Czy instytucje finansowe mogą kopiować dowody osobiste?

Zdarza się, że instytucje finansowe, w tym m.in. banki, zawierając z nami umowy na świadczenie różnego rodzaju usług, jak np. założenie i prowadzenie konta bankowego, obsługa bankowości elektronicznej, udzielenie pożyczki, a nawet realizacja zlecenia przelewu, wykonują kopię naszego dokumentu tożsamości. Swoje działanie uzasadniają stosowaniem środków bezpieczeństwa finansowego, o których mowa w ustawie z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Wskazują, że zgodnie z jej art. 34 ust. 4 instytucje obowiązane na potrzeby stosowania środków bezpieczeństwa finansowego mogą przetwarzać informacje zawarte w dokumentach tożsamości klienta i osoby upoważnionej do działania w jego imieniu oraz sporządzać ich kopie.

Kopiowanie nie przy każdej czynności

Tymczasem UODO niezmiennie stoi na stanowisku, że powołany przepis nie uprawnia instytucji finansowych do kopiowania dowodu tożsamości klientów w każdej sytuacji.

Wskazuje, że jeśli chodzi o banki, to zgodnie z art. 112b Prawa bankowego banki mogą przetwarzać dla celów prowadzonej działalności bankowej informacje zawarte w dokumentach tożsamości osób fizycznych. Oznacza to jedynie tyle, że na jego podstawie mają one prawo przetwarzać wszystkie dane osobowe klientów, które są zawarte w dokumentach tożsamości. Nie jest to natomiast równoznaczne z uprawnieniem do wykonywania kopii tych dokumentów.

Najczęściej bowiem wystarczające jest okazanie dokumentu tożsamości do wglądu.

Natomiast zgodnie z przepisami ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, instytucje obowiązane, do których należą m.in. banki, ale też fundusze inwestycyjne, przedsiębiorcy prowadzący działalność kantorową w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. – Prawo dewizowe czy notariusze w zakresie wymienionych w powołanej ustawie czynności dokonywanych w formie aktu notarialnego, są uprawnione, by na potrzeby stosowania środków bezpieczeństwa finansowego wykonywać kopie dokumentów tożsamości.

Co jednak ważne, przed zastosowaniem środków bezpieczeństwa finansowego muszą przeprowadzić ocenę ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. Jednocześnie przepisy powołanej ustawy dookreślają (art. 35), kiedy instytucje obowiązane stosują środki bezpieczeństwa finansowego.

Ponadto instytucje finansowe jako administratorzy są zobowiązani do stosowania przepisów ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO). Zatem przed zastosowaniem środków bezpieczeństwa finansowego muszą dokonać oceny, czy przetwarzanie na te potrzeby danych osobowych osoby fizycznej zawartych w kopii dowodu osobistego jest niezbędne. Zgodnie bowiem z zasadami ograniczenia celu i minimalizacji danych, o których mowa w art. 5 RODO, dane osobowe muszą być zbierane w konkretnych, wyraźnych i prawnie uzasadnionych celach, a także adekwatne, stosowne i ograniczone do tego, co niezbędne do celów, w których są przetwarzane.

Zamiana stanowiska?

W ostatnim czasie w związku z publikacjami prasowymi pojawiły się wątpliwości, czy Urząd zmienił stanowisko w kwestii kopiowania dokumentów tożsamości.

Otóż nie, rekomendacje UODO w tym zakresie pozostają niezmienne i są opisane na stronie internetowej organu m.in. w tekstach „Banki nie zawsze mogą kserować dowód osobisty” oraz „Zakaz wykonywania replik dokumentów publicznych ograniczy kradzieże tożsamości”.

Decyzja UODO musi uwzględniać wszystkie indywidualne okoliczności sprawy

Trzeba przy tym podkreślić, że informacje publikowane na stronie internetowej UODO mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nakreślają pewien kierunek interpretacji.

Natomiast wiążąco UODO wypowiada się jedynie w decyzji administracyjnej wydawanej po zbadaniu wszystkich okoliczności danego przypadku.

