Rada gminy nie może dowolnie ustalać terminów na rozpoznanie wniosków o warunki przyłączenia do sieci wodociągowo-kanalizacyjnej

Regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków określa prawa i obowiązki przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego oraz odbiorców usług, w tym:

1) minimalny poziom usług świadczonych przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne w zakresie dostarczania wody i odprowadzania ścieków;

2) warunki i tryb zawierania umów z odbiorcami usług;

3) sposób rozliczeń w oparciu o ceny i stawki opłat ustalone w taryfach;

4) warunki przyłączania do sieci;

5) warunki techniczne określające możliwości dostępu do usług wodociągowo-kanalizacyjnych;

6) sposób dokonywania przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne odbioru wykonanego przyłącza;

7) sposób postępowania w przypadku niedotrzymania ciągłości usług i odpowiednich parametrów dostarczanej wody i wprowadzanych do sieci kanalizacyjnej ścieków;

8) standardy obsługi odbiorców usług, w tym sposoby załatwiania reklamacji oraz wymiany informacji dotyczących w szczególności zakłóceń w dostawie wody i odprowadzaniu ścieków;

9) warunki dostarczania wody na cele przeciwpożarowe.

Z punktu widzenia poruszonej problematyki kluczowe znaczenie ma jednak art. 19a ust. 1‒2, gdzie postanowiono, że:

1. Na pisemny wniosek podmiotu ubiegającego się o przyłączenie do sieci przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jest obowiązane wydać warunki przyłączenia do sieci albo uzasadnić odmowę ich wydania, w terminie: 

1) 21 dni ‒ od dnia złożenia wniosku o wydanie warunków przyłączenia do sieci, w przypadku budynków mieszkalnych jednorodzinnych, w tym znajdujących się w zabudowie zagrodowej; 

2) 45 dni ‒ od dnia złożenia wniosku o wydanie warunków przyłączenia do sieci, w pozostałych przypadkach. 

2. W szczególnie uzasadnionych przypadkach przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne może przedłużyć terminy określone w ust. 1, odpowiednio o kolejne 21 albo 45 dni, po uprzednim zawiadomieniu podmiotu ubiegającego się o przyłączenie do sieci z podaniem uzasadnienia przyczyn tego przedłużenia. 

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w  rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z 3.12.2021 r. (PN.4131.438.2021; http://edzienniki.olsztyn.uw.gov.pl). W rozstrzygnięciu tym organ nadzoru zakwestionował zapis uchwały rady gminy przewidujący, że w przypadku niezachowania ustawowych terminów na wydanie warunków przyłączenie do sieci, przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne  wyznaczy nowy termin wydania ww. przyłączy. Organ nadzoru wskazał, że treść takiego zapisu: znacząco odbiega od regulacji art. 19a ust. 2 WodaŚciekU, w myśl którego w szczególnie uzasadnionych przypadkach przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne może przedłużyć terminy określone w ust. 1, odpowiednio o kolejne 21 albo 45 dni, po uprzednim zawiadomieniu podmiotu ubiegającego się o przyłączenie do sieci z podaniem uzasadnienia przyczyn tego przedłużenia. Poprzez taki zapis, nowy termin mógłby bowiem wykraczać poza ww. ustawowe limity czasowe. 

Podsumowując, rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody jest prawnie uzasadnione.  Przyjęcie przez radę gminy ww. zapisu zmodyfikowało warunki (ustawowe) przedłużenia terminów na przyłączenia do sieci. 

 

Aktywa PPK. Raport PFR z listopada 2021 r.

Zgodnie z najnowszymi danymi w PPK jest 2,25 mln osób, natomiast aktywnych rachunków (czyli takich na których są gromadzone środki uczestników PPK) jest ok. 2,45 mln. PFR wskazuje, że uczestnicy PPK zarobili – przez co należy rozumieć różnicę między wartością aktywów netto funduszy zdefiniowanej daty a środkami, które zostały wpłacone do PPK – około 400 mln zł. Łącznie 270 tys. pracodawców oferuje swoim pracownikom możliwość uczestnictwa w PPK. Dane PFR wskazują, że w PPK większość stanowią mężczyźni, to ponad 47% uczestników, natomiast ponad 42% to kobiety, pozostali uczestnicy nie wskazali swojej płci. Zdecydowana większość uczestników PPK to osoby w wieku 30–54 lata, stanowią oni ponad 73% wszystkich osób. Co ciekawe na swój wniosek do PPK zapisało się prawie 6% osób. Natomiast najmłodsze osoby, poniżej 30. roku życia stanowią aż 20% wszystkich uczestników. W PPK ponad 4% uczestników stanowią obcokrajowcy, z czego ponad połowa do Ukraińcy, są również Białorusini, Hindusi, Rosjanie, Włosi i Francuzi. 

