotów wrażliwych za pośrednictwem wojewodów w granicach kwot określonych na ten cel w planie finansowym Funduszu.

2. Przy ustalaniu wysokości środków na realizację wypłat rekompensat dla przedsiębiorstw energetycznych, o których mowa w art. 3 ust. 2, oraz wypłat dodatków dla gospodarstw domowych i dodatków dla podmiotów wrażliwych uwzględnia się koszty wypłacania odbiorcom tych rekompensat oraz tych dodatków, w wysokości 2% łącznej kwoty środków wypłacanych przez gminę.

Podsumowując, nowe rozwiązania legislacyjne nakładają na gminy nowe obowiązki w zakresie „dystrybucji” środków na wspomniane świadczenia. Z drugiej strony gminy zyskują pewne korzyści z racji obsługi zadań, m.in. w postaci odsetek od otrzymanych środków oraz 2% łącznej kwoty środków wypłacanych przez gminę.

Ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców w konsultacjach społecznych

Ustawa ma określać przede wszystkim wymogi związane z zatrudnianiem cudzoziemców, organy właściwe oraz tryb postępowania w tych sprawach, zasady wjazdu i pobytu cudzoziemców na terytorium Polski w związku z wykonywaniem pracy oraz skutki powierzenia pracy cudzoziemcowi. Prezentujemy najważniejsze zmiany, które zostały przewidziane w tym projekcie.

Całkowita elektronizacja procedur związanych z uzyskaniem zezwolenia na pracę cudzoziemców

W celu rzeczywistego skrócenia terminów wydawania zezwoleń na pracę oraz usprawnienia procesu rozpatrywania spraw w tym zakresie projekt ustawy przewiduje pełną elektronizację procedury wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców począwszy od złożenia wniosku, aż po odbiór decyzji w tych sprawach. Także postępowanie odwoławcze będzie prowadzone elektronicznie. Będzie to realizowane poprzez specjalny system informatyczny, który usprawni całą procedurę.

Zmniejszenie liczby procedur dotyczących zatrudnienia cudzoziemców

Aby ograniczyć mnogość procedur, a tym samym uprościć system dostępu cudzoziemców do polskiego rynku pracy projekt ustawy przewiduje, że nie będzie konieczne uzyskiwanie informacji od starosty na temat możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy, który chce zatrudnić obecnie cudzoziemca. Dzięki temu przyspieszona zostanie procedura wydania zezwolenia na pracę. Biorąc pod uwagę, jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy, liczbę obywateli państw, którzy zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami korzystają z oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy (blisko 2 mln w 2021 r.) oraz zezwoleń na pracę (ok. 249 tys. w 2021 r.), otrzymanych bez testu rynku pracy, można przyjąć, że już obecnie test rynku pracy jest realizowany jedynie dla ok. 10% cudzoziemców, dla których pracodawcy uzyskali zezwolenie lub oświadczenie. Utrzymująca od 2015 r. roku niska stopa bezrobocia rejestrowanego w Polsce (9,7% w końcu 2015 r. i tylko 4,9% w lipcu 2022 r.), a tym samym nawet mimo kryzysu wywołanego pandemią Covid-19, zmniejszająca się liczba zarejestrowanych w urzędach pracy bezrobotnych (z wyjątkiem wzrostu notowanego w 2020 r.), którzy potencjalnie mogą zaspokoić potrzeby kadrowe pracodawców powoduje, że procedura testu rynku stała się nieefektywna.

Zwiększenie roli Publicznych Służb Zatrudnienia (dalej PSZ) w procesie legalizacji zatrudnienia cudzoziemców

Projektowana ustawa przewiduje zwiększenie roli PSZ w szczególności w zakresie oświadczeń o zatrudnieniu cudzoziemca. Zgodnie z projektem ustawy oświadczenia o zatrudnieniu cudzoziemca będą mogły dotyczyć zatrudnienia cudzoziemca na okres do 24 miesięcy, podobnie jak przewidują to obecnie przepisy ustawy z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w brzmieniu nadanym ustawą z 17.12.2021 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw. Możliwość zatrudnienia cudzoziemca zostanie wydłużona do 24 miesięcy (z 6 miesięcy w ciągu 12 miesięcy), co powoduje, że powiatowe urzędy pracy, wpisując oświadczenia do ewidencji oświadczeń, przejmują znaczną część zadań właściwych organów administracji rządowej (tj. wojewodów) w zakresie legalizacji zatrudnienia cudzoziemców na okres do 24 miesięcy. Projekt ustawy uwzględnia zmianę wprowadzoną ustawą z 17.12.2021 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw polegającą na tym, żeby wynagrodzenie cudzoziemca nie było niższe niż wynagrodzenie pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku.