Działalność administratorów jest bowiem zróżnicowana i uzależniona od różnych czynników instytucjonalno-prawnych oraz organizacyjnych, które mogą mieć istotny wpływ na ostateczną ocenę. Niekiedy rozstrzygnięcia organu nadzorczego wydane w podobnych z pozoru sprawach mogą się zatem różnić. Lektura decyzji pozwala poznać szczególne okoliczności, które wpłynęły na ostateczny osąd organu.

Źródło: https://uodo.gov.pl/pl/138/2435

Zmiany w Funduszu Rozwoju Dróg – nowe porozumienie usprawniające przekazywanie środków dla JST

Od 24 sierpnia br. obowiązuje ustawa z 5.8.2022 r. o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1768). Dla przypomnienia, ww. Fundusz gromadzi środki finansowe m.in. na zadania polegające na:

1. budowie, przebudowie lub remoncie dróg powiatowych, lub budowie, przebudowie lub remoncie dróg gminnych;
2. budowie mostów lokalizowanych w ciągach dróg wojewódzkich, dróg powiatowych lub dróg gminnych;
3. budowie obwodnic lokalizowanych w ciągach dróg wojewódzkich;
4. budowie, przebudowie lub remoncie dróg wojewódzkich, dróg powiatowych lub dróg gminnych, zarządzanych przez prezydenta miasta na prawach powiatu będącego siedzibą wojewody lub sejmiku województwa;
5. budowie, przebudowie lub remoncie dojazdów do terminali intermodalnych lub budowie, przebudowie lub remoncie dojazdów do stref;
6. budowie, przebudowie, remoncie dróg wojewódzkich lub poprawie bezpieczeństwa niechronionych uczestników ruchu, polegające w szczególności na budowie, przebudowie lub remoncie dróg dla pieszych, dróg dla pieszych i rowerów, dróg dla rowerów, przejść dla pieszych, przejazdów dla rowerów, peronów przystankowych wraz z dojściami do tych peronów na drogach wojewódzkich;
7. budowie, przebudowie lub remoncie dróg wojewódzkich, dróg powiatowych lub dróg gminnych o znaczeniu obronnym.

Warto także przypomnieć, że jednostka samorządu terytorialnego otrzymuje z ww. Funduszu środki na sfinansowanie zadania obronnego obejmujące całość kosztów przygotowania i realizacji tego zadania. Dofinansowanie albo finansowanie udzielone ze środków Funduszu nie stanowi dotacji w rozumieniu art. 126 FinPubU.

We wspomnianej nowelizacji zostały wprowadzone m.in. nowe rozwiązania związane z przekazywaniem środków dla samorządów (zmiana art. 10 FunDrógSamU). Jak podano w uzasadnieniu projektu wprowadzającego ww. nowelizację:

W art. 10 zmianie ulegnie model przekazywania środków z Funduszu do jednostek samorządu terytorialnego ubiegających się o dofinansowanie lub finansowanie zadań ze środków Funduszu. Przewidziano trójstronne porozumienie między ministrem właściwym do spraw transportu, wojewodą a Bankiem określające warunki dofinansowania zadań powiatowych i zadań gminnych. Porozumienie to będzie określało w szczególności sposób i termin wnioskowania do Banku o środki, sposób i terminy przekazywania środków oraz sposób zwrotu niewykorzystanych przez jednostki samorządu terytorialnego środków.

Bank, na wniosek wojewody, będzie dokonywać wypłat środków na rzecz jednostek samorządu terytorialnego realizujących zadania powiatowe i zadania gminne. Tym samym środki nie będą przekazywane na rachunek wojewody tak jak ma to miejsce obecnie, tylko będą płynęły bezpośrednio do beneficjenta Funduszu.

Analogiczne rozwiązanie zostało przewidziane w przypadku realizacji przez jednostki samorządu terytorialnego zadań: mostowych, obwodnicowych, miejskich, dojazdowych, wojewódzkich i obronnych.

Podsumowując, z powyższego należy wnioskować, że nastąpiło usprawnienie w przekazywaniu środków Funduszu dla samorządów. Bank będzie przekazywał środki bezpośrednio do samorządu, a nie za pośrednictwem wojewody. Rozwiązanie to należy ocenić pozytywnie.

