Z punktu widzenia podanej problematyki na uwagę zasługują regulacje art. 40 ust. 2 pkt 4 SamGminU oraz art. 3 i art. 5 UłatwHandRolDomU.

Z pierwszej regulacji wynika, że na podstawie niniejszej ustawy (SamGminU) organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. W drugiej grupie przepisów (UłatwHandRolDomU) podano zaś, że miejsce do prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników wyznacza rada gminy w drodze uchwały. Wyznaczając miejsce, o którym mowa w ust. 1, rada gminy bierze pod uwagę w szczególności dogodną komunikację, bliską lokalizację z centrum danej gminy lub miasta lub bliską lokalizację miejsc atrakcyjnych turystycznie. Nadto, rada gminy uchwala regulamin określający zasady prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników na wyznaczonych miejscach, o których mowa w art. 3 ust. 1.

Sygnalizowana problematyka była przedmiotem oceny prawnej w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z 28.2.2022 r. (PN-II.4131.98.2022; http://edzienniki.olsztyn.uw.gov.pl). Na mocy ww. rozstrzygnięcia zakwestionowano zapisy przewidujące wymóg przedkładania dokumentów potwierdzających tożsamość rolnika lub domownika oraz aktualny dokument właściwej KRUS lub Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa lub dokument potwierdzający posiadanie gospodarstwa rolnego jako warunku skorzystania ze zwolnienia z opłaty targowej.

W analizie prawnej organ nadzoru zwrócił uwagę na fakt, że wprowadzenie ww. wymogu na podmioty handlujące na targowisku nie mieści się w ramach upoważnienia ustawowego wynikającego art. 3 oraz art. 5 UłatwHandRolDomU. Jak podkreślono, przepisy te przyznają radzie gminy kompetencje wyłącznie do wyznaczenia miejsca do prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników (art. 3) oraz uchwalenia regulaminu określającego zasady prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników na wyznaczonych miejscach (art. 5). Jednocześnie zaakcentowano, że prawo do legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości wynika z przepisów regulujących działalność określonych organów.

Orzecznictwo

Ustawy te nie przyznają kompetencji w tym zakresie organowi samorządu. Dodano również, że nie bez znaczenia dla takiej oceny jest i to, że dokument tożsamości osoba handlująca obowiązana jest okazywać jedynie uprawnionym organom i instytucjom (por. wyrok WSA we Wrocławiu z 8.7.2014 r., III SA/Wr 96/14).

Podsumowując, stanowisko wojewody jest uzasadnione. W uchwale w sprawie wyznaczenia miejsc targowych do handlu przez rolników (domowników) nie można ujmować zapisów dotyczących wymogów okazania dokumentów tożsamości rolnika i posiadania gospodarstwa rolnego jako warunku zwolnienia z opłaty targowej.