Oddawanie dnia wolnego za świąteczną sobotę wynika z zasady obniżania wymiaru czasu pracy o 8 godzin przez święto występujące w innym dniu niż niedziela (art. 130 KP). Obniżenie o 8 godzin dotyczy pracowników, których norma czasu pracy nie jest mniejsza. W przypadku pracownika o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, norma czasu pracy to 7 godzin, więc obniżenie nastąpi o 7 godzin.

Pracownik ma obowiązek wykonywać pracę w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy. Oznacza to, że należy mu wyznaczyć jako wolny jakiś dzień roboczy od poniedziałku do soboty. Najczęściej są to soboty, ale może to być każdy inny dzień tygodnia oprócz niedzieli. W sytuacji, gdy w sobotę przypada dzień ustawowo wolny od pracy, pracodawca nie może wyznaczyć dnia wolnego na sobotę, bo dniem wolnym może być tylko dzień roboczy. Dlatego nie można wskazać 25.12.2021 r. oraz 1.1.2022 r. 

Jeśli dzień wolny nie zostanie wyznaczony, dojdzie do przekroczenia normy średniotygodniowej, a więc do nadgodzin. Trzeba je będzie zrekompensować wynagrodzeniem wraz z dodatkiem 100% (art. 1511 § 2 Kodeksu pracy). Inną formą rekompensaty będzie wyznaczenie czasu wolnego. Należy przy tym pamiętać, że czasu wolnego za nadgodziny można udzielić w innym okresie rozliczeniowym, niż wystąpiły te nadgodziny, tylko na wniosek pracownika.

Ważne

Dzień wolny za świąteczną sobotę wyznacza się w ramach tego samego okresu rozliczeniowego, w którym przypada święto.

Świąteczna sobota obniża wymiar czasu pracy do przepracowania w okresie rozliczeniowym. Dlatego dzień wolny za świąteczną sobotę należy wyznaczyć w ramach tego samego okresu rozliczeniowego, w którym przypada święto. Nie musi to być ten sam tydzień czy miesiąc. 

Z zasady jednego okresu rozliczeniowego wynika, że w praktyce może się okazać, że wolne za 25 grudnia oraz za 1 stycznia będą przypadać na dwa różne okresy rozliczeniowe.

Przykład

U pracodawcy obowiązuje 1 miesięczny okres rozliczeniowy. Wolne za 25.12.2021 r. należy wyznaczyć w grudniu 2021, a za 1.1.2022 r. – w styczniu 2022 r.

Przykład

Firma X stosuje 3 miesięczny okres rozliczeniowy, począwszy od stycznia każdego roku. Wolne za 25 grudnia należało wyznaczyć na kwartał październik-grudzień 2021 r., a za 1.1.2022 r.  – w kwartale styczeń – marzec 2022 r.

Przykład

Pracodawca wprowadził roczny okres rozliczeniowy od 1 czerwca do 31 maja następnego roku. 25 grudnia oraz 1 stycznia przypadają w ramach jednego okresu rozliczeniowego, a więc wolne za te dni należy wyznaczyć także w ramach tego samego okresu rozliczeniowego. Z punktu widzenia lat kalendarzowych, wolne może przypaść zarówno w 2021 r., jak i w 2022 r. 

 

Ważne

Jedyny przypadek, kiedy dni wolne za 25 grudnia i 1 stycznia można wyznaczyć w tym samym roku, ma miejsce wówczas, gdy grudzień i styczeń obejmuje jeden, kilkumiesięczny albo roczny okres rozliczeniowy.

Sposób wyznaczenia dnia wolnego zależy od decyzji pracodawcy

Sposób wyznaczenia dnia wolnego zależy od decyzji pracodawcy. Może on wyznaczyć jeden dzień dla wszystkich pracowników albo wskazać różne dni dla poszczególnych grup pracowników. Dzięki temu uniknie sytuacji, że zakład będzie nieczynny w dzień roboczy. Pracodawca może także przenieść swoje kierownicze uprawnienie na niższy szczebel organizacyjny i pozostawić wybór dnia wolnego do decyzji kierowników działów. Dopuszczalne jest również wskazanie kilku dni do wyboru przez pracowników, a także poinformowanie ich, że do określonego terminu mają wskazać dowolny dzień okresu rozliczeniowego, który chcą mieć wolny. Do każdej świątecznej soboty pracodawca może zastosować inną regułę.