Przejściowe zasady ustalania indywidualnego wskaźnika zadłużenia w latach 2023-2025

W kontekście poruszonej problematyki w pierwszej kolejności na uwagę zasługuje przepis art. 243 ust. 1 FinPubU – tzw. indywidualny wskaźnik zadłużenia. Z podanego przepisu wynika m.in., że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może uchwalić budżetu, którego realizacja spowoduje, że w roku budżetowym oraz w każdym roku następującym po roku budżetowym relacja łącznej kwoty przypadających w danym roku budżetowym:

1) spłat rat kredytów i pożyczek, o których mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2-4 oraz art. 90, wraz z należnymi w danym roku wydatkami bieżącymi na obsługę zobowiązań, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90, w tym odsetkami od kredytów i pożyczek,

2) wykupów papierów wartościowych emitowanych na cele określone w art. 89 ust. 1 pkt 2-4 oraz art. 90 wraz z należnymi w danym roku wydatkami bieżącymi na obsługę zobowiązań wynikających z papierów wartościowych emitowanych na cele określone w art. 89 ust. 1 i art. 90, w tym odsetkami i dyskontem od tych papierów,

3) spłat rat zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2, innych niż określone w pkt 1, z wyłączeniem rat zobowiązań określonych w art. 91 ust. 3 pkt 1, wraz z należnymi w danym roku wydatkami bieżącymi na obsługę zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2, innych niż określone w pkt 1,

4) potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych poręczeń oraz gwarancji

– do planowanych dochodów bieżących budżetu przekroczy średnią arytmetyczną z obliczonych dla ostatnich siedmiu lat relacji jej dochodów bieżących pomniejszonych o wydatki bieżące do dochodów bieżących budżetu, obliczoną według wzoru: (…).

Z punktu widzenia sygnalizowanej problematyki kluczowe znaczenie ma zaś nowa regulacja art. 28 wprowadzona w ramach ustawy z 5.8.2022 r. o dodatku węglowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 1692). Zgodnie zaś z tym przepisem: Do ustalania na lata 2023-2025 relacji, o której mowa w art. 243 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 14, przepisów art. 243 ust. 1 pkt 4 oraz ust. 3 pkt 2 ustawy zmienianej w art. 14 nie stosuje się.

Wskazany przepis w praktyce wyłącza stosowanie przepisów ww. art. 243 ust. 1 pkt 4 FinPubU (dotyczącego poręczeń i gwarancji) oraz ust. 3 pkt 2 o treści:

3. Ograniczenia określonego w ust. 1 nie stosuje się do:

(…)

2) poręczeń i gwarancji udzielonych samorządowym osobom prawnym realizującym zadania jednostki samorządu terytorialnego w ramach programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2

– w terminie nie dłuższym niż 90 dni po zakończeniu programu, projektu lub zadania i otrzymaniu refundacji z tych środków; termin ten nie ma zastosowania do odsetek i dyskonta od zobowiązań zaciągniętych na wkład krajowy, o których mowa w pkt 1 i 1a.

Podsumowując, z powyższego należy wnioskować, że specjalny przepis wprowadzony w ramach ustawy o dodatku węglowym, przewiduje wyłączania w zakresie stosowania przy obliczaniu wskaźnika zadłużenia JST – zobowiązań związanych z potencjalnymi spłatami kwot wynikających z udzielonych poręczeń oraz gwarancji. Rozwiązanie to należy ocenić pozytywnie z punktu widzenia JST, bowiem zapewnia elastyczne kalkulowanie wydatków wieloletnich.

Zmiana w wykazywaniu danych w zakresie poręczeń i gwarancji

W kontekście poruszonej problematyki na szczególną uwagę zasługuje konstrukcja przepisu art. 212 FinPubU. Zgodnie z tym przepisem (ust. 1):

Uchwała budżetowa określa:

1) łączną kwotę planowanych dochodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego, z wyodrębnieniem dochodów bieżących i majątkowych;

2) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego, z wyodrębnieniem wydatków bieżących i majątkowych;

3) kwotę planowanego deficytu albo planowanej nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego wraz ze źródłami pokrycia deficytu albo przeznaczenia nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

4) łączną kwotę planowanych przychodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

5) łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

6) limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90;

6a) limit zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2, innych niż określone w pkt 6;

7) kwotę wydatków na spłatę przypadających w danym roku budżetowym, zgodnie z zawartą umową, wymagalnych zobowiązań z tytułu udzielonych przez jednostkę samorządu terytorialnego poręczeń i gwarancji;

8) szczególne zasady wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego w roku budżetowym, wynikające z odrębnych ustaw;

9) uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu gminy;

10) inne postanowienia, których obowiązek zamieszczenia w uchwale budżetowej wynika z postanowień organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego.

Brzmienie ww. przepisu w podanym kształcie obowiązuje dopiero od 12 sierpnia br. – wskutek nowelizacji dokonanej na podstawie ustawy z 5.8.2022 r. o dodatku węglowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 1692). Do tej daty, wskazany wyżej pkt 7 stanowił bowiem, że: kwotę wydatków przypadających do spłaty w danym roku budżetowym, zgodnie z zawartą umową, z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez jednostkę samorządu terytorialnego.

Zatem, z porównania brzmienia ww. przepisów sprzed nowelizacji i po nowelizacji wynika, że od 12 sierpnia w uchwale budżetowej mają być wykazywane jedynie poręczenia i gwarancje o statusie wymagalnych, a nie wszystkie (czyli również i te niewymagalne, jak było dotąd).

Warto dodać, że mechanizm poręczenia ma normatywne podstawy w przepisach KC. Tamże, w art. 876 KC postanowiono, że przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie. W art. 878 KC postanowiono z kolei, że można poręczyć za dług przyszły do wysokości z góry oznaczonej. Bezterminowe poręczenie za dług przyszły może być przed powstaniem długu odwołane w każdym czasie.

Podsumowując, z powyższego należy wnioskować, że nowy przepis jest bardzo istotny dla gospodarki finansowej jednostek samorządu wszystkich szczebli. W praktyce będzie miał znaczenie dla wykazywania zobowiązań jednostek z tytułu poręczeń, bowiem takie występują w dominującym zakresie w JST, w przeciwieństwie do niszowych gwarancji.

Dotacja celowa dla placówek oświatowych bez stosowania przepisów KPA

W kontekście poruszonej problematyki w pierwszej kolejności na uwagę zasługuje przepis art. 75a FinZadOśwU. Z jego treści wynika, że minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w celu realizacji zadań publicznych w zakresie oświaty i wychowania może udzielić dotacji celowej na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji remontów i inwestycji związanych z:

1) realizacją programów inwestycyjnych, o których mowa w art. 90x ustawy o systemie oświaty;

2) zakupem nieruchomości oraz budową lub dostosowaniem obiektów, niezbędnych dla rozwoju przedszkoli, szkół lub placówek;

3) wyposażeniem przedszkoli, szkół lub placówek.

Na kanwie ww. przepisu zostało wprowadzone rozporządzenie z 22.7.2022 r. MEiN w sprawie przyznawania, przekazywania i rozliczania dotacji celowej na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji remontów i inwestycji (Dz.U. z 2022 r. poz. 1540 ze zm.). Z przepisów tego rozporządzenia wynika m.in., że przy przyznawaniu dotacji celowej na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji:

1) inwestycji bierze się pod uwagę:

a) założenia i cel, jakiemu ma służyć inwestycja, oraz znaczenie tej inwestycji dla polityki oświatowej państwa – w przypadku inwestycji, o której mowa w art. 75a pkt 1 ustawy,

b) założenia i cel, jakiemu ma służyć inwestycja, oraz znaczenie tej inwestycji dla rozwoju przedszkoli, szkół lub placówek, z uwzględnieniem realizowanych zadań publicznych w zakresie oświaty i wychowania – w przypadku inwestycji, o której mowa w art. 75a pkt 2 i 3 ustawy,

c) zasadność planowanego zakresu rzeczowego inwestycji i terminu jej realizacji,

d) adekwatność środków finansowych do zakresu zaplanowanych prac,

e) prawidłowość wykorzystania i rozliczania wcześniej przyznanych środków finansowych na realizację inwestycji,

f) przygotowanie wnioskodawcy do realizacji inwestycji,

g) kryteria określone w komunikacie – w przypadku inwestycji, o której mowa w art. 75a pkt 1 ustawy;

2) remontu bierze się pod uwagę:

a) zakres i cel, jakiemu ma służyć remont, z uwzględnieniem realizowanych zadań publicznych w zakresie oświaty i wychowania,

b) przygotowanie wnioskodawcy do realizacji remontu.

Z punktu widzenia sygnalizowanej problematyki kluczowe znaczenie ma zaś nowa regulacja art. 75aa FinZadOśwU – który został wprowadzony na podstawie ustawy z 5.8.2022 r. o dodatku węglowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 1692). Zgodnie z tym przepisem: Do udzielania dotacji celowej, o której mowa w art. 75a, nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

Wskazany przepis w praktyce może być poważnym problemem dla jednostek samorządu terytorialnego. Przepis ten wyłączy bowiem możliwość dochodzenia (przymusowego) przez jednostkę samorządową dotacji od Skarbu Państwa. Na ten problem zwróciła również uwagę m.in. Unia Metropolii Polskich. Podano, że przepis ten stanowi ograniczenie w dochodzeniu na drodze sądowej przez samorządy dotacji, gdy nie zostanie ona wypłacona lub niedoszacowana.

Podsumowując, z powyższego należy wnioskować, że nowy przepis nie jest rozwiązaniem korzystnym dla JST. Najbliższy czas pokaże, czy obawy samorządów są uzasadnione. Każdy przepis można interpretować w różny sposób, aczkolwiek skoro są one adresowane do samorządów, powinny być interpretowane zgodnie z ich interesem.

Powraca projekt ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych

Nowa definicja podmiotu zbiorowego

Nowa definicja „podmiotu zbiorowego”, za który uważać się będzie osobę prawną oraz jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną (tzw. ułomna osoba prawna), w tym również spółkę handlową z udziałem Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub związku takich jednostek, spółkę kapitałową w organizacji, podmiot w stanie likwidacji oraz przedsiębiorcę niebędącego osobą fizyczną, z wyłączeniem Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, kościołów i innych związków wyznaniowych oraz podmiotów zbiorowych:

a) zatrudniających w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych mniej niż 500 pracowników albo osiągających roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 100 milionów euro i niebędących mikroprzedsiębiorcą, małym przedsiębiorcą ani średnim przedsiębiorcą w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1–3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2021 r. poz. 162 i 2105 oraz z 2022 r. poz. 24 i 974);

b) których głównym celem ustawowym lub statutowym nie jest prowadzenie działalności gospodarczej.

Wyeliminowanie warunku uprzedniego skazania za przestępstwo osoby fizycznej przy pociągnięcia podmiotu zbiorowego do odpowiedzialności karnej

Projektowana zmiana polega na wyeliminowaniu uprzedniego skazania osoby fizycznej jako warunku odpowiedzialności podmiotu zbiorowego oraz umożliwieniu prowadzenia postępowania wobec takiego podmiotu niezależnie od procesu przeciwko działającej w jego imieniu osobie fizycznej. Ponadto zakłada się zawężenie zakresu podmiotowego ustawy poprzez wyeliminowanie zeń m.in. małych i średnich przedsiębiorców, jak również zastąpienie skomplikowanego i nieczytelnego katalogu czynów zabronionych przewidzianego w obecnej ustawie, prostą zasadą odpowiedzialności za każde przestępstwo i przestępstwo skarbowe. Dotychczas obowiązujące przepisy uzależniały odpowiedzialność podmiotu zbiorowego od zindywidualizowania osoby sprawcy, powiązanego z nim w sposób określony w art. 3 ustawy, który dopuścił się czynu zabronionego w postaci przestępstwa lub przestępstwa skarbowego, zaś podmiot zbiorowy odniósł z tego tytułu korzyść. Możliwość pociągnięcia podmiotu zbiorowego do odpowiedzialności była zawsze uzależniona od uprzedniego skazania, warunkowego umorzenia postępowania bądź orzeczenia o udzieleniu tej osobie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności albo orzeczenia sądu o umorzeniu przeciwko niej postępowania z powodu okoliczności wyłączającej ukaranie sprawcy.

Zasady odpowiedzialności podmiotów zbiorowych

Podmiot zbiorowy według nowych przepisów będzie ponosił odpowiedzialność:

Co istotne projektodawca, wprowadza dodatkowy, warunek odpowiedzialności karnej podmiotu zbiorowego ma być wina, rozumiana jako:

Ponadto, nieprawidłowości w działalności podmiotu zbiorowego, które powinny być kwalifikowane jako ułatwiające lub umożliwiające popełnienie czynu zabronionego polegają na tym, że:

Kary finansowe

Projektodawca, zakłada przepisy, zgodnie z którymi stwierdzenie ewentualnej odpowiedzialności podmiotu zbiorowego za popełnienie konkretnego czynu zabronionego będzie wiązało się z ryzykiem nałożenia dotkliwych kar, w szczególności kary pieniężnej sięgającej od 10 tysięcy do 30 milionów złotych. Dodatkowo, w przypadku, procesu będzie możliwe zgłoszenie powództwa cywilnego o zasądzenie odszkodowania.

Uwolnienie od odpowiedzialności

Podmiot zbiorowy będzie mógł uwolnić się od odpowiedzialności, ale tylko w sytuacji gdy udowodni, iż pomimo wystąpienia nieprawidłowości wszystkie obowiązane organy i osoby uprawnione do działania w imieniu lub w interesie tego podmiotu zachowały należytą staranność. Co istotne, projekt nie wskazuje jednak konkretnych rozwiązań, jakie podmioty zbiorowe powinny wdrożyć w celu dochowania należytej staranności i ograniczenia lub wyłączenia ewentualnej odpowiedzialności.

Planowane poniesienie diety z tytułu podróży służbowej krajowej. Zmiany również w podróżach za granicę

W rozporządzeniu MPiPS z 29.1.2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej resort odpowiedzialny za pracę planuje wprowadzić następujące zmiany: po pierwsze dieta w czasie podróży krajowej jest przeznaczona na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia i wynosi 45 zł za dobę podróży, a po drugie załącznik do rozporządzenia w którym są określone wysokości diet z tytułu podróży za graniczne otrzyma nowe brzmienie.

W związku z wysoką inflacją, resort rodziny zdecydował się na kontynuowanie podwyżki wysokości diety z tytułu podróży służbowej od 1.1.2023 r. o 7 zł, czyli z 38 zł do 45 zł. To oznacza, że poza samą dietą wzrosną również świadczenia z nią powiązane. Ryczałt na pokrycie kosztów dojazdu środkami komunikacji miejscowej wyniesie 9 zł (obecnie jest to 7,60 zł), a ryczałt za nocleg, stanowiący 150% diety – 67,50 zł (obecnie jest to 57 zł). Natomiast zwrot udokumentowanych kosztów noclegu będzie następował w wysokości stwierdzonej rachunkiem, jednak nie większej za jedną dobę hotelową niż dwudziestokrotność stawki diety, tj. do 900 zł (obecnie jest to 760 zł).

Projekt rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej stanowi wykonanie upoważnienia ustawowego zawartego w art. 77⁵ § 2 Kodeksu pracy. Zgodnie z wymienionym przepisem minister właściwy do spraw pracy określa, w drodze rozporządzenia, wysokość oraz warunki ustalania należności przysługujących pracownikowi, zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. Rozporządzenie powinno w szczególności określać wysokość diet, z uwzględnieniem czasu trwania podróży, a w przypadku podróży poza granicami kraju – walutę, w jakiej będzie ustalana dieta i limit na nocleg w poszczególnych państwach, a także warunki zwrotu kosztów przejazdów, noclegów i innych wydatków.

Obecne kwoty limitów za nocleg oraz diet przysługujące pracownikowi z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju obowiązują od 1.3.2013 r. i wymagają skorygowania. Zgodnie z tym samym rozporządzeniem do lipca 2022 roku funkcjonowała wysokość diety w podróży krajowej, ale 28.7.2022 r. weszła w życie zmiana i dieta wzrosła do 38 zł za każdy dzień. Co ważne treści określone przedmiotowym rozporządzeniem mają szerokie i dość powszechne zastosowanie. Dotyczą one zwrotu należności za podróże służbowe nie tylko pracowników sfery budżetowej (państwowej i samorządowej), ale i żołnierzy, funkcjonariuszy oraz pracowników zatrudnionych u innych pracodawców.

Pracodawcy spoza sfery budżetowej mogą ustalać we własnym zakresie warunki wypłacania pracownikom należności z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju i poza jego granicami w drodze postanowień układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę. Obowiązujące u danego pracodawcy regulacje mogą przewidywać inne warunki zwrotu należności za podróże służbowe, niż wynikające z przepisów mających zastosowanie do wypłacania należności za podróże służbowe pracowników sfery budżetowej, z tym jednak, że nie mogą one ustalać diety za dobę podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza jego granicami w wysokości niższej niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika sfery budżetowej. Tylko wtedy, kiedy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa nie zawiera postanowień, o których mowa wyżej, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej według przepisów rozporządzenia.

TW-2: Tytuł wykonawczy stosowany w egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym

Wersja od 2022-09-02

TW-2 ⁽⁴⁾ Tytuł wykonawczy Stosowany w egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym (Dz.U. 2022, poz. 1856) (plik docx)

Podgląd wzoru może zawierać jego fragment. Pobierz plik, aby zapoznać się z całym wzorem.	Pobierz wzór

---

Nowy próg dla zastawu skarbowego na wierzytelności JST z podatków

W Dzienniku Urzędowy RP Monitor Polski ukazało się obwieszczenie Ministra Finansów z 3.8.2022 r. w sprawie wysokości kwoty wymienionej w art. 41 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa na rok 2023 (M.P. z 2022 r. poz. 774).

Punktem wyjścia dla przyjęcia ww. obwieszczenia był zaś art. 119 § 2 OrdPU, z którego wynika, że minister właściwy do spraw finansów publicznych, w porozumieniu z Prezesem Głównego Urzędu Statystycznego, ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, do dnia 15 sierpnia danego roku, kwotę, o której mowa w art. 41 § 1 OrdPU, w zaokrągleniu do pełnych setek złotych, z pominięciem dziesiątek złotych.

Z kolei, z podanego art. 41 § 1 Ordynacji wynika, że:

Skarbowi Państwa i jednostkom samorządu terytorialnego z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 2, a także z tytułu zaległości podatkowych stanowiących ich dochód oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości przysługuje zastaw skarbowy na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, jeżeli wartość poszczególnych rzeczy lub praw wynosi w dniu ustanowienia zastawu co najmniej (…), z zastrzeżeniem § 2.

Natomiast na mocy wspomnianego obwieszczenia ustalono, że wysokość ww. kwoty granicznej (na potrzeby ustanowienia zastawu skarbowego) stanowić będzie w 2023 r. – 15 500,00 zł.

Jest to informacja istotna m.in. dla jednostek samorządu terytorialnego, a przede wszystkim gmin, w których interesie jest zabezpieczenie swoich wierzytelności na majątku dłużników. Kwota ta uległa zwiększeniu z poziomu 13 900,00 zł do wspomnianej kwoty 15 500,00 zł. Różnica z pozoru nieznaczna, lecz z punktu widzenia interesów fiskalnych organów podatkowych jest istotna, bowiem próg kwalifikujący na ustanowienie zastawu regularnie wzrasta, co wpływa na możliwość (ograniczenia) określonych działań zabezpieczających a nawet windykacyjnych. Z perspektywy gmin, ww. regulacja ma znaczenie choćby z uwagi na zaległości w podatku od nieruchomości.

Dla porządku warto wspomnieć, że organ prowadzący rejestr zastawów dokonuje wpisu zastawu skarbowego na wniosek organu uprawnionego do występowania w imieniu Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Wnioski i inne dokumenty przesyła się do organu prowadzącego rejestr zastawów za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Z kolei, jak wynika z nadal aktualnego rozporządzenia z 12.10.2017 r. Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie wyznaczenia organu do prowadzenia Rejestru Zastawów Skarbowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1919) organem właściwym do prowadzenia wspomnianego rejestru jest Naczelnik Trzeciego Urzędu Skarbowego w Szczecinie.

Dodać należy, że sama istota zastawu, w tym zastawu skarbowego, ma doniosłe znaczenie dla wierzyciela podatkowego, jakim jest m.in. wójt gminy. W sytuacji bowiem powstania zaległości podatkowej, organ podatkowy ma gwarantowaną możliwość zaspokojenia z przedmiotu zastawu skarbowego, co następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, chyba że z ruchomości lub zbywalnego prawa majątkowego jest prowadzona egzekucja przez sądowy organ egzekucyjny.

