System wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu

W Dz.U. z 2024 r. pod poz. 290 opublikowano rozporządzenie Rady Ministrów z 23.2.2024 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach.

W przypadku:

– Minister Obrony Narodowej (MON) może uruchomić krajowy system wykrywania skażeń i alarmowania (dalej: KSWSiA).

W przypadku uruchomienia KSWSiA Prezes Państwowej Agencji Atomistyki, Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz ministrowie właściwi do spraw: wewnętrznych, zdrowia, administracji publicznej, rolnictwa, rynków rolnych, rybołówstwa, gospodarki morskiej, klimatu i gospodarki wodnej kierują do centrum dyspozycyjnego osoby posiadające specjalistyczną wiedzę z zakresu oceny sytuacji skażeń lub przeciwdziałania skutkom ich wystąpienia.

W skład KSWSiA wchodzą:

Warunkiem zapewnienia jednolitości funkcjonowania oraz wzajemnej interoperacyjności systemów jest stosowanie:

Jednolitość i interoperacyjność funkcjonowania systemów wchodzących w skład KSWSiA zapewniają organy, którym te systemy podlegają lub które je nadzorują. Koordynację w zakresie jednolitości i interoperacyjności funkcjonowania systemów wchodzących w skład KSWSiA zapewnia MON.

W celu zapewnienia jednolitości i interoperacyjności funkcjonowania systemów wchodzących w skład KSWSiA Minister Obrony Narodowej działa na podstawie Planu współdziałania jednostek organizacyjnych wchodzących w skład KSWSiA uzgodnionego z:

Jak wynika z § 6 rozporządzenia, systemy wchodzące w skład KSWSiA to systemy wykorzystywane dla potrzeb:

Przygotowanie systemów wchodzących w skład KSWSiA do wykonywania wymienionych wyżej zadań realizują w zakresie swoich kompetencji właściwe organy i jednostki organizacyjne, w stosunku do podlegających im systemów, przez:

Z § 9 rozporządzenia wynika też, że decyzje o wprowadzeniu lub ogłoszeniu sygnału alarmowego lub komunikatu ostrzegawczego, a także o ich odwołaniu, podejmuje właściwy terytorialnie organ administracji publicznej. Sygnały alarmowe i komunikaty ostrzegawcze:

Wykorzystanie sygnałów alarmowych i komunikatów ostrzegawczych w ramach treningów i ćwiczeń dotyczących systemów wykrywania i alarmowania jest możliwe po ogłoszeniu rozpoczęcia treningów lub ćwiczeń przez właściwe terytorialnie organy administracji publicznej, z 24-godzinnym wyprzedzeniem, w środkach masowego przekazu i w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie. Ogłoszenie zawiera informacje o zakresie i zasięgu terytorialnym prowadzonego treningu lub ćwiczenia.

Nowe stawki związane z obsługą Karty Dużej Rodziny

W Dzienniku Urzędowym RP Monitor Polski ukazało się obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 27.2.2024 r. w sprawie wysokości opłaty za wydanie duplikatu Karty Dużej Rodziny oraz wysokości kosztów gminy związanych z przyznaniem tej Karty oraz wydaniem jej duplikatu (M.P. z 2024 r. poz. 177).

W ramach obwieszczenia ustalono nowe stawki/kwoty związane z realizowaniem przez gminy zadań dotyczących Karty Dużej Rodziny. Nowe wartości będą obowiązywały w okresie od 1.3.2024 r. W istocie rzeczy wspomniane stawki/kwoty są wynikiem waloryzacji corocznej, o której mowa w art. 30 ust. 1 ustawy o Karcie Dużej Rodziny (dalej: KartaDRU).

Według obwieszczenie nowe stawki kształtują się następująco:

1. wysokość kwoty, o której mowa w art.13 ust. 2 KartaDRU, wynosi 15,00 zł (koszt wydania duplikatu Karty);
2. wysokość kwoty, o której mowa w art. 29 ust. 4 KartaDRU, wynosi 24,00 zł (koszt realizacji przez gminę usługi związanej z przyznawaniem Karty);
3. wysokość kwoty, o której mowa w art. 29 ust. 5 KartaDRU, wynosi 7,00 zł (koszt wydania kolejnej Karty w razie zmian osobowych w rodzinie wielodzietnej);
4. wysokość kwoty, o której mowa w art. 29 ust. 6 KartaDRU, wynosi 5,00 zł (koszt wydania duplikatu Karty, wydanie karty tradycyjnej, udostępnienia karty elektronicznej).

