W kontekście poruszonej problematyki w pierwszej kolejności na uwagę zasługuje przepis art. 75a FinZadOśwU. Z jego treści wynika, że minister właściwy do spraw oświaty i wychowania w celu realizacji zadań publicznych w zakresie oświaty i wychowania może udzielić dotacji celowej na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji remontów i inwestycji związanych z:

1) realizacją programów inwestycyjnych, o których mowa w art. 90x ustawy o systemie oświaty;

2) zakupem nieruchomości oraz budową lub dostosowaniem obiektów, niezbędnych dla rozwoju przedszkoli, szkół lub placówek;

3) wyposażeniem przedszkoli, szkół lub placówek.

Na kanwie ww. przepisu zostało wprowadzone rozporządzenie z 22.7.2022 r. MEiN w sprawie przyznawania, przekazywania i rozliczania dotacji celowej na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji remontów i inwestycji (Dz.U. z 2022 r. poz. 1540 ze zm.). Z przepisów tego rozporządzenia wynika m.in., że przy przyznawaniu dotacji celowej na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji:

1) inwestycji bierze się pod uwagę:

a) założenia i cel, jakiemu ma służyć inwestycja, oraz znaczenie tej inwestycji dla polityki oświatowej państwa – w przypadku inwestycji, o której mowa w art. 75a pkt 1 ustawy,

b) założenia i cel, jakiemu ma służyć inwestycja, oraz znaczenie tej inwestycji dla rozwoju przedszkoli, szkół lub placówek, z uwzględnieniem realizowanych zadań publicznych w zakresie oświaty i wychowania – w przypadku inwestycji, o której mowa w art. 75a pkt 2 i 3 ustawy,

c) zasadność planowanego zakresu rzeczowego inwestycji i terminu jej realizacji,

d) adekwatność środków finansowych do zakresu zaplanowanych prac,

e) prawidłowość wykorzystania i rozliczania wcześniej przyznanych środków finansowych na realizację inwestycji,

f) przygotowanie wnioskodawcy do realizacji inwestycji,

g) kryteria określone w komunikacie – w przypadku inwestycji, o której mowa w art. 75a pkt 1 ustawy;

2) remontu bierze się pod uwagę:

a) zakres i cel, jakiemu ma służyć remont, z uwzględnieniem realizowanych zadań publicznych w zakresie oświaty i wychowania,

b) przygotowanie wnioskodawcy do realizacji remontu.

Z punktu widzenia sygnalizowanej problematyki kluczowe znaczenie ma zaś nowa regulacja art. 75aa FinZadOśwU – który został wprowadzony na podstawie ustawy z 5.8.2022 r. o dodatku węglowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 1692). Zgodnie z tym przepisem: Do udzielania dotacji celowej, o której mowa w art. 75a, nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

Wskazany przepis w praktyce może być poważnym problemem dla jednostek samorządu terytorialnego. Przepis ten wyłączy bowiem możliwość dochodzenia (przymusowego) przez jednostkę samorządową dotacji od Skarbu Państwa. Na ten problem zwróciła również uwagę m.in. Unia Metropolii Polskich. Podano, że przepis ten stanowi ograniczenie w dochodzeniu na drodze sądowej przez samorządy dotacji, gdy nie zostanie ona wypłacona lub niedoszacowana.

Podsumowując, z powyższego należy wnioskować, że nowy przepis nie jest rozwiązaniem korzystnym dla JST. Najbliższy czas pokaże, czy obawy samorządów są uzasadnione. Każdy przepis można interpretować w różny sposób, aczkolwiek skoro są one adresowane do samorządów, powinny być interpretowane zgodnie z ich interesem.