Do końca grudnia 2021 r. PFR wysyła wezwania do zawarcia umowy o zarządzanie PPK 

PFR wskazuje, że według danych na dzień 1.12.2021 r. wysłanych zostało już 156 556 wezwań za pomocą PUE ZUS. Do 1 grudnia PFR otrzymał już 31 391 odpowiedzi pracodawców w związku z wezwaniami. Wskazano, że większość pracodawców to mikroprzedsiębiorcy, którzy mieli możliwość zwolnienia z obowiązku tworzenia PPK. 

Zgodnie z nowelizacją ustawy, która weszła w życie w październiku 2021 r. w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, a także w okresie roku od odwołania ostatniego z nich, wezwania PFR do zawarcia umowy o zarządzanie PPK mogą być wysyłane za pomocą PUE ZUS. W przypadku pracodawców, którzy nie posiadają konta na PUE ZUS, PFR stosuje tradycyjne pocztowe wezwania.

Zgodnie z przepisami ustawy o PPK są dwie sytuacje, w których pracodawca nie miał obowiązku tworzenia PPK. Pierwsza z nich to prowadzenie na dzień objęcia obowiązkiem tworzenia PPK, Pracowniczego Programu Emerytalnego, w którym składka podstawowa została ustalona na poziomie co najmniej 3,5%, a w PPE uczestniczy co najmniej 25% osób zatrudnionych. Druga dotyczy mikroprzedsiębiorców, gdzie wszystkie osoby zatrudnione złożyły do pracodawcy deklaracje rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK. 

W wezwaniu do zawarcia umowy o zarządzanie PPK, udostępnionym podmiotowi zatrudniającemu w systemie ZUS, zawarty będzie link przekierowujący ten podmiot bezpośrednio na stronę PFR (www.wezwania-ppk.pfr.pl). Podmiot zatrudniający będzie tam mógł wypełniać formularz, w którym poinformuje PFR o zawarciu umowy o zarządzanie PPK albo poda przyczynę jej nie zawarcia. Do formularza pracodawca zaloguje się za pomocą podanych w treści wezwania numeru NIP i TOKENU. Pracodawca, który otrzyma wezwanie pocztą tradycyjną, również powinien wypełnić ten formularz, co oznacza, że bez względu na formę otrzymania wezwania (przez PUE ZUS czy pocztą tradycyjną) pracodawca i tak będzie musiał wypełnić formularz na stronie PFR. 

Gmina nie może warunkować zwolnienia z podatku od nieruchomości brakiem zadłużenia podatnika z innych tytułów

Dla przypomnienia, zwolnienie w podatku od nieruchomości może zostać fakultatywnie wprowadzone przez radę gminy na mocy upoważnienia ustawowego z art. 7 ust. 3 PodLokU. Tamże postanowiono, że rada gminy, w drodze uchwały, może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż określone w ust. 1 oraz w art. 10 ust. 1 ZmStrefyEkonU03.

Jak więc wynika z tej regulacji, umożliwia ona radzie gminy wprowadzenie zwolnienia od podatku od nieruchomości, przy czym może to być tylko zwolnienie o charakterze przedmiotowym. 

W praktyce stanowienie wspomnianych zwolnień nie jest rzeczą łatwą, a wynika to z faktu, że ww. regulacja jest dalece nieprecyzyjna.

Na kanwie ww. regulacji prawnej Regionalna Izba Obrachunkowa zakwestionowała w swojej uchwale prawidłowość wprowadzenia zwolnienia nowych inwestycji od podatku od nieruchomości. Jedną z przyczyn było wprowadzenie zwolnienia pod warunkiem, że:

1. podatnik przedstawi zaświadczenie o niezaleganiu ze składkami na ubezpieczenia społeczne,
2. podatnik nie będzie miał innych zaległości względem gminy.

Organ nadzoru przyjął, że wprowadzenie tych dwóch warunków udzielenia zwolnienia było nielegalne i sprzeczne z ww. upoważnieniem ustawowym z art. 7 ust. 3 PodLokU.

Koncepcja ta wydaje się być prawnie uzasadniona, w szczególności mając na uwadze najnowsze orzecznictwo sądowoadministracyjne. Tytułem przykładu można odnotować wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 25.2.2021 r. (I SA/Op 332/20). W wyroku tym podkreślono w szczególności, że uchwała, która uzależnia udzielnie ulg od braku zaległości w jakichkolwiek zobowiązaniach podatkowych wobec budżetu miasta, w sposób jednoznaczny odwołuje się do cech podatnika. W tym więc zakresie, zwolnienie ustanowione uchwałą ma charakter podmiotowy. Organy gminy nie miały kompetencji do tego, by wprowadzać zwolnienia o takim charakterze.

Zatem, jak z powyższego wynika, stanowisko regionalnej izby obrachunkowej ma normatywne podstawy. Niestety gmina, ustalając zwolnienia, nie może brać pod uwagę innych kryteriów, w tym właśnie powiązanych z cechami podatnikami, a takimi kryteriami jest m.in. brak posiadania zadłużenia przez danego podatnika wobec gminy. W konsekwencji gmina nie może w ten sposób pozbawić prawa do zwolnienia z podatku z tej przyczyny, że podatnik ma inne zobowiązania wobec niej z innych tytułów, np. z tytułu należności cywilnoprawnych. Do tej kategorii można zaś zaliczyć choćby m.in. umowy dzierżawy, czy najmu. Oba te stosunki cywilnoprawne mają źródła w KC.