Z powyższego wynika więc niewątpliwie, że koszty realizacji ww. zadań wzrosły, co ma również znaczenie z punktu widzenia zadań realizowanych przez gminę. Należy jednak wspomnieć, że owe koszty zostaną zrekompensowane gminie ze środków budżetu państwa. Ma to uzasadnienie w treści art. 29 ust. 1–3 KartaDRU. Na podstawie tego wnioskować należy, że wraz ze wzrostem stawek za wykonywanie ww. zadań przez gminę, „podążą” zwiększone środki finansowane na realizację tych celów.

Podsumowując, z nowego obwieszczenia wynikają nowe zwaloryzowane kwoty, które powinny choć w pewnym stopniu „pomóc” gminom przy wykonywaniu zadań dotyczących Karty Dużej Rodziny. Należy jednak pamiętać, że finansowanie tych zwiększonych parametrów kwotowych będzie pochodziło z dotacji celowej przekazywanej gminom. Gminy powinny także zachować „ostrożność” w wykonywaniu usług objętych tymi zwiększonymi kwotami, aby nie narazić się na zarzuty niewłaściwego wykonywania zadania zleconego. W tym zaś zakresie chodzi szczególnie o przestrzeganie wspomnianych wyżej, nowych stawek/kwot, które są wartościami bezwzględnie wiążącymi gminę.

Dofinansowanie przedsięwzięć z zakresu usuwania wyrobów zawierających azbest

Analiza zapytania wymaga uwzględnienia faktu, że stosowne wymogi w podanym zakresie przedmiotowym przewidują zapewne przepisy wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska. W konsekwencji wymogi te legalizują możliwość domagania się przez gminę danych niezbędnych do złożenia wniosku o dofinansowanie.

W tych okolicznościach ‒ w braku jednoznacznych wytycznych ze strony wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska ‒ to sam wnioskodawca winien zadecydować w jaki sposób wykaże dane w zakresie wspomnianego „potwierdzenia otrzymania zwrotu poniesionych kosztów za wymianę pokrycia dachu” i „inwestycje zrealizowane i w całości wypłacone rolnikowi przez ARiMR”.

Rozwiązaniem może być zarówno prośba o przedstawienie potwierdzenia otrzymania przelewu z ARiMR, jak i innej dokumentacji przez beneficjenta, w tym np. oświadczenia pisemnego w podanym zakresie przedmiotowym.

W każdym razie, to JST powinna dążyć do uzyskania pisemnego poświadczenia danych w podanym zakresie, za czym przemawia choćby zasada pisemności z art. 14 § 1a Kodeksu postępowania administracyjnego, gdzie postanowiono, że sprawy należy prowadzić i załatwiać na piśmie utrwalonym w postaci papierowej lub elektronicznej.

Opodatkowanie ryczałtu za używanie samochodu prywatnego do celów służbowych

W orzecznictwie wskazuje się, że przekazane pracownikom nieodpłatne świadczenia, zużyte do celów firmowych nie będą generowały przychodów z pracy, jako otrzymane w interesie pracodawcy, a nie pracownika. W orzeczeniu TK z 8.7.2014 r., K 7/13, Legalis, stwierdzono bowiem, że świadczenie powodujące powstanie przychodu powinno:

1. zostać spełnione za zgodą beneficjentów (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie),
2. zostać spełnione w jego interesie (a nie w interesie zleceniodawcy) i przynieść mu korzyść w postaci powiększenie aktywów lub uniknięcie wydatku, który musiałby ponieść,
3. korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu podatnikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).

W ocenie autora, jeśli nieodpłatne świadczenie (ryczałt za używanie prywatnego samochodu) nie służy interesom pracownika, ale tylko pracodawcy, to nie generuje przychodu. Jest bowiem jedynie ryczałtowym zwrotem kosztów działalności pracodawcy (zob. np. wyrok WSA w Bydgoszczy z 8.6.2021 r., I SA/Bd 223/21, Legalis).