Ponadto, obecnie funkcjonująca Centralna Baza Ofert Pracy (dalej: CBOP), której funkcjonowanie regulowane będzie przepisami ustawy o aktywności zawodowej, zostanie ulepszona o funkcjonalność, która będzie służyć urzędom pomocą w ocenie wysokości wynagrodzeń cudzoziemców w porównaniu do kwot, które są oferowane na lokalnym rynku pracy. Niezależnie od tego wojewódzkie urzędy pracy będą sporządzały analizy wysokości wynagrodzeń na lokalnych rynkach pracy. Wyniki tych analiz będą podstawą do oceny wynagrodzeń proponowanych cudzoziemcom w postępowaniach dotyczących wydawania zezwoleń na pracę oraz wpisu oświadczeń o zatrudnieniu cudzoziemców do ewidencji oświadczeń. Jak wskazano w uzasadnieniu baza CBOP w przypadku cudzoziemców będzie stanowiła narzędzie pomocnicze przy badaniu, czy wynagrodzenie oferowane cudzoziemcowi jest porównywalne do wynagrodzeń obywateli polskich zatrudnionych na podobnych stanowiskach na danym lokalnym rynku pracy. W przypadku, gdy kwota wskazana we wniosku o wydanie zezwolenia na pracę będzie niższa niż ta w CBOP, system informatyczny będzie automatycznie weryfikował wysokość wynagrodzenia, jednocześnie informując wnioskodawcę o niespełnieniu warunku udzielenia zezwolenia na pracę.

Przeciwdziałanie wyzyskowi cudzoziemców i zaniżaniu standardów na rynku pracy

W projekcie ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców przewidziano: 1) wprowadzenie obligatoryjnej przesłanki odmowy udzielenia zezwolenia na pracę, gdy pracodawca nie opłaca składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne lub zaliczek na podatek dochodowy; 2) utrzymanie zasady, że nałożenie na pracodawcę kary za określone czyny będzie przesłanką odmowy udzielenia zezwolenia na pracę; 3) utrzymanie przesłanki dotyczącej porównywalności wynagrodzenia cudzoziemca, ponieważ jest ona jednym z podstawowych narzędzi prawnych gwarantujących uzupełniający charakter dostępu cudzoziemców do polskiego rynku pracy.

Pełna elektronizacja procedur związanych z uzyskaniem zezwolenia na pracę – obowiązkowe konta dla pracodawców i cudzoziemców w aplikacji

W celu skrócenia terminów wydawania zezwoleń na pracę oraz usprawnienia procesu rozpatrywania spraw w tym zakresie projekt ustawy przewiduje pełną elektronizację procedury wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców począwszy od złożenia wniosku, aż po odbiór decyzji w tych sprawach. Będzie to realizowane przez obecnie działający system teleinformatyczny Syriusz, którego funkcjonalności zostaną rozbudowane i dostosowane w taki sposób, aby możliwy był na szybki dostęp do potrzebnych informacji bez angażowania wnioskodawcy lub niektórych instytucji.

Sankcje karne w projekcie ustawy

Przepisy karne przewidziane w ustawie o zatrudnianiu cudzoziemców przewidują kary finansowe do 30 tys. zł, najważniejsze z nich to takie, w których:

1. kto nielegalnie zatrudnia cudzoziemca, podlega karze grzywny od 500 zł do 30 000 zł;
2. cudzoziemiec, który nielegalnie wykonuje pracę, podlega karze grzywny nie niższej niż 1000 zł;
3. kto za pomocą wprowadzenia cudzoziemca w błąd, wyzyskania błędu, wykorzystania zależności służbowej lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania doprowadza cudzoziemca do nielegalnego wykonywania pracy, podlega karze grzywny od 3000 zł do 30 000 zł;
4. kto żąda od cudzoziemca korzyści majątkowej w zamian za podjęcie działań zmierzających do uzyskania zezwolenia na pracę lub innego dokumentu uprawniającego do wykonywania pracy, podlega karze grzywny od 3000 zł do 30 000 zł;
5. kto za pomocą wprowadzenia w błąd, wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania doprowadza inną osobę do powierzenia cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy, podlega karze grzywny od 3000 zł do 30 000 zł.