Przykład

Pracodawca wyznaczył 24 grudnia jako dzień wolny od pracy za 25 grudnia, natomiast o terminie wolnego za 1 stycznia decydują pracownicy do 10 grudnia. Oczywiście pracownik może wolne za 1 stycznia wybrać jedynie w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym przypada 1 stycznia.

 Nieobecność usprawiedliwiona w święto

Zgodnie z art. 130 § 2 KP, każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. Natomiast choroba przypadająca w dniu wolnym od pracy nie obniża obowiązującego wymiaru czasu pracy. Z przepisu art. 130 § 3 KP wynika, że wymiar czasu pracy obniża się o liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy, ale tylko takich, które przypadły do przepracowania w czasie tej nieobecności, zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy. Oznacza to zatem, że wymiar czasu pracy pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim ulega obniżeniu o liczbę godzin pracy, jaką pracownik miałby do przepracowania, zgodnie z obowiązującym go harmonogramem czasu pracy, gdyby z tego zwolnienia nie korzystał. Sobota była natomiast dniem wolnym od pracy, a zatem nie obniżała wymiaru czasu pracy choremu pracownikowi. Z powyższego wynika, że jeżeli nieobecność pracownika przypadała na świąteczną sobotę, pracownik ma prawo do dnia wolnego za święto.

Ważne

Jeżeli 25 grudnia czy 1 stycznia pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim, kwarantannie albo w izolacji domowej, albo urlopie macierzyńskim czy rodzicielskim, ma prawo do dnia wolnego za świąteczną sobotę. Ta sama zasada dotyczy urlopu wypoczynkowego, które pracownik korzystał w okresie ze świąteczną sobotą.

Wyznaczenie dnia wolnego w dzień opieki nad dzieckiem

Pracownik korzysta z dnia wolnego (bądź godzin) opieki nad dzieckiem w dzień, w którym powinien wykonywać pracę. Dlatego w przypadku wyznaczenia dnia wolnego za świąteczną sobotę na dzień wskazany we wniosku pracownika o dzień/godziny wolne opieki na dziecko w wieku do 14 lat, dzień wolny za sobotę nie może pokrywać się z wolnym na dziecko. Można więc udzielić pracownikowi dnia wolnego za świąteczną sobotę, ale wówczas nie wykorzysta dnia/godzin na dziecko, albo udzielić uprawnienia rodzicielskiego zgodnie z wnioskiem i wyznaczyć inny dzień za świąteczną sobotę.

Nieobecność usprawiedliwiona w dzień wolny za świąteczną sobotę

Dzień wolny za świąteczną sobotę należy traktować tak, jak wolną roboczą sobotę. Jeżeli pracownik choruje od poniedziałku do niedzieli, a więc łącznie z wolną sobotą, to nie ma prawa do odbioru wolnej soboty z okresu choroby. Nie przysługuje mu więc nowy wolny dzień, jeżeli nieobecność usprawiedliwiona obejmowała dzień wolny za świąteczną sobotę. Z art. 130 § 3 KP wynika, że wymiar czasu pracy zmniejsza się o liczbę godzin pracy, jaką pracownik miałby do przepracowania, zgodnie z obowiązującym go harmonogramem czasu pracy, gdyby z tego zwolnienia nie korzystał. Wyznaczony dzień za sobotę był natomiast dniem wolnym od pracy, a zatem nie obniżył wymiaru czasu pracy nieobecnemu pracownikowi.

Ważne

Jeżeli pracownik podczas dnia wolnego za 25 grudnia czy 1.1.2022 r. przebywał na zwolnieniu lekarskim, kwarantannie albo w izolacji domowej, albo urlopie macierzyńskim czy rodzicielskim, nie ma prawa do nowego wolnego za świąteczną sobotę.

Urlop wypoczynkowy w dzień wolny za świąteczną sobotę 

Urlopu wypoczynkowego udziela się na dni pracy. Jeżeli dzień wolny za świąteczną sobotę przypadnie w okresie wykorzystania urlopu, to tego dnia nie wlicza się do urlopu, tak jak niedziel, świąt i wolnych sobót. Wówczas nie wyznacza się nowego dnia wolnego za świąteczną sobotę.

Przykład

Pracownik korzysta z urlopu wypoczynkowego od 3 do 7.1.2022 r. 7 stycznia jest wyznaczony dzień wolny za sobotę 1 stycznia. W ramach wolnego podwładny przebywał na urlopie od 3 do 5 stycznia, a zatem z przysługującego mu wymiaru należy odjąć 3 dni.

Nawiązanie stosunku pracy po świątecznej sobocie

Co do zasady pracownik, z którym nawiązano stosunek pracy po świątecznej sobocie, nie ma prawa do wolnego za świąteczną sobotę. Świąteczna sobota nie obniżyła bowiem wymiaru czasu pracy tej osoby, gdyż nie przypadła na okres jej zatrudnienia. W ogóle nie uwzględnia się jej podczas ustalania wymiaru czasu pracy pracownika. Jednak w przypadku świątecznej soboty przypadającej 1 stycznia, należy zauważyć, że zwyczajowo przyjmuje się, że zatrudnienie od pierwszego dnia roboczego w styczniu traktuje się jak zatrudnienie od 1 stycznia z wyjątkiem sytuacji, gdy 1 stycznia jest u pracodawcy dniem pracy i zatrudnienie od kolejnego dnia wynika z woli stron, a nie układu kalendarza. 

Zatrudnionych od 3.1.2022 r. w praktyce traktuje się jako zatrudnionych od 1.1.2022 r., wobec czego można przyjąć, że przysługuje im dzień wolny. Jednak możliwa jest także interpretacja, że stosunek pracy rozpoczął się 3 stycznia i z tego względu dzień wolny nie przysługuje. Rozwiązaniem tej sytuacji jest zawarcie umowy z rozpoczęciem pracy 1.1.2022 r.

Dzień wolny za świąteczną sobotę dla niepełnoetatowca

Zasada, zgodnie z którą święto przypadające w innym dniu niż niedziela obniża obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, dotyczy także niepełnoetatowców. Obowiązek oddania dnia wolnego zależy jednak od rozkładu czasu pracy takiej osoby. Jeżeli pracownik pracuje w tygodniu mniej niż przeciętnie 5 dni w tygodniu, nie ma konieczności oddawania dnia wolnego. Zachowana jest zasada przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy. Oczywiście należy uwzględnić wymiar czasu pracy na dany miesiąc, który jest obniżony przez święto. Dnia wolnego udziela się natomiast pracownikowi świadczącemu pracę przez 5 dni w tygodniu (np. osoba zatrudniona na 1/2 etatu pracująca od poniedziałku do piątku po 4 godziny). 

Dzień wolny dla nieuprawnionych

W praktyce może wystąpić sytuacja, gdy w firmie zarządzono dzień wolny, a jeden lub kilku pracowników nie ma prawa do wolnego za świąteczną sobotę. Przykładowo, dzień wolny wyznaczono na 14 lutego, a pracownik rozpoczął pracę 1 lutego. Jeśli dzień wolny jest ten sam dla całego zakładu i intencją pracodawcy jest, aby zakład był tego dnia zamknięty, pracownik może wziąć na ten dzień urlop wypoczynkowy. Nie można go jednak to tego zmusić. Może także nie dysponować żadnym dniem urlopu, bo już wszystkie wykorzystał, albo jako rozpoczynający pierwszą pracę w życiu, jeszcze nie nabył prawa do urlopu. Wówczas dojdzie do przestoju. Pracownik był bowiem gotów do wykonywania pracy, ale doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy. Będzie uprawniony do wynagrodzenia przestojowego.