Z drugiej strony ryczałt z tytułu używania prywatnego pojazdu reguluje § 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy. Ryczałt ten będzie wolny od podatku u pracowników, którym prawo do takiego ryczałtu przyznają odrębne ustawy (art. 21 ust. 1 pkt 23b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Można więc wnioskować, że u pozostałych pracowników wygeneruje przychody ze stosunku pracy.

Prawie 80 tysięcy osób oszczędzających w PPK otrzymało wpłaty powitalne

Ponad 22 mld zł w aktywach PPK

W PPK, według danych na koniec stycznia 2024 r., uczestniczy 3,42 mln osób, na łącznie 4 mln aktywnych rachunkach PPK. To oznacza, że część osób uczestniczących w PPK posiada więcej niż jeden rachunek. Wartość aktywów PPK na dzień 31.1.2024 r. wynosiła 22,04 mld zł a 321 tys. pracodawców utworzyło PPK. Częściej uczestnikami PPK są mężczyźni, których jest w programie 1,56 mln, natomiast 1,46 mln uczestników PPK stanowią kobiety. Nie ma danych co do płci wśród 0,39 mln osób uczestniczących w PPK. Średnia wieku uczestników PPK wynosi 39 lat, a największą grupę stanowią osoby w wieku 30–54 lata, to łącznie 2,45 mln osób (71,64% wszystkich). Natomiast osoby w wieku 55+ stanowią 260 tys. osób (7,60% wszystkich).

Grupa stanowiąca 94,22 % oszczędzających w PPK to Polacy (3,22 mln osób), wśród osób innej narodowości dominuje narodowość ukraińska (121,01 tys. osób) na drugim miejscu są osoby z narodowością białoruską (14,21 tys. osób) a na trzecim osoby z narodowością indyjską (4,26 tys. osób). Największa partycypacja w ramach PPK jest w województwie mazowieckim, dolnośląskim oraz wielkopolskim, a najniższa w województwie świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim i lubuskim. Na rachunki osób uczestniczących w PPK dotychczas przekazano wpłaty powitalne w wysokości 787 mln zł oraz dopłaty roczne w wysokości 1,064 mld zł łącznie.

Wpłata powitalna po 3 miesiącach uczestnictwa w PPK

PPK jest dobrowolne dla osób zatrudnionych, co oznacza, że osoby, które nie chcą nadal uczestniczyć w PPK, mogą złożyć ponownie deklaracje rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK. Co ważne, deklaracje muszą zostać złożone w formie papierowej na druku z rozporządzenia, tak jak w przypadku deklaracji składanych na etapie wdrażania PPK a także tych po pierwszym automatycznym zapisie w ramach PPK, który miał miejsce na początku 2023 r. Dopóki osoba zatrudniona w wieku 18–54 nie złoży deklaracji rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, należy uznać, że taka osoba chce uczestniczyć w PPK, a obowiązkiem pracodawcy jest potrącenie wpłaty do PPK z wynagrodzenia takiej osoby. To oznacza, że pracodawcy zapisują nowe osoby zatrudnione do PPK automatycznie (18–54 lata) albo na wniosek w przypadku osób w wieku 55–69 lat.

Osoby, które zostały zapisane do PPK a w przeszłości nie były uprawnione do otrzymania wpłaty powitalnej nabywają prawo do jednorazowej wpłaty powitalnej. Wpłata powitalna przysługuje osobie mającej status uczestnika PPK przez co najmniej 3 pełne miesiące kalendarzowe, jeżeli w okresie jej uczestnictwa w PPK zostały dokonane – finansowane przez nią – wpłaty podstawowe za co najmniej 3 miesiące. Co ważne, osoby, które zostały uczestnikami PPK w innym okresie, a dopiero teraz spełniły przesłanki do przyznania wpłaty powitalnej, również powinny ją otrzymać. Wpłaty powitalne są przekazywane na rachunki uczestników PPK bez udziału pracodawcy.

Przekazanie 19,1 mln zł dla 76,6 tys. uczestników PPK w ramach wpłat powitalnych

Uczestnicy, którzy spełnili przesłanki do otrzymania wpłaty powitalnej w IV kwartale 2023 r., otrzymali wpłatę powitalną do 14 lutego. W sumie do 76,6 tys. uczestników PPK trafiło z tego tytułu łącznie 19,1 mln zł. Osoby, które nie spełniły warunków do otrzymania wpłaty powitalnej, a spełnią je w I kwartale 2024 r. mogą otrzymać wpłatę powitalną w wysokości 250 zł w kolejnym terminie wypłaty, który przypada w maju 2024 r. Ewidencjonowaniem środków na rachunkach PPK zajmują się instytucje finansowe zarządzające PPK. To oznacza, że pracodawca nie będzie miał obowiązków w tym zakresie.