Limitowanie liczby zezwoleń

Rada Ministrów będzie mogła określić, w drodze rozporządzenia, maksymalną liczbę zezwoleń na pracę, które mogą zostać udzielone w danym roku kalendarzowym, o ile jest to niezbędne ze względu na zagrożenie bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego lub ryzyko, że wysoka liczba udzielonych zezwoleń na pracę utrudni zatrudnienie obywateli polskich lub cudzoziemców. Limity będą mogły dotyczyć poszczególnych rodzajów zezwoleń na pracę, województw, powiatów, zawodów, rodzajów umów, na podstawie których cudzoziemcowi może zostać powierzone wykonywanie pracy, lub rodzajów działalności podmiotu zatrudniającego według klasyfikacji określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 40 ust. 2 ustawy z 29.6.1995 r. o statystyce publicznej.

Dopuszczalność rozstrzygania pewnych kwestii technicznych w regulaminie dostarczania wody i odprowadzania ścieków

W art. 19 ust. 3 i 4 WodaŚciekU m.in. postanowiono, że rada gminy uchwala regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków, który jest aktem prawa miejscowego.

Z kolei w ust. 5 postanowiono, że regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków określa prawa i obowiązki przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego oraz odbiorców usług, w tym:

1) minimalny poziom usług świadczonych przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne w zakresie dostarczania wody i odprowadzania ścieków;

2) warunki i tryb zawierania umów z odbiorcami usług;

3) sposób rozliczeń w oparciu o ceny i stawki opłat ustalone w taryfach;

4) warunki przyłączania do sieci;

5) warunki techniczne określające możliwości dostępu do usług wodociągowo-kanalizacyjnych;

6) sposób dokonywania przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne odbioru wykonanego przyłącza;

7) sposób postępowania w przypadku niedotrzymania ciągłości usług i odpowiednich parametrów dostarczanej wody i wprowadzanych do sieci kanalizacyjnej ścieków;

8) standardy obsługi odbiorców usług, w tym sposoby załatwiania reklamacji oraz wymiany informacji dotyczących w szczególności zakłóceń w dostawie wody i odprowadzaniu ścieków;

9) warunki dostarczania wody na cele przeciwpożarowe.

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Lubelskiego z 20.9.2022 r. (NR PN-II.4131.331.2022), opubl. w dzienniku urzędowym 22.9.2022 r. We wskazanym rozstrzygnięcie nadzorczym organ nadzoru zakwestionował m.in. zapisy w zakresie:

§ 7 ust. 3 Regulaminu przyjęto, że w przypadku stwierdzenia nieprawidłowego działania wodomierza głównego, ilość pobranej wody ustala się na podstawie średniego zużycia wody w okresie 3 miesięcy przed stwierdzeniem niesprawności wodomierza, a gdy nie jest to możliwe, na podstawie średniego zużycia wody w analogicznym okresie roku ubiegłego lub iloczynu średniomiesięcznego zużycia wody w roku ubiegłym i liczby miesięcy nieprawidłowego działania wodomierza.

W kontekście ww. zapisów organ nadzoru zwrócił uwagę na kilka aspektów prawnych:

1) ww. przytoczona regulacja została podjęta z przekroczeniem granic upoważnienia ustawowego wynikającego z art. 19 ust. 5 WodaŚciekU;

2) ww. kwestie zostały już unormowane w § 18 ust. 1 TaryfR;

3) organ stanowiący gminy nie może regulować jeszcze raz tego, co jest już zawarte w obowiązującej ustawie lub przepisach wykonawczych. Taka uchwała, jako istotnie naruszająca prawo, jest nieważna. Jak trafnie zauważa się w orzecznictwie sądowym, trzeba liczyć się z tym, że powtórzony przepis będzie interpretowany w kontekście uchwały, w której go powtórzono, co może prowadzić do całkowitej lub częściowej zmiany intencji ustawodawcy.

