Stan prac nad projektem nowej ustawy o sygnalistach

Prace nad projektem tej ustawy przedłużają się; termin wdrożenia dyrektywy upłynął w dniu 17.12.2021 r. W dniu 28.7.2022 r. kolejna wersja tego projektu ustawy (z dnia 22.7.2022 r.) została skierowana do rozpatrzenia przez Komitet do Spraw Europejskich Rady Ministrów. Zgłoszone zostało wiele uwag, w tym istotnych uwag o charakterze systemowym, zatem nie można się spodziewać szybkiego zakończenia prac nad tym projektem. Po przyjęciu projektu tej ustawy przez ten Komitet będzie on jeszcze musiał być przyjęty przez Stały Komitet Rady Ministrów oraz Radę Ministrów, a następnie przejść całą ścieżkę procedowania w Parlamencie.

Projekt ustawy reguluje:

Zakres ustawy

W najnowszej wersji projektu naruszenie prawa jest definiowane jako działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu obejście prawa dotyczące: zamówień publicznych, usług, produktów i rynków finansowych, przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami, bezpieczeństwa transportu, ochrony środowiska, ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego, bezpieczeństwa żywności i pasz, zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia publicznego, ochrony konsumentów, ochrony prywatności i danych osobowych, bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych, interesów finansowych skarbu państwa Polski, jednostki samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej, a także rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, w tym publiczno-prawnych zasad konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych.

Natomiast podmiot prawny może dodatkowo ustanowić zgłaszanie naruszeń dotyczących obowiązujących w tym podmiocie prawnym regulacji wewnętrznych lub standardów etycznych, które zostały ustanowione przez ten podmiot na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego i pozostają z nimi zgodne (z tym, że w tym przypadku wyłączona jest możliwość zgłoszenia zewnętrznego i ujawnienia publicznego).

Osoby objęte ochroną

Ustawa ma być stosowana do każdej osoby fizycznej, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą – projekt jedynie przykładowo wymienia m.in. pracownika, osoby świadczące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych (umowy zlecenia, umowy o dzieło), przedsiębiorców, akcjonariuszy, wspólników, stażystów, wolontariuszy, praktykantów i funkcjonariuszy służb mundurowych oraz żołnierzy.

Wobec zgłaszającego (w praktyce powszechnie nazywanego sygnalistą) nie będą mogły być podejmowane działania odwetowe ani próby lub groźby zastosowania takich działań. Przykładowo jako zakazane działania projekt ustawy w obecnej wersji wskazuje m.in.: odmowę nawiązania stosunku pracy, wypowiedzenie lub rozwiązanie bez wypowiedzenia stosunku pracy, obniżenie wynagrodzenia za pracę, wstrzymanie awansu lub pominięcie przy awansowaniu, przeniesienie pracownika na niższe stanowisko pracy, przekazanie innemu pracownikowi dotychczasowych obowiązków pracownika, niekorzystną zmianę miejsca pracy lub czasu pracy, negatywną ocenę wyników pracy, negatywną opinię
o pracy, nałożenie lub zastosowanie środka dyscyplinarnego, przymus, zastraszanie, wykluczenie, mobbing, dyskryminację, pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach, nieuzasadnione skierowanie na badania lekarskie, działania zmierzające do utrudnienia znalezienia w przyszłości pracy w danym sektorze lub branży na podstawie nieformalnego lub formalnego porozumienia sektorowego lub branżowego, spowodowanie straty finansowej, wyrządzenie innej szkody niematerialnej, w tym naruszenie dóbr osobistych. Co istotne – za działania odwetowe z powodu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego uważana będzie także groźba lub próba zastosowania działania odwetowego.

Zgłoszenia wewnętrzne

W obecnej wersji projektu ustawa będzie zobowiązywała podmioty prawne do ustalania wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych. Ustawa będzie określała dość szczegółowe wymogi co do takiej procedury.

Co do zasady do ustanowienia takiej procedury będą obowiązane tylko podmioty prawne, na rzecz których wykonuje lub świadczy pracę co najmniej 50 osób. Nie będzie to jednak dotyczyło podmiotu prawnego wykonującego działalność w zakresie usług, produktów i rynków finansowych oraz przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa transportu i ochrony środowiska, objętych zakresem stosowania aktów prawnych Unii Europejskiej wymienionych w części I.B i II załącznika do dyrektywy 2019/1937. Obowiązku tworzenia takiej procedury nie będą miały także urzędy
i jednostki organizacyjne gminy liczącej mniej niż 10 000 mieszkańców.

Podmioty, które nie będą obowiązane do ustanowienia procedury, będą ją mogły ustanowić dobrowolnie.

Zgłoszenia zewnętrzne

Ustawa będzie gwarantowała zgłaszającemu/sygnaliście możliwość dokonania zgłoszenia zewnętrznego bez uprzedniego dokonania zgłoszenia wewnętrznego. Takiego zgłoszenia będzie można dokonać do Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO) albo organu publicznego. RPO nie będzie jednak rozpatrywał takiego zgłoszenia merytorycznie, a jedynie przekaże je do właściwego organu publicznego.

Natomiast organ publiczny będzie rozpatrywał wszystkie zgłoszenia merytorycznie (po wstępnej weryfikacji czy jest to zgłoszenie objęte ustawą oraz swojej właściwości do jego rozpatrzenia), a także podejmował działania następcze. Ustawa będzie szczegółowo określała tryb przyjmowania i rozpatrywania tych zgłoszeń przez RPO i organ publiczny oraz uprawnienie sygnalisty.

Ujawnienie publiczne

Ustawa będzie także gwarantowała ochronę zgłaszającemu/sygnaliście, który dokona ujawnienia publicznego. W obecnej wersji ustawy będzie on chroniony, gdy:

Nie będzie to dotyczyło przypadków, gdy zgłaszający/sygnalista nie podał adresu do kontaktu, na który należy przekazać taką informację.

Zgłaszający/sygnalista dokonujący ujawnienia publicznego będzie podlegał ochronie także, gdy miał uzasadnione podstawy, by sądzić, że:

Przepisy karne

Projekt ustawy zawiera również rozbudowane przepisy karne; zostały one dość znacznie zmodyfikowane w trakcie ostatnich prac nad projektem – większe jest zróżnicowanie kar, nie w każdym przypadku są one tak surowe jak w poprzednich wersjach projektu.

Wejście w życie

Tak jak to było planowane dotychczas (i zgodnie z dyrektywą) realizacja obowiązku ustalenia procedury wewnętrznej przez podmioty prywatne, na rzecz których wykonuje pracę co najmniej 50 i mniej niż 250 osób, ma nastąpić do dnia 17.12.2023 r.

Natomiast realizacja obowiązku ustalenia:

będzie musiała nastąpić w terminie 2 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, przy czym na obecnym etapie prac zakłada się, że ustawa wejdzie w życie po upływie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia (w Dzienniku Ustaw).

Podstawa prawna

Formularze interaktywne dot. informacji o spółkach nieruchomościowych

Na stronach podatki.gov.pl/cit/e-deklaracje-cit/formularze-cit/ i podatki.gov.pl/pit/e-deklaracje-pit/dla-osob-prowadzacych-dzialalnosc-gospodarcza/ są dostępne formularze interaktywne:

Sposób przesyłania tych informacji określają rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 8 kwietnia 2022 r. w sprawie przesyłania informacji dotyczących spółek nieruchomościowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (Dz. U. poz. 806) oraz rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 8 kwietnia 2022 r. w sprawie przesyłania informacji dotyczących spółek nieruchomościowych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz. U. poz. 815).

Do kogo składać informacje

Minister finansów rozporządzeniem z dnia 13 lipca 2022 r. (Dz. U. poz. 1507) wyznaczył organy Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) do wykonywania zadań Szefa KAS w zakresie przyjmowania, obsługi oraz udostępniania innym organom informacji, o których mowa w art. 45 ust. 3f ustawy PIT. Dodatkowo rozporządzeniem z dnia 13 lipca 2022 r. (Dz. U. poz. 1508) wyznaczył organy KAS do wykonywania zadań Szefa KAS w zakresie przyjmowania, obsługi oraz udostępniania innym organom informacji, o których mowa w art. 27 ust. 1e ustawy CIT.

Rozporządzenia te weszły w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, stąd od 20 lipca 2022 r. informacje i korekty złożonych informacji powinny być składane do organów wyznaczonych we wskazanych rozporządzeniach (a nie do Szefa KAS).

Do złożenia informacji potrzebny polski NIP lub PESEL

Aby złożyć informacje CIT-N1 i PIT-N1 lub CIT-N2 i PIT-N2, niezbędne jest posiadanie polskiego identyfikatora podatkowego NIP lub PESEL (w przypadku osoby fizycznej).

Jeśli więc np. podmioty zagraniczne, która mają obowiązek składania tych informacji, nie posiadają polskiego identyfikatora podatkowego, to aby wywiązać się z obowiązku, muszą wystąpić do polskich organów o jego nadanie.

Kiedy składać PIT-N1 i CIT-N1

Spółki nieruchomościowe składają informacje o podmiotach, które posiadają co najmniej 5 proc. praw głosu w spółce albo ogół praw i obowiązków, który daje co najmniej 5 proc. prawa do udziału w zysku spółki niebędącej osobą prawną, albo co najmniej 5 proc. ogólnej liczby tytułów uczestnictwa lub praw o podobnym charakterze.

Takie informacje składa się na formularzu PIT-N1 – w zakresie informacji o podmiotach, które posiadają bezpośrednio lub pośrednio prawa do spółki nieruchomościowej i są podatnikami PIT (czyli osobami fizycznymi) lub CIT-N1 – w zakresie informacji o innych niż osoby fizyczne podmiotach, które posiadają bezpośrednio lub pośrednio prawa do spółki nieruchomościowej.

Źródło: Ministerstwo Finansów

Prawo zatrzymania wadium

Z punktu widzenia poruszonej problematyki kluczowe znaczenie ma przepis art. 41, gdzie postanowiono, że:

1. Organizator przetargu jest obowiązany zawiadomić osobę ustaloną jako nabywca nieruchomości o miejscu i terminie zawarcia umowy sprzedaży lub oddania w użytkowanie wieczyste nieruchomości, najpóźniej w ciągu 21 dni od dnia rozstrzygnięcia przetargu. Wyznaczony termin nie może być krótszy niż 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia.

2. Jeżeli osoba ustalona jako nabywca nieruchomości nie przystąpi bez usprawiedliwienia do zawarcia umowy w miejscu i w terminie podanych w zawiadomieniu, o którym mowa w ust. 1, organizator przetargu może odstąpić od zawarcia umowy, a wpłacone wadium nie podlega zwrotowi. W zawiadomieniu zamieszcza się informację o tym uprawnieniu.

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w wystąpieniu pokontrolnym RIO w Katowicach z 29.8.2022 r. (znak WK-610/14/4/22), skierowane do jednej z gmin województwa śląskiego.

W stanie faktycznym ww. sprawy ustalono, że: W 2020 r. w zawiadomieniach o miejscu i terminie zawarcia umowy sprzedaży, skierowanych do osób ustalonych jako nabywcy nieruchomości, nie zamieszczano informacji wynikającej z art. 41 ust. 2 GospNierU, tj. o prawie organizatora przetargu do zatrzymania wadium w przypadku, jeśli nabywca nieruchomości nie przystąpi bez usprawiedliwienia do zawarcia umowy w miejscu i w terminie podanych w zawiadomieniu. Powyższe dotyczyło dwóch zawiadomień doręczonych we wrześniu 2020 r. dotyczących działki nr 246/7.

Natomiast w ramach wniosku pokontrolnego nakazano (…) Wzmocnić nadzór nad pracownikami Referatu Ochrony Środowiska i Rozwoju Gminy w zakresie zamieszczania w zawiadomieniach o miejscu i terminie zawarcia umów sprzedaży nieruchomości informacji o prawie organizatora przetargu do zatrzymania wadium w przypadku, jeśli nabywca nieruchomości nie przystąpi bez usprawiedliwienia do zawarcia umowy, stosownie do art. 41 ust. 2 GospNierU.

Podsumowując, ustalenia kontrolne RIO są w pełni uzasadnione. Wójt gminy jako podmiot gospodarujący mieniem komunalnym, powinien przestrzegać reguł związanych z procedurą zbywania mienia nieruchomego w trybie przetargowym, w tym obowiązków informacyjnych dotyczących zatrzymania wadium w razie nie przystąpienia do zawarcia umowy w terminie i miejscu wskazanych w zawiadomieniu.

Źródło: https://riokatowice.bip.net.pl/?a=17324

Ogłoszenie o kolejnym przetargu na zbycie nieruchomości

Z punktu widzenia poruszonej problematyki kluczowe znaczenie ma przepis art. 38 ust. 2 GospNierU, gdzie postanowiono, że ogłoszenie o przetargu podaje się do publicznej wiadomości nie wcześniej niż po upływie terminów, o których mowa w art. 34 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 4. W ogłoszeniu o przetargu podaje się informacje zamieszczone w wykazie oraz czas, miejsce i warunki przetargu, a w razie ogłoszenia kolejnego przetargu lub rokowań, również terminy przeprowadzenia poprzednich przetargów. Ogłoszenie o przetargu wywiesza się w siedzibie właściwego urzędu, a ponadto informację o ogłoszeniu przetargu podaje się do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości, a także na stronach internetowych właściwego urzędu.

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w wystąpieniu pokontrolnym RIO w Katowicach z 30.8.2022 r. (znak WK-610/20/4/22); skierowanym do jednej z gmin województwa śląskiego.

W stanie faktycznym ww. sprawy ustalono, że: W latach 2019–2020 przeprowadzono przetargi ustne nieograniczone na sprzedaż działek nr 3638/1 i nr 2894/1, w których: w ogłoszeniu o II przetargu z dnia 2 czerwca 2020 r. na sprzedaż działki nr 3638/1 nie podano terminu przeprowadzenia I przetargu, który odbył się w 23.1.2020 r., czym naruszono art. 38 ust. 2 GospNierU.

Natomiast w ramach wniosku pokontrolnego nakazano (…) wzmocnić nadzór nad pracownikami Urzędu Gminy w zakresie sporządzania ogłoszeń o kolejnym przetargu na sprzedaż nieruchomości, stosownie do art. 38 ust. 2 GospNierU (…) mając na uwadze art. 68 i art. 69 ust. 1 pkt 3 FinPubU.

Podsumowując, ustalenia kontrolne RIO są w pełni uzasadnione. Wójt gminy jako podmiot gospodarujący mieniem komunalnym, powinien przestrzegać reguł związanych z procedurą zbywania mienia nieruchomego w trybie przetargowym, w tym obowiązków informacyjnych dotyczących sprzedawanej nieruchomości – w zakresie informowania o poprzednich (nieskutecznych) przetargach.

Źródło: https://riokatowice.bip.net.pl/?a=17324

Dokumentowanie działań wójta jako organu podatkowego w zakresie opłaty za odpady komunalne

W art. 6h CzystGmU postanowiono, że opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi są obowiązani ponosić:

1) właściciele nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy,

2) osoby wymienione w art. 1 pkt 1 lit. b, jeżeli rada gminy podjęła uchwałę, o której mowa w art. 2a ust. 1,

3) właściciele nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, jeżeli rada gminy podjęła uchwałę, o której mowa w art. 6c ust. 2

– na rzecz gminy, na terenie której są położone nieruchomości lub lokale.

W przypadku braku płatności wspomnianych opłat, powstają zaległości w zakresie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, które powinny być przez organ podatkowy dochodzone. Jest to prawny obowiązek, który ma uzasadnienie w art. 42 ust. 5 FinPubU, z którego wynika, że jednostki sektora finansów publicznych są obowiązane do ustalania przypadających im należności pieniężnych, w tym mających charakter cywilnoprawny, oraz terminowego podejmowania w stosunku do zobowiązanych czynności zmierzających do wykonania zobowiązania.

Jednak kluczowe znaczenie z punktu widzenia poruszonej problematyki mają przepisy zawarte w PostWierzR.

§ 2

1. Wierzyciel może podejmować działania informacyjne w przypadku, gdy okres do upływu terminu przedawnienia należności pieniężnej jest dłuższy niż 6 miesięcy, a tytuł wykonawczy nie został wystawiony.

2. Działania informacyjne są podejmowane w formie ustnej lub pisemnej.

3. Działania informacyjne są ewidencjonowane w systemie teleinformatycznym wierzyciela, jeżeli istnieją warunki techniczne do ich ewidencjonowania w takim systemie, albo w postaci papierowej.

4. Zewidencjonowaniu podlegają forma działania informacyjnego, data jego podjęcia oraz imię i nazwisko osoby, która podjęła działanie informacyjne.

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w wystąpieniu pokontrolnym RIO w Poznaniu z 29.8.2022 r. (znak WK-0911/8/2022).

W stanie faktycznym ww. sprawy ustalono, że: Kontrola podejmowanych przez organ podatkowy działań zmierzających do wyegzekwowania od dłużników zaległych kwot w zakresie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, wykazała (w badanej próbie), że nie ewidencjonowano działań informacyjnych podjętych wobec dłużników, u których wystąpiły zaległości z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, czym naruszono przepisy § 2 ust. 3 i 4 PostWierzR.

Podsumowując, ustalenia kontrolne RIO są prawnie uzasadnione. Działania informacyjne prowadzone przez organ podatkowy (wójta gminy) wobec dłużników opłaty za odpady komunalne, muszą być ewidencjonowane albo elektronicznie albo w sposób papierowy. Jest to przepis bezwzględnie obowiązujący, który musi być respektowany przez organy podatkowe.

Źródło: https://bip.poznan.rio.gov.pl.

Stopa bezrobocia w sierpniu wg MRiPS

Według wstępnych danych w końcu sierpnia 2022 roku w urzędach pracy zarejestrowanych było 808,2 tys. bezrobotnych. Po raz ostatni w rejestrach urzędów pracy mniej bezrobotnych zarejestrowanych było w końcu lipca 1990 r. (699 tys.).

W sierpniu 2022 r. pracodawcy zgłosili do urzędów pracy 95,8 tys. wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej, tj. o 6,1 tys. (6,8 %) więcej, niż miesiąc wcześniej.

Najlepiej sytuacja wyglądała w województwie wielkopolskim, gdzie bezrobocie wyniosło 2,7%. Najwyższą stopę bezrobocia odnotowano w województwie warmińsko-mazurskim (7,6%).

Porównując poziom bezrobocia w końcu sierpnia 2022 r. do stanu z końca lutego 2020 r. (przed epidemią COVID-19), liczba zarejestrowanych bezrobotnych spadła o 111,7 tys. osób (o 12,1 %), a stopa bezrobocia rejestrowanego jest o 0,6 punktu proc. niższa niż w końcu lutego 2020 r.

Według danych opublikowanych 1.9.2022 r. zharmonizowana stopa bezrobocia, liczona wg definicji przyjętej przez Eurostat, wyniosła w lipcu 2022 r. 2,6 % w Polsce wobec 6 % w Unii Europejskiej i 6,6 % w strefie EURO. Tym samym Polska zajęła drugie, po Czechach (2,3%), miejsce pod względem najniższej stopy bezrobocia w UE.

Zawarcie umowy najmu lokalu użytkowego przez wójta bez zgody rady gminy jest nielegalne

Warto wspomnieć, że umowa najmu ma normatywną podstawę w przepisach KC, gdzie w art. 659 postanowiono, że przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju. Z kolei, jak wynika z art. 660 KC umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie. W razie niezachowania tej formy poczytuje się umowę za zawartą na czas nieoznaczony.

Przepisy związane z gospodarowaniem nieruchomościami zostały również zawarte w SamGminU. Na szczególną uwagę zasługuje art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. a, który stanowi, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich wydzierżawiania lub wynajmowania na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub na czas nieoznaczony, o ile ustawy szczególne nie stanowią inaczej; uchwała rady gminy jest wymagana również w przypadku, gdy po umowie zawartej na czas oznaczony do 3 lat strony zawierają kolejne umowy, których przedmiotem jest ta sama nieruchomość; do czasu określenia zasad wójt może dokonywać tych czynności wyłącznie za zgodą rady gminy.