Weryfikacja w KRK i RSPTS osób zatrudnionych przed 15.2.2024 r.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (dalej: PrzestSekU) od 15.2.2024 r. przed każdym nawiązaniem z osobą stosunku pracy lub przed dopuszczeniem osoby do innej działalności związanej z:

– na pracodawcy lub innym organizatorze takiej działalności oraz na osobie, z którą ma być nawiązany stosunek pracy lub która ma być dopuszczona do takiej działalności, ciążą obowiązki określone w art. 21 ust. 2–8 PrzestSekU.

Ustawa nie wymienia konkretnych podmiotów, które mają stosować nowe przepisy, a wskazuje jedynie na profil ich działalności. Z pewnością jednak gminy realizujące przewozy, zajęcia sportowe i rekreacyjne dla dzieci (do 18 lat) są zobowiązane do opracowania standardów ochrony małoletnich (standardy należy opracować do 15.8.2024 r.) oraz weryfikować wszystkie zatrudnione osoby w dwóch rejestrach: KRK i RSPTS, ponieważ część zatrudnionych w niej pracowników, np. kierowca albo koordynator, instruktor czy wychowawca będą mieli do czynienia z dziećmi (od 15.2.2024 r.).

Brak weryfikacji pracowników i innych osób dopuszczonych do takiej działalności będzie weryfikował PIP i podlega to karze grzywny nie niższej niż 1000 zł. Natomiast w razie dopuszczenia do pracy osoby, wobec której został wydany zakaz zajmowania stanowisk, wykonywania zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi, jeśli pracodawca wiedział o orzeczonych zakazach przewidziano karę pozbawienia wolności (od 3 miesięcy do 5 lat) – art. 23 ust. 2 PrzestSekU.

Niewątpliwie więc wszystkie osoby zatrudnione od 15.2.2024 r., które mają w czasie pracy z małoletnimi kontakt muszą być weryfikowane we wskazanych wyżej rejestrach. Żaden przepis nie mówi o osobach już zatrudnionych – nie wskazują także na sposób postępowania przepisy zmieniające ustawę. W związku z powyższym uznać należałoby, że nowe zasady dotyczą wyłącznie osób zatrudnianych.

Wzory pieczęci komisji wyborczych w wyborach samorządowych w 2024 r.

W Dz.Urz. Monitor Polski z 2024 r. pod poz. 143 opublikowano uchwałę z 61/2024 Państwowej Komisji Wyborczej z 12.2.2024 r. w sprawie wzorów pieczęci komisji wyborczych powoływanych w wyborach do organów jednostek samorządu terytorialnego.

Państwowa Komisja Wyborcza uchwaliła, że w wyborach do organów JST:

1. pieczęcią terytorialnej (wojewódzkiej, powiatowej, gminnej i dzielnicowej w m.st. Warszawie) komisji wyborczej jest pieczęć okrągła o średnicy 35 mm, z napisem określającym nazwę i siedzibę komisji;
2. pieczęcią obwodowej komisji wyborczej jest pieczęć okrągła o średnicy 25 mm, z napisem określającym nazwę i siedzibę komisji oraz numer obwodu głosowania.

Utraciła tym samym moc uchwała PKW z 30.7.2018 r. w sprawie wzorów pieczęci komisji wyborczych powołanych w wyborach do organów jednostek samorządu terytorialnego (M.P. poz. 821 ze zm.).

Zamówienia społeczne, zielone oraz innowacyjne w rocznych sprawozdaniach

Wyjaśnienia przygotowane przez UZP powinny pozwolić rozwiać wątpliwości co do zakresu informacji wymaganych w odpowiednich, wskazanych wyżej, kolumnach sprawozdania, tak aby przekazywane informacje były jak najbardziej kompleksowe i odzwierciedlały rzeczywiste zaangażowanie zamawiających w tych obszarach. Przedstawia je poniższa tabela.

Tabela. Zakres informacji w tabeli VI i VII sprawozdania rocznego odnośnie do zamówień społecznych, zielonych oraz innowacyjnych

[zob. https://www.gov.pl/web/uzp/informacje-dotyczace-zamowien-spolecznych-zielonych-oraz-innowacyjnych-w-rocznych-sprawozdaniach-o-udzielonych-zamowieniach]

Sprzedaż nieruchomości gminnej stanowiącej drogę

Zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami (dalej: GospNierU) – co do zasady – sprzedaż nieruchomości albo oddanie w użytkowanie wieczyste gminnej nieruchomości gruntowej następuje w drodze przetargu lub w drodze bezprzetargowej stosownie do przepisów GospNierU.

Bezprzetargowe nabycie zasadniczo może mieć miejsce w stosunku do osób, które spełniają warunki określone w ustawie. Przykładowo, zgodnie z art. 37 ust. 2 pkt 6 GospNierU nieruchomość jest zbywana w drodze bezprzetargowej, jeżeli m.in. „przedmiotem zbycia jest nieruchomość lub jej części, jeśli mogą poprawić warunki zagospodarowania nieruchomości przyległej, stanowiącej własność lub oddanej w użytkowanie wieczyste osobie, która zamierza tę nieruchomość lub jej części nabyć, jeżeli nie mogą być zagospodarowane jako odrębne nieruchomości”. Kwestią rozstrzygającą, czy konkretna działka może być zbyta w drodze bezprzetargowej na ww. podstawie jest zaś okoliczność, czy istnieją inne nieruchomości, których właściciele mieliby na podstawie wskazanego przepisu prawo wystąpienia do organu z wnioskiem o sprzedanie nieruchomości na poprawę warunków zagospodarowania własnej nieruchomości. Ewentualny brak reakcji właścicieli innych nieruchomości przylegających do sprzedawanej działki nie może oznaczać zaś, iż powyższe zwalnia organ z obowiązku przeprowadzenia przetargu (wyr. NSA z 15.5.2019 r., I OSK 432/19, Legalis). Wręcz przeciwnie, organ, wiedząc, iż kupnem nieruchomości mogą być zainteresowane inne podmioty, zamiast informować te osoby o toczących się rozmowach winien podjąć działania zmierzające do sprzedania tej nieruchomości w drodze przetargu.

Co do zasady bowiem bezprzetargowa sprzedaż na podstawie komentowanego przepisu jest możliwa jedynie wtedy, gdy tylko jedna osoba może być zainteresowana kupnem. Wtedy organizowanie przetargu nie miałoby sensu. Jeśli jednak zainteresowanych może być więcej i sprzedawana nieruchomość lub część nieruchomości może mieć związek funkcjonalny z więcej niż jedną nieruchomością przyległą, taki tryb sprzedaży jest niedopuszczalny (wyr. WSA w Poznaniu z 7.7.2010 r., IV SA/Po 230/10, Legalis). Co zaś istotne, umowa zawarta bez przetargu, w sytuacji, w której brak było podstaw do zastosowania trybu bezprzetargowego, jest umową nieważną. Zastosowanie ma tu bowiem art. 58 § 1 KC. Późniejsza nawet zmiana ustawy, umożliwiająca z kolei zastosowanie trybu bezprzetargowego, nie może zaś prowadzić do sanacji umowy dotkniętej nieważnością.

Stosownie przy tym do art. 40 ust. 1 GospNierU, przetarg przeprowadza się w formie:

Przetarg ustny z reguły ma na celu uzyskanie najwyższej ceny, w sytuacji gdy przetarg pisemny ma na celu wybór najkorzystniejszej oferty. Przetarg ograniczony organizuje się z kolei wówczas, gdy warunki przetargowe mogą być spełnione tylko przez ograniczoną liczbę osób. Najbardziej typowym przypadkiem dla ogłoszenia przetargu ograniczonego jest sytuacja, w której nabyciem nieruchomości przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe lub na realizację urządzeń infrastruktury technicznej albo innych celów publicznych – jeżeli cele te będą realizowane przez podmioty, dla których są to cele statutowe i których dochody przeznacza się w całości na działalność statutową – jest zainteresowany więcej niż jeden podmiot. Jednak możliwe są również inne sytuacje, jak np. konieczność posiadania koncesji czy też zezwolenia na prowadzenie działalności, dla prowadzenia której przeznaczona jest nieruchomość. Uszczegółowienie zasad i przypadków pozwalających na ogłoszenie przetargu ograniczonego może być zawarte także w uchwale organu stanowiącego, np. rady gminy (wyr. WSA w Gdańsku z 14.1.2009 r., II SA/Gd 191/08, Legalis).

Oczywiście – zgodnie z art. 40 ust. 3 GospNierU – o zastosowanej formie przetargu decyduje ostatecznie jego organizator. Zawężając jednakże krąg podmiotów mogących brać udział w przetargu na nabycie nieruchomości gminnej należy brać pod uwagę okoliczności obiektywne, niedyskryminujące (nienaruszające interesów) innych potencjalnych nabywców z uwagi na ustalone przez organizatora warunki przetargowe. Zatem w opisanej sytuacji zasadne byłoby w pierwszej kolejności dokonanie podziału przedmiotowej nieruchomości z powołaniem się – przede wszystkim – na którąś z przesłanek wymienionych w art. 95 GospNierU.

Odnośnie natomiast do sprzedaży działki stanowiącej drogę, to jak wyjaśnił to NSA w wyroku z 11.12.2014 r. (I OSK 233/13, Legalis), sama sprzedaż działki gruntu stanowiącej drogę publiczną osobie fizycznej nie pozbawia jej charakteru drogi publicznej, a jedynie umowa sprzedaży może zawierać wadę nieważności. Pamiętać bowiem należy, iż osoba fizyczna nie może być właścicielem drogi publicznej, a do takiej kategorii dróg należy zaliczyć np. drogę gminną. Z art. 2a oraz art. 7 ust. 2 i 3 DrPublU wynika bowiem, że właścicielem dróg publicznych może być wyłącznie podmiot publicznoprawny – Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego. Jedynie w odniesieniu do drogi wewnętrznej jej właścicielem – oprócz tego rodzaju podmiotów – może być również osoba prywatna: fizyczna lub prawna (wyr. SA w Szczecinie z 28.10.2020 r., I AGa 29/20, Legalis). Niewątpliwie więc droga wewnętrzna należąca do gminy i nieposiadająca statusu drogi publicznej może być przedmiotem obrotu cywilnoprawnego również na rzecz osób fizycznych lub prawnych. Stosownie przy tym do definicji zawartej w art. 8 ust. 1 DrPublU, za „drogi wewnętrzne” uznaje się: drogi, parkingi oraz place przeznaczone do ruchu pojazdów, niezaliczone do żadnej z kategorii dróg publicznych i niezlokalizowane w pasie drogowym tych dróg.

Jedynie zatem droga publiczna (a więc droga: krajowa, wojewódzka, powiatowa lub gminna) nie może być własnością osób fizycznych i niepublicznych osób prawnych, gdyż zgodnie z art. 140 KC jedynie w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może – z wyłączeniem innych osób – korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa (wyr. WSA w Gliwicach z 30.10.2019 r., II SA/Gl 853/19, Legalis). Gdyby więc sprzedażą miała być objęta działka gruntu stanowiąca drogę publiczną (w całości lub części), konieczne – celem jej zbycia – byłoby uprzednie pozbawienie jej charakteru drogi publicznej i wyłączenie jej z użytkowania.

Należy zwrócić przy tym uwagę na istniejące w polskim systemie prawnym pojęcie „drogi publicznej” zdefiniowane w art. 4 pkt 2 DrPublU, który mówi, że „droga” to budowla składająca się z części i urządzeń drogi, budowli ziemnych, lub drogowych obiektów inżynierskich, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 7 PrBud, stanowiąca całość techniczno-użytkową, usytuowana w pasie drogowym i przeznaczona do ruchu lub postoju pojazdów, ruchu pieszych, ruchu osób poruszających się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt. Zgodnie z kolei z art. 4 pkt 1 DrPublU, przez „pas drogowy” rozumie się wydzielony liniami rozgraniczającymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym jest (lub będzie) zlokalizowana droga. Ustawodawca zaś w art. 2a DrPublU nie mówi o pasie drogowym, tylko o drodze, czym zawęził pojęcie nieruchomości wyłączonej z obrotu. Z definicji drogi wynika więc, że jest to budowla przeznaczona do prowadzenia ruchu drogowego zlokalizowana w pasie drogowym (postan. SO w Kielcach z 29.4.2014 r., II Ca 940/13, Legalis). Powyżej wskazane orzecznictwo opowiada się za rozumieniem „drogi publicznej” mogącej być przedmiotem prawa własności, która spełnia przesłanki określone w DrPublU; w szczególności droga, o którą chodzi, musi istnieć, spełniając funkcje drogi. Z uwagi na spójność wewnętrzną DrPublU i spójność całego systemu prawnego należy zatem twierdzić, że ustawodawca przepisem wyłączającym z obrotu prawnego drogi publiczne – ściślej nieruchomości będące takimi drogami – objął nieruchomości, które po zrealizowaniu procesu inwestycyjnego są budowlą przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego lub nieruchomości, które są uwzględnione w już istniejących planach inwestycyjnych i z uwagi na etap tych inwestycji w nieodległym, rozsądnym okresie taką budowlą się staną. Nie dotyczy to zatem nieruchomości dopiero przeznaczonych pod drogę publiczną i to w bliżej nieokreślonym terminie realizacji. W konsekwencji o zakazie z art. 2a DrPublU można mówić dopiero wtedy, gdy nieruchomość przeznaczona na taką drogę przekształci się w nią faktycznie i prawnie lub ujęta jest w zaawansowanym planie inwestycyjnym. Wobec tego samo jedynie sklasyfikowanie takiej nieruchomości w ewidencji gruntów jako „droga” i opatrzenie znakiem „dr” nie jest wystarczające do ustalenia, iż obejmuje ją zakaz obrotu, a stwarza jedynie obalane domniemanie, że nieruchomość stanowi drogę (wyr. WSA w Krakowie z 14.1.2020 r., III SA/Kr 645/19, Legalis).

Domy dla matek z dziećmi i kobiet w ciąży – standardy usług oraz tryb przyjmowania

Z opublikowanego rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 7.2.2024 r. w sprawie domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży (Dz.U. z 2024 r. poz. 169) wynika m.in., że dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży zapewnia całodobowy, okresowy pobyt:

1. matkom z małoletnimi dziećmi;
2. kobietom w ciąży;
3. ojcom z małoletnimi dziećmi;
4. innym osobom sprawującym opiekę prawną nad małoletnimi dziećmi.

Rozporządzenie określa też standardy podstawowych usług świadczonych przez takie domy w zakresie: interwencyjnym, terapeutyczno-wspomagającym, a także potrzeb bytowych. Ponadto, w domu będą świadczone usługi, odpowiednio do potrzeb, przez osoby posiadające kwalifikacje zawodowe: psychologa, pedagoga, terapeuty, prawnika oraz pracownika socjalnego.

Pomoc w ramach usług w zakresie terapeutyczno-wspomagającym świadczonych przez dom odbywa się na podstawie indywidualnego planu wsparcia opracowanego niezwłocznie po przyjęciu do domu przez wyznaczonego przez osobę kierującą domem pracownika domu w uzgodnieniu z mieszkańcem, a następnie realizowanego przy współpracy i zaangażowaniu mieszkańca. Plan określa wyznaczone w porozumieniu z mieszkańcem cele, które ma osiągnąć dla przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej, oraz działania podejmowane dla osiągnięcia tych celów, opracowane na podstawie dokonanej diagnozy sytuacji mieszkańca.

Pobyt w domu, ze względu na jego tymczasowy charakter, nie zmienia właściwości gminy w zakresie udzielania mieszkańcowi domu świadczeń z pomocy społecznej. Osoba ubiegająca się o skierowanie do domu składa wniosek w ośrodku pomocy społecznej właściwym ze względu na jej miejsce zamieszkania, a w przypadku osób bezdomnych – w ośrodku właściwym ze względu na gminę miejsca pobytu.

Podstawę do wydania decyzji administracyjnej o skierowaniu do domu stanowi:

1. wniosek osoby ubiegającej się o skierowanie do domu;
2. rodzinny wywiad środowiskowy;
3. zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do umieszczenia w domu w odniesieniu do wszystkich osób kierowanych do domu, a w odniesieniu do kobiety w ciąży także dokument potwierdzający ciążę;
4. skrócony odpis aktu urodzenia dziecka;
5. orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, o ile osoba takie posiada;
6. opinia ośrodka, w którym złożono wniosek o skierowanie do domu, zawierająca uzasadnienie pobytu w domu.