Możliwość bilansowania części „bieżącej” budżetu JST tzw. wolnymi środkami

W Dzienniku Ustaw pod pozycją 1964 ukazała się ustawa z 15.9.2022 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw. Na mocy podanego aktu prawnego doszło nie tylko do nowelizacji DochSamTerytU, ale również wprowadzono specjalne rozwiązania legislacyjne na czas kryzysu.

Jednym z takich rozwiązań jest przepis art. 6 (w projekcie ustawy był oznaczony jako art. 5), z którego treści wynika, że:

Do ustalenia na lata 2023–2025 relacji, o której mowa w art. 242 ust. 1 i 2 ustawy zmienianej w art. 2, dochody bieżące jednostki samorządu terytorialnego mogą być powiększone także o przychody, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 6 ustawy zmienianej w art. 2, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Przepis ten, stanowi wyjątek od zasady wyrażonej w art. 242 FinPubU, który nadal będzie obowiązywał (poza latami 2023–2025):

1. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może uchwalić budżetu, w którym planowane wydatki bieżące są wyższe niż planowane dochody bieżące powiększone o przychody, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 5, 7 i 8.

2. Na koniec roku budżetowego wykonane wydatki bieżące nie mogą być wyższe niż wykonane dochody bieżące powiększone o przychody, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 5, 7 i 8, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4.

Przepis ten w praktyce samorządowej jest nieoceniony, umożliwia bowiem znacznej części JST zbilansowanie budżetu pod stronie bieżącej. Warto bowiem zauważyć, że co do zasady, ustawodawca w art. 242 FinPubU zrezygnował już ze stosowania tego rozwiązania budżetowego. Tym razem jednak uczyniono kolejny wyjątek, zresztą akcentując motywy wprowadzenia regulacji w uzasadnieniu projektu wspomnianej ustawy. Tamże zaś m.in. wskazano, że mając na uwadze obecną sytuację związaną ze wzrostem inflacji, co wpływa m.in. na wydatki bieżące JST, proponuje się wydłużanie okresu przejściowego do 2025 r. umożliwiającego dostosowanie się JST do wprowadzonych zmian ustawą z 14.12.2018 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych. Takie rozwiązanie czasowo uelastyczni regułę w zakresie zbilansowania części bieżącej budżetu. Okres ten będzie spójny z wprowadzoną w 2021 r. czasową zmianą podejścia do rozliczenia tej reguły – z rozliczenia jednorocznego, na średniookresowe.

Podsumowując, z pewnością opisane rozwiązanie legislacyjne jest korzystne dla JST. Wiele z nich mogłoby mieć problem ze spełnieniem reguły wydatkowej z art. 242 ustawy o finansach publicznych z braku środków finansowych po stronie bieżącej. Natomiast nowo projektowany przepis umożliwi im spełnienie tegoż wymogu, z wykorzystaniem wolnych środków w rozumieniu art. 217 ust. 2 pkt 6 FinPubU, gdzie zidentyfikowano wolne środki jako nadwyżkę środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wynikającą z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych.

Odsetki znów wzrastają – na co muszą uważać JST?

W Dzienniku Urzędowym Monitor Polski ukazało się w dniu 20.9.2022 r. nowe obwieszczenie Ministra Finansów z 16.9.2022 r.:

1) stawka odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych wynosi 16,50% kwoty zaległości w stosunku rocznym;
2) obniżona stawka odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych wynosi 8,25% kwoty zaległości w stosunku rocznym;
3) podwyższona stawka odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych wynosi 24,75% kwoty zaległości w stosunku rocznym.

Wskazane przepisy obligują jednostki samorządu terytorialnego do stosowania odsetek na wskazanej, nowej wysokości. Jednostki te nie mają bowiem swobody w zakresie dochodzenia odsetek, a powinność. Wynika to z art. 42 ust. 5 FinPubU, gdzie postanowiono, że jednostki sektora finansów publicznych są obowiązane do ustalania przypadających im należności pieniężnych, w tym mających charakter cywilnoprawny, oraz terminowego podejmowania w stosunku do zobowiązanych czynności zmierzających do wykonania zobowiązania.