Podsumowując, stanowisko organu nadzoru ma prawne uzasadnienie. Rada gminy nie może w regulaminie dostarczania wody i odprowadzania ścieków wkraczać w kwestie, które zostały już określona bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa.

Źródło: http://edziennik.lublin.uw.gov.pl/actbymonths

Wieloletni program gospodarowania zasobem mieszkaniowym

Program ten powinien obejmować w szczególności:

1) prognozę dotyczącą wielkości oraz stanu technicznego zasobu mieszkaniowego gminy w poszczególnych latach;

2) analizę potrzeb oraz plan remontów i modernizacji wynikający ze stanu technicznego budynków i lokali, z podziałem na kolejne lata;

3) planowaną sprzedaż lokali w kolejnych latach;

4) zasady polityki czynszowej oraz warunki obniżania czynszu;

5) sposób i zasady zarządzania lokalami i budynkami wchodzącymi w skład mieszkaniowego zasobu gminy oraz przewidywane zmiany w zakresie zarządzania mieszkaniowym zasobem gminy w kolejnych latach;

6) źródła finansowania gospodarki mieszkaniowej w kolejnych latach;

7) wysokość kosztów w kolejnych latach (…).

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Lubelskiego z 21.9.2022 r. (NR PN-II.4131.330.2022).

W rozstrzygnięciu tym organ nadzoru wskazał m.in., że organ jednostki samorządu terytorialnego realizujący ustawowy obowiązek opracowania wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy jest zobowiązany uwzględnić wszystkie wskazane w ustawie elementy kształtujące treść programu. Jak zaznaczono, wszystkie kwestie określone w art. 21 ust. 2 OchrLokU, obligatoryjnie muszą zostać ustalone w programie gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy. Wszystkie kwestie określone w tym przepisie składają się bowiem na treść programu. Natomiast pominięcie przez radę gminy któregoś z wymienionych elementów programu skutkuje brakiem pełnej realizacji upoważnienia ustawowego i ma istotny wpływ na ocenę zgodności z prawem podjętej uchwały.

W dalszej części uzasadnienia organ nadzoru podkreślił znaczenie art. 21 ust. 2 pkt 1 OchrLokU, który przewiduje, że w wieloletnim programie gospodarowania zasobem mieszkaniowym gminy należy określić prognozę dotyczącą wielkości oraz stanu technicznego zasobu mieszkaniowego gminy w poszczególnych latach (podkreślenie moje). Jak jednak ustalono:

Przedmiotowa uchwała nie zawiera prognozy dotyczącej stanu technicznego zasobu mieszkaniowego w poszczególnych latach, do czego Rada była zobligowana z mocy powyższego przepisu ustawy. W załączniku do uchwały w § 1 w tabeli wskazano jedynie aktualną wielkość i stan techniczny mieszkaniowego zasobu gminy.

Finalnie podano, że uchylenie się od dokonania wymaganej analizy i prognozy w rozbiciu na poszczególne lata stanowi naruszenie art. 21 ust. 2 pkt 1 OchrLokU, bowiem uchwała nie realizuje wyraźnych wytycznych określonych w tym zakresie w upoważnieniu ustawowym.

Podsumowując, rada gminy powinna w całości wykonać delegację ustawową w zakresie określenia przesłanki w postaci prognozy dotyczącej wielkości oraz stanu technicznego zasobu mieszkaniowego gminy w poszczególnych latach. Niewykonanie tej powinności z dużym prawdopodobieństwem będzie skutkowało interwencją nadzorczą ze strony właściwego miejscowo organu nadzoru, czyli wojewody.

Źródło: http://edziennik.lublin.uw.gov.pl/actbymonths.

Dane wyinterpretowane w samorządzie

Stan faktyczny omawianej sprawy nie wydaje się specjalnie skomplikowany. Litewscy politycy zobligowani byli do składania oświadczenia majątkowego, które było następnie publikowane w internecie. W niektórych rubrykach należało wskazać dane osobowe małżonka lub partnera w tym faktycznego partnera życiowego. Pytanie, które powstało było następujące – czy w tej sytuacji można wskazać, że przetwarzanie dotyczyło szczególnych kategorii danych – dotyczących orientacji seksualnej, która mogła być dość prosto zinterpretować? TSUE dał odpowiedź pozytywną – dane dotyczące partnera mogą być wykorzystane do wnioskowania o orientacji seksualnej. W związku z tym uznał, że publikowanie tego fragmentu powinno być zgodne z przesłankami przetwarzania o, których mowa w art. 9 ust. 2 RODO.

Należy wskazać, że art. 9 ust. 2 RODO, zawierający przesłanki legalizujące jest dość obszernym przepisem i zawiera sporo podstaw do przetwarzania, istotnych w samorządzie. W kontekście omawianego orzeczenia warto wskazać zwłaszcza art. 9 ust. 2 lit. e) RODO, który wskazuje, że przetwarzanie (tj. zamieszczanie zdjęć) będzie zgodne z prawem, gdy przetwarzanie dotyczy danych osobowych w sposób oczywisty upublicznionych przez osobę, której dane dotyczą. Jeśli więc np. radny sam określone dane upubliczni np. w sieci społecznościowej lub gazecie, to w sposób oczywisty istnieje podstawa do przetwarzania.

Wydaje się, że szczególną uwagę administratorów należy zwrócić po pierwsze na dane osobowe występujące w trakcie sesji, która jak wiadomo jest transmitowana „na żywo” oraz w związku z prowadzeniem fanpejdżu w portalach społecznościowych. Należy brać pod uwagę również monitoring miejski.

Dotychczas sytuacja wydawała się prostsza. Europejska Rada Ochrony Danych wskazywała, że należy uwzględniać trzy aspekty. Po pierwsze należy brać pod uwagę „Charakter danych: dane dotyczące cech fizycznych, fizjologicznych lub behawioralnych osoby fizycznej”. Po drugie „Środki i sposób przetwarzania: dane, które „wynikają ze specjalnego przetwarzania technicznego”, po trzecie „Cel przetwarzania: dane muszą być wykorzystane w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej”, (wytyczne 3/2019 w sprawie przetwarzania danych osobowych przez urządzenia wideo, dalej: EROD)

Powyższe wskazywałoby, że w przypadku kwalifikacji zdjęć do szczególnej kategorii danych ważniejsze było subiektywne podejście, sama intencja i kontekst zbierania wydawała się być decydująca. Owszem istotne jest to co zostało utrwalone (czynnik obiektywny), ale to środki przetwarzania, sposób, ostatecznie cel decydowało (czynnik subiektywny), czy administrator przetwarza dane zwykłe, czy szczególne. Odnosząc się do wskazanego dokumentu EROD jest to lektura problematyczna, bowiem niektóre wnioski wydają się wewnętrznie sprzeczne, bowiem z jednej strony, wskazana jest intencja (o czym powyżej), z drugiej strony podane przykłady dowodziły wniosków przeciwnych „opinie polityczne można na przykład wywnioskować ze zdjęć, na których znajdują się możliwe do zidentyfikowania osoby…”. Starając się jednak odczytać dokument jako całość należy wskazać, że przeważało w nim subiektywne podejście jaki był kontekst i intencja przetwarzana.

Warto więc wskazać, jakie dane szczególnie chronione mogą pojawić się w związku z przetwarzaniem w kontekście powyższego orzeczenia. Pierwszą kategorią danych jest pochodzenie rasowe lub etniczne. W zakresie zwykłych zdjęć należy przytoczyć motyw 51, który wskazuje, że „Przetwarzanie fotografii nie powinno zawsze stanowić przetwarzania szczególnych kategorii danych osobowych, gdyż fotografie są objęte definicją »danych biometrycznych« tylko w przypadkach, gdy są przetwarzane specjalnymi metodami technicznymi, umożliwiającymi jednoznaczną identyfikację osoby fizycznej lub potwierdzenie jej tożsamości”. Gdy ktoś więc na sesji rady wskazałby, że jest Romem oczywiście stanowić będzie to dane szczególnej kategorii. Nie jest to explicite wnioskowanie, ale bezpośrednie wskazanie, jednak warto to uwypuklić.