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w wystąpieniu pokontrolnym RIO w Warszawie z 19.8.2022 r. (znak WK.510.31.2022.MM), skierowanym do jednej z gmin województwa mazowieckiego. W stanie faktycznym ww. sprawy ustalono, że: umowę najmu lokalu użytkowego zawarto na czas nieokreślony bez zgody Rady Gminy (…)

Natomiast w ramach wniosku pokontrolnego nakazano, aby umowy najmu lokalu użytkowego zawierać po uzyskaniu zgody rady gminy, mając na uwadze przepisy uchwały rady gminy w sprawie wynajmowania lokali użytkowych oraz pomieszczeń gospodarczych.

Podsumowując, ustalenia kontrolne RIO są w pełni uzasadnione. Wójt gminy jako podmiot gospodarujący mieniem komunalnym, powinien przestrzegać reguł związanych z zawieraniem umów na czas nieokreślony. Ograniczenia w tym zakresie wynikają bowiem zarówno z przepisów SamGminU, jak z regulacji prawnych „lokalnej” uchwały rady gminy w sprawie zasad wynajmowania lokali.

Źródło: https://warszawa.rio.gov.pl/?a=47307

Strategia rozwoju usług społecznych – polityka publiczna do roku 2030 (z perspektywą do 2035 r.)

W Dz.Urz. Monitor Polski z 2022 r. pod poz. 767 opublikowano uchwałę nr 135 Rady Ministrów z 15.6.2022 r. w sprawie przyjęcia polityki publicznej pod nazwą Strategia rozwoju usług społecznych, polityka publiczna do roku 2030 (z perspektywą do 2035 r.).

Zgodnie z art. 21e PolRozwojuU polityka publiczna określa w szczególności:

Politykę publiczną przyjmuje Rada Ministrów w drodze uchwały i podlega ona aktualizacji, jeżeli jest to konieczne dla zachowania jej spójności ze średniookresową strategią rozwoju kraju.

Przyjęto więc politykę publiczną pod nazwą Strategia rozwoju usług społecznych, polityka publiczna do roku 2030 (z perspektywą do 2035 r.), która stanowi załącznik do omawianej uchwały. Monitorowanie realizacji strategii powierzono ministrowi zabezpieczenia społecznego, czyli obecnie Ministrowi Rodziny i Polityki Społecznej.

Zwrócono uwagę, że usługi społeczne stanowią coraz ważniejszy element polityki społecznej państwa. Wiąże się to z takimi procesami jak: zmiany demograficzne i starzenie się społeczeństwa, przeobrażenia rynków pracy, wzrost liczby potrzebujących wsparcia w codziennym funkcjonowaniu i osób z niepełnosprawnościami, nowe zapotrzebowanie na kompetencje i kwalifikacje, przeobrażenia w obrębie rodziny, nowe formy wykluczenia społecznego, nowe ryzyka socjalne, w tym pandemii i zagrożeń ekologicznych itd.

Usługi społeczne są generalnie dedykowane wszystkim, ale w sposób szczególny tym osobom, które z racji swoich indywidualnych cech i szeroko rozumianych uwarunkowań mogą być narażone na jakikolwiek przejaw wykluczenia społecznego czy dyskryminacji, a w szczególności:

Dokument strategii został przygotowany w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej, na podstawie ustaleń i wniosków wypracowanych w ramach zespołu do spraw opracowania strategii deinstytucjonalizacji usług społecznych w Polsce powołanego przez Ministra Rodziny i Polityki Społecznej oraz przy udziale ekspertów. W opracowaniu dokumentu uczestniczyli przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego różnego szczebla.

Podkreślono też, że dokument ten ma charakter programowy i na obecnym etapie nie powoduje skutków finansowych oraz nie stanowi podstawy do ubiegania się o dodatkowe środki finansowe. Jest on wyznacznikiem kierunków priorytetów i działań, które w pierwszej kolejności są finansowane ze źródeł już dostępnych. Nowe działania, wskazane w poszczególnych priorytetach, nie spowodują skutków finansowych dla sektora finansów publicznych, nie ulegnie również zmianie poziom finansowania zaplanowany ze środków budżetu państwa.

W czwartym kwartale 2022 r. Rada Ministrów zajmie się nową ustawą o sporach zbiorowych pracy

Obowiązujące obecnie przepisy ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych enumeratywnie definiują przedmiot sporu zbiorowego, niemniej spory są często wszczynane we wszelkich sprawach, które dotyczą zbiorowych praw i interesów pracowników. Pomimo, że ustawa na to nie zezwala, interpretacja zakresu przedmiotu sporu przyjmowana przez związki zawodowe jest bardzo szeroka. Stronami sporu zbiorowego są: pracownicy – reprezentowani przez związki zawodowe oraz pracodawca lub pracodawcy, którzy mogą być reprezentowani przez właściwe organizacje pracodawców. Obowiązujące przepisy przyznają prawo wszczęcia i prowadzenia sporu zbiorowego każdej organizacji związkowej. Taka sytuacja, przy wielości związków zawodowych w zakładzie pracy, znacznie utrudnia osiągnięcie porozumienia.

Obowiązująca ustawa od 30 lat reguluje kwestie prowadzenia sporów zbiorowych, w związku z wieloma postulatami zarówno strony społecznej jak i strony pracodawców, Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej postanowiło przygotować nowy projekt ustawy, który dopasuje się do obecnych czasów, a także wykorzystując doświadczenia poprzedniej ustawy dokona przekrojowego uregulowania tych przepisów.

Najważniejszymi celami projektowanej ustawy wskazanymi przez Ministerstwo są:
Odejście od enumeratywnego określenia przedmiotu sporu zbiorowego.

1. Wprowadzenie wymogu wyłaniania wspólnej reprezentacji organizacji związkowych niezbędnej do wszczęcia i prowadzenia sporu zbiorowego
2. Wprowadzenie sądowej kontroli legalności referendum strajkowego
3. Określenie czasu trwania prowadzenia sporu
4. Zmiany w zakresie prowadzenia listy mediatorów przy Ministrze Rodziny i Polityki Społecznej
5. Wprowadzenie tzw. mediacji prewencyjnej

Projekt ustawy nie został jeszcze opublikowany. Po publikacji możliwe będzie bardziej szczegółowe przeanalizowanie jego założeń.

Zmiany w Karcie Nauczyciela ułatwią awans zawodowy i zwiększą wynagrodzenia nauczycieli

Obecnie Karta Nauczyciela określa cztery stopnie awansu zawodowego nauczycieli:

Ponadto uzyskanie kolejnych stopni awansu zawodowego wiąże się z koniecznością spełnienia szeregu wymogów formalnych. Kilka stopni awansu zawodowego, którym zostały przyporządkowane stawki średniego wynagrodzenia nauczycieli oraz minimalne stawki wpływa na niskie wynagrodzenia i zniechęca do podjęcia pracy w tym zawodzie.

Przygotowanie do zawodu

Po wejściu w życie zmian wprowadzonych omawianą nowelizacją Karty Nauczyciela nauczyciel będzie odbywał przygotowanie do zawodu, co do zasady, w wymiarze 3 lat i 9 miesięcy. Krótsze przygotowanie do zawodu w wymiarze 2 lat i 9 miesięcy obejmie nauczycieli, którzy:

Stopnie awansu zawodowego

Znowelizowane przepisy przewidują dwa stopnie awansu zawodowego nauczycieli. Pierwszym będzie stopień nauczyciela mianowanego. Ostatnim etapem będzie uzyskanie stopnia nauczyciela dyplomowanego (po przepracowaniu w szkole co najmniej 5 lat i 9 miesięcy lub okresu skróconego do 4 lat i 9 miesięcy w przypadku nauczyciela posiadającego stopień naukowy lub nauczyciela, który wcześniej prowadził zajęcia w szkole za granicą).

Zlikwidowany zostanie stopień nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego. Likwidacja stopnia nauczyciela kontraktowego umożliwi znaczne podwyższenie ich wynagrodzenia.

