Rada Ministrów przyjęła program wsparcia powiatu w organizacji i tworzeniu rodzinnych form pieczy zastępczej w 2024 r.

W dniu 4.12.2023 r. na stronie internetowej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów ukazała się informacja o istocie Programu, który jest wsparciem jednostek samorządu terytorialnego szczebla powiatowego w realizacji zadań własnych z zakresu systemu pieczy zastępczej.

Na ww. stronie internetowej podano m.in., że wciąż malejąca liczba rodzinnych form pieczy zastępczej, a także ogromna rola społeczna jaką realizują w systemie pieczy zastępczej stała się powodem podejmowania zróżnicowanych działań wspierających rozwój rodzinnej pieczy zastępczej jako docelowej i preferowanej formy opieki na dziećmi. Jednym z takich działań było podniesienie minimalnego wynagrodzenia dla zawodowych rodzin zastępczych, osób prowadzących rodzinne domy dziecka, a także zawodowych rodzin zastępczych pełniących funkcje pogotowia rodzinnego.

Z podanych informacji wynika, że podniesienie wysokości minimalnych wynagrodzeń w rodzinach zastępczych w 2023 r. spowodowało wzrost obciążeń związanych z wyższymi kosztami finansowania zadań dotyczących pieczy zastępczej ponoszonymi przez powiaty. W celu zapewnienia rozwoju rodzinnej pieczy zastępczej, rząd chce udzielić powiatom wsparcia. Pomoc zostanie udzielona ze środków Funduszu Pracy w formie dofinansowania. Program wsparcia powiatów będzie dotyczył pomocy w finansowaniu zadań dotyczących pieczy zastępczej, ponoszonych przez powiaty w 2024 r. Chodzi w szczególności o wsparcie w organizacji i prowadzeniu rodzinnych form pieczy zastępczej. Dofinansowanie dotyczyć będzie kosztów zatrudnienia rodzin zastępczych zawodowych i osób prowadzących rodzinne domy dziecka.

Podsumowując, rozwiązania przyjęte w Programie są kluczowe z punktu widzenia kosztów finansowania zadań z obszaru pieczy zastępczej, które są realizowane przez powiaty, w tym przypadku w 2024 r.

Wyjaśnienie decyzji o warunkach zabudowy

Stosownie do art. 113 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: KPA), organ, który wydał decyzję, wyjaśnia w drodze postanowienia na żądanie organu egzekucyjnego lub strony wątpliwości co do treści decyzji.

Jak wyjaśnia się to przy tym w doktrynie, biorąc pod uwagę cel instytucji uregulowanej w art. 113 § 2 KPA, instytucja ta ma prowadzić do usunięcia niejasności co do treści decyzji administracyjnej, w szczególności wtedy, gdy jest ona niejednoznaczna lub dotknięta zawiłością utrudniającą ustalenie sensu rozstrzygnięcia sprawy (wyrok WSA w Warszawie z 19.6.2007 r., VI SA/Wa 548/07, Legalis). Z tego też względu mechanizm ten jest wyznaczony zakresem rozstrzygnięcia i jego uzasadnienia, a więc wątpliwość musi wynikać z treści decyzji, a zatem organ administracji publicznej nie ma prawa wykraczać poza ich granice, gdyż naruszyłby tożsamość sprawy (wyrok WSA w Warszawie z 29.9.2010 r., VII SA/Wa 1259/10, Legalis). Wątpliwość dotycząca treści decyzji powinna mieć przy tym charakter obiektywny i istnieć już w momencie jej wydania przez organ administracji publicznej.

Tak też przyjmuje się, że wyjaśnienie wątpliwości co do treści decyzji administracyjnej jest konieczne wtedy, gdy decyzja administracyjna jest niejednoznaczna lub tak zawiła, że utrudnia ustalenie sensu rozstrzygnięcia sprawy, czy też pozostaje w sprzeczności z samym rozstrzygnięciem (wyrok WSA w Warszawie z 7.8.2007 r., VII SA/Wa 800/07, Legalis). Natomiast jeżeli rozstrzygnięcie zawarte w decyzji jest jasne i zrozumiałe, wyraźnie oznaczono w niej strony, wskazano przedmiot, jak i podstawę prawną rozstrzygnięcia, zaś uzasadnienie zawiera wyjaśnienie podstawy prawnej, wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione oraz dowodów, na których się oparł, wydając decyzję, to nie można zarzucić, że treść takiej decyzji sformułowana jest w sposób niejasny, niejednoznaczny, czy też budzący wątpliwości co do istoty rozstrzygnięcia (wyrok WSA w Warszawie z 9.5.2007 r., I SA/Wa 2020/06, Legalis). Wyznaczone art. 113 § 2 KPA pole działania organu administracji publicznej jest zatem ograniczone wyłącznie do wyjaśnienia stronie zgłaszanych wątpliwości co do użytych w decyzji wyrażeń, niejasnych sformułowań bądź zastosowanych skrótów utrudniających ustalenie sensu rozstrzygnięcia (wyrok NSA z 15.10.2021 r., I GSK 532/21, Legalis).

Co jednak najistotniejsze, wyjaśnienie wątpliwości co do treści decyzji administracyjnej nie może być konkurencją ani alternatywą dla merytorycznego określania praw czy obowiązków strony na podstawie prawa materialnego (wyrok NSA z 4.6.2008 r., II OSK 612/07, Legalis). Celem bowiem postanowienia wydanego na mocy art. 113 § 2 KPA jest wyjaśnienie przez organ administracji publicznej rozstrzygnięcia sprawy, a nie jego korygowanie (wyrok WSA w Warszawie z 25.4.2007 r., VI SA/Wa 215/07, Legalis). Jak podkreśla się to bowiem w orzecznictwie sądowo-administracyjnym, wyjaśnienie treści decyzji administracyjnej nie może służyć korygowaniu błędów popełnionych przez organy administracji publicznej, które wynikają z analizy treści decyzji (wyrok NSA z 21.6.1999 r., IV SA 1214/97, Legalis). Wyjaśnienie wątpliwości nie może więc prowadzić ani do nowej oceny stanu faktycznego lub prawnego, ani powodować zmiany merytorycznej rozstrzygnięcia (wyrok WSA w Warszawie z 9.6.2010 r., VI SA/Wa 183/10, Legalis). Wynika z tego zaś, że rozwiązanie przewidziane w art. 113 § 2 KPA nie może zastępować przewidzianych przepisami prawa mechanizmów zmiany lub weryfikacji decyzji.

Z uwzględnieniem powyższego, wskazać należy dalej, że organem właściwym do wyjaśnienia decyzji administracyjnej jest organ wydający decyzję (wyrok NSA z 4.6.2008 r., II OSK 612/07, Legalis). Jeżeli organ będzie posiłkował się tutaj zaś stanowiskiem „obcym” (np. poprzez odwołanie się do opinii biegłego wydanej w postępowaniu) to w wyjaśnieniu treści decyzji winien i tak przyjąć to stanowisko za własne. Wyjaśnienie treści decyzji ma służyć bowiem jedynie jednoznacznemu określeniu woli organu wyrażanej w decyzji. Oczywistym przy tym jest zaś, że na treść wyjaśnienia decyzji wydanej przez organ bez wpływu pozostawać winny okoliczności, zdarzenia, jak też oceny co do stanu faktycznego zaistniałe po dacie wydania tejże decyzji. Na drodze stosowania instytucji wyjaśnienia treści decyzji nie można bowiem osiągnąć uzupełnienia treści decyzji czy też jej poprawienia, nie można zmieniać decyzji, nie można też dokonywać nowej oceny stanu faktycznego lub prawnego (wyrok NSA z 22.3.2023 r., II OSK 272/22, Legalis). Zgodzić należy się bowiem z wyrażonym w orzecznictwie sądowo-administracyjnym stanowiskiem, że wyjaśnienie wątpliwości w rozumieniu art. 113 § 2 KPA nie może prowadzić przede wszystkim zaś – nawet w niewielkim fragmencie – do nowej oceny stanu faktycznego lub prawnego (wyrok WSA w Poznaniu z 2.6.2021 r., IV SA/Po 1/21, Legalis).

Zaświadczenie o wysokości przeciętnego miesięcznego dochodu – kolejny wniosek w związku ze zmianą składu gospodarstwa domowego

Zgodnie z przepisem art. 411 ust. 10g ustawy – Prawo ochrony środowiska (dalej: PrOchrŚrod) osoba fizyczna, która zamierza złożyć wniosek o przyznanie dofinansowania z Narodowego Funduszu lub wojewódzkiego funduszu, może złożyć żądanie wydania zaświadczenia o wysokości przeciętnego miesięcznego dochodu przypadającego na jednego członka jej gospodarstwa domowego.

Zgodnie z przepisem art. 411 ust. 10j PrOchrŚrod gospodarstwo domowe tworzą:

1. osoba fizyczna, o której mowa w art. 411 ust. 10g PrOchrŚrod, samotnie zamieszkująca i gospodarująca (gospodarstwo domowe jednoosobowe) albo
2. osoba fizyczna, o której mowa w art. 411 ust. 10g PrOchrŚrod, oraz osoby z nią spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie z nią zamieszkujące i gospodarujące (gospodarstwo domowe wieloosobowe).

Jak wynika z powyższego przepisu prawa, w okolicznościach podanych w zapytaniu organ ma prawo przyjąć, że do składu rodziny pani X składającej wniosek zalicza się jej mąż, albowiem sama okoliczność przebywania za granicą nie wpływa na prawną ocenę zamieszkania w określonym miejscu.

Należy wskazać w tym miejscu, że w świetle przepisu art. 25 ustawy – Kodeks cywilny miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Z okoliczności faktycznych nie wynika zaś, by małżonek wnioskodawczyni przebywał za granicą w określonej miejscowości z zamiarem stałego pobytu.

W kwestii wspólnego gospodarowania to już sama okoliczność pozostawania wnioskodawczyni w związku małżeńskim, z mocy samego prawa powoduje uznanie, że pozostaje w małżeńskiej wspólnocie majątkowej co wynika z treści art. 31 § 1 KRO. W konsekwencji organ ma prawo przyjąć, że osoby te wspólnie gospodarują.

Podsumowując:

1. w okolicznościach podanych w zapytaniu pani X wnioskująca o zaświadczenie i jej maż stanowią gospodarstwo domowe w rozumieniu przepisu art. 411 ust. 10j pkt 2 PrOchrŚrod;
2. w przypadku, gdy nastąpi zmiana okoliczności faktycznych stanowiących podstawę do ustalenia sposobu prowadzenia gospodarstwa domowego, możliwe jest ponowne złożenie wniosku o wydanie zaświadczenia, o którym mowa w przepisie art. 411 ust. 10g PrOchrŚrod.

Wskazywanie w umowie na zastępstwo sygnatury umowy zastępowanego nauczyciela 

Umowa na zastępstwo umożliwia zapewnienie normalnego toku nauczania w sytuacji, gdy jeden z nauczycieli jest nieobecny w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, a jego nieobecność zapowiada się na dłuższą, np. operacja i rehabilitacja, czy urlopy związane z rodzicielstwem. Dlatego też uwzględniając specyfikę takiego zatrudnienia powstaje w praktyce pytanie o dopuszczalność zamieszczenia w takiej umowie danych (tj. imienia i nazwiska) pracownika zastępowanego. W literaturze prawa pracy pojawiają się opinie, że dane te nie są w umowie konieczne, a ze względu na ochronę danych osobowych lepiej ich w umowie nie umieszczać. Jest to zasada minimalizacji danych osobowych. Na podobnym stanowisku stoi Urząd Ochrony Danych Osobowych (dalej: UODO), wyjaśniając, że podawanie imienia i nazwiska osoby zastępowanej nie znajduje uzasadnienia z punktu widzenia ochrony danych osobowych.

Także obecne UODO prezentuje pogląd dość rygorystyczny, oceniając umieszczenie imienia i nazwiska nieobecnego pracownika w umowie na zastępstwo jako naruszenie zasady minimalizmu. Według UODO, skoro nazwisko osoby zastępowanej nie jest wymienione w art. 29 § 1¹ KP, który reguluje dodatkową treść umów na zastępstwo, to biorąc pod uwagę zasadę minimalizacji wynikającą z art. 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.4.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólnego rozporządzenia o ochronie danych) – nie ma podstaw prawnych, aby to nazwisko wpisywać do umowy. Ponadto, przetwarzanie danych osobowych musi być adekwatne, stosowne oraz ograniczone do celów tego przetwarzania.

Z drugiej jednak strony umowa na zastępstwo powinna zawierać w swej treści cel, dla którego została zawarta, aby nie podlegała limitom zatrudnienia terminowego (art. 29 § 1¹ KP w zw. z art. 25¹ § 4 pkt 1 KP). Warto także, aby dla jasności zastępujący wiedział kogo zastępuje. Nie powinny pojawić się także żadne wątpliwości co do terminu rozwiązania takiej umowy w związku z zakończeniem usprawiedliwionej nieobecności w pracy zastępowanego, a takie mogą się pojawić w szczególności, gdy w zakładzie pracy jest kilku nieobecnych pracowników zatrudnionych na takich samych stanowiskach pracy. W takiej sytuacji umowa na zastępstwo może zawierać imię i nazwisko pracownika zastępowanego oraz informację, że zawarto ją w celu jego zastępstwa w okresie usprawiedliwionej nieobecności (zob. także I. Jaroszewska-Ignatowska, [w:] Kodeks pracy. Komentarz, red. K. Walczak, C.H.Beck 2021 r. kom. do art. 25 KP). Z pewnością natomiast nie należy podawać w umowie rodzaju tej nieobecności.

W celu uniknięcia stosowania imienia i nazwiska osoby zastępowanej w umowie na zastępstwo dopuszczalne jest wskazanie stanowiska i numeru sygnatury nadanego w systemie kadrowym.

Dopłaty do wody w wysokości innej niż widniejące w uzasadnieniu do decyzji

Stosownie do przepisów WodaŚciekU taryfa podlega zatwierdzeniu przez organ regulacyjny, z wyłączeniem taryfy zmienionej w związku ze zmianą stawki podatku od towarów i usług. Zatwierdzenie następuje na wniosek przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego (art. 24b WodaŚciekU). Co istotne, taryfa jest zatwierdzana w drodze decyzji (art. 24c ust. 2 WodaŚciekU).

Jednocześnie, zgodnie z art. 24 ust.6 WodaŚciekU – rada gminy może podjąć uchwałę o dopłacie dla jednej, wybranych lub wszystkich taryfowych grup odbiorców usług. Dopłatę gmina przekazuje przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu.

Przepisy WodaŚciekU nie zawierają unormowań, które określałyby wzajemne relacje między uchwałą rady gminy a decyzją o zatwierdzeniu taryfy. Taryfa powinna być zatwierdzona, jeżeli zostaną spełnione ustawowo wskazane przesłanki. Oznacza to m.in., że zapewnia ona przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu możliwość wykonania przychodów pozwalających na realizowanie założonych zadań. Powołanie w uzasadnieniu decyzji o zatwierdzeniu taryfy deklaracji gminy co do wysokości dopłat do taryf, nie pozbawia organu stanowiącego gminy możliwości stanowienia w tym zakresie, czyli także ustalenia dopłat w innej wysokości, np. wyższej. W takim przypadku, wysokość uchwalonych dopłat będzie miała znaczenie dla cen świadczonych przez przedsiębiorstwo usług/dostaw.

Według ustawowego modelu, zatwierdzone taryfy odzwierciedlają ocenę organu regulacyjnego dotyczącą relacji przychodów i kosztów związanych z prowadzoną przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne działalnością w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, w tym dopuszczalnego poziomu cen – uwzględniającego zarówno interesy przedsiębiorcy, jak i odbiorców (ochrona przed nieuzasadniony wzrostem cen). Jednocześnie, w ramach polityki lokalnej, rada gminy może podjąć decyzję o dopłatach do taryfy (taryf), przy czym w swoich rozstrzygnięciach rada nie jest związana elementami decyzji organu regulacyjnego (w tym uzasadnieniem decyzji).

e-Doręczenia odroczone. Ministerstwo Cyfryzacji zmieniło termin

Zmiana z 10.12.2023 r. na 30.12.2023 r.

Zgodnie z Komunikatem Ministra Cyfryzacji z 29.5.2023 r. w sprawie określenia terminu wdrożenia rozwiązań technicznych niezbędnych do doręczania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publicznej usługi hybrydowej oraz udostepnienia w systemie teleinformatycznym punktu dostępu do usług rejestrowanego doręczenia elektronicznego w ruchu transgranicznym termin wdrożenia rozwiązań technicznych niezbędnych do doręczania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publicznej usługi hybrydowej oraz udostepnienia w systemie teleinformatycznym punktu dostępu do usług rejestrowanego doręczenia elektronicznego w ruchu transgranicznym dla podmiotów, o których mowa w:

a) art. 155 ust. 1–5 oraz w art. 9 ust. 1 pkt 1–8 ustawy o doręczeniach elektronicznych (dalej: DorElektrU), w zakresie powszechnego doręczania i odbierania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publicznej usługi hybrydowej,

b) art. 155 ust. 6 DorElektrU, w zakresie powszechnego doręczania i odbierania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego,

c) w zakresie dostępu do usług rejestrowanego doręczenia elektronicznego w ruchu transgranicznym

– określa się na dzień 10.12.2023 r.

W art. 155 ust. 1–5 są wymienione następujące podmioty:

1. Organy administracji rządowej oraz jednostki budżetowe obsługujące te organy są obowiązane stosować przepisy ustawy w zakresie doręczania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publicznej usługi hybrydowej.

2. Organy władzy publicznej inne niż wymienione w ust. 1, w tym organy kontroli państwowej i ochrony prawa, oraz jednostki budżetowe obsługujące te organy są obowiązane stosować przepisy ustawy w zakresie doręczania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publicznej usługi hybrydowej.

3. Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego są obowiązane stosować przepisy ustawy w zakresie doręczania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publicznej usługi hybrydowej.

4. Narodowy Fundusz Zdrowia jest obowiązany stosować przepisy ustawy w zakresie doręczania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publicznej usługi hybrydowej.

5. Agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej, państwowe fundusze celowe, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, uczelnie publiczne, Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne, państwowe i samorządowe instytucje kultury, inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych są obowiązane stosować przepisy ustawy w zakresie doręczania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publicznej usługi hybrydowej.

Ust. 6 Jednostki samorządu terytorialnego i ich związki oraz związki metropolitalne oraz samorządowe zakłady budżetowe są obowiązane stosować przepisy ustawy w zakresie doręczania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego od dnia określonego w komunikacie, a w zakresie doręczania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi hybrydowej od 1.10.2029 r.

W art. 9 ust. 1 pkt 1–8 zostały wymienione następujące podmioty:

1) adwokat wykonujący zawód,

2) radca prawny wykonujący zawód,

3) doradca podatkowy wykonujący zawód,

4) doradca restrukturyzacyjny wykonujący zawód,

5) rzecznik patentowy wykonujący zawód,

6) notariusz wykonujący zawód,

7) (uchylony)

8) podmiot niepubliczny wpisany do rejestru przedsiębiorców, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.

Natomiast zgodnie z komunikatem Ministra Cyfryzacji zmieniający komunikat w sprawie określenia terminu wdrożenia rozwiązań́ technicznych niezbędnych do doręczania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publicznej usługi hybrydowej oraz udostepnienia w systemie teleinformatycznym punktu dostępu do usług rejestrowanego doręczenia elektronicznego w ruchu transgranicznym z 22.11.2023 r. termin określony na dzień 10.12.2023 r. został przesunięty na dzień 30.12.2023 r. co oznacza, że na wdrożenie zmian będzie 20 dni więcej.

Założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy o doręczeniach elektronicznych

W odpowiedzi na postulaty środowisk zrzeszających podmioty zobowiązane do stosowania doręczeń elektronicznych została podjęta decyzja o przesunięciu terminu wejścia w życie obowiązku stosowania doręczeń elektronicznych na termin późniejszy, jednak nie później niż 1.1.2025 r. (zgodnie z brzmieniem art. 155 ust. 11 DorElektrU obecnie termin to 1.1.2024 r.). Dokładny termin miałby zostać wskazany w komunikacie, który zostanie wydany co najmniej 90 dni przed tym terminem. Jak wskazano w uzasadnieniu do założeń ustawy celem Ministra Cyfryzacji jest zapewnienie bezpiecznej i w pełni elektronicznej, rejestrowanej korespondencji w administracji publicznej, a docelowo w całej gospodarce. Dlatego też się dąży do zapewnienia powszechnego wykorzystania doręczeń elektronicznych jako usługi bezpiecznej i zgodnej z europejskim rozporządzeniem eIDAS.

Wdrożenie nowego rozwiązania na tak dużą skalę – wszystkie podmioty publicznej, zawody zaufania publicznego, przedsiębiorcy wpisani do CEIDG oraz podmioty wpisane do KRS – jest procesem, który musi następować stopniowo i odbywać się równolegle z działaniami informacyjnymi (tj. upowszechnienie podstawowej wiedzy nt. nowego rozwiązania) oraz działaniami promocyjnymi (przedstawienie korzyści z nowego rozwiązania).

Oczekiwanym efektem jest założenie adresu do doręczeń elektronicznych przez zobowiązane podmioty publiczne oraz zawody zaufania publicznego na poziomie co najmniej 80% oraz gotowość techniczna oraz organizacyjna po stronie tych podmiotów. Przy czym przez gotowość techniczną rozumie się pełną integrację systemów kancelaryjnych i innych systemów dziedzinowych wykorzystywanych w tych podmiotach z systemem doręczeń elektronicznych albo – w przypadku podmiotów korzystających z aplikacji doręczeń elektronicznych – przeszkolonych pracowników do korzystania z aplikacji oraz zapewniony proces archiwizacji korespondencji.

Powyższe założenia do ustawy zostały przygotowane przez resort cyfryzacji nadzorowany przez ustępującego Ministra Cyfryzacji, co oznacza, że nowy minister może zmienić decyzje w tym zakresie.

Zmiany w ustawie o zakazie handlu przyjęte przez Sejm. 10 grudnia 2023 r. to niedziela handlowa

Nowelizacja na chwilę przed niedzielą 10 grudnia

Przyjęta przez Sejm ustawa dokonuje zmiany mające na celu ustanowienie 24 grudnia jako niedzielę niehandlową. W aktualnym stanie prawnym niedziela przypadająca na dzień 24 grudnia jest jedną z niedziel handlowych poprzedzających pierwszy dzień Bożego Narodzenia. Co ważne, w Sejmie pojawił się również podobny projekt rządowy, ale sejmowa komisja uznała, że należy uwzględnić i procedować projekt poselski. Najważniejsza różnica pomiędzy projektami polegała na tym, że zgodnie z rządowym projektem 10 grudnia handel byłby prowadzony do godziny 14, a w poselskim projekcie takiego ograniczenia nie było.

Ustawa przewiduje jednoznaczne przesądzenie, że Wigilia, która przypada w niedzielę 24 grudnia, będzie dniem objętym zakazem handlu. Rozwiązanie to jest uzasadnione szczególnym czasem, jakim jest Boże Narodzenie oraz spotkaniami rodzinnymi Polaków. Jednocześnie w ustawie wskazano, że w przypadku, gdy Wigilia przypada na niedzielę, dwie poprzedzające ją niedziele były tzw. niedzielami handlowymi. W związku z tym, każda Wigilia przypadająca w niedzielę będzie dniem objętym zakazem handlu, wykonywania czynności związanych z handlem, powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem.

Ustawowo handel jest dopuszczalny w niedzielę w niektórych podmiotach

Artykuł 6 OgrHandNiŚU przewiduje 32 sytuacje, w których handel w niedzielę jest dopuszczalny. Zgodnie z przepisami zakaz nie obowiązuje między innymi:

Wskazówki UZP odnośnie do klauzul dotyczących zatrudniania zgodnie z art. 95 oraz art. 96 ust. 2 pkt 2 Prawa zamówień publicznych

Pierwszy dokument dotyczący art. 96 ust. 2 pkt 2 ustawy – Prawo zamówień publicznych (dalej: PrZamPubl) dotyczy wymagania zatrudnienia do realizacji zamówienia osób wskazanych w art. 96 ust. 2 pkt 2 PrZamPubl, tj. osób bezrobotnych, osób poszukujących pracy, osób usamodzielnianych, młodocianych, osób niepełnosprawnych, innych niż ww. osób, o których mowa w ustawie o zatrudnieniu socjalnym lub we właściwych przepