Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy z podpisem Prezydenta RP

Najważniejsze założenia ustawy

Zgodnie z zapisami ustawy, obywatele Ukrainy, którzy na skutek rosyjskiej agresji opuścili swoją ojczyznę, będą mogli legalnie przebywać w Polsce przez 18 miesięcy. Będzie to dotyczyć osób, które przybyły do Polski bezpośrednio z Ukrainy i zadeklarowały zamiar pozostania na terytorium naszego kraju. Ustawa zakłada nadanie numeru PESEL obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z wojną. Rozwiązanie to pozwoli na realizację szeregu usług publicznych na rzecz tych osób.

Przewidziano pomoc obywatelom Ukrainy udzielaną przez wojewodów i samorządy. Może ona polegać m.in. na zakwaterowaniu czy zapewnieniu całodziennego wyżywienia zbiorowego. Każdy podmiot, w szczególności osoba fizyczna prowadząca gospodarstwo domowe, która zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy uciekającym przed wojną, będzie mogła otrzymać świadczenie na podstawie wniosku złożonego w gminie. Świadczenie to będzie mogło być wypłacane maksymalnie przez 60 dni, a jego wysokość zostanie określona w rozporządzeniu Rady Ministrów.

Dostęp do rynku pracy

Utworzony zostanie Fundusz Pomocy. Środki z niego będą przeznaczone w szczególności na finansowanie lub dofinansowanie zadań związanych z pomocą udzielaną obywatelom Ukrainy. Obywatele Ukrainy, którzy uciekają przed wojną, będą mieli również prawo do pracy na terytorium Polski. Będą mogli także ubiegać się o jednorazowe świadczenie pieniężne na utrzymanie w wysokości 300 zł na osobę. Chodzi w szczególności o pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej.

Źródło:

gov.pl

Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy nie może zawierać zapisów dotyczących podmiotów, które będą zarządzać zasobem mieszkaniowym

Zgodnie zaś z ust. 2, wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy powinien być opracowany na co najmniej pięć kolejnych lat i obejmować w szczególności:

1) prognozę dotyczącą wielkości oraz stanu technicznego zasobu mieszkaniowego gminy w poszczególnych latach;

2) analizę potrzeb oraz plan remontów i modernizacji wynikający ze stanu technicznego budynków i lokali, z podziałem na kolejne lata;

3) planowaną sprzedaż lokali w kolejnych latach;

4) zasady polityki czynszowej oraz warunki obniżania czynszu;

5) sposób i zasady zarządzania lokalami i budynkami wchodzącymi w skład mieszkaniowego zasobu gminy oraz przewidywane zmiany w zakresie zarządzania mieszkaniowym zasobem gminy w kolejnych latach;

6) źródła finansowania gospodarki mieszkaniowej w kolejnych latach;

7) wysokość kosztów w kolejnych latach, z podziałem na koszty bieżącej eksploatacji, koszty remontów oraz koszty modernizacji lokali i budynków wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, koszty zarządu nieruchomościami wspólnymi, których gmina jest jednym ze współwłaścicieli, a także koszty inwestycyjne;

8) opis innych działań mających na celu poprawę wykorzystania i racjonalizację gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy, (…).

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Śląskiego z 3.3.2022 r. (NP.4131.1.222.2022; http://dzienniki.slask.eu).

W przytoczonym rozstrzygnięciu nadzorczym zakwestionowano zapis o treści: 3. Ze strony Burmistrza sprawami gospodarki mieszkaniowej zajmuje się Komisja Mieszkaniowa powołana Zarządzeniem Burmistrza. 4. W latach (……) przewiduje się rozwiązać umowę o zarządzanie mieszkaniowym zasobem Gminy z firmą zewnętrzną, a pełny zakres spraw związanych z zarządzaniem mieszkaniowym zasobem Gminy, prowadzić będzie pracownik Urzędu Miejskiego w (….)

Na kanwie ww. zapisu, organ nadzoru zwrócił uwagę na kilka kwestii:

1) ww. zapisy zostały podjęte z naruszeniem art. 30 ust. 2 pkt 3 SamGminU. Z tej regulacji wynika zaś, że do zadań wójta należy w szczególności określanie sposobu wykonywania uchwał;

2) podkreślono, że uchwała rady gminy może zawierać wytyczne lub zalecenia dla organu wykonawczego, ale nie może przesądzać, w jaki sposób i w jakich formach organ wykonawczy ma te działania podejmować;

3) pomiędzy stronami umowy powstaje stosunek cywilnoprawny, natomiast zgodnie z art. 353¹ KC strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. W konsekwencji rada gminy nie może wyłączać podstawowej zasady w obrocie cywilnoprawnym ‒ zasady swobody umów.

Podsumowując, stanowisko wojewody jest uzasadnione. Uchwała w sprawie wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy nie może zawierać żadnych zapisów dotyczących wyboru podmiotu, który będzie zajmował się zarządzaniem mieszkaniowym zasobem gminy.

Rada gminy nie może w odniesieniu do nieruchomości zamieszkałych postanowić o wnoszeniu opłaty zagospodarowanie odpadami w nowej/zmienionej wysokości raz za kwartał

I tak, z art. 6n CzystGmU wynika, że rada gminy, uwzględniając konieczność zapewnienia prawidłowego obliczenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ułatwienia składania deklaracji, określi, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego:

1) wzór deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez właścicieli nieruchomości, z uwzględnieniem art. 6m ust. 1a i 1b, obejmujący objaśnienia dotyczące sposobu jej wypełnienia, (….)

2) warunki i tryb składania deklaracji za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności:

a) ich format elektroniczny oraz układ informacji i powiązań między nimi zgodnie z przepisami o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne,

b) sposób ich przesyłania za pomocą środków komunikacji elektronicznej,

c) rodzaje podpisu elektronicznego, którym powinny być opatrzone.

Ponadto, jak wynika z art. 6m ust. 2 CzystGmU:

2. W przypadku zmiany danych będących podstawą ustalenia wysokości należnej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi lub określonej w deklaracji ilości odpadów komunalnych powstających na danej nieruchomości, właściciel nieruchomości jest obowiązany złożyć nową deklarację w terminie do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła zmiana. Opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi w zmienionej wysokości uiszcza się za miesiąc, w którym nastąpiła zmiana.

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w rozstrzygnięciu nadzorczym Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie z 8.3.2022 r. (835.46.2022; https://edziennik.lublin.uw.gov.pl.). We wskazanym orzeczeniu zakwestionowano zapisy przewidujący:

„W przypadku zmiany danych będących podstawą ustalenia wysokości należnej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właściciel nieruchomości jest obowiązany złożyć do Burmistrza (……) nową deklarację w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła zmiana. Opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi w zmienionej wysokości uiszcza się za kwartał, w którym nastąpiła zmiana”.

Opierając się o ten zapis, organ nadzoru zwrócił uwagę na fakt, że wspomniane pouczenie narusza ww. art. 6m ust. 2 CzystGmU, bowiem jak wynika z tej regulacji, w przypadku zmiany danych będących podstawą ustalenia wysokości należnej opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi lub określonej w deklaracji ilości odpadów komunalnych powstających na danej nieruchomości, właściciel nieruchomości jest obowiązany złożyć nową deklarację w terminie do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła zmiana. Opłatę w zmienionej wysokości uiszcza się za miesiąc, w którym nastąpiła zmiana. Jak podkreślono, w tym kontekście nie ma znaczenia, że obowiązuje system opłacania kwartalnego opłaty (z dołu) w łącznej wysokości za trzy miesiące kalendarzowe. Nadto, podano, że gdy zmiana nastąpi np. w ostatnim miesiącu danego kwartału, to tylko za ten miesiąc właściciel nieruchomości poniesie ją w zmienionej wysokości, a za poprzednie miesiące danego kwartału w wysokości obowiązującej przed zmianą.

Podsumowując, należy uznać, że rozstrzygnięcie nadzorcze jest uzasadnione prawnie. Nie ma możliwości wprowadzenia zapisu w deklaracji na odpady komunalne, że opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi w zmienionej wysokości uiszcza się za kwartał, w którym nastąpiła zmiana.

