Z dniem 20.9.2022 r. weszła w życie ustawa z 15.9.2022 r. września o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1967). Na mocy podanego aktu prawnego wprowadzono różne rozwiązania mające na celu opanowanie trudnej sytuacji na rynku ciepła.
Jednym ze specjalnych rozwiązań jest tzw. rekompensata dla przedsiębiorstw energetycznych. Regulacje prawne w tym zakresie mają na celu zapewnienie wsparcia dla gospodarstw domowych oraz podmiotów użyteczności publicznej przez pokrycie części należności odbiorców ciepła wobec przedsiębiorstw energetycznych prowadzących działalność w zakresie wytwarzania ciepła wynikających ze wzrostu kosztów ogrzewania przez rekompensaty, w celu ograniczenia wzrostu opłat za ciepło na określonym poziomie. Ustawa wprowadza średnią cenę ciepła z rekompensatą do stosowania przez przedsiębiorstwo energetyczne dla części odbiorców (wydzielenie dodatkowych grup odbiorców na podstawie kryteriów określonych w art. 4 DodEnergU) z przeznaczeniem na cele mieszkaniowe i użyteczności publicznej po spełnieniu warunków określonych w ustawie.
Ważna rola we wdrożeniu ww. mechanizmu przypadła m.in. samorządom gminnym. Jak bowiem wynika z art. 14 ust. 4 ww. ustawy – wniosek o wypłatę rekompensaty składa się do:
1) zarządcy rozliczeń – w przypadku przedsiębiorstwa energetycznego, o którym mowa w art. 3 ust. 1 DodEnergU,
2) wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, właściwego ze względu na miejsce siedziby podmiotu uprawnionego – w przypadku przedsiębiorstwa energetycznego, o którym mowa w art. 3 ust. 2 DodEnergU.
Warto jednak odnotować, że obok ww. zadania narzuconego obligatoryjnie na gminy, ustawodawca stworzył również pewne rozwiązanie fakultatywne, co ma podstawy normatywne w art. 31 DodEnergU. Z tej regulacji wynika bowiem, że:
1. W celu dalszego ograniczenia kosztów zakupu ciepła ponoszonych przez odbiorców, o których mowa w art. 4 ust. 1, gmina, na której obszarze ciepło wytwarzane przez dane przedsiębiorstwo energetyczne, o którym mowa w art. 3 ust. 1 i 2, jest dostarczane do odbiorców ciepła zamieszkujących lub mających siedzibę na jej obszarze, może udzielić takiemu przedsiębiorstwu energetycznemu dodatkowej rekompensaty z budżetu gminy.
2. Dodatkowa rekompensata, o której mowa w ust. 1, jest udzielana i wypłacana na podstawie uchwały rady gminy, określającej w szczególności warunki i tryb jej ustalenia i przekazania oraz procent wartości rekompensaty ustalanej na podstawie art. 12 ust. 4. Dodatkowa rekompensata pomniejsza średnią cenę wytwarzania ciepła z rekompensatą, o której mowa w art. 3 ust. 3, i nie stanowi podstawy do wyliczenia rekompensaty.
3. Do naliczania, przekazywania, rozliczania i zwrotu nienależnie pobranej dodatkowej rekompensaty stosuje się odpowiednio przepisy art. 11, art. 13-15, art. 19 i art. 20.
4. Jeżeli wartość dodatkowej rekompensaty, o której mowa w ust. 1, określonej w uchwale rady gminy wynosi więcej niż 10% rekompensaty, o której mowa w art. 12 ust. 3, gmina może zostać, w całości lub w części, zwolniona z konieczności zapewnienia wkładu własnego do inwestycji realizowanych ze środków Rządowego Funduszu Polski Ład: Programu Inwestycji Strategicznych, określonego w uchwale, o której mowa w art. 65 ust. 28 ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, w ramach edycji, w których nabory wniosków o dofinansowanie zostaną ogłoszone po wejściu w życie ustawy.
5. Zakres zwolnienia, o którym mowa w ust. 4, określi Rada Ministrów, w drodze uchwały.
Zatem, jak z powyższego wynika, ustawodawca stworzył możliwość dobrowolnego wspierania przedsiębiorstw energetycznych z budżetów gminy. Co ciekawe, w pewnych uwarunkowaniach wprowadzenia tego rozwiązania oznacz również inne korzyści dla gminy, bowiem gmina może zostać zwolniona z konieczności zapewnienia wkładu własnego w zadaniach współfinansowanych z Programu Polski Ład.
Podsumowując, wskazane rozwiązanie legislacyjne należy ocenić pozytywnie. Każda gmina będzie mogła samodzielnie ocenić, czy ma możliwość wprowadzenia dodatkowych rekompensat dla przedsiębiorstw energetycznego, co rzecz jasna będzie uwarunkowane zasadniczo sytuacją budżetową.