Podsumowując, w kontekście organu podatkowego jakim jest wójt gminy, wskazane obwieszczenie ma znaczenie, bowiem wpływa ma metodykę postępowania w wielu sprawach podatkowych, w tym dotyczących podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych czy innych lokalnych danin podatkowych.

Podsumowując, nowelizacja rozporządzenia jest niewątpliwie korzystna dla podmiotów prowadzących niepubliczne placówki oświatowe. Wyłączono bowiem powinność przedkładania dokumentów własnościowych w odniesieniu do nieruchomości, w której jest prowadzona placówka oświatowa.

Nowelizacja ustawy o dochodach JST – dodatkowe źródło dochodów na zadania z efektywności energetycznej

Na stronie Sejmu ukazał się rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2542). Wskazany projekt przewiduje m.in. wprowadzenie zmian polegających na dodaniu w DochSamTerytU nowych jednostek redakcyjnych dotyczących finansowania zadań, w tym z zakresu poprawy efektywności energetycznej oraz ograniczenia kosztów zakupu ciepła ponoszonych przez odbiorców.

Wg postanowień projektu zakłada się wprowadzenie przepisów o treści:

Art. 70j. Jednostki samorządu terytorialnego w celu wsparcia realizacji zadań, w tym z zakresu poprawy efektywności energetycznej oraz ograniczenia kosztów zakupu ciepła ponoszonych przez odbiorców, otrzymują w roku 2022 dodatkowe dochody z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych w łącznej wysokości 13 673 000 000 zł.

2. Kwotę dodatkowych

dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych w wysokości 7 793 172 696 zł, rozdziela się między:

1) gminy – w wysokości 5 717 802 281 zł;

2) powiaty – w wysokości 1 640 753 500 zł;

3) województwa – w wysokości 434 616 915 zł.

3. Kwota, o której mowa w ust. 2 pkt 1, podlega podziałowi między poszczególne gminy proporcjonalnie do wysokości planowanych na rok 2023 dochodów gmin z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych. Przepis stosuje się odpowiednio do podziału kwot, o których mowa w ust. 2 pkt 2 i 3.

4. Kwota dodatkowych dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych w wysokości 5 879 827 304 zł, podlega podziałowi na część przysługującą:

1) gminom,

2) powiatom,

3) województwom

– proporcjonalnie do wysokości udziału dochodów planowanych na rok 2023 z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych gmin, powiatów i województw w łącznej kwocie dochodów wszystkich jednostek samorządu terytorialnego z tego tytułu.

Z innych przepisów wynika także, że dochody, o których mowa w ust. 1, minister właściwy do spraw finansów publicznych przekaże jednostkom samorządu terytorialnego do dnia 31.12.2022 r., przy czym dochody te mogą być przekazane w ratach.

Jednocześnie na uwagę zasługuje nowo projektowany art. 70k ww. ustawy w którym projektodawca ustanawia warunki wykorzystania ww. środków, a z którego m.in. wynika:

1. W latach 2022–2025 jednostka samorządu terytorialnego jest obowiązana do przeznaczenia na zadania z zakresu poprawy efektywności energetycznej oraz ograniczenia kosztów zakupu ciepła ponoszonych przez odbiorców, wydatków w kwocie nie mniejszej niż równowartość 15% kwot otrzymanych w roku 2022 dodatkowych dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, o których mowa w art. 70j.

2. Jeżeli jednostka samorządu terytorialnego przeznaczyła na finansowanie zadań, o których mowa w ust. 1, wydatki mniejsze niż równowartość 15% kwoty dodatkowych dochodów, o których mowa w art. 70j, to w roku 2027 nie otrzymuje środków z rezerw subwencji ogólnej.

3. Jednostki samorządu terytorialnego składają do właściwego wojewody, w terminie do dnia 31 marca 2026 r., informację o wysokości wydatków przeznaczanych na zadania, o których mowa w ust. 1. W przypadku niezłożenia informacji w terminie przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio.

Podsumowując, projekt przewiduje nowe źródła finansowania JST, ukierunkowane na wsparcie zadań związanych z poprawą efektywności energetycznej oraz ograniczenia kosztów zakupu ciepła ponoszonych przez odbiorców. Skorzystanie z tych środków uwarunkowane jest jednak spełnieniem przez JST kilku warunków.

Źródło: Sejm