Słusznie wskazuje Prezes UODO, że kamery w trakcie sesji należy tak rozstawiać, aby obejmowały co do zasady radnych, a nie gości: „Podczas planowania sposobu transmitowania obrad samorządowych organów kolegialnych należy uwzględnić odpowiednie ustawienie kamer, tak by obejmowały one swoim zasięgiem przede wszystkim osoby publiczne lub osoby realizujące zadania publiczne biorące udział w obradach”. (UODO, Projektowanie ochrony danych osobowych w związku z transmisją i nagrywaniem obrad kolegialnych organów jednostek samorządu terytorialnego).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt samorządu jeśli w związku z monitoringiem zbierane są dane dotyczące udziału np. Strajku Kobiet, czy przeciwko szczepieniom (lub innych strajkach), to przetwarzane są szczególne kategorię danych.

Przetwarzanie powyższych danych należy uzupełnić o wskazanie wyjątku art. 81 ust. 2 pkt 2 PrAut, który wskazuje, że „zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku: osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza)”. Sądy interpretują to, w sposób następujący „każda filmowa relacja z jakiegokolwiek liczebnego protestu ukazuje część protestujących, a o tym, które osoby zostaną sfilmowane, decyduje nieraz przypadek (jak miejsce ustawienia kamery w danym momencie, miejsce ustawienia się poszczególnych protestujących w czasie, kiedy dokonywane jest nagranie); nie jest to wystarczające do przyjęcia naruszenia ich prawa do wizerunku. Zawsze przy tym ktoś znajdzie się w środku planu filmowego, w centrum kadru albo w pierwszej linii filmowanego protestu, a w przypadku zdjęć wykonywanych po zmierzchu zawsze też niektóre twarze będą lepiej widoczne (oświetlone) od innych”, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie – I Wydział Cywilny z 4.8.2021 r. I ACa 312/21, Legalis). Sąd Najwyższy jednocześnie wskazuje, że takim wyjątkiem objęte są i inne publiczne wydarzenia jak dopuszczalne jest zatem, zgodnie z towarzyszącym tej regulacji ratio legis, objęcie nim każdej, publicznej grupy ludzi (np. grupa manifestujących ludzi, fanów zespołu na koncercie, kibiców na stadionie, uczestników procesji), do których może także należeć grupa kilkunastu sąsiadów protestujących przeciwko budowie przedszkola”, 2yrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 24.7.2020 r. I CSK 673/18, Legalis). Podobnie spotkanie z politykami, na placu przed miastem, oznaczać będzie przetwarzanie szczególnej kategorii danych.

Przekonania religijne lub światopoglądowe. Już samo ślubowanie radnego może być stosownie do art. 23 SamGminU może być złożone z dodaniem zdania: „Tak mi dopomóż Bóg”. Co prawda samo takie stwierdzenie, nie wskazuje o którą religię chodzi ale bez wątpienia wskazuje na przywiązanie do wartości religijnych radnego. Oczywiście, jak wskazano osoba zainteresowana sama to upublicznia. Kolejny przykład jedna z radnych w Wieliczce chcąc zamanifestować niechęć wobec uchwały uchylającą kartę anty-LGBT w gminie, po przemowie wstała i odśpiewała Bogurodzicę. Z nagrania sesji wynika, że reszta radnych dołączyła się. Są to dane dotyczące światopoglądu. Ponadto odnosząc się do powyższego orzeczenia Sądu Najwyższego wskazać, można, że dane osób nagrane na monitoringu miejskim uczestniczące w procesji Trzech Króli, Bożego Ciała, czy np. mszy dożynkowej, oznaczać będą dane szczególnie chronione. Jak wskazano art. 81 ust. 2 pkt 2 PrAut daje podstawy do przetwarzania powyższe jako „szczegół całości”, ale należy mieć na względzie, że są to dane szczególnej kategorii.

Warto wskazać, że członek zarządu związku – to również dana dotycząca przynależności związkowej. Oczywiście występujący związkowiec sam to dobrowolnie upublicznia, ale i tak pozostaje to szczególną kategorią danych. Uczestniczący na sesji członkowie związków również mogą trzymać transparenty lub np. dokument potwierdzający przynależność związkową pracownika. Warto przy okazji zwrócić uwagę, że „Pracodawca nie może wykorzystywać nagrań z monitoringu wizyjnego przedstawiających demonstrację w celu zidentyfikowania strajkujących”, (EROD s. 19). Większe wątpliwości byłyby natomiast gdyby w urzędzie było pomieszczenie związkowe i kamera była na nie nakierowana. Ponadto udział np. w proteście nauczycieli, pielęgniarek lub górników- organizowany przez związek zawodowy stanowi uprawdopodobnienie członkostwa, ale ostatecznie nie przesądza.

Podobnie nie można wykluczyć danych dotyczących zdrowia w tym zakresie sytuacja jest bardziej skomplikowana. Z jednej strony: omawiane orzeczenie wskazywałoby, że wstawiając zdjęcie osoby niepełnosprawnej np. na wózku przetwarzane będzie dana dotycząca zdrowia. Z drugiej strony EROD wskazywała, że: „Nie uważa się, aby nagranie wideo przedstawiające osobę, której dane dotyczą, w okularach lub na wózku inwalidzkim, dotyczyło samo w sobie szczególnych kategorii danych osobowych”, ( EROD, s. 18). Powyższe zdanie wydaje się problematyczne chociażby ze względu na brak jakichkolwiek argumentów. Wręcz przeciwnie EROD wskazuje, że w innym miejscach publicznych taki monitoring zbiera dane dotyczące zdrowia: „Zamontowanie kamery wideo w szpitalu w celu monitorowania stanu zdrowia pacjenta zostałoby uznane za przetwarzanie szczególnych kategorii danych osobowych”.

Omawiane orzeczenie wydaje się szczególnie istotne w kontekście prowadzenie fanpejdży urzędu na portalach społecznościowych, które aktywnie profilują zamieszczane tam informacje i użytkowników. W tym kontekście należy przypomnieć orzeczenie C-210/16 (UNABHÄNGIGES LANDESZENTRUM FÜR DATENSCHUTZ SCHLESWIG-HOLSTEIN v. WIRTSCHAFTSAKADEMIE SCHLESWIG-HOLSTEIN GMBH), w którym TSUE uznał, że właściciel portalu społecznościowego (Facebook) i administrator fanpage’a prowadzonego na tym portalu ponoszą wspólną odpowiedzialność za przetwarzanie danych stanowią oni bowiem wspóladministratorów. Wydaje się, że powyższe orzeczenie o współadministrowaniu w połączeniu z możliwością wyinterpretowania wielu danych szczególnej kategorii ma istotne znaczenie: po pierwsze dla biura rady, które zamieszczać może obrady na portalu Facebook, po drugie dla wydziałów promocji, które nagrywają filmy i zdjęcia reklamowe.

Należy jeszcze raz wskazać, że art. 81 ust. 2 pkt 2 PrAut pozwala przetwarzać dane jako „szczegół całości”. W sytuacji, gdyby miałoby nastąpić kadrowanie niezbędna jest zgoda. Tu wydaje się szczególnie istotne, że Prezes UODO rozróżnia zgodę na zamieszczenie danych na stronie podmiotowej administratora oraz na fanpejdżu. W jednym z orzeczeń Sąd Apelacyjny w Warszawie wskazał, w wyroku z 3.10.2018 r., że zgoda osoby na rozpowszechnianie jej wizerunku w mediach musi zostać udzielona wyraźnie i nie może być domniemywana (V ACa 655/17, Legalis).

Ponadto jak wskazał (Prezez UODO) w sprawozdaniu za rok 2022 r. ( s. 75 i 76) czym innym jest zgoda na publikacji na stronie internetowej (w omawianej sprawie szkoły) a co innego na fanpejdżu szkoły. DS.523.2688.2021.

Biznesowe znaczenie inwestycji w bezpieczeństwo i zdrowie w pracy

Na konferencji podkreślano, że inwestowanie w bezpieczeństwo i zdrowie w pracy jest bardzo ważne, a współpraca różnych jednostek w tym zakresie, to istotny sygnał dla wszystkich uczestników rynku pracy.

Przedstawiono argumenty przekonujące do wdrożenia w przedsiębiorstwie dowolnego systemu zarządzania bhp prezentując wynikające z tego faktu korzyści dla:

• pracowników – którzy zyskują poczucie bezpieczeństwa, przynależności do organizacji mającej pozytywny odbiór społeczny, możliwość własnego rozwoju/samorealizacji, zadowolenia z pracy;

• osób kierujących pracownikami – którzy zyskują poczucie bezpieczeństwa oraz bezpieczeństwa karno-skarbowego, bardziej stabilny proces oraz łatwiejsze nim zarządzanie;

• pracodawców – którzy zyskują większe zaangażowanie pracowników, utożsamianie się pracowników z firmą, wyższą kreatywność i aktywność w procesie optymalizacji kosztów;

• organizacji, jako osób prawnych, mogących płacić niższe składki na ubezpieczenie; w dużych organizacjach zyskują pozytywne postrzeganie firmy przez inwestorów (np. notowania na giełdzie, wypuszczanie obligacji);

• klientów – którzy zyskują gwarancje wspólnej płaszczyzny współpracy, gwarancję na ciągłość i bezpieczeństwo dostaw, a poprzez certyfikat uznanej jednostki certyfikującej poczucie dobrze wydanych pieniędzy;

• społeczeństwa lokalnego – które zyskuje poczucie bezpieczeństwa, poprzez brak negatywnego oddziaływania na mieszkańców („mamy w okolicy firmę działającą ETYCZNIE”, „fajnie byłoby TAM pracować”);

• społeczeństwa, jako całości – czyli niższe koszty państwa z tytułu kosztów leczenia, rent itp.;

• jednostek kontrolujących (PIP, WIOŚ, Inspekcja Sanitarna, Handlowa itp.) – które zyskują partnera, który nie wymaga tak dużego zaangażowania w kontrole przestrzegania obowiązujących reguł.

Konferencja została podzielona na trzy części. Pierwsze dwie to panele dotyczące m.in. szacowania kosztów bhp, ze zwróceniem uwagi na ogólną sytuację w Europie w tym zakresie, a także przykładów konsekwencji prawnych wypadków przy pracy. Podkreślono tu rolę kontroli zakładów pracy oraz prowadzenia kampanii mających na celu budowanie większej świadomości m.in. wśród pracodawców. Omówiono efektywność inwestycji w zdrowie pracownika.

Panelowa dyskusja w ostatniej części była zwieńczeniem konferencji. W wydarzeniu wzięło udział blisko pół tysiąca osób. Podczas konferencji wszyscy podkreślali, jak ważna jest współpraca przedsiębiorców z jednostkami administracji publicznej.

Źródło:

pip.gov.pl

Dyrektywa Work Life Balance a nowelizacja Kodeksu pracy. Etap prac

W odpowiedzi wskazano, że projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (druk UC118) wdrażający dyrektywę Work Life Balance został przyjęty w dniu 1.8.2022 r. przez Komitet do Spraw Europejskich, a w dniu 3.8.2022 r. został skierowany pod obrady Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów. Po przyjęciu projektu ustawy przez ten Komitet, a także Stały Komitet Rady Ministrów oraz Radę Ministrów, zostanie on skierowany do prac parlamentarnych. Patrząc na kalendarz prac parlamentarnych, jeżeli nie zostanie on przyjęty przez Radę Ministrów w przyszłym tygodniu a następnie przez Sejm w pierwszym tygodniu października, to zmiana może zostać przyjęta przez Sejm najwcześniej w ostatnim tygodniu października, co oznacza, że w 2022 r. nie wejdzie ona w życie, bowiem zgodnie z projektem, termin wejścia w życie ustawy został określony na 21 dni po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, w związku z tym będzie uzależniony od daty zakończenia całego procesu legislacyjnego.

Projekt ustawy, oprócz zmian w Kodeksie pracy, musi zawierać przepisy zapewniające prawidłowe wdrożenia także w pragmatykach służbowych postanowień dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady (UE):
1) 2019/1152 z 20.6.2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej oraz
2) 2019/1158 z 20.6.2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającej dyrektywę Rady 2010/18/UE.

W odpowiedzi zawarto informację, że z uwagi na skomplikowaną problematykę i konieczność wdrożenia dyrektyw nie tylko w Kodeksie pracy, ale także w pragmatykach służbowych, uzgodnienia projektu ustawy wymagały pogłębionej analizy.