W regulaminie utrzymania czystości i porządku nie można pominąć zapisów dotyczących częstotliwości odbierania bioodpadów w określonych miesiącach w roku kalendarzowym

W art. 4 ust. 2 CzystGmU m.in. postanowiono, że regulamin określa szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy dotyczące:

1) wymagań w zakresie:

a) selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych obejmującego co najmniej: papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło, odpady opakowaniowe wielomateriałowe oraz bioodpady,

b) selektywnego zbierania odpadów komunalnych prowadzonego przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych (…)

c) uprzątania błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z części nieruchomości służących do użytku publicznego,

d) mycia i naprawy pojazdów samochodowych poza myjniami i warsztatami naprawczymi;

2) rodzaju i minimalnej pojemności pojemników lub worków, przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości, (…)

2a) utrzymania w odpowiednim stanie sanitarnym i porządkowym miejsc gromadzenia odpadów;

3) częstotliwości i sposobu pozbywania się odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości oraz z terenów przeznaczonych do użytku publicznego;

– i inne zasady tamże wymienione, w tym fakultatywne wymienione w ust. 2a.

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Lubelskiego z 4.3.2022 r. (PN.4131.57.2022; https://www.lublin.uw.gov.pl), w którym zakwestionowano m.in. zapis o treści:

Zgodnie z § 1 pkt 1 uchwały zmieniającej Nr XXXIX/284/22 – § 10 ust. 1 pkt 1 lit. b otrzymuje brzmienie: „b) bioodpady stanowiące odpady komunalne – w miesiącach od kwietnia do listopada nie rzadziej niż raz w miesiącu”.

Dokonując oceny prawnej ww. zapisu organ nadzoru m.in. wskazał, że narusza on regulacje prawne art. 4 ust. 2 pkt 1 lit. a w zw. z ust. 2 pkt 3 CzystGmU, na podstawie którego ustawodawca zobowiązał radę gminy do określenia w regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy kwestii selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych obejmującego co najmniej: papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło, odpady opakowaniowe wielomateriałowe oraz bioodpady. Jak podano, ww. zapisy nie wypełniają zakresu upoważnienia do określenia częstotliwości odbierania frakcji odpadów komunalnych – bioodpadów od właścicieli nieruchomości. W uchwale rada gminy określiła wprawdzie, że bioodpady będą odbierane w okresie od kwietnia do listopada, natomiast brak jest regulacji dotyczących częstotliwości odbierania bioodpadów w pozostałych miesiącach, tj. od grudnia do marca.

Podsumowując, stanowisko organu nadzoru ma prawne uzasadnienie. Rada gminy nie może w regulaminie utrzymania porządku i czystości na terenie gminy pominąć określenia częstotliwości odbierania bioodpadów w którymkolwiek z miesięcy danego roku kalendarzowego.

Wysokość kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

W okresie od 1.4.2022 r. do 31.3.2023 r. kwoty jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej wynoszą (dla porównania w nawiasach podajemy kwoty obowiązujące do 31.3.2022 r.):

Nowe kwoty zostały zmienione na podstawie art. 14 ust. 9 ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1205 ze zm.).

Źródło:

gov.pl

Modyfikacja art. 242 i art. 243 ustawy o finansach publicznych – w kontekście ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

W tym miejscu warto przypomnieć, że wspomniany art. 242 FinPubU ustanawia tzw. zasadę równowagi budżetowej. Warto więc przypomnieć jego treść:

1. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może uchwalić budżetu, w którym planowane wydatki bieżące są wyższe niż planowane dochody bieżące powiększone o przychody, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 5, 7 i 8.

2. Na koniec roku budżetowego wykonane wydatki bieżące nie mogą być wyższe niż wykonane dochody bieżące powiększone o przychody, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 5, 7 i 8, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4.

3. Wykonane wydatki bieżące mogą być wyższe niż wykonane dochody bieżące powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych jedynie o kwotę związaną z realizacją wydatków bieżących z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, w przypadku gdy środki te nie zostały przekazane w danym roku budżetowym.

(…)

Natomiast art. 243 FinPubU dotyczy tzw. indywidualnego wskaźnika zadłużenia. Warto wspomnieć, że jest to przepis bezwzględnie obowiązujący. Wynikający z niego wskaźnik, indywidualny dla każdej jednostki samorządu terytorialnego, nie limituje wielkości długu, ale wielkości poziomu przypadających na dany rok spłat rat kredytów i pożyczek oraz wykupów papierów wartościowych. Ograniczenie zatem w sposób pośredni redukuje poziom zadłużenia w podmiotach samorządowych sektora finansów publicznych.

Co jednak istotne, ww. zasady przewidziane w art. 242 i art. 243 FinPubU ulegną zapewne korzystnym z punktu widzenia jednostek samorządów modyfikacjom. Na uwagę w tym zakresie zasługuje bowiem art. 101 omawianego projektu ustawy, zgodnie z którym:

1. Ustalając relację, o której mowa w art. 242 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, planowane wydatki bieżące pomniejsza się o planowane wydatki bieżące ponoszone w celu realizacji zadań związanych z pomocą obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa w części, w jakiej nie są one finansowane środkami publicznymi otrzymanymi przez jednostkę na ten cel.

2. Ocena spełnienia zasady określonej w art. 242 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych następuje z uwzględnieniem wykonanych wydatków bieżących pomniejszonych o wykonane wydatki bieżące poniesione w celu realizacji zadań związanych z pomocą obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa w części, w jakiej nie były one finansowane środkami publicznymi otrzymanymi przez jednostkę na ten cel.

3. Ustalając relację ograniczającą wysokość spłaty długu jednostki samorządu terytorialnego na rok 2023 i lata kolejne, wydatki bieżące budżetu tej jednostki podlegają pomniejszeniu o wydatki bieżące poniesione w celu realizacji zadań związanych z pomocą obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa w części, w jakiej nie są one finansowane środkami publicznymi otrzymanymi przez jednostkę na ten cel.

Projektowane przepisy wprowadzają więc korzystne dla samorządów wyłączenia w zakresie wydatków bieżących ponoszonych na cele związane z pomocą obywatelom Ukrainy – z reguł obliczania zasady równowagi budżetowej. Pozwoli to więc na większą elastyczność budżetową samorządów.

Podsumowując, wskazane regulacje prawne są korzystne dla samorządów z punktu widzenia zasady równowagi budżetowej i wskaźnika zadłużenia.

Uchwała w sprawie wyznaczenia miejsc handlu dla rolników a posiadanie dowodu tożsamości i innych stosownych dokumentów

Z pierwszej regulacji wynika, że na podstawie niniejszej ustawy (SamGminU) organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. W drugiej grupie przepisów (UłatwHandRolDomU) podano zaś, że miejsce do prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników wyznacza rada gminy w drodze uchwały. Wyznaczając miejsce, o którym mowa w ust. 1, rada gminy bierze pod uwagę w szczególności dogodną komunikację, bliską lokalizację z centrum danej gminy lub miasta lub bliską lokalizację miejsc atrakcyjnych turystycznie. Nadto, rada gminy uchwala regulamin określający zasady prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników na wyznaczonych miejscach, o których mowa w art. 3 ust. 1.

Sygnalizowana problematyka była przedmiotem oceny prawnej w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z 28.2.2022 r. (PN-II.4131.98.2022; http://edzienniki.olsztyn.uw.gov.pl). Na mocy ww. rozstrzygnięcia zakwestionowano zapisy przewidujące wymóg przedkładania dokumentów potwierdzających tożsamość rolnika lub domownika oraz aktualny dokument właściwej KRUS lub Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa lub dokument potwierdzający posiadanie gospodarstwa rolnego jako warunku skorzystania ze zwolnienia z opłaty targowej.

W analizie prawnej organ nadzoru zwrócił uwagę na fakt, że wprowadzenie ww. wymogu na podmioty handlujące na targowisku nie mieści się w ramach upoważnienia ustawowego wynikającego art. 3 oraz art. 5 UłatwHandRolDomU. Jak podkreślono, przepisy te przyznają radzie gminy kompetencje wyłącznie do wyznaczenia miejsca do prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników (art. 3) oraz uchwalenia regulaminu określającego zasady prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników na wyznaczonych miejscach (art. 5). Jednocześnie zaakcentowano, że prawo do legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości wynika z przepisów regulujących działalność określonych organów.

Podsumowując, stanowisko wojewody jest uzasadnione. W uchwale w sprawie wyznaczenia miejsc targowych do handlu przez rolników (domowników) nie można ujmować zapisów dotyczących wymogów okazania dokumentów tożsamości rolnika i posiadania gospodarstwa rolnego jako warunku zwolnienia z opłaty targowej.

Polski Ład znowelizował PIT-2

W ramach nowelizacji zostały zmienione trzy ustawy, z perspektywy pracodawców istotne są dwie z nich tj.

Zasadnicze zmiany dla pracodawców w ramach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest uregulowanie kwestii związanej z umożliwieniem podatnikom składania dokumentu PIT-2 w dowolnym momencie roku kalendarzowego. W związku ze zmianami jakie zostały wprowadzone w prawie podatkowym od 1.1.2022 r., tj. zwiększeniu dziesięciokrotnym kwoty wolnej od podatku, brak złożenia PIT-2 oznacza w praktyce, że pracownik może mieć wynagrodzenie obniżone o 425 zł w skali miesiąca (kwota ta zostałaby zwrócona w rozliczeniu rocznym przy rozliczeniu roku na początku kolejnego roku podatkowego). Po zmianach, pracodawca będący płatnikiem jest zobowiązany stosować zmniejszenie zaliczki o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek również wówczas, gdy oświadczenie PIT-2 jest składane w trakcie roku podatkowego, a nie tylko przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w danym roku podatkowym tak jak to miało miejsce dotychczas. Brak złożenia PIT-2 przed pierwszą wypłatą oznaczał brak możliwości skorzystania z tego w całym roku podatkowym.

Zgodnie z treścią uzasadnienia do projektu przedłożonej ustawy zaproponowane zmiany mają na celu zapewnienie, że oświadczenie PIT-2 będzie mógł również przedłożyć emeryt lub rencista, który złożył do organu rentowego wniosek o niestosowanie kwoty wolnej. Drugim zasadniczym celem nowelizacji w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych jest uregulowanie w płaszczyźnie ustawowej mechanizmu przedłużenia terminów pobrania i wpłaty zaliczki na podatek dochodowy. Mechanizm ten odpowiada mechanizmowi wdrożonemu do systemu prawnego w drodze rozporządzenia MF z 7.1.2022 r. w sprawie przedłużenia terminów poboru i przekazania przez niektórych płatników zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 28). Warto przypomnieć, że rozporządzenie z 7.1.2022 r. wzbudzało wiele kontrowersji. Nowelizacja ustawy z 24.2.2022 r. porządkuje te kwestie, dzięki temu pracodawcy nie powinni mieć już wątpliwości jak należy stosować przepisy w tym zakresie.

Wprowadzone zmiany nie oznaczają, że ustawa wprowadza jakąś ulgę podatkową, to oznacza tylko tyle, że zapłata tej zaliczki zostanie odłożona w czasie, czyli w praktyce obowiązek zapłacenia podatku nie będzie zniesiony tylko przesunięty. Jednocześnie warto wskazać, że umorzenie tego podatku może zostać w jakiś sposób zmienione, natomiast na dzień wejścia w życie nowelizacji z 24.2.2022 r. tego rodzaju gwarancji nie ma.

Z uzasadnienia do ustawy dowiadujemy się, że celem zmian w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych jest zapewnienie środków dla zakładowych funduszy rehabilitacji osób niepełnosprawnych oraz zakładowych funduszy aktywności, tworzonych przez zakłady pracy chronionej oraz zakłady aktywności zawodowej.

Należy podkreślić, że to nie koniec zapowiadanych nowelizacji Polskiego Ładu, kolejne propozycje zmian są obecnie procedowane i przygotowywane w Ministerstwie Finansów.

Przedszkola i szkoły podstawowe będą mogły przyjąć dodatkowe dzieci z Ukrainy

Zmiany zostały wprowadzone na podstawie rozporządzenia MEiN z 9.3.2022 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. z 2022 r. poz. 566). Odnoszą się one do organizowania kształcenia dzieci w wieku przedszkolnym oraz uczniów klas I-III szkół podstawowych.

Zmiany dotyczące przedszkoli

Nowe przepisy wskazują, że w roku szkolnym 2021/2022 liczba dzieci w oddziale przedszkolnym będzie mogła zostać zwiększona o nie więcej niż 3 dzieci, będących obywatelami Ukrainy, które wjechały na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa. Należy przypomnieć, że co do zasady liczba dzieci w oddziale przedszkola może wynieść nie więcej niż 25. Tymczasowe zwiększenie liczebności dotyczy również oddziałów przedszkolnych zorganizowanych w szkołach podstawowych.

Zmiany dotyczące szkół podstawowych

Możliwość zwiększenia liczebności dotyczy również oddziałów klas I-III szkół podstawowych. Omawiane rozporządzenie wprowadziło regulację, zgodnie z którą będzie ona mogła zostać zwiększona o nie więcej niż 4 uczniów, będących obywatelami Ukrainy, którzy wjechali na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa (ale również wyłącznie w roku szkolnym 2021/2022).

Warto również pamiętać, że na podstawie dotychczas obowiązującego § 5 ust. 3 pkt 1 OrgSzkółPrzedszkR, jeżeli do oddziału klasy I, II lub III szkoły podstawowej, w okresie od rozpoczęcia do zakończenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych, zostanie przyjęty z urzędu uczeń zamieszkały w obwodzie tej szkoły, dyrektor szkoły podstawowej może zwiększyć liczbę uczniów w danym oddziale powyżej liczby określonej w ust. 2, nie więcej jednak niż o 2. Jeżeli rozwiązanie takie zostało przyjęte, trzeba będzie pamiętać, aby łącznie z dodatkowymi uczniami pochodzącymi z Ukrainy liczba uczniów w oddziale nie przekroczyła 29 uczniów. Nowe przepisy wskazują w związku z tym, że w przypadku zwiększenia w roku szkolnym 2021/2022 liczby uczniów na podstawie § 5 ust. 3 pkt 1 OrgSzkółPrzedszkR, liczba uczniów oddziału może zostać zwiększona o nie więcej niż:
1) 3 uczniów, będących obywatelami Ukrainy, którzy wjechali na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa – w przypadku gdy liczba uczniów w oddziale funkcjonującym ze zwiększoną liczbą uczniów wynosi 26;
2) 2 uczniów, będących obywatelami Ukrainy, którzy wjechali na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa – w przypadku gdy liczba uczniów w oddziale funkcjonującym ze zwiększoną liczbą uczniów wynosi 27.

Zastosowanie powyższego rozwiązania pozwala uniknąć dzielenia oddziału na podstawie § 5 ust. 3 pkt 2 i ust. 4 OrgSzkółPrzedszkR.

Określenie ewentualnych form wsparcia przez samorządy uchodźców z Ukrainy

Według projektowanego zapisu:

3. Jednostka samorządu terytorialnego, związek jednostek samorządu terytorialnego lub związek metropolitalny, z własnej inicjatywy i w zakresie posiadanych środków, może zapewnić pomoc obywatelom Ukrainy, o których mowa w art. 1 ust. 1.

Zakres ewentualnej pomocy projektodawca dookreślił poprzez odesłanie do ust. 1 gdzie przewiduje się następujące formy pomocy:

1. zakwaterowanie,
2. zapewnienie całodziennego wyżywienia zbiorowego;
3. zapewnienie transportu do miejsc zakwaterowania, między nimi lub do ośrodków prowadzonych przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub miejsc, w których obywatelom Ukrainy udzielana jest opieka medyczna;
4. finansowanie przejazdów środkami transportu publicznego oraz specjalistycznego transportu przeznaczonego dla osób z niepełnosprawnością w szczególności do miejsc lub pomiędzy miejscami, o których mowa w pkt 1–3;
5. zapewnienie środków czystości i higieny osobistej oraz innych produktów.

W tym miejscu warto także odnotować, że stosowanie ww. form wsparcia ma być możliwe po przyjęciu przez organ stanowiący danej jednostki samorządu terytorialnego specjalnej uchwały, która ma określać zakres pomocy (ust. 4). Natomiast według projektodawcy – formy i tryb udzielania pomocy określić ma właściwy organ wykonawczy danej jednostki lub związku.

Z powyższego należy więc wnioskować, że projektodawca przewiduje pewien dualizm decyzyjny w ww. zakresie przedmiotowym. Z jednej strony bowiem organ stanowiący samorządu (np. rada gminy) ma określić ogólny zakres pomocy, z drugiej zaś strony organ wykonawczy samorządu (np. wójt gminy) ma konkretyzować ww. pomoc poprzez ustalenie form i trybu jej udzielania.

Podsumowując, wydaje się, że projektowane rozwiązanie legislacyjne jest słuszne. W praktyce gmina, czy powiat, uzyska w pełni legalne możliwości np. zakwaterowania uchodźców, czy zapewnienia całodziennego wyżywienia albo zapewnienia środków czystości i higieny osobistej oraz innych produktów. Inna sprawa to praktyczna realizacja tych form wsparcia. W każdym razie jest to przepis fakultatywny, więc każdy samorząd samodzielnie zadecyduje – czy, i w jakim zakresie będzie w stanie podołać finansowo i organizacyjnie wskazanym formom pomocy dla obywateli Ukrainy.