Warto także dodać, że występowanie ww. wady (obok innych wad uchwały) skutkowało stwierdzeniem nieważności uchwały rady miejskiej w sprawie zwolnienia nowych inwestycji od podatku od nieruchomości. Należy więc zauważyć, że organ nadzoru, stwierdzając nieważność uchwały, doprowadził w istocie rzeczy do wyeliminowania jej z obrotu prawnego. Z pewnością jest to niekorzystne dla gminy. Gmina ma możliwość zaskarżenie rozstrzygnięcia regionalnej izby obrachunkowej, lecz w praktyce, szanse na uchylenie tego orzeczenia przez sąd administracyjny są niewielkie. 

Źródło: https://szczecin.rio.gov.pl

Zakładowa gwiazdka z funduszu świadczeń socjalnych

Start działalności socjalnej

Pracodawca, który nie prowadził dotychczas zakładowego funduszu socjalnego nie uruchomi go z dnia na dzień. Do rozpoczęcia jego działania niezbędne jest uprzednie ustanowienie regulaminu, w którym określone zostaną formy wsparcia socjalnego, beneficjenci funduszu, a przede wszystkim sposób zróżnicowania wysokości wsparcia w zależności od sytuacji socjalnej beneficjentów, zgodnie z zasadą, że osoby o lepszej sytuacji socjalnej otrzymują niższą pomoc, a osoby w gorszej sytuacji otrzymują wyższą pomoc socjalną. Ustalając treść regulaminu zfśs pracodawca powinien obowiązkowo współpracować z zakładową organizacją związkową, a jeśli taka nie działa na terenie zakładu, to z pracownikiem wybranym przez załogę do jej reprezentowania. Należy więc przewidzieć odpowiedni czas na wybór reprezentanta załogi oraz negocjacje treści regulaminu, która zwykle wzbudza w załodze dyskusje i wątpliwości.

Święta jako okoliczność uzasadniająca przyznanie świadczeń socjalnych

Fundusz socjalny został ustanowiony w celu wyrównywania nierówności socjalnych między osobami objętymi jego działalnością, czego wyrazem jest podstawowa zasada różnicowania wysokości świadczeń przyznawanych z jego środków. Dlatego nie należy kształtować świadczenia z zfśs jako okolicznościowego (np. z tytułu świąt Bożego Narodzenia), ale uzasadniać jego przyznanie socjalną potrzebą występującą w określonym okresie roku kalendarzowego (np. zwiększone wydatki w okresie świątecznym wpływające na sytuację socjalną rodzin pracowników). 

Paczki świąteczne jako jedyna forma działalności socjalnej

Przepisy ustawy o zfśs nie określają świadczeń, jakie pracodawca powinien realizować względem beneficjentów funduszu, a jedynie definiują ich charakter, tj. kulturowo-oświatowy lub sportowo-rekreacyjny. Świadczenia możliwe do otrzymania w danym zakładzie powinny zostać skonkretyzowane w regulaminie zfśs. Zwykle jest to kilka różnych świadczeń, często związanych z urlopem wypoczynkowym, tym niemniej nie ma przeszkód aby u danego pracodawcy realizowano tylko jedno świadczenie, np. paczkę na święta.

Przyznawanie świadczeń w równej wysokości 

Najważniejszą zasadą prowadzenia zakładowego funduszu socjalnego jest różnicowanie wartości świadczeń przyznawanych beneficjentom w zależności od uprzednio zbadanej sytuacji socjalnej. Wyklucza to możliwość przyznania wszystkim pracownikom paczek świątecznych o tej samej wartości, co może być niezrozumiałe np. dla dzieci pracowników. Bez różnicowania świadczeń należałoby uznać, że świadczenia są realizowane z funduszu operacyjnego pracodawcy. 

Uzależnienie przyznania świadczenia od stażu pracy

Przyznawanie świadczeń z funduszu socjalnego nie może zostać uzależnione od zasług pracownika dla zakładu, czy od przepracowania minimalnego okresu, np. 6 miesięcy. Byłoby to niezgodne z celem tworzenia funduszu socjalnego, którym jest wspomaganie osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji socjalnej. Przepisy ustawy nie przewidują bowiem związku między przyznaniem lub wysokością świadczenia zfśs a wysokością odpisu na fundusz dokonanego na danego pracownika. Możliwe jest natomiast, że świadczenia nie otrzymają wszyscy pracownicy, a mianowicie dopuszczalne jest wykluczenie z możliwości otrzymania określonego świadczenia (np. zapomogi świątecznej) pracowników znajdujący się w najlepszej sytuacji socjalnej.

Realizowanie innych świadczeń niż przewidziane w regulaminie

Z funduszu socjalnego nie mogą być realizowane świadczenia, których nie przewidziano w regulaminie danego funduszu. Takie działanie naruszałoby przepisy ustawy o zfśs, a co więcej poniesione koszty nie mogłyby zostać objęte korzyściami podatkowo-składkowymi, właściwymi dla świadczeń socjalnych z zfśs.  Dotyczy to na przykład wigilijnych spotkań integracyjnych, które nie mogą być organizowane jako spotkania okolicznościowe. Ich dopuszczalność zależy od tego czy posiadają charakter kulturowo-oświatowy lub sportowo-rekreacyjny, co oznacza, że powinny zawierać w programie np. występy artystyczne.

Świąteczna pomoc w formie pieniędzy lub bonów

Ustawa o zfśs dopuszcza możliwość ustalania świadczeń w postaci pieniężnej (zapomoga) lub różnego rodzaju bonów. Jeśli więc regulamin zfśs przewiduje realizowanie takich świadczeń, to możliwe jest przyznanie bonów osobom uprawnionym. Warto jednak zwrócić uwagę, że bony nie korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego, przez co ich wartość będzie podlegała opodatkowaniu. 

Konsekwencje związane z wydatkowaniem środków zfśs niezgodnie z ustawą

Przyznawanie świadczeń z zfśs niezgodnie z ustawą o zfśs lub regulaminem zfśs może stanowić wykroczenie zagrożone karą grzywny. Sankcja taka może zostać nałożona przez inspektora pracy. 

Organizacje zawodowe działające na terenie zakładu mają kompetencję do zgłaszania żądania wobec pracodawcy w zakresie zwrotu nieprawidłowo wydanych środków funduszu na rachunek zfśs. 

Czynny żal drogą elektroniczną nadal możliwy i skuteczny

Po zmianie brzmienia art. 16 § 4 KKS wprowadzonej ustawą z 18.11.2020 o doręczeniach elektronicznych (Dz.U. z 2021 r., poz. 2320) obowiązującej od 5.10.2021 r. pojawiły się wątpliwości czy nadal można składać czynny żal w formie elektronicznej. Zgodnie z obecnym brzmieniem tego przepisu: ”Zawiadomienie wnosi się na piśmie albo ustnie do protokołu”. Natomiast jego brzmienia przed zmiana wynikało, że czynny żal wnosi się na piśmie utrwalonym w postaci papierowej lub elektronicznej albo ustnie do protokołu. 

Minister Finansów rozwiał wątpliwości, które pojawiły się w związku ze zmianą przepisu. W wyjaśnieniach Minister Finansów stwierdził, że zmiana art. 16 § 4 KKS ma wyłącznie charakter dostosowawczy, bez jakichkolwiek modyfikacji treści merytorycznej. W konsekwencji złożenie czynnego żalu drogą elektroniczną od 5.10.2021r. jest również skuteczne. Z uzasadnienia do ustawy o doręczeniach elektronicznych jednoznacznie wynika, że zmiana stosowanej w przepisach terminologii – polegająca m.in. na zamianie wyrazu „pisemnie” na wyrażenie „na piśmie” – miała na celu zrównoważenie postaci papierowej z postacią elektroniczną. Zatem czynny żal „na piśmie” może być złożony zarówno na papierze, jak i drogą elektroniczną.

Należy mieć na uwadze, że pisma utrwalone w postaci papierowej opatruje się podpisem własnoręcznym, natomiast utrwalone w postaci elektronicznej – kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym.

 

Rada gminy nie może wkraczać w kompetencje wójta w zakresie proponowania zamiany lokalu z zasobu gminy

W ust. 3 art. 21 OchrLokU doprecyzowano, że zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy powinny określać w szczególności:

  1) wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą oddanie w najem lub podnajem lokalu na czas nieoznaczony i najem socjalny lokalu oraz wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą stosowanie obniżek czynszu;

  2) warunki zamieszkiwania kwalifikujące wnioskodawcę do ich poprawy;

  3) kryteria wyboru osób, którym przysługuje pierwszeństwo zawarcia umowy najmu lokalu na czas nieoznaczony i umowy najmu socjalnego lokalu; 

  4) warunki dokonywania zamiany lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy oraz zamiany pomiędzy najemcami lokali należących do tego zasobu a osobami zajmującymi lokale w innych zasobach; 

  5) tryb rozpatrywania i załatwiania wniosków o najem lokali zawierany na czas nieoznaczony i najem socjalny lokali oraz sposób poddania tych spraw kontroli społecznej;

  6) zasady postępowania w stosunku do osób, które pozostały w lokalu opuszczonym przez najemcę lub w lokalu, w którego najem nie wstąpiły po śmierci najemcy;

  6a) warunki, jakie musi spełniać lokal wskazywany dla osób niepełnosprawnych, z uwzględnieniem rzeczywistych potrzeb wynikających z rodzaju niepełnosprawności;

  6b) zasady przeznaczania lokali na realizację zadań, o których mowa w art. 4 ust. 2b. 

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w  rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z 3.12.2021 r. (PN.4131.441.2021; http://edzienniki.olsztyn.uw.gov.pl), w którym organ nadzoru wskazał na istotne aspekty prawne, kwestionując zapis, który stanowił, że wójt gminy realizując politykę mieszkaniową gminy, może wyjść z propozycję zamiany lokalu w stosunku do osób dotychczas nieubiegających się o dokonanie zamiany oraz nieujętych na liście zamian.