Warunkiem nadania początkującemu nauczycielowi, tj. nieposiadającemu stopnia awansu zawodowego stopnia nauczyciela mianowanego będzie:

1. spełnienie wymagań kwalifikacyjnych;
2. odbycie przygotowania do zawodu nauczyciela, podczas którego nauczyciel będzie doskonalił umiejętności praktyczne oraz pogłębiał wiedzę teoretyczną niezbędną do wykonywania zawodu nauczyciela;
3. posiadanie co najmniej dobrej oceny pracy uzyskanej w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela;
4. uzyskanie pozytywnej opinii o przeprowadzonych zajęciach;
5. zdanie egzaminu na stopień nauczyciela mianowanego, podczas którego sprawdza się spełnianie przez nauczyciela wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności niezbędnych do efektywnego realizowania obowiązków nauczyciela.

Nowelizacja przewiduje inne zmiany, które mają na celu zmniejszenie biurokracji w uzyskiwaniu awansu zawodowego. Chodzi tu między innymi o odejście od odbywania staży, które wiążą się z spełnieniem wielu formalności. Ocena dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu zostanie zastąpiona ocena pracą.

W drugim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela, przed dokonaniem oceny pracy, nauczyciel będzie obowiązany prowadzić zajęcia, w wymiarze co najmniej 1 godziny, w obecności:

1. dyrektora szkoły;
2. mentora;
3. doradcy metodycznego albo nauczyciela konsultanta, albo przedstawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny, albo nauczyciela dyplomowanego, który naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, zatrudnionego w tej samej lub innej szkole; osobę tę będzie wskazywał dyrektor szkoły.

Ocena pracy nauczyciela będzie obowiązkowa w drugim oraz ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela. Ocena pracy dokonana w drugim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela będzie miała wpływ na jego zatrudnienie w szkole. Przez pierwsze 2 lata pracy w szkole nauczyciel będzie zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony. Po przepracowaniu co najmniej 2 lat w szkole i uzyskaniu co najmniej dobrej oceny pracy nauczyciel będzie zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.

Zmiany w wynagradzaniu nauczycieli

Zgodnie z nowelizacją średnie wynagrodzenie nauczycieli będzie stanowić dla:

Wynagrodzenie nauczyciela w pierwszym roku pracy w szkole wzrośnie ze 100% do 120% kwoty bazowej, a wynagrodzenie w drugim, trzecim i czwartym roku pracy w szkole ze 111% do 120% kwoty bazowej. W związku ze skróceniem okresu, po przepracowaniu którego nauczyciel będzie mógł uzyskać stopień nauczyciela mianowanego, z 6 lat do 4 lat. O 2 lata zostanie również przyspieszone przeszeregowanie płacowe nauczyciela. Nauczyciel, który po odbyciu przygotowania do zawodu w wymiarze 3 lat i 9 miesięcy uzyska stopień nauczyciela mianowanego, w piątym i szóstym roku pracy będzie już otrzymywał średnie wynagrodzenie nauczyciela mianowanego, a nie jak dotychczas nauczyciela kontraktowego. Jego średnie wynagrodzenie w tych latach pracy wzrośnie ze 111% do 144% kwoty bazowej.

Świadczenie na start dla początkujących

Nowelizacja utrzymuje jednorazowe świadczenie na start dla nauczycieli, którzy odbywają przygotowanie do zawodu nauczyciela w wysokości 1000 zł. Świadczenie to jest wypłacane w terminie 30 dni od dnia, w którym nauczyciel rozpoczął odbywanie przygotowania do zawodu. Jeżeli nauczyciel jest zatrudniony w kilku szkołach, otrzymuje je w miejscu wskazanym jako podstawowe miejsce zatrudniania. Nauczyciel może otrzymać omawiane świadczenie jeden raz w okresie całego zatrudnienia.

Zadania mentora

Nowelizacja określa szczegółowe wymogi wobec mentorów, których zadaniem będzie między innymi:

Większość przepisów omawianej nowelizacji Karty Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw weszło w życie 1.9.2022 r.