Nowe zadania własne gmin i powiatów w zakresie integracji cudzoziemców
Mianowicie w projekcie podano, że:
Art. 1. W ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2021 r. poz. 1372, 1834) w art. 7 ust. 1 po pkt. 6a dodaje się pkt 6b w brzmieniu:
„6b) integracji cudzoziemców w społeczności lokalnej;”.
Art. 2. W ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 920, z 2021 r. poz. 1038, 1834) w art. 4 ust. 1 po pkt. 3a dodaje się pkt 3b w brzmieniu:
„3b) integracji cudzoziemców w społeczności lokalnej;”.
Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Warto także wspomnieć uzasadnienie wspomnianego projektu. Tamże wskazano m.in., że jednostki samorządu terytorialnego o charakterze lokalnym: gminy i powiaty oraz ich organy muszą zostać wyposażone w niezbędne zadania i kompetencje z zakresu integracji cudzoziemców w społeczności lokalnej.
Biorąc pod uwagę powszechność zjawiska migracji, jej rosnące tempo i zwiększającą się liczbę cudzoziemców przebywających stale na terytorium Polski, zadania z tego zakresu powinny zostać określone jako zadania własne gmin i powiatów. Celem projektu ustawy jest więc dostosowanie do tego stanu rzeczy katalogu zadań własnych gmin i powiatów.
Dalej zaakcentowano, że projekt przewiduje dodanie do katalogu zadań własnych gmin i powiatów integracji cudzoziemców w społeczności lokalnej. Rozszerzenie katalogu zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego nie przekłada się na przypisanie im konkretnych środków prawnych, którymi mogą posługiwać się ich organy, ani nie daje podstaw podejmowania działań władczo rozstrzygających o pozycji jednostki. Niemniej, określenie zadań jednostki samorządu terytorialnego w ustawie ma jednak istotne znaczenie prawne. W tym kontekście zaakcentowano m.in., że przepisy te stanowią wystarczającą podstawę, by organy jednostek samorządu terytorialnego podejmowały działania niewładcze w sprawach wyznaczonych treścią zadań: czynności społeczno-organizatorskich, czy czynności cywilnoprawnych.
Finalnie wskazano, że projekt ustawy przewiduje dodanie do katalogu zadań własnych gmin i powiatów integracji cudzoziemców w społeczności lokalnej. W ten sposób gminy i powiaty uzyskają podstawę prawną do podejmowania samodzielnie lub we współpracy z innymi podmiotami działań niewładczych z zakresu integracji cudzoziemców oraz przekazywania środków finansowych na ten cel.
Podsumowując, co do zasady, nowe regulacje są słuszne, a przede wszystkim wpisują się w aktualną sytuację spowodowaną wojną na terytorium Ukrainy i w potrzeby społeczne związane z integracją z polską społecznością. Przepisy te mogą być także wydatnym wzmocnieniem działań podejmowanych przez samorządy na rzecz cudzoziemców w powiązaniu z procedowaną specjalną ustawą o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Zatem, wskazany projekt należy w sposób jednoznaczny ocenić jako pozytywny.
Źródło: https://www.sejm.gov.pl
Większe środki na oświatę dla dzieci uchodźców
Wstępnie warto przypomnieć, że jednostki samorządu wszystkich szczebli zajmują się różnymi aspektami związanymi z edukacją publiczną. Przykładowo, jeśli chodzi o gminy, w art. 7 ust. 1 pkt 8 SamGminU postanowiono, że zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy edukacji publicznej. Rzecz jasna, skonkretyzowanie tych zadań występuje w różnych ustawach branżowych, w tym w PrOśw. Jest zarazem kwestią oczywistą, że wraz z napływem uchodźców, w tym ich dzieci, konieczne będzie zwiększone wydatkowanie środków publicznych samorządowych na szeroko pojęte sprawy edukacyjne, praktycznie na każdym poziomie, od przedszkola, do różnego typu szkół.
W tym właśnie kontekście na szczególną uwagę zasługują niektóre z zapisów wspomnianego projektu ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy (…), które przewidują dodatkowe mechanizmy wsparcia finansowego dla samorządów terytorialnych różnych szczebli. Na uwagę szczególną w tym względzie zasługuje projektowany przepis art. 47 ustawy, który w założeniu przewiduje m.in. zwiększenie rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej o środki pochodzące z budżetu państwa oraz możliwość uzyskania przez jednostki samorządu terytorialnego środków z tzw. Funduszu Pomocy. Powyższe ma potwierdzenie w następujących zapisach projektu
1. W roku 2022 w celu wsparcia jednostek samorządu terytorialnego w realizacji dodatkowych zadań oświatowych związanych z kształceniem, wychowaniem i opieką nad dziećmi i uczniami będącymi obywatelami Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1:
1) rezerwa części oświatowej subwencji ogólnej, o której mowa w art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, może ulec zwiększeniu o środki pochodzące z budżetu państwa;
2) jednostki samorządu terytorialnego mogą otrzymać środki z Funduszu; przepisy art. 28 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego stosuje się odpowiednio.
2. Do podziału środków, o których mowa w ust. 1, nie stosuje się wyłączenia zadań, o których mowa w art. 28 ust. 5 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
Warto zauważyć, że sposób zredagowania ww. zapisów nie gwarantuje automatycznie dodatkowych środków na cele związane z kształceniem, wychowaniem i opieką nad dziećmi i uczniami będącymi obywatelami Ukrainy. Świadczy o tym użycie pewnych sformułowań np. „może ulec zwiększeniu”, w konsekwencji jest to duża uznaniowość w kwestii przyznania tych dodatkowych środków.
Jakkolwiek by nie oceniać intencji zapisów projektu, to jednak kierunek przepisów jest słuszny. Stworzono bowiem prawne możliwości dofinansowania prowadzenia działań edukacyjnych na każdym poziomie edukacji. To z pewnością korzystna informacja dla samorządów, na których spoczywa realizacja ww. zadań związanych z edukacją dzieci.
Podsumowując, co do zasady, nowe regulacje są słuszne, inna sprawa jak zostaną one zrealizowane w praktyce, o czym będzie można przekonać się w najbliższym czasie.
