W kontekście podanej problematyki warto w pierwszej kolejności przytoczyć regulacje OchrLokU, w której z art. 21 ust. 1 pkt 2 wynika, że rada gminy uchwala zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, w tym zasady i kryteria wynajmowania lokali, których najem jest związany ze stosunkiem pracy, jeżeli w mieszkaniowym zasobie gminy wydzielono lokale przeznaczone na ten cel. 

W ust. 3 art. 21 OchrLokU doprecyzowano, że zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy powinny określać w szczególności:

  1) wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą oddanie w najem lub podnajem lokalu na czas nieoznaczony i najem socjalny lokalu oraz wysokość dochodu gospodarstwa domowego uzasadniającą stosowanie obniżek czynszu;

  2) warunki zamieszkiwania kwalifikujące wnioskodawcę do ich poprawy;

  3) kryteria wyboru osób, którym przysługuje pierwszeństwo zawarcia umowy najmu lokalu na czas nieoznaczony i umowy najmu socjalnego lokalu; 

  4) warunki dokonywania zamiany lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy oraz zamiany pomiędzy najemcami lokali należących do tego zasobu a osobami zajmującymi lokale w innych zasobach; 

  5) tryb rozpatrywania i załatwiania wniosków o najem lokali zawierany na czas nieoznaczony i najem socjalny lokali oraz sposób poddania tych spraw kontroli społecznej;

  6) zasady postępowania w stosunku do osób, które pozostały w lokalu opuszczonym przez najemcę lub w lokalu, w którego najem nie wstąpiły po śmierci najemcy;

  6a) warunki, jakie musi spełniać lokal wskazywany dla osób niepełnosprawnych, z uwzględnieniem rzeczywistych potrzeb wynikających z rodzaju niepełnosprawności;

  6b) zasady przeznaczania lokali na realizację zadań, o których mowa w art. 4 ust. 2b. 

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w  rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z 3.12.2021 r. (PN.4131.441.2021; http://edzienniki.olsztyn.uw.gov.pl), w którym organ nadzoru wskazał na istotne aspekty prawne, kwestionując zapis, który stanowił, że wójt gminy realizując politykę mieszkaniową gminy, może wyjść z propozycję zamiany lokalu w stosunku do osób dotychczas nieubiegających się o dokonanie zamiany oraz nieujętych na liście zamian.

W tym kontekście organ nadzoru wskazał, że tenże zapis nie reguluje warunków ubiegania się o zamianę lokali, tylko określa uprawnienie wójta gminy do składania propozycji zamiany lokalu w stosunku do osób nieubiegających się o dokonanie zamiany oraz nieujętych na liście zamian. W ocenie organu nadzoru, mając na uwadze delegację ustawową wynikającą z treści art. 21 ust. 3 pkt 4 OchrLokU, rada gminy nie ma kompetencji do wprowadzenia ww. regulacji.

Podsumowując, rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody jest prawnie uzasadnione. Przyjęcie przez radę gminy ww. zapisów nastąpiło z z przekroczeniem delegacji ustawowej wynikającej z art. 21 ust. 3 pkt 4 OchrLokU, a nadto wkroczyło w sferę kompetencji organu wykonawczego.