W tym kontekście organ nadzoru wskazał, że tenże zapis nie reguluje warunków ubiegania się o zamianę lokali, tylko określa uprawnienie wójta gminy do składania propozycji zamiany lokalu w stosunku do osób nieubiegających się o dokonanie zamiany oraz nieujętych na liście zamian. W ocenie organu nadzoru, mając na uwadze delegację ustawową wynikającą z treści art. 21 ust. 3 pkt 4 OchrLokU, rada gminy nie ma kompetencji do wprowadzenia ww. regulacji.

Podsumowując, rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody jest prawnie uzasadnione. Przyjęcie przez radę gminy ww. zapisów nastąpiło z z przekroczeniem delegacji ustawowej wynikającej z art. 21 ust. 3 pkt 4 OchrLokU, a nadto wkroczyło w sferę kompetencji organu wykonawczego.

Zwiększenie dotacji podmiotowej przez organ wykonawczy dla instytucji kultury

Mówiąc o instytucji kultury należy wskazać przykładowo na bibliotekę, muzeum, czy gminne ośrodki kultury. W kontekście poruszonej problematyki warto wstępnie przypomnieć zasady finansowania instytucji kultury, co ma normatywne podstawy w DziałKultU. Tamże, w art. 28 DziałKultU m.in. postanowiono, że:

1. Instytucja kultury pokrywa koszty bieżącej działalności i zobowiązania z uzyskiwanych przychodów.

(…)

3. Organizator przekazuje instytucji kultury środki finansowe w formie dotacji:

1) podmiotowej na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym na utrzymanie i remonty obiektów;

2) celowej na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;

3) celowej na realizację wskazanych zadań i programów.

Jak więc z powyższego wynika, formy finansowania instytucji kultury są dość zróżnicowane, przy czym zasadniczo stanowią je różnego rodzaju dotacje.

Wspomniana dotacja podmiotowa ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania danej instytucji, bowiem przeznaczona  jest na działalność bieżącą. 

We wskazanym na wstępie stanowisku, regionalna izba obrachunkowa zwróciła uwagę na pewne istotne aspekty prawne dotyczące poruszonej problematyki. 

Przede wszystkim izba wskazała, że kompetencje organu wykonawczego do dokonania zmian w planie dotacji podmiotowych dla instytucji kultury (w tym ich zwiększania) mieszczą się w zakresie ustawowego upoważnienia do dokonywania zmian w planie wydatków, wynikającego z przepisów art. 257 pkt 3 FinPubU. 

W podanej regulacji podano zaś, że w toku wykonywania budżetu zarząd może dokonywać zmian w planie dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego polegających na zmianach planu wydatków jednostki samorządu terytorialnego w ramach działu w zakresie wydatków bieżących, z wyjątkiem zmian planu wydatków na uposażenia i wynagrodzenia ze stosunku pracy, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. 

Zatem, opierając się o ww. regulację prawną, organ nadzoru zaakceptował legalność dokonywania zmiany poziomu dotacji podmiotowej w trakcie roku budżetowego dla instytucji kultury przez organ wykonawczy, czyli w gminie przez wójta gminy. W tym kontekście nie ma więc potrzeby, aby wspomnianych zmian dokonywał organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego na sesji. Wskazane stanowisko ma także duże znaczenie ze względu na sprawność i ekonomikę działania organów gminy, co ma szczególne znaczenie w okresie epidemii COVID-19. Potrzeba zwiększenia finansowania instytucji kultury może bowiem wystąpić i to całkiem realnie w najbliższych miesiącach, w których istnieje ryzyko ograniczenia w funkcjonowaniu ww. podmiotów, co wiąże się z utratą wpływów z ich działalności.

Podsumowując, stanowisko regionalnej izby obrachunkowej jest prawnie uzasadnione i zasługuje na akceptację nie tylko ze względów legalnych, ale i praktycznego przepływu środków finansowych w strukturze danej jednostki samorządu terytorialnego.

Źródło: https://szczecin.rio.gov.pl

Szerszy krąg osób uprawnionych do przeprowadzania obowiązkowych szczepień ochronnych oraz do badania kwalifikacyjnego i szczepienia osoby dorosłej przeciw grypie

Ustawą z 17.11.2021 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2120) zmieniono przepisy ZapobChoróbU. 

Przepisy ustawy rozszerzają krąg osób uprawnionych do przeprowadzania obowiązkowych szczepień ochronnych o ratowników medycznych.

Ustawa dodaje także postanowienia dotyczące zalecanych szczepień ochronnych, precyzując, że wykonanie zalecanego szczepienia ochronnego będzie poprzedzone badaniem kwalifikacyjnym w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania tego szczepienia, które przeprowadza lekarz. Ustawa precyzuje również możliwość przeprowadzenia badania kwalifikacyjnego osoby dorosłej przed szczepieniem przeciw grypie przez felczera, lekarza dentystę, pielęgniarkę, położną, ratownika medycznego, fizjoterapeutę, diagnostę laboratoryjnego oraz farmaceutę. 

Szczepienie przeciw grypie osoby dorosłej może przeprowadzić lekarz dentysta, farmaceuta, fizjoterapeuta oraz diagnosta laboratoryjny posiadający określone kwalifikacje. 

Postanowienia ustawy są istotne dla świadczeniodawców wykonujących obowiązkowe i dobrowolne szczepienia ochronne ze względu na poszerzenie kręgu osób uprawnionych do przeprowadzania obowiązkowych szczepień ochronnych oraz do badania kwalifikacyjnego i szczepienia osób dorosłych przeciw grypie.

Dzień wolny od pracy za 25.12.2021 r. oraz 1.1.2022 r. przypadające w sobotę

Oddawanie dnia wolnego za świąteczną sobotę wynika z zasady obniżania wymiaru czasu pracy o 8 godzin przez święto występujące w innym dniu niż niedziela (art. 130 KP). Obniżenie o 8 godzin dotyczy pracowników, których norma czasu pracy nie jest mniejsza. W przypadku pracownika o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, norma czasu pracy to 7 godzin, więc obniżenie nastąpi o 7 godzin.

Pracownik ma obowiązek wykonywać pracę w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy. Oznacza to, że należy mu wyznaczyć jako wolny jakiś dzień roboczy od poniedziałku do soboty. Najczęściej są to soboty, ale może to być każdy inny dzień tygodnia oprócz niedzieli. W sytuacji, gdy w sobotę przypada dzień ustawowo wolny od pracy, pracodawca nie może wyznaczyć dnia wolnego na sobotę, bo dniem wolnym może być tylko dzień roboczy. Dlatego nie można wskazać 25.12.2021 r. oraz 1.1.2022 r. 

Jeśli dzień wolny nie zostanie wyznaczony, dojdzie do przekroczenia normy średniotygodniowej, a więc do nadgodzin. Trzeba je będzie zrekompensować wynagrodzeniem wraz z dodatkiem 100% (art. 151¹ § 2 Kodeksu pracy). Inną formą rekompensaty będzie wyznaczenie czasu wolnego. Należy przy tym pamiętać, że czasu wolnego za nadgodziny można udzielić w innym okresie rozliczeniowym, niż wystąpiły te nadgodziny, tylko na wniosek pracownika.

Świąteczna sobota obniża wymiar czasu pracy do przepracowania w okresie rozliczeniowym. Dlatego dzień wolny za świąteczną sobotę należy wyznaczyć w ramach tego samego okresu rozliczeniowego, w którym przypada święto. Nie musi to być ten sam tydzień czy miesiąc. 

Z zasady jednego okresu rozliczeniowego wynika, że w praktyce może się okazać, że wolne za 25 grudnia oraz za 1 stycznia będą przypadać na dwa różne okresy rozliczeniowe.

 

Sposób wyznaczenia dnia wolnego zależy od decyzji pracodawcy

Sposób wyznaczenia dnia wolnego zależy od decyzji pracodawcy. Może on wyznaczyć jeden dzień dla wszystkich pracowników albo wskazać różne dni dla poszczególnych grup pracowników. Dzięki temu uniknie sytuacji, że zakład będzie nieczynny w dzień roboczy. Pracodawca może także przenieść swoje kierownicze uprawnienie na niższy szczebel organizacyjny i pozostawić wybór dnia wolnego do decyzji kierowników działów. Dopuszczalne jest również wskazanie kilku dni do wyboru przez pracowników, a także poinformowanie ich, że do określonego terminu mają wskazać dowolny dzień okresu rozliczeniowego, który chcą mieć wolny. Do każdej świątecznej soboty pracodawca może zastosować inną regułę.

 Nieobecność usprawiedliwiona w święto

Zgodnie z art. 130 § 2 KP, każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. Natomiast choroba przypadająca w dniu wolnym od pracy nie obniża obowiązującego wymiaru czasu pracy. Z przepisu art. 130 § 3 KP wynika, że wymiar czasu pracy obniża się o liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy, ale tylko takich, które przypadły do przepracowania w czasie tej nieobecności, zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy. Oznacza to zatem, że wymiar czasu pracy pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim ulega obniżeniu o liczbę godzin pracy, jaką pracownik miałby do przepracowania, zgodnie z obowiązującym go harmonogramem czasu pracy, gdyby z tego zwolnienia nie korzystał. Sobota była natomiast dniem wolnym od pracy, a zatem nie obniżała wymiaru czasu pracy choremu pracownikowi. Z powyższego wynika, że jeżeli nieobecność pracownika przypadała na świąteczną sobotę, pracownik ma prawo do dnia wolnego za święto.

Wyznaczenie dnia wolnego w dzień opieki nad dzieckiem

Pracownik korzysta z dnia wolnego (bądź godzin) opieki nad dzieckiem w dzień, w którym powinien wykonywać pracę. Dlatego w przypadku wyznaczenia dnia wolnego za świąteczną sobotę na dzień wskazany we wniosku pracownika o dzień/godziny wolne opieki na dziecko w wieku do 14 lat, dzień wolny za sobotę nie może pokrywać się z wolnym na dziecko. Można więc udzielić pracownikowi dnia wolnego za świąteczną sobotę, ale wówczas nie wykorzysta dnia/godzin na dziecko, albo udzielić uprawnienia rodzicielskiego zgodnie z wnioskiem i wyznaczyć inny dzień za świąteczną sobotę.

Nieobecność usprawiedliwiona w dzień wolny za świąteczną sobotę

Dzień wolny za świąteczną sobotę należy traktować tak, jak wolną roboczą sobotę. Jeżeli pracownik choruje od poniedziałku do niedzieli, a więc łącznie z wolną sobotą, to nie ma prawa do odbioru wolnej soboty z okresu choroby. Nie przysługuje mu więc nowy wolny dzień, jeżeli nieobecność usprawiedliwiona obejmowała dzień wolny za świąteczną sobotę. Z art. 130 § 3 KP wynika, że wymiar czasu pracy zmniejsza się o liczbę godzin pracy, jaką pracownik miałby do przepracowania, zgodnie z obowiązującym go harmonogramem czasu pracy, gdyby z tego zwolnienia nie korzystał. Wyznaczony dzień za sobotę był natomiast dniem wolnym od pracy, a zatem nie obniżył wymiaru czasu pracy nieobecnemu pracownikowi.

Urlop wypoczynkowy w dzień wolny za świąteczną sobotę 

Urlopu wypoczynkowego udziela się na dni pracy. Jeżeli dzień wolny za świąteczną sobotę przypadnie w okresie wykorzystania urlopu, to tego dnia nie wlicza się do urlopu, tak jak niedziel, świąt i wolnych sobót. Wówczas nie wyznacza się nowego dnia wolnego za świąteczną sobotę.

Nawiązanie stosunku pracy po świątecznej sobocie

Co do zasady pracownik, z którym nawiązano stosunek pracy po świątecznej sobocie, nie ma prawa do wolnego za świąteczną sobotę. Świąteczna sobota nie obniżyła bowiem wymiaru czasu pracy tej osoby, gdyż nie przypadła na okres jej zatrudnienia. W ogóle nie uwzględnia się jej podczas ustalania wymiaru czasu pracy pracownika. Jednak w przypadku świątecznej soboty przypadającej 1 stycznia, należy zauważyć, że zwyczajowo przyjmuje się, że zatrudnienie od pierwszego dnia roboczego w styczniu traktuje się jak zatrudnienie od 1 stycznia z wyjątkiem sytuacji, gdy 1 stycznia jest u pracodawcy dniem pracy i zatrudnienie od kolejnego dnia wynika z woli stron, a nie układu kalendarza. 

Zatrudnionych od 3.1.2022 r. w praktyce traktuje się jako zatrudnionych od 1.1.2022 r., wobec czego można przyjąć, że przysługuje im dzień wolny. Jednak możliwa jest także interpretacja, że stosunek pracy rozpoczął się 3 stycznia i z tego względu dzień wolny nie przysługuje. Rozwiązaniem tej sytuacji jest zawarcie umowy z rozpoczęciem pracy 1.1.2022 r.

Dzień wolny za świąteczną sobotę dla niepełnoetatowca

Zasada, zgodnie z którą święto przypadające w innym dniu niż niedziela obniża obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, dotyczy także niepełnoetatowców. Obowiązek oddania dnia wolnego zależy jednak od rozkładu czasu pracy takiej osoby. Jeżeli pracownik pracuje w tygodniu mniej niż przeciętnie 5 dni w tygodniu, nie ma konieczności oddawania dnia wolnego. Zachowana jest zasada przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy. Oczywiście należy uwzględnić wymiar czasu pracy na dany miesiąc, który jest obniżony przez święto. Dnia wolnego udziela się natomiast pracownikowi świadczącemu pracę przez 5 dni w tygodniu (np. osoba zatrudniona na 1/2 etatu pracująca od poniedziałku do piątku po 4 godziny). 

Dzień wolny dla nieuprawnionych

W praktyce może wystąpić sytuacja, gdy w firmie zarządzono dzień wolny, a jeden lub kilku pracowników nie ma prawa do wolnego za świąteczną sobotę. Przykładowo, dzień wolny wyznaczono na 14 lutego, a pracownik rozpoczął pracę 1 lutego. Jeśli dzień wolny jest ten sam dla całego zakładu i intencją pracodawcy jest, aby zakład był tego dnia zamknięty, pracownik może wziąć na ten dzień urlop wypoczynkowy. Nie można go jednak to tego zmusić. Może także nie dysponować żadnym dniem urlopu, bo już wszystkie wykorzystał, albo jako rozpoczynający pierwszą pracę w życiu, jeszcze nie nabył prawa do urlopu. Wówczas dojdzie do przestoju. Pracownik był bowiem gotów do wykonywania pracy, ale doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy. Będzie uprawniony do wynagrodzenia przestojowego.

Wiadukt z torowiskiem tramwajowym nie należy do przedsiębiorstwa komunikacyjnego

Stan faktyczny

Stopniowo pogarszający się stan infrastruktury szynowej komunikacji na Śląsku i rosnące koszty jej utrzymania spowodowały 6 lat temu spór pomiędzy Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad, a operatorem linii tramwajowych na terenie aglomeracji katowickiej – chorzowską spółką Tramwaje Śląskie (TŚ). Rozpoczęła ją tym razem jednostka państwowa – GDDKiA skierowała bowiem do TŚ pisma z żądaniem przejęcia jako właściciel zarządu nad szeregiem wiaduktów, przez które przechodziła trakcja tramwajowa. Spółka odmówiła, wskazując, że w co najmniej kilku przypadkach wiadukty te są obiektami drogowymi, położonymi w ciągach dróg krajowych. Drogi te, jako drogi publiczne, stanowią zasadniczo własność państwową. Jednak GDDKiA twierdziła, że wiadukty te nie są w istocie częścią dróg krajowych, gdyż służą realizacji wyłącznie usług transportowych o charakterze lokalnym, na nich położone są tory i cała infrastruktura służąca utrzymaniu ruchu tramwajowego, a więc są one w istocie własnością spółki tramwajowej i to ta spółka powinna o nie dbać i ponosić koszta utrzymania. Dyrekcja powoływała się w tym względzie na art. 49 KC, zgodnie z którym urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa, traktując zarówno trakcję tramwajową, jak i obiekty z nią związane jako część przedsiębiorstwa komunikacyjnego, wyłączoną z reżimu przepisów drogowych.

Stanowisko sądu I i II instancji

Spór trafił więc na drogę sądową. Jednak pozew GDDKiA oddalił już sąd I instancji, następnie oddalono jej apelację i skargę kasacyjną.

Stanowisko Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku kończącego sprawę wskazał, że nietrafne było zastosowanie art. 49 KC do infrastruktury tramwajowej. Na nią składają się torowiska tramwajowe, zawieszona nad nimi trakcja elektryczna, ale także różnego typu obiekty inżynierskie jak tunele, przepusty, czy – jak w omawianej sprawie – wiadukty. Te obiekty stanowią (jak ustalił sąd apelacyjny, a potwierdził te ustalenia SN) część drogową obiektów inżynierskich w postaci obiektów mostowych-wiaduktów, na których znajdują się torowiska tramwajowe eksploatowane przez pozwaną spółkę.

Są to zatem obiekty mostowe obejmujące wiadukty, które wchodzą w skład drogowych obiektów inżynierskich. Do wyposażenia tych obiektów należy torowisko tramwajowe, zaś obiekt inżynierski składa się na drogę, która zgodnie z art. 4 pkt 2 DrPublU, jest budowlą wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami i instalacjami, i stanowi całość techniczno-użytkową przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego. To przesądza o prawie własności tego typu obiektów.

Zgodnie z art. 2a DrPublU, drogi mogą być wyłącznie własnością publiczną, czyli mogą należeć tylko do Skarbu Państwa (drogi krajowe) lub jednostki samorządowej (drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne).

Wiadukt tramwajowy jako obiekt inżynierski, którego elementem jest torowisko, stanowi część drogi krajowej, a to oznacza, że stanowi on także własność Skarbu Państwa – co wyłącza ze strony przedsiębiorstw komunikacyjnych jakiekolwiek uprawnienia do tego typu obiektów – nawet w zakresie ograniczonych praw rzeczowych. Skoro bowiem drogi są wyłączone z obrotu cywilnego, nie można ustanawiać na nich np. służebności. Zatem wiadukty w ciągu dróg krajowych, po których przebiega trakcja tramwajowa, nadal muszą pozostać w wyłącznej gestii Skarbu Państwa, który ma wykonywać obowiązki w zakresie ich finansowania i utrzymywania.

Wnioski z orzeczenia 

Jednak szersze rozumienie normy art. 49 KC ma swoje granice. Dotyczą one zwłaszcza uznania ciągów komunikacyjnych (trakcji tramwajowej, ale też np. tuneli metra) za część infrastruktury przedsiębiorstwa, traktowanych podobnie jak linie przesyłowe (energetyczne, gazowe, rurociągi itp.). Te znajdują się z zasady na obiektach drogowych, które z kolei stanowią własność jednostek publicznych – Skarbu Państwa lub samorządów. Fakt korzystania z nich przez przedsiębiorstwa komunikacyjne (zwłaszcza takie, które dysponują naturalnym monopolem jak np. tramwaje, szybkie kolejki miejskie, czy metro) nie oznacza, że infrastruktura ta ma być ich własnością. Dotyczy to w szczególności obiektów drogowych takich jak wiadukty. Jeżeli biegną one w pasie drogowym (w rozumieniu art. 4 pkt 1 DrPublU), to stanowią jego część i tym samym – własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządowej, która ma nimi zarządzać i odpowiada za ich należyte utrzymanie.