Rada gminy nie może w uchwale w sprawie opłat za zajęcie pasa drogowego (dróg publicznych samorządowych) przekraczać stawek maksymalnych
W kontekście podanej problematyki znaczenie mają przepisy DrPublU. I tak, z art. 40 ust. 1 i 2 wynika m.in., że zajęcie pasa drogowego na cele niezwiązane z budową, przebudową, remontem, utrzymaniem i ochroną dróg, wymaga zezwolenia zarządcy drogi, wydanego w drodze decyzji administracyjnej, które nie jest wymagane w przypadku zawarcia umowy, o której mowa w art. 22 ust. 2, 2a lub 2c.
Ponadto, zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, dotyczy:
1) prowadzenia robót w pasie drogowym;
2) umieszczania w pasie drogowym urządzeń infrastruktury technicznej niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego;
3) umieszczania w pasie drogowym obiektów budowlanych niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego oraz reklam;
4) zajęcia pasa drogowego na prawach wyłączności w celach innych niż wymienione w pkt 1‒3.
W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Dolnośląskiego z 2.3.2022 r. (NK-N.4131.161.1.2022.MW3; źródło: https://edzienniki.duw.pl). Organ nadzoru zwrócił w nim uwagę na kilka kwestii:
1) upoważnienie do ustalania stawek za zajęcie pasa drogowego dla organu stanowiącego gminy zawarte jest w art. 40 ust. 8 DrPublU, zgodnie z którym: „Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, w drodze uchwały, ustala dla dróg, których zarządcą jest jednostka samorządu terytorialnego, wysokość stawek opłaty za zajęcie 1 m2 pasa drogowego. Stawki opłaty, o których mowa w ust. 4 i 6, nie mogą przekroczyć 10 zł za jeden dzień zajmowania pasa drogowego, a stawka opłaty, o której mowa w ust. 5, nie może przekroczyć 200 zł, z tym że w odniesieniu do obiektów i urządzeń infrastruktury telekomunikacyjnej stawki opłaty, o których mowa w ust. 4 i 6, nie mogą przekroczyć 0,20 zł za jeden dzień zajmowania pasa drogowego, a stawka opłaty, o której mowa w ust. 5, nie może przekroczyć 20 zł”;
2) stosownie do treści art. 40 ust. 9 DrPublU, przy ustalaniu stawek, o których mowa w ust. 7 i 8, uwzględnia się:
- kategorię drogi, której pas drogowy zostaje zajęty;
- rodzaj elementu zajętego pasa drogowego;
- procentową wielkość zajmowanej szerokości jezdni;
- rodzaj zajęcia pasa drogowego;
- rodzaj urządzenia lub obiektu budowlanego umieszczonego w pasie drogowym;
3) organ nadzoru ustalił, że rada gminy ustalając niektóre z ww. stawek, przekroczyła ich dopuszczalną wysokość. W tym zakresie podano m.in., że rada gminy ustaliła stawkę opłaty za zajęcie pasa drogowego przez rzut poziomy umieszczanego urządzenia na drogowym obiekcie inżynierskim w wysokości 220 zł, co przekracza maksymalną, ustawową wysokości stawki przewidzianą za zajęcie pasa drogowego w celu umieszczenia w pasie drogowym urządzeń infrastruktury technicznej niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego (200 zł).
Finalnie organ nadzoru m.in. z powyższych przyczyn dokonał częściowego stwierdzenia nieważności uchwały rady gminy.
Podsumowując, stanowisko organu nadzoru jest prawnie uzasadnione. Rada gminy nie może w uchwale w sprawie opłat za korzystanie z pasa drogowego stosować stawek wyższych niż maksymalne, a określone w przepisach ustawy.
Polski Ład. Od 10.3.2022 r. zmiany w rozliczaniu wynagrodzeń
10 marca 2022 r. weszła w życie ustawa z 24.2.2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin (Dz.U. z 2022 r. poz. 558; dalej: ustawa zmieniająca). Ustawa ta przejęła mechanizm wprowadzony 8.1.2022 r. rozporządzeniem z 7.1.2022 r. w sprawie przedłużenia terminów poboru i przekazania przez niektórych płatników zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 28). Legalizuje ona ten instrument, nadając mu właściwą rangę prawną, bo rozporządzenie było ostro krytykowane i podważane za przekroczenie upoważnienia ustawowego. Ustawa zmieniająca stanowi tym samym podstawę do przeciwdziałania niezamierzonym skutkom Polskiego Ładu, czyli ustawy z 29.10.2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw. Założenia o zwiększeniu wynagrodzeń (do wypłaty) lub braku wpływu na ich wysokość w wielu przypadkach nie tylko się nie sprawdziły, lecz wręcz przyniosły odwrotne efekty, tj. obniżenie pensji „na rękę”.
Przy okazji łagodzenia konsekwencji Polskiego Ładu ustawa zmieniająca wyeliminowała dotychczasowy termin składania PIT-2 i nadała prawo jego złożenia pracującym emerytom i rencistom.
Przetwarzanie danych osobowych uchodźców z Ukrainy a RODO
Należy zacząć od zadania pytania – czy powyższe zagadnienie w ogóle regulują przepisy RODO? W opinii autora jak najbardziej tak.
Są przy tym dwa podstawowe zagadnienia w tym względzie. Po pierwsze, przetwarzanie danych osobowych Ukraińców, którzy przyjechali do Polski. Po drugie, dane osobowe Polaków transferowane do Ukrainy.
Dodatkowo należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, że w tym wypadku dane osobowe Polaków będą transferowane do państwa trzeciego, czyli poza obszar EOG. Jest to również istotne w kontekście działań takich jak zbiórki pieniędzy czy organizowanie pracy wolontariuszy. Chodzi o to, żeby podobne akcje nie były jednak przeprowadzane za pośrednictwem firm niemających serwerów na terenie EOG (np. Google). Autor ma tutaj na myśli orzeczenie Schrems II.