Jeśli zaś chodzi o należności, od których naliczane są ww. odsetki, to należy wymienić np. podatek od nieruchomości, podatek od środków transportowych czy podatek rolny oraz leśny. Do tej grupy zalicza się również różnego typu opłaty pobierane przez jednostki samorządu terytorialnego, w tym opłata targowa, miejscowa, uzdrowiskowa czy od posiadania psów.

Zatem, m.in. jednostki samorządu terytorialnego, w tym gminy są zobligowane nie tylko do dochodzenia tzw. należności głównych, np. z tytułu podatków, ale również należności ubocznych z tych tytułów, czyli np. odsetek od zaległości podatkowych.

Zaniechania w tym zakresie będą stanowić zarówno naruszenie ww. regulacji prawnych ustawy o finansach publicznych, jak również mogą nawet skutkować odpowiedzialnością w trybie dyscypliny finansów publicznych. Jak bowiem postanowiono w art. 5 DyscypFinPubU, naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest:

1) nieustalenie należności Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych albo ustalenie takiej należności w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia;

2) niepobranie lub niedochodzenie należności Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych albo pobranie lub dochodzenie tej należności w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia.

Podsumowując, wskazane obwieszczenie w sprawie odsetek jest istotne z punktu widzenia gospodarki finansowej JST. Jednostki te muszą bowiem uwzględnić nową wysokość tych odsetek w codziennym wykonywaniu zadań.

Gminy mają możliwość wprowadzenia własnych rekompensat energetycznych

Z dniem 20.9.2022 r. weszła w życie ustawa z 15.9.2022 r. września o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1967). Na mocy podanego aktu prawnego wprowadzono różne rozwiązania mające na celu opanowanie trudnej sytuacji na rynku ciepła.

Jednym ze specjalnych rozwiązań jest tzw. rekompensata dla przedsiębiorstw energetycznych. Regulacje prawne w tym zakresie mają na celu zapewnienie wsparcia dla gospodarstw domowych oraz podmiotów użyteczności publicznej przez pokrycie części należności odbiorców ciepła wobec przedsiębiorstw energetycznych prowadzących działalność w zakresie wytwarzania ciepła wynikających ze wzrostu kosztów ogrzewania przez rekompensaty, w celu ograniczenia wzrostu opłat za ciepło na określonym poziomie. Ustawa wprowadza średnią cenę ciepła z rekompensatą do stosowania przez przedsiębiorstwo energetyczne dla części odbiorców (wydzielenie dodatkowych grup odbiorców na podstawie kryteriów określonych w art. 4 DodEnergU) z przeznaczeniem na cele mieszkaniowe i użyteczności publicznej po spełnieniu warunków określonych w ustawie.

Ważna rola we wdrożeniu ww. mechanizmu przypadła m.in. samorządom gminnym. Jak bowiem wynika z art. 14 ust. 4 ww. ustawy – wniosek o wypłatę rekompensaty składa się do:

1) zarządcy rozliczeń – w przypadku przedsiębiorstwa energetycznego, o którym mowa w art. 3 ust. 1 DodEnergU,

2) wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, właściwego ze względu na miejsce siedziby podmiotu uprawnionego – w przypadku przedsiębiorstwa energetycznego, o którym mowa w art. 3 ust. 2 DodEnergU.

Warto jednak odnotować, że obok ww. zadania narzuconego obligatoryjnie na gminy, ustawodawca stworzył również pewne rozwiązanie fakultatywne, co ma podstawy normatywne w art. 31 DodEnergU. Z tej regulacji wynika bowiem, że:

1. W celu dalszego ograniczenia kosztów zakupu ciepła ponoszonych przez odbiorców, o których mowa w art. 4 ust. 1, gmina, na której obszarze ciepło wytwarzane przez dane przedsiębiorstwo energetyczne, o którym mowa w art. 3 ust. 1 i 2, jest dostarczane do odbiorców ciepła zamieszkujących lub mających siedzibę na jej obszarze, może udzielić takiemu przedsiębiorstwu energetycznemu dodatkowej rekompensaty z budżetu gminy.

2. Dodatkowa rekompensata, o której mowa w ust. 1, jest udzielana i wypłacana na podstawie uchwały rady gminy, określającej w szczególności warunki i tryb jej ustalenia i przekazania oraz procent wartości rekompensaty ustalanej na podstawie art. 12 ust. 4. Dodatkowa rekompensata pomniejsza średnią cenę wytwarzania ciepła z rekompensatą, o której mowa w art. 3 ust. 3, i nie stanowi podstawy do wyliczenia rekompensaty.

3. Do naliczania, przekazywania, rozliczania i zwrotu nienależnie pobranej dodatkowej rekompensaty stosuje się odpowiednio przepisy art. 11, art. 13-15, art. 19 i art. 20.

4. Jeżeli wartość dodatkowej rekompensaty, o której mowa w ust. 1, określonej w uchwale rady gminy wynosi więcej niż 10% rekompensaty, o której mowa w art. 12 ust. 3, gmina może zostać, w całości lub w części, zwolniona z konieczności zapewnienia wkładu własnego do inwestycji realizowanych ze środków Rządowego Funduszu Polski Ład: Programu Inwestycji Strategicznych, określonego w uchwale, o której mowa w art. 65 ust. 28 ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, w ramach edycji, w których nabory wniosków o dofinansowanie zostaną ogłoszone po wejściu w życie ustawy.

5. Zakres zwolnienia, o którym mowa w ust. 4, określi Rada Ministrów, w drodze uchwały.

Zatem, jak z powyższego wynika, ustawodawca stworzył możliwość dobrowolnego wspierania przedsiębiorstw energetycznych z budżetów gminy. Co ciekawe, w pewnych uwarunkowaniach wprowadzenia tego rozwiązania oznacz również inne korzyści dla gminy, bowiem gmina może zostać zwolniona z konieczności zapewnienia wkładu własnego w zadaniach współfinansowanych z Programu Polski Ład.

Podsumowując, wskazane rozwiązanie legislacyjne należy ocenić pozytywnie. Każda gmina będzie mogła samodzielnie ocenić, czy ma możliwość wprowadzenia dodatkowych rekompensat dla przedsiębiorstw energetycznego, co rzecz jasna będzie uwarunkowane zasadniczo sytuacją budżetową.

Zapisy o zakazie spożywania napojów alkoholowych w uchwale rady gminy niedozwolone!

Z pierwszej regulacji wynika, że na podstawie niniejszej ustawy (ustawy o samorządzie gminnym) organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. W drugiej grupie przepisów podano zaś, że miejsce do prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników wyznacza rada gminy w drodze uchwały. Wyznaczając miejsce, o którym mowa w ust. 1, rada gminy bierze pod uwagę w szczególności dogodną komunikację, bliską lokalizację z centrum danej gminy lub miasta lub bliską lokalizację miejsc atrakcyjnych turystycznie. Nadto, rada gminy uchwala regulamin określający zasady prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników na wyznaczonych miejscach, o których mowa w art. 3 ust. 1

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Śląskiego z 8.9.2022 r. (NR NPII.4131.1.763.2022) opublikowane w wojewódzkim dzienniku urzędowym 14.9.2022 r. We wskazanym rozstrzygnięciu nadzorczym organ nadzoru zakwestionował zapis: W miejscu do prowadzenia handlu zabrania się w szczególności: (….)

4) spożywania napojów alkoholowych lub środków odurzających.

W kontekście ww. zapisu organ nadzoru zwrócił uwagę m.in. na fakt, że działając na podstawie przepisu art. 5 UłatwHandRolDomU, rada gminy uprawniona jest wyłącznie do uchwalenia regulaminu określającego zasady prowadzenia handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników na wyznaczonych miejscach. W ocenie organu nadzoru ww. zapis jest sprzeczny z art. 5 UłatwHandRolDomU w związku z art. 7 Konst, w związku z art. 14 ust. 2a AlkU oraz art. 62 ust. 1–3 NarkU. Dalej podano, że zgodnie z art. 14 ust. 2a AlkU zabrania się spożywania napojów alkoholowych w miejscu publicznym, z wyjątkiem miejsc przeznaczonych do ich spożycia na miejscu, w punktach sprzedaży tych napojów. Jak zaznaczono ww. miejsce, jako miejsce ogólnodostępne spełnia wymogi dla uznania go za miejsce publiczne, wobec czego będzie miała zastosowanie dyspozycja art. 14 ust. 2a ww. ustawy, w którym uregulowano zakaz spożywania alkoholu w miejscu publicznym. Z kolei zakaz spożywania środków odurzających objęty jest sankcjami w art. 62 ust. 1–3 NarkU, z którego wynika, że kto, wbrew przepisom ustawy, posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli przedmiotem czynu, o którym mowa w ust. 1, jest znaczna ilość środków odurzających lub substancji psychotropowych, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Podsumowując, stanowisko organu nadzoru ma prawne uzasadnienie. Rada gminy nie może w uchwale w sprawie wyznaczenia miejsc do prowadzenia handlu dla rolników ujmować zapisów odnoszących się do zakazu spożywania alkoholu, ponieważ regulacje w tym zakresie zostały ujęte w innych, szczególnych aktach prawnych.

Źródło: http://dzienniki.slask.eu/actbymonths.

Rozumienie pojęcia remontu na gruncie ustawy o gospodarce nieruchomościami

Ustawa o gospodarce nieruchomościami umożliwia staroście, wykonującemu zadania z zakresu administracji rządowej, jako specyficzną formę wywłaszczenia wydanie decyzji administracyjnej ograniczającej sposób korzystania z nieruchomości poprzez zakładanie i przeprowadzenie na nieruchomości ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji, a także innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, jeżeli właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie wyraża na to zgody (art. 124 ust. 1 GospNierU) lub w drodze decyzji zobowiązuje właściciela, użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługują inne prawa rzeczowe do nieruchomości do udostępnienia nieruchomości w celu wykonania czynności związanych z konserwacją, remontami oraz usuwaniem awarii ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń, nienależących do części składowych nieruchomości, służących do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji, a także innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, a także usuwaniem z gruntu tych ciągów, przewodów, urządzeń i obiektów, jeżeli właściciel, użytkownik wieczysty lub osoba, której przysługują inne prawa rzeczowe do nieruchomości nie wyraża na to zgody (art. 124b ust. 1 GospNierU).

Nie można zamieszczonych w PrBud definicji przenosić wprost na grunt art. 124b GospNierU, bez uwzględnienia specyfiki regulacji i sytuacji faktycznej, jak również nie można poprzestawać na definicjach PrBud z pominięciem obowiązków operatora systemu przesyłowego, o których mowa w PrEnerg. Analizując art. 124b GospNierU należy sięgać do uregulowań PrEnerg w zakresie obowiązków operatorów i sposobu realizacji tych obowiązków. Możliwość przewidziana w art. 124b GospNierU stanowi jedynie narzędzie do ich wypełniania, zgodnie z wymogami art. 4 ust. 1 PrEnerg. Tym samym są to dodatkowe wymagania, nieznajdujące swej podstawy w PrBud. Zgodnie z art. 9c ust. 2 pkt 1 i 3 PrEnerg należy zagwarantować bezpieczeństwo oraz „niezawodność funkcjonowania systemu elektroenergetycznego”. Wobec tego przeprowadzenie działań mających na celu remont sieci w sposób gwarantujący niezawodność funkcjonowania systemu elektroenergetycznego może być uznane za remont w rozumieniu art. 124b GospNierU. Celem art. 124b GospNierU jest przede wszystkim stworzenie warunków prawnych do utrzymania przewodów i urządzeń przesyłowych niebędących częściami składowymi nieruchomości, za których stan odpowiedzialne są przedsiębiorstwa przesyłowe. Ponadto istotą art. 124b GospNierU jest przyznanie przedsiębiorstwom energetycznym instrumentu pozwalającego na realizację celów publicznych (art. 6 pkt 2 GospNierU), które nałożone zostały na nie przepisami PrEnerg i wiążą się z utrzymywaniem zdolności urządzeń, instalacji i sieci do realizacji zaopatrzenia odbiorców w paliwa lub energię.

Na linię energetyczną trzeba patrzeć, jak na pewną całość i w tym kontekście oceniać czy mamy do czynienia z remontem, czy przebudową. Sama wymiana słupów i przewodów na części linii czy trakcji elektrycznej będzie spełniała definicję remontu, o ile nie dojdzie do zmiany parametrów technicznych takich jak zmiana napięcia, długości linii napowietrznej, zmiana jej przebiegu, zmiana wysokości lub rozstawu, miejsca posadowienia poszczególnych słupów, zwiększenie mocy lub zwiększenie pola elektromagnetycznego. Zmiana tych parametrów oznaczać będzie, że nie jest to remont, choć nie każda, nawet drobna (zmiana), będzie go wykluczać. Przykładowo wymiana słupów i przewodów na części linii czy trakcji elektrycznej będzie spełniała definicję remontu nawet, gdy zmianie ulegnie średnica przewodów instalacji lub słupy zostaną wykonane w innej konstrukcji i technologii, ale nie ulegną zmianie ww. parametry techniczne, a planowane roboty nie obejmą obiektu budowlanego, lecz określony jego fragment.

Pod pojęciem linii elektroenergetycznej należy rozumieć nie tylko przewody i urządzenia, nienależące do części składowych nieruchomości, służące do przesyłania energii elektrycznej, ale także inne podziemne, naziemne lub nadziemne obiekty i urządzenia niezbędne do korzystania z tych przewodów i urządzeń (verba legis – art. 124b ust. 1 GospNierU). Takimi obiektami są w szczególności stacje transformatorowe, które są niezbędne do korzystania z przewodów i urządzeń służących do przesyłania energii elektrycznej.

Fakt, że z czasem, w wyniku przeprowadzenia prac remontowych, dojdzie do całkowitej wymiany słupów, fundamentów, przewodów, izolatorów itp. na nowe, a nawet do zamontowania nowych urządzeń zabezpieczających (np. zdalnie sterowanych odłączników napowietrznych), lecz bez zamiany długości i przebiegu linii, posadowienia słupów, parametrów technicznych i użytkowych obiektu liniowego, nie oznacza, że mamy do czynienia z przebudową lub odbudową obiektu.

Uwaga! II rata odpisu na zfśs do 30 września 2022 r.

Podstawą wymiaru do naliczania odpisu podstawowego na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych jest przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z drugiego półrocza stanowiło kwotę wyższą. Wysokość tego wynagrodzenia ogłasza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski” nie później niż do 20 lutego każdego roku (art. 5 ust. 7 ustawy o zfśs). W 2022 r. wynagrodzenie to ustalane jest na podstawie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2019 r. (art. 5k ustawy o zfśs), wynosi ono 4434,58 zł (Mon. Pol. z 2020 r. poz. 195).

Odpisy na pracownika zatrudnionego w warunkach zwykłych, w warunkach szczególnych oraz młodocianego mają charakter obligatoryjny. Pracodawca tworzący fundusz socjalny ma obowiązek obliczyć je i przekazać na konto funduszu. Pracodawca może ponadto zdecydować (w formie zapisu w regulaminie), że będzie dodatkowo zwiększał fundusz odpisem na każdego pracownika niepełnosprawnego oraz emeryta i rencistę. Takie zwiększenia odpisu mają charakter fakultatywny, pracodawca nie musi ich naliczać. Wszystkie odpisy (obligatoryjne i fakultatywne) tworzą jeden fundusz.

Tabela. Odpisy na pracownika

Odpis podstawowy (obowiązkowy) w 2022 r.
Na jednego zatrudnionego		% podstawy wymiaru	kwota
pracownika		37,5	1662,97 zł
pracownika wykonującego prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze – w rozumieniu przepisów o emeryturach pomostowych		50	2217,29 zł
pracownika młodocianego	1. rok nauki	5	221,73 zł
	2. rok nauki	6	266,07 zł
	3. rok nauki	7	310,42 zł
Zwiększenie odpisu (nieobowiązkowe) w 2022 r.
w stosunku do pracownika, który posiada orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności		dodatkowo 6,25	dodatkowo 277,16 zł
na każdego emeryta i rencistę, nad którym pracodawca sprawuje opiekę		6,25	277,16 zł

Pracodawca, który utworzy żłobek lub klub dziecięcy, ma możliwość zwiększenia odpisu na zfśs o 7,5% na każdego pracownika – w 2022 r. jest to 332,59 zł (art. 5 ust. 5a ustawy o zfśs). Możliwość taka dotyczy pracodawców, którzy łącznie spełniają trzy warunki:

1)utworzyli zakładowy żłobek lub klub dziecięcy;

2)przeznaczyli na żłobek lub klub dziecięcy z odpisu podstawowego kwotę odpowiadającą równowartości 7,5% odpisu na fundusz;

3)przeznaczyli całość zwiększenia funduszu na prowadzenie żłobka lub klubu dziecięcego.

Przepisów ustawy o zfśs dot. wysokości odpisu nie stosuje się do:

1)publicznych uczelni wyższych;

2)szkół i placówek objętych systemem oświaty w stosunku do nauczycieli podlegających przepisom Karty Nauczyciela.

Zaledwie 1 % ojców korzysta z urlopu rodzicielskiego a tylko ponad połowa z ojcowskiego

Warto podkreślić, że przy obecnym stanie prawnym nie tylko kobiety, ale również mężczyźni mogą liczyć na różne przywileje związane z opieką nad dzieckiem. W Polsce mylnie przyjmuje się, że matki mają roczny urlop macierzyński. Sytuacja wygląda tak, że przy pojedynczej ciąży jest 20 tygodni urlopu macierzyńskiego i 32 rodzicielskiego. 14 tygodni urlopu macierzyńskiego jest obowiązkowe dla mam, a sześć tygodni mama może przekazać ojcu dziecka. Rodzice mogą skorzystać także z 32 tygodni urlopu rodzicielskiego, płatnego 60%, którym mama i tata mogą się dzielić między sobą. Ponadto dla mężczyzn jest przewidziane dwa tygodnie urlopu ojcowskiego płatnego 100 %. Po zakończeniu płatnych urlopów rodzice mogą korzystać także z 36 miesięcy bezpłatnego urlopu wychowawczego, dowolnie się nim dzieląc, przy czym jeden miesiąc jest nietransferowalny, zarezerwowany dla ojca.

Korzystanie z uprawnień rodzicielskich przez pracowników-ojców

Statystyki ZUS wskazują, że w ubiegłym roku tylko 1% mężczyzn skorzystał z urlopu rodzicielskiego i tylko 55% skorzystało z urlopu ojcowskiego. Panowie pobrali 31% zasiłków opiekuńczych wypłaconych w Polsce w 2021 r.

Badanie IQS wskazało, że kwestie finansowe, obawy związane z utratą pracy i wynagrodzenia czy ograniczenie możliwości awansu są kluczową barierą w korzystaniu z urlopu rodzicielskiego przez ojców. Prawie co trzeci tata wskazuje, że jego zdaniem wzięcie urlopu przez mężczyznę będzie niemile widziane w ich miejscu pracy. Co ciekawe, co piąty nie dostał na to zgody od swojej partnerki.

Dyrektywa work–life-balance

Unijna dyrektywa work–life-balance, która w ciągu najbliższych miesięcy zostanie wdrożona do polskiego prawa, przewiduje zmiany w zakresie urlopów rodzicielskich. Nowe przepisy zakładają wprowadzenie indywidualnego prawa do urlopu rodzicielskiego dla ojców. Co najważniejsze, ojcowie otrzymają dodatkowe dziewięć tygodni urlopu, którego nie będą mogli oddać matce dziecka. Będą go mogli wykorzystać do ósmego roku życia dziecka.

Taki podział obowiązków domowych oznacza też korzyści dla rynku pracy. W dobie niedoboru pracowników „uwolnienie” zasobu, jakim są młode mamy, jest cenną inicjatywą. Dzięki przejęciu części opieki przez mężczyzn kobiety będą mogły szybciej wrócić na rynek pracy i rozwijać swoją karierę. Mężczyźni zyskają przestrzeń na oddech od pracy, co dobrze przeciwdziała wypaleniu zawodowemu.

Źródło:

newseria.pl

Zmiany w przepisach o dodatku węglowym wprowadzone nową specustawą

W Dz.U. z 2022 r. pod poz. 1967 opublikowano ustawę z 15.9.2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw (dalej: DodEnergU).

W art. 50 DodEnergU wprowadzono zmiany do ustawy z 5.8.2022 r. o dodatku węglowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 1692 ze zm.; dalej: DodatekWęgU).

Dodatek węglowy przysługuje osobie w gospodarstwie domowym w przypadku, gdy głównym źródłem ogrzewania gospodarstwa domowego jest kocioł na paliwo stałe, kominek, koza, ogrzewacz powietrza, trzon kuchenny, piecokuchnia, kuchnia węglowa lub piec kaflowy na paliwo stałe, zasilane paliwami stałymi, wpisane lub zgłoszone do centralnej ewidencji emisyjności budynków, o której mowa w art. 27a ust. 1 ustawy z 21.11.2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 438 ze zm.; dalej: WspierRemU), do 11 sierpnia 2022 r., albo po tym dniu – w przypadku głównych źródeł ogrzewania wpisanych lub zgłoszonych po raz pierwszy do centralnej ewidencji emisyjności budynków, o których mowa w art. 27g ust. 1 WspierRemU (chodzi o deklarację o źródłach ciepła oraz o źródłach spalania paliw składaną wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta).

Dodano nowe przepisy, wzorowane na tych wprowadzonych DodEnergU, zgodnie z którymi (art. 2 ust. 3a, 3b i 5a DodatekWęgU):

Zgodnie z art. 2 ust. 11 DodatekWęgU, dodatek węglowy wypłaca się w terminie do dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku o jego wypłatę, przy czym wnioski złożone po dniu 30 października 2022 r. wypłaca się do 30.12.2022 r. W poprzednim brzmieniu tego przepisu dodatek miał być wypłacany w terminie do miesiąca od dnia złożenia wniosku o jego wypłatę.

W przypadku złożenia wniosku o wypłatę dodatku węglowego za pomocą środków komunikacji elektronicznej wniosek ten opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Zrezygnowano z uwierzytelniania z wykorzystaniem profilu zaufanego.

Istotne przepisy dodano w odniesieniu do weryfikacji wniosku o wypłatę dodatku węglowego przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta (dalej: wójta). Z dodanych do art. 2 DodatekWęgU ust. 15a–15e wynika, że dokonując weryfikacji wniosku wójt bierze pod uwagę w szczególności:

1) informacje wynikające z deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi (art. 6m ustawy z 13.9.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1297 ze zm.);

2) dane zgromadzone w rejestrze PESEL oraz rejestrze mieszkańców (art. 6 ust. 1 i art. 6a ust. 1 EwLudU).

Jeżeli podczas weryfikacji wniosku o wypłatę dodatku węglowego wystąpią wątpliwości dotyczące gospodarstwa domowego wnioskodawcy, wójt może przeprowadzić wywiad środowiskowy, w miejscu zamieszkania wnioskodawcy, zgodnie z art. 2 ust. 15b i 15c DodatekWęgU). Co ważne:

Zgodnie z nowym art. 3 ust. 5 DodatekWęgU, wójt zamieszcza w widocznym miejscu oraz publikuje w BIP informację o przeprowadzaniu przez osoby posiadające kwalifikacje kominiarskie okresowej kontroli źródeł ogrzewania, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 13 ust. 1 i 2 ustawy z 24.8.1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 869 ze zm.).

Wnioski o dodatki energetyczne wprowadzone specustawą energetyczną

Opublikowano wzory dokumentów określonych w ustawie z 15.9.2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1967), czyli wzór:

Regulamin korzystania ze świetlicy a wzór umowy najmu

Tamże, w art. 4 postanowiono, że:

1. Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego postanawiają o:

1) wyborze sposobu prowadzenia i form gospodarki komunalnej;

2) wysokości cen i opłat albo o sposobie ustalania cen i opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego.

2. Uprawnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 2, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą powierzyć organom wykonawczym tych jednostek.

Znaczenie ma także art. 40 ust. 2 pkt 4 SamGminU, z którego wynika, że na podstawie niniejszej ustawy organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Na kanwie przytoczonych wyżej regulacji warto odnotować stanowisko wyrażone w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Wielkopolskiego z 1.9.2022 r. (Nr NP.-III.4131.1.162.2022.3); opubl. w wojewódzkim dzienniku urzędowym 7.9.2022 r.

Organ nadzoru zakwestionował zapis:

Odpłatne udostępnienie świetlicy wiejskiej odbywa się na podstawie wniosku o najem świetlicy wiejskiej, stanowiący Załącznik nr 2 i umowy najmu świetlicy wiejskiej zawartej pomiędzy Najemcą, a Gminą, której wzór stanowi Załącznik nr 4.

W uzasadnieniu organ nadzoru wskazała m.in., że działanie rady, polegające na ustaleniu wzoru umowy najmu świetlicy wiejskiej, wykracza poza granice upoważnienia ustawowego z ww. art. 40 ust. 2 pkt 4 SamGminU i stanowi także nieuprawnioną ingerencję w sferę wykonawczą, zastrzeżoną dla wójta gminy.

W dalszej części uzasadnienia zwrócono także uwagę na art. 353¹ KC, który wyraża tzw. swobodę umów. Jak zaznaczono: (…) niedopuszczalnym jest, aby strony przyszłej umowy nie miały wpływu na jej treść z uwagi na to, iż jej postanowienia reguluje uchwała rady gminy narzucająca jednostronne rozwiązania dla stron umowy. Zawarcie umowy najmu świetlicy należy do organu wykonawczego gminy, jako organu gospodarującego mieniem komunalnym. Umowa jest natomiast dwustronną czynnością prawną równorzędnych podmiotów, regulowaną przepisami prawa cywilnego. O treści umowy decydują strony przyszłej umowy zgodnie z zasadą autonomii woli stron. Kształtowanie postanowień umowy powinno bowiem mieć miejsce przy jej zawieraniu, a nie w uchwale określającej zasady i tryb korzystania ze świetlic wiejskich na terenie Gminy (…).

Podsumowując, rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody ma prawne uzasadnienie. Rada gminy nie ma uprawnień, aby określać wzór umowy najmu. Jest to wyłączna kompetencja wójta gminy, jako organu kształtującego postanowienia umowne i występującego w charakterze reprezentanta gminy.

Źródło: https://edziennik.poznan.uw.gov.pl/actbymonths.