Jak wspomniano, autor stoi na stanowisku, że nie zachodzi żadna z przesłanek RODO, która pozwalałaby stwierdzić, że w opisanej sytuacji RODO nie należy stosować. Zgodnie z art. 2 ust. 2 RODO nie ma zastosowania:
- w ramach działalności nieobjętej zakresem prawa Unii;
- przez państwa członkowskie w ramach wykonywania działań wchodzących w zakres tytułu V rozdział 2 TUE;
- przez osobę fizyczną w ramach czynności o czysto osobistym lub domowym charakterze;
- przez właściwe organy do celów zapobiegania przestępczości, prowadzenia postępowań przygotowawczych, wykrywania i ścigania czynów zabronionych lub wykonywania kar, w tym ochrony przed zagrożeniami dla bezpieczeństwa publicznego i zapobiegania takim zagrożeniom.
Przede wszystkim należy wskazać, że obywatelki i obywatele Ukrainy przyjeżdżający do Polski przekraczają granicę na podstawie następujących dokumentów:
- paszportu w ramach ruchu bezwizowego,
- wizy krajowej lub wizy Schengen wydanej przez polski organ,
- wizy lub dokumentu pobytowego wydanych przez inne państwo Schengen,
- posiadanego zezwolenia na pobyt,
- na podstawie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego na polskim przejściu granicznym lub zgody komendanta Straży Granicznej.
Ostatni przypadek został uregulowany w art. 32. ust. 1 CudzUst, w którym z kolei znajduje się odesłanie do art. 6 ust. 5 lit. c kodeksu granicznego Schengen. Zgodnie z tymi przepisami obywatele państw trzecich, którzy nie spełniają jednego lub większej liczby warunków wjazdu obywateli państw trzecich (w tym wypadku Ukrainki i Ukraińcy), mogą uzyskać zezwolenie państwa członkowskiego na wjazd na jego terytorium ze względów humanitarnych. W Polsce zezwolenia na taki wjazd udziela komendant placówki Straży Granicznej, po uzyskaniu zgody Komendanta Głównego Straży Granicznej.
Wiele osób, które przybyły do Polski z terenów objętych działaniami wojennymi, już złożyło lub w najbliższym czasie złoży wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej, czyli np. o nadanie statusu uchodźcy. To zagadnienie jest uregulowane m.in. w Dyrektywie 2011/95/UE.
Przykładów można wskazać więcej: ustawa z 13.6.2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dokonuje (w zakresie swojej regulacji) wdrożenia następujących dyrektyw Wspólnot Europejskich:
- dyrektywy 2001/55/WE z 20.7.2001 r. w sprawie minimalnych standardów przyznawania tymczasowej ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców oraz środków wspierających równowagę wysiłków między państwami członkowskimi związanych z przyjęciem takich osób wraz z jego następstwami (Dz. Urz. WE L 212 z 7.8.2001);
- dyrektywy 2003/9/WE z 27.1.2003 r. ustanawiającej minimalne normy dotyczące przyjmowania osób ubiegających się o azyl (Dz. Urz. WE L 31 z 3.2.2003).
Również i w takich aktach dla Unii, jak: Karta Praw Podstawowych UE zawarto przepisy dotyczące uchodźców. Tak więc stosowanie do art. 18 prawo do azylu gwarantuje, prawo do azylu z poszanowaniem zasad Konwencji genewskiej z 28.7.1951 r. i Protokołu z 31.1.1967 r. dotyczących statusu uchodźców oraz zgodnie z Traktatem o Unii Europejskiej i Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwanych dalej „Traktatami”).
Dalej w art. 19 przewidziano ochronę w przypadku usunięcia z terytorium państwa, wydalenia lub ekstradycji. Tak więc w ust. 1 mowa jest, że wydalenia zbiorowe są zakazane. Ustęp 2 natomiast wskazuje, że nikt nie może być usunięty z terytorium państwa, wydalony lub wydany w drodze ekstradycji do państwa, w którym istnieje poważne ryzyko, iż może być poddany karze śmierci, torturom lub innemu nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.
Nie broni się zatem argument, jakoby wspomniana sytuacja mogła zostać uznana za działalność nieobjętą zakresem prawa Unii Europejskiej.
W związku z powyższym podmioty, które w Polsce będą przetwarzać dane osobowe Ukrainek i Ukraińców, będą administratorami w rozumieniu RODO.
Pytanie jakie może się nasunąć to, czy informacja, że ktoś reprezentuje mniejszość ukraińską lub rosyjską – należy uznać to za szczególne kategorie danych w rozumieniu art. 9 ust. 1 RODO (Zabrania się przetwarzania danych osobowych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne). W ustawie o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Odpowiedź znajduje się w art. 2 ust. 2 MniejNarodU, gdzie wskazano, że Za mniejszości narodowe uznaje się następujące mniejszości: 1) białoruską; 2) czeską; 3) litewską; 4) niemiecką; 5) ormiańską, 6) rosyjską; 7) słowacką; 8) ukraińską; 9) żydowską. Jak widać ustawa wyraźnie to wskazuje.
Jednakże w tym zakresie sprawa jest bardziej skomplikowana. Autor spotkał się z sytuacją, gdy do ośrodka przyjadą obywatele Ukrainy będący przedstawicielami mniejszości romskiej. Wspomniana wyżej ustawa wskazuje, że art. 2 ust. 3 mniejszość romska stanowi mniejszość etniczną a więc odpowiadać to będzie definicji z art. 9 ust. 1 RODO. Oznacza to, że zbierając takie dane trzeba będzie spełnić przesłanki z art. 9 ust. 2 RODO.
Autor widzi tutaj kolejne argumenty natury funkcjonalnej. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że prawo do ochrony danych zostało opracowano ze względu na ograniczoną skuteczność prawa do prywatności oraz problemy w jego dochodzeniu w prawie cywilnych oraz karnym. Autor też nie widzi uzasadnienia, aby skoro OPS miał pozyskać dane kilkudziesięciu lub kilkuset osób i mógł je nie chronić, nie odpowiadać za ich ochronę, udostępniać bez podstawy prawnej, czy upubliczniać. Tzn. ochrona byłaby, ale jako prawo do prywatności.
Warto zadać pytanie o podstawę prawną, na której będą oni opierać wykonywanie operacji na danych. W pierwszym momencie warto przemyśleć art. 6 ust. 1 lit. d) RODO, czyli przetwarzanie jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej. Jednakże nie jest do końca jasne, jak należy rozumieć sformułowanie żywotne interesy osoby. Pojawia się pytanie, czy chodzi tu o ujęcie wąskie, obejmujące interesy związane z ochroną życia, czy też należy to pojęcie rozumieć szerzej, jako interesy ważne z punktu widzenia osoby, której dane dotyczą. Trzeba zaznaczyć, że decyzja, czy w danym przypadku zainteresowany nie jest w stanie sam tych interesów w inny sposób chronić, musi być podjęta przez administratora. Ma to jednak zawsze charakter oceny. Ponadto warto uwzględnić motyw 112 RODO, który wskazuje, że Przekazywanie danych osobowych należy uznać za zgodne z prawem również w przypadkach, gdy jest niezbędne w celu ochrony interesu, który ma istotne znaczenie dla żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby, w tym integralności fizycznej lub życia, a osoba, której dane dotyczą, nie jest w stanie wyrazić zgody. W razie braku stwierdzenia odpowiedniego stopnia ochrony prawo Unii lub prawo państwa członkowskiego może z uwagi na ważne względy interesu publicznego wyraźnie nakładać ograniczenia na przekazywanie konkretnych kategorii danych do państwa trzeciego lub organizacji międzynarodowej. O takich przepisach państwa członkowskie powinny powiadomić Komisję. Każde przekazanie danych osobowych osoby, której dane dotyczą, będącej fizycznie lub prawnie niezdolną do wyrażenia zgody, do międzynarodowej organizacji humanitarnej, aby mogła wykonać zadanie nałożone na nią konwencjami genewskimi lub by mogła spełnić wymogi międzynarodowego prawa humanitarnego mającego zastosowanie w konfliktach zbrojnych, można uznać za niezbędne z uwagi na ważny wzgląd interesu publicznego lub za leżące w żywotnym interesie osoby, której dane dotyczą. Zgoda zawsze wiąże się ze znaczną ilością problemów praktycznych w codziennej pracy inspektora.
W związku z tym autor stoi na stanowisku, że w omawianym przypadku zdecydowanie lepiej jest wskazać inną podstawę przetwarzania danych.
Chodzi o art. 6 ust. 1 lit. e) RODO czyli, przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi. W zakresie tego pojęcia mieści się bowiem aktywność wszelkich organów władz publicznych, czyli organów administracji państwowej oraz samorządowej, którym przepisy prawa powierzają realizację spraw publicznych w formach władczych. W opisywanym kontekście interes publiczny należy rozumieć jako ochronę wartości, które są wspólne i ważne dla społeczeństw demokratycznego świata. Chodzi o poszanowanie wolności i sprawiedliwości, zachowanie przyrodzonej godności człowieka, poszanowanie życia, nienaruszalności cielesnej itd.
Jak zatem wskazano, podmioty takie jak urzędy gminy, szkoły, OSP, Powiatowe Urzędy Pracy itd. będą zobligowane do wypełniania wszystkich obowiązków nałożonych na administratora przez RODO. Jednym z nich będzie obowiązek informacyjny, który został uregulowany – w zależności od sytuacji – w art. 13 i 14 RODO.
Administratorzy powinni pamiętać, że przekazanie informacji ma służyć nie tyle wypełnieniu obowiązku nałożonego przepisami prawami, tylko mają stanowić realny sposób udzielenia osobie, której dane są przetwarzane, podstawowych informacji związanych z przetwarzaniem jej danych. Sformułowanie informacji w taki sposób, aby wyjaśnić odbiorcom które dane, na jakiej podstawie przetwarza administrator i jakie prawa w odniesieniu do danych przysługują danej osobie, leży w interesie administratorów również dlatego, aby w oczach klientów i kontrahentów być postrzeganym jako rzetelna firma, która dba o przetwarzane dane osobowe. W tym kontekście warto przemyśleć spełnienie obowiązku informacyjnego w języku ukraińskim lub rosyjskim. Z doświadczenia autora wynika, że każdy Ukrainiec mówi, a w każdym razie rozumie po rosyjsku.
W sytuacji jakieś pomocy, czy współpracy z kolei dane osobowe obywateli ukraińskich będą przekazywane do Ukrainy na podstawie art. 49 ust. 1 lit d) RODO. Stosownie do niego przekazanie jest niezbędne ze względu na ważne względy interesu publicznego. W literaturze wskazuje się, że: Przekazanie danych osobowych do państwa trzeciego jest dopuszczalne, jeżeli jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, których dane dotyczą, lub innych osób, jeżeli osoba, której dane dotyczą, jest fizycznie lub prawnie niezdolna do wyrażenia zgody. Przez pojęcie żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, należy rozumieć interesy związane z ochroną życia, zdrowia i bezpieczeństwa osobistego podmiotu danych (…) Do przekazania danych nie jest przy tym wymagane istnienie żadnej umowy transferowej, która gwarantowałaby odpowiedni poziom ochrony danych osobowych. Analogicznie do przypadku działania dla dobra publicznego, przekazanie danych osobowych dla ochrony żywotnych interesów podmiotu danych powinno być niezbędne do realizacji tego celu i może nastąpić wyłącznie w niezbędnym zakresie. (Sakowska Baryła, Komentarz 2018, do art. 49).
Zwiększone finansowanie dla zakładu budżetowego w związku z udzielaniem pomocy uchodźcom z Ukrainy
Zgodnie z art. 16 ust. 1 i 2 FinPubU organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego tworzy, łączy, przekształca w inną formę organizacyjno-prawną i likwiduje samorządowy zakład budżetowy. Z kolei, w art. 14 FinPubU ustawodawca określił spektrum działalności, która może być prowadzona w ww. formie prawnej. Tamże bowiem postanowiono, że zadania własne jednostki samorządu terytorialnego w ww. formie mogą dotyczyć m.in. lokalnego transportu zbiorowego.
Z punktu widzenia projektowanej zmiany, istotne znaczenie mają regulacje zawarte w art. 15 FinPubU. Z ich treści wynika m.in., że samorządowy zakład budżetowy odpłatnie wykonuje zadania, pokrywając koszty swojej działalności z przychodów własnych (ust. 1). Podstawą gospodarki finansowej samorządowego zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, w tym dotacje z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, koszty i inne obciążenia, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem jednostki samorządu terytorialnego. Dalej, w ust. 3 wskazano, że samorządowy zakład budżetowy może otrzymywać z budżetu jednostki samorządu terytorialnego:
- dotacje przedmiotowe;
- dotacje celowe na zadania bieżące finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 FinPubU;
- dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji.
W zakresie określonym w odrębnych ustawach samorządowy zakład budżetowy może otrzymywać dotację podmiotową (ust. 4).
Z kolei, zgodnie z ust. 6, dotacje dla samorządowego zakładu budżetowego, z wyłączeniem dotacji, o których mowa w ust. 3 pkt 2 i 3, nie mogą przekroczyć 50% kosztów jego działalności.
Warto jednak zaznaczyć, że od ww. zasady, wprowadzającej próg graniczny dotowania przez macierzystą jednostkę samorządu terytorialnego, wspomniany projekt przewiduje istotny wyjątek. Otóż, zgodnie z art. 99 projektu ustawy: Samorządowy zakład budżetowy, który realizuje zadania związane z pomocą obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, może otrzymać dotacje z budżetu jednostki samorządu terytorialnego przekraczające 50% kosztów jego działalności.
Należy zauważyć, że regulacja ta nie pozwala w sposób dowolny na przekroczenie ww. progu finansowania, bowiem uzależnia to od zasadniczej przesłanki – zwiększone finansowanie musi być związane z realizowaniem zadań związanych z pomocą obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
Podsumowując, nowa regulacja umożliwi np. gminie przekazanie dodatkowych środków (w formie dotacji) dla samorządowego zakładu budżetowego (ponad poziom 50% kosztów jego działalności) na wspomniane wyżej szczególne cele.
Wójt gminy ma zyskać nowe kompetencje w zakresie spraw budżetowych w związku z udzielaniem pomocy uchodźcom z Ukrainy
Warto bowiem zaznaczyć, że w aktualnym stanie prawnym kompetencje organu wykonawczego w zakresie szeroko pojmowanych spraw finansowych są ściśle reglamentowane przez FinPubU. W tym zakresie mowa zasadniczo o regulacjach prawnych art. 257 i art. 258 FinPubU.
Z punktu widzenie projektowanej zmiany warto wspomnieć o aktualnej treści ww. art. 258:
1. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może upoważnić zarząd do:
1) dokonywania innych zmian w planie wydatków niż określone w art. 257, z wyłączeniem przeniesień wydatków między działami;
2) przekazania niektórych uprawnień do dokonywania przeniesień planowanych wydatków innym jednostkom organizacyjnym jednostki samorządu terytorialnego;
3) przekazania uprawnień innym jednostkom organizacyjnym jednostki samorządu terytorialnego do zaciągania zobowiązań z tytułu umów, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do zapewnienia ciągłości działania jednostki i z których wynikające płatności wykraczają poza rok budżetowy;
4) dokonywania zmian w planie dochodów i wydatków związanych ogólnie ze środami europejskimi.
Natomiast w projekcie wspomnianej na wstępie uchwały na szczególną uwagę zasługuje art. 102. Z jego treści wynika zaś, że:
W celu realizacji zadań związanych z pomocą obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może upoważnić wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zarząd powiatu lub zarząd województwa do:
1) dokonania zmian w planie dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w tym dokonywania przeniesień wydatków między działami klasyfikacji budżetowej;
2) dokonywania czynności, o których mowa w art. 258 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych;
3) dokonywania zmian w wieloletniej prognozie finansowej oraz w planie wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego związanych z wprowadzeniem nowych inwestycji lub zakupów inwestycyjnych przez jednostkę, o ile zmiana ta nie pogorszy wyniku budżetu tej jednostki.
Przepis ten w znaczny sposób rozszerza możliwości upoważnienia dla organu wykonawczego do dokonywana różnych przesunięć budżetowych, co nie było dotąd możliwe do wprowadzenia. W tym zakresie nowa będzie m.in. o możliwości przenoszenia wydatków między działami klasyfikacji budżetowej przez organ wykonawczy, czy zmian w WPF i w budżecie a związanych z wprowadzaniem nowych wydatków inwestycyjnych, czy zakupów inwestycyjnych. Jest jednak wspólny wymóg dla tych rozwiązań, aby te upoważnienia służyły realizacji zadań związanych z pomocą obywatelom Ukrainy.
Podsumowując, z powyższego należy wnioskować, że projektowany przepisy z pewnością usprawnią proces wydatkowania środków finansowych, w sprawach związanych z kryzysem uchodźczym. Co wymaga jednak podkreślenia, udzielenie upoważnień dla organu wykonawczego zależy tylko od woli organu stanowiącego, bo nie jest automatyczne.
W tym miejscu można pobrać przykładowy wzór zarządzenia burmistrza miasta w sprawie wprowadzenie zmian w budżecie miasta na 2022 r. (na podstawie specustawy dotyczącej pomocy uchodźcom z Ukrainy)
Źródło: https://www.sejm.gov.pl/
Rozwiązania organizacyjne dla oświaty w związku z napływem uchodźców z Ukrainy – projekt ustawy
Rozwiązania te zostały zaproponowane w art. 48-54 projektu ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (druk 2069). Należy podkreślić, że projektowane rozwiązania będą dotyczyć wyłącznie osób, których pobyt na terytorium RP będzie uznawany za legalny w rozumieniu projektowanej ustawy – co oznacza, że pomocą będą mogły zostać objęci obywatele Ukrainy, którzy wjechali na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa. Ponadto, wjazd na terytorium RP musiał nastąpić w okresie od 24.2.2022 r. (krańcowa data objęcia ochroną prawną zostanie dopiero określona w stosownym rozporządzeniu). Jedynie w przypadku ww. osób ich pobyt będzie uznawany za legalny w okresie 18 miesięcy licząc od dnia 24.2.2022 r. Należy również pamiętać, że przedstawione poniżej rozwiązania mogą ulec pewnym zmianom, w związku z prowadzonymi w dalszym ciągu pracami legislacyjnymi nad projektem.
Tworzenie dodatkowych lokalizacji prowadzenia zajęć
Przepis art. 48 projektu ustawy przewiduje tworzenie dodatkowych lokalizacji prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych podporządkowanych organizacyjnie szkołom lub przedszkolom (wyjątek będą stanowić szkoły artystyczne). Celem takiego rozwiązania ma być zapewnienie kształcenia i wychowania dzieciom lub uczniom będącym obywatelami Ukrainy, znajdującym się na terenie Polski w związku z trwającą tam wojną.
Projekt zakłada, że do tworzenia i likwidacji innych lokalizacji prowadzenia zajęć nie będą stosowane przepisy art. 39 ust. 5a PrOśw (zakładający konieczność wprowadzenia w uchwale ws. planu sieci szkół adresów innych lokalizacji prowadzenia zajęć), a także art. 89 PrOśw (ogólne regulacje dotyczące likwidacji i przekształcania jednostek oświaty).
Utworzenie innej lokalizacji prowadzenia zajęć podporządkowanej szkole prowadzonej przez JST lub przedszkolu prowadzonemu przez JST będzie następowało w drodze uchwały organu stanowiącego tej jednostki samorządu terytorialnego, po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty. Opinia taka będzie wydawana w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku o jej wydanie. Uchwała nie będzie podlegała ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Stosowna uchwała powinna zawierać:
1) okres funkcjonowania innej lokalizacji prowadzenia zajęć;
2) nazwę i adres siedziby odpowiednio przedszkola lub szkoły, której będzie podporządkowana organizacyjnie inna lokalizacja prowadzenia zajęć;
3) adres innej lokalizacji prowadzenia zajęć;
4) w przypadku innej lokalizacji prowadzenia zajęć podporządkowanej organizacyjnie szkole podstawowej – informację o funkcjonowaniu oddziałów przedszkolnych.
W przypadku osób prawnych innych niż JST lub osób fizycznych prowadzących publiczne lub niepubliczne przedszkole lub publiczną lub niepubliczną szkołę możliwe będzie utworzenie innej lokalizacji prowadzenia zajęć podporządkowanej organizacyjnie odpowiednio temu przedszkolu lub tej szkole po zawarciu porozumienia z jednostką samorządu terytorialnego będącą odpowiednio dla tego przedszkola lub dla tej szkoły organem rejestrującym, o którym mowa w art. 2 pkt 16 FinZadOśwU. Porozumienie takie powinno zawierać w szczególności:
1) okres funkcjonowania innej lokalizacji prowadzenia zajęć;
2) nazwę i adres siedziby odpowiednio przedszkola lub szkoły, której będzie podporządkowana organizacyjnie inna lokalizacja prowadzenia zajęć;
3) adres innej lokalizacji prowadzenia zajęć;
4) w przypadku innej lokalizacji prowadzenia zajęć podporządkowanej organizacyjnie szkole podstawowej – informację o funkcjonowaniu oddziałów przedszkolnych.
W powyższym przypadku odpowiednie zastosowanie znajdą przepisy art. 90a ust. 1 i 4 lub art. 168 ust. 13 PrOśw, tym że opinia kuratora oświaty, o której mowa odpowiednio w art. 88 ust. 4 pkt 1 i art. 168 ust. 5 PrOśw byłaby wydawana w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku o jej wydanie. Złożenie wniosku o zmianę zezwolenia na założenie przedszkola publicznego lub szkoły publicznej lub zgłoszenie zmiany wpisu do ewidencji prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego obowiązaną do prowadzenia przedszkoli publicznych lub odpowiedniego typu publicznych szkół, w zakresie utworzenia innej lokalizacji prowadzenia zajęć, będzie mogło nastąpić w każdym czasie.
Należy również pamiętać, że statut szkoły lub przedszkola, którym zostałaby podporządkowana organizacyjnie inna lokalizacja prowadzenia zajęć, powinien zostać niezwłocznie dostosowany do zmienionych zasad organizacji.
Dowóz dzieci i uczniów
Projektowana ustawa zakłada, że jednostka samorządu terytorialnego, na terenie której będzie zapewniane kształcenie i wychowanie dzieciom lub uczniom będącym obywatelami Ukrainy, będzie mogła zorganizować tym dzieciom i uczniom bezpłatny transport do miejsca, w którym zapewnia się im kształcenie i wychowanie. W przypadku zorganizowania tego transportu jednostka samorządu terytorialnego będzie również obowiązana w czasie przewozu do zapewnienia opieki dzieciom korzystającym z wychowania przedszkolnego oraz uczniom, którym zapewniono kształcenie i wychowanie w szkole podstawowej dla dzieci i młodzieży.
Pomoc materialna dla uczniów
W art. 50 projektu ustawy zakłada się, że obywatelom Ukrainy można będzie przyznać świadczenia pomocy materialnej o charakterze socjalnym na zasadach określonych w rozdziale 8a OświatU. Wniosek o przyznanie takiego świadczenia powinien zawierać w szczególności:
1) imię i nazwisko obywatela Ukrainy i jego rodziców;
2) miejsce pobytu obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
3) oświadczenie o sytuacji rodzinnej i dochodowej.
Przy ustalaniu dochodu rodziny w przeliczeniu na osobę na potrzeby przyznania ww. pomocy nie będzie się uwzględniało członka rodziny, który, zgodnie z oświadczeniem osoby ubiegającej się o świadczenia, nie przebywa na terytorium RP. Powyższe świadczenia będą przyznawane przez wójta gminy (burmistrza, prezydenta miasta), na terenie której przebywa osoba ubiegająca się o te świadczenia.
Dodatkowe godziny ponadwymiarowe
W celu zapewnienia obsady nauczycielskiej, przepis art. 51 projektu ustawy zakłada, że w roku szkolnym 2021/2022 w szkole, w której utworzono dodatkowy oddział w celu zapewnienia kształcenia i wychowania dzieciom i uczniom będącym obywatelami Ukrainy, nauczycielowi będzie można przydzielić, za jego zgodą, godziny ponadwymiarowe w wymiarze wyższym niż określony w art. 35 KartaNauczU.
Kwalifikacje do zajmowania stanowiska pomocy nauczyciela
Pewnej modyfikacji ulegną również w roku szkolnym 2021/2022 kwalifikacje wymagane od osób zatrudnianych na stanowisku pomocy nauczyciela, zatrudnianej do pomocy uczniom niebędącym obywatelami polskimi, nieznającym języka polskiego w stopniu odpowiednim do korzystania z nauki. Projekt ustawy zakłada w art. 52, że na tym stanowisku będzie można również zatrudnić osobę nieposiadającą obywatelstwa polskiego, jeżeli będzie ona posiadała znajomość języka polskiego w mowie i piśmie w stopniu umożliwiającym pomoc uczniowi, który nie zna języka polskiego albo zna go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki. W powyższym przypadku nie będzie się również stosowało wymogu znajomości języka polskiego potwierdzonej dokumentem, o którym mowa w art. 11 ust. 3 PracSamU.
Pomoc ze strony nauczycieli korzystających ze świadczenia kompensacyjnego
Co do zasady, zgodnie z art. 9 ust. 2 NauczŚwiadU prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego ulega zawieszeniu bez względu na wysokość uzyskiwanego przychodu w razie podjęcia przez uprawnionego pracy w jednostkach, o których mowa w art. 1 KartaNauczU. Projekt omawianej ustawy zakłada wprowadzenie odstępstwa od tej reguły, w celu zachęcenia jak największej liczby nauczycieli do pomocy ukraińskim uczniom. Zgodnie z art. 53 projektu ustawy, powyższy przepis art. 9 ust. 2 NauczŚwiadU nie będzie miał zastosowania w okresie od 24.2.2022 r. w razie podjęcia przez uprawnionego nauczyciela pracy w jednostkach oświaty na stanowisku:
1) pomocy nauczyciela, o którym mowa w art. 165 ust. 8 PrOśw;
2) nauczyciela, jeżeli w szkole utworzono dodatkowy oddział w celu zapewnienia kształcenia i wychowania dzieciom i uczniom będącym obywatelami Ukrainy, którzy przebywają na terenie RP jako uchodźcy.
Szczegółowe kwestie związane z organizacją kształcenia określi rozporządzenie
W art. 54 projektu ustawy zawarto upoważnienie ustawowe, do wydania przez ministra właściwego ds. oświaty i wychowania rozporządzenia, które określałoby organizację kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy, znajdujących się na terenie RP w związku z trwającym kryzysem. Co istotne, upoważnienie ustawowe daje ministrowi wyłącznie taką możliwość, a nie nakłada na niego obowiązku wydania rozporządzenia.
Regulamin korzystania z parkingów a kwestie odpowiedzialności
W kontekście podanej problematyki kluczowe znaczenie ma przepis art. 40 ust. 2 pkt 4 SamGminU, zgodnie z którym na podstawie niniejszej ustawy organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
Przepis ten należy interpretować w ten sposób, że wszelkie uchwały podejmowane przez radę gminy muszą nie tylko mieć umocowanie w obowiązujących przepisach prawa, ale też zapisy zawarte w uchwałach nie mogą przepisów tych naruszać. Ustawodawca, formułując określoną delegację do wydania aktu wykonawczego, przekazuje upoważnienie do uregulowania wyłącznie kwestii nieobjętych dotąd żadną normą o charakterze powszechnie obowiązującym w celu ukształtowania stanu prawnego uwzględniającego m.in. specyfikę, możliwości i potrzeby środowiska, do którego właściwy akt wykonawczy jest skierowany. Z istoty aktu prawa miejscowego wynika zatem niedopuszczalność takiego działania organu realizującego delegację ustawową, które polega na wykraczaniu poza zakres przekazanego upoważnienia oraz powtarzaniu bądź modyfikacji wiążących go norm o charakterze powszechnie obowiązującym.
W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Śląskiego z 2.3.2022 r. (NPII.4131.1.179.2022; http://dzienniki.slask.eu). W ramach ww. rozstrzygnięcia organ nadzoru zakwestionował m.in. zapisy w zakresie:
1. Użytkownik ponosi odpowiedzialność za wszelkie szkody spowodowane przez pojazd lub powstałe w związku z korzystaniem z miejsca parkingowego, w szczególności z tytułu zanieczyszczenia powierzchni parkingu na skutek wycieku płynów z pojazdu (wyciek oleju, płynu hamulcowego itp.).
2. Zarządzający parkingiem nie ponosi odpowiedzialności za rzeczy pozostawione w pojeździe, a także za szkody powstałe wskutek kradzieży lub zdarzeń losowych.
3. Zarządzający nie ponosi odpowiedzialności za szkody na osobie lub w mieniu osób korzystających z parkingu, dróg dojazdowych lub wewnętrznych wyrządzone przez inne osoby, a także spowodowane działaniem siły wyższej (tj. zdarzenia, którego w chwili wjazdu na teren Parkingu nie można było przewidzieć).
W analizie prawnej zwrócono uwagę na kilka kwestii:
1) wskazano, że rada miasta umieszczając w regulaminie postanowienia dotyczące odpowiedzialności prawnej, przekroczyła przyznane jej ustawą kompetencje w zakresie uregulowania aktem prawem miejscowego zasad korzystania z gminnych obiektów użyteczności publicznych;
2) podkreślono, że użyte w art. 40 ust. 2 pkt 4 SamGminU pojęcie „zasady i tryb korzystania” determinuje kompetencję organu stanowiącego gminy do formułowania jedynie norm określających zasady prawidłowego postępowania i zachowania się przez korzystających z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej;
3) rada gminy, na podstawie powyższej regulacji nie jest jednak upoważniona do wprowadzania do aktu regulaminowego jakichkolwiek przepisów ustalających swoiste zasady odpowiedzialności cywilnej i karnej w związku z korzystaniem z urządzeń na terenie tego obiektu.
Podsumowując, stanowisko organu nadzoru jest prawnie uzasadnione. W ramach uchwały dotyczącej korzystania z samorządowych parkingów nie można ujmować zapisów o odpowiedzialności cywilnej za różne szkody, w tym wyrządzone przez użytkowników parkingu.
Projekt specustawy w związku z kryzysem w Ukrainie w aspekcie zamówień publicznych
W zakresie związanym z zamówieniami publicznymi istotne znaczenie ma projektowany art. 9 ust. 5. Wprowadza on wyłączenie zastosowania przepisów PrZamPubl do zamówień niezbędnych do zapewnienia pomocy obywatelom Ukrainy, o której mowa w art. 9 ust. 1–3, 15 i 16, przez wojewodę, inne organy administracji publicznej, jednostki podległe lub nadzorowane przez organy administracji publicznej, jednostki sektora finansów publicznych oraz inne organy władzy publicznej, jednostki samorządu terytorialnego, związki jednostek samorządu terytorialnego lub związki metropolitalne. Przywołany w wyłączeniu spod stosowania PrZamPubl art. 9 ust. 1 określa, że wojewoda może zapewnić pomoc obywatelom Ukrainy polegającą na:
1) zakwaterowaniu;
2) zapewnieniu całodziennego wyżywienia zbiorowego;
3) zapewnieniu transportu do miejsc zakwaterowania, o którym mowa w pkt 1, między nimi lub do ośrodków prowadzonych przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców na podstawie przepisów ustawy z 13.6.2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub miejsc, w których obywatelom Ukrainy udzielana jest opieka medyczna;
4) finansowaniu przejazdów środkami transportu publicznego do miejsc lub pomiędzy miejscami, o których mowa w pkt 3;
5) zapewnieniu środków czystości i higieny osobistej oraz innych produktów.
Na mocy z kolei art. 9 ust. 2 projektu ustawy, inne organy administracji publicznej, jednostki podległe lub nadzorowane przez organy administracji publicznej, jednostki sektora finansów publicznych oraz inne organy władzy publicznej, w ramach posiadanych środków własnych, mogą zapewnić pomoc, o której mowa w art. 9 ust. 1. W tych celach organy lub jednostki, o których mowa w zdaniu pierwszym, mogą wykorzystywać nabyte lub powierzone tym organom lub jednostkom mienie Skarbu Państwa. Ponadto – jak wynika z art. 9 ust. 3 projektu ustawy – także jednostka samorządu terytorialnego, związek jednostek samorządu terytorialnego lub związek metropolitalny, z własnej inicjatywy i w zakresie posiadanych środków, może zapewnić pomoc obywatelom Ukrainy.
W autopoprawce do projektu ustawy zawarto propozycję rozszerzenia możliwości pomocy o podmioty z dodawanych w art. 9 projektu ustawy ust. 15 i 16, które mają możliwość udzielania specyficznych form pomocy. Dotyczy to ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz jednostek jemu podległych.
Projektowane regulacje prawne zakładają, że do zamówień publicznych niezbędnych do zapewnienia przez wojewodę oraz pozostałe wskazane wyżej organy i jednostki opisanej wyżej pomocy, nie stosuje się przepisów PrZamPubl. W uzasadnieniu do projektu ustawy podkreślono, że wyłączenie stosowania PrZamPubl wynika ze szczególnej sytuacji, która wymaga natychmiastowego zapewnienia obywatelom Ukrainy zakwaterowania, zapewnienia im transportu, wyżywienia, czy opieki medycznej, a zatem konieczne jest nie tylko udzielenie, ale też wykonanie zamówienia, co uniemożliwiałoby zachowanie terminów koniecznych dla przeprowadzenia postępowania w trybie podstawowym. Dodatkowo sytuacja w Ukrainie ma charakter nieprzewidywalny, prowadzone na jej terytorium działania zbrojne niosą ryzyko wygenerowania znaczącej skali migracji i wiążą się z dodatkowymi okolicznościami zaburzenia porządku publicznego i bezpieczeństwa państwa, co – zdaniem projektodawcy – zgodnie z art. 12 PrZamPubl umożliwia zastosowanie wyłączenia stosowania PrZamPubl z uwagi na istotny interes bezpieczeństwa państwa.
W projekcie ustawy przewidziano ponadto odrębną podstawę do wyłączenia ze stosowania przepisów PrZamPubl, którą ma stanowić art. 7c ustawy z 26.4.2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (wprowadzany w art. 72 projektu ustawy). W nowym art. 7c ust. 1 przewiduje się wyłączenie stosowania przepisów PrZamPubl do zamówień na usługi lub dostawy niezbędne do realizacji poleceń, o których mowa w art. 7a ust. 1 ustawy o zarządzaniu kryzysowym (tj. poleceń wydawanych przez Prezesa Rady Ministrów, które mają obowiązywać m.in. organy JST, samorządowe osoby prawne oraz samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej). Wyłączenie nie obejmuje zamówień na roboty budowlane. Warto przy tym zwrócić uwagę, że w dodawanym art. 7c ust. 2 ustawy o zarządzaniu kryzysowym określono, że zamawiający, w terminie 7 dni od dnia udzielenia zamówienia, o którym mowa w art. 7c ust. 1, zamieszcza w BZP informację o udzieleniu tego zamówienia, w której podaje:
1) nazwę (firmę) i adres siedziby zamawiającego;
2) datę i miejsce zawarcia umowy lub informację o zawarciu umowy drogą elektroniczną;
3) opis przedmiotu umowy, z wyszczególnieniem odpowiednio ilości rzeczy lub innych dóbr oraz zakresu usług;
4) cenę albo cenę maksymalną, jeżeli cena nie jest znana w chwili zamieszczenia ogłoszenia;
5) wskazanie okoliczności faktycznych uzasadniających udzielenie zamówienia bez zastosowania przepisów PrZamPubl;
6) nazwę (firmę) podmiotu albo imię i nazwisko osoby, z którymi została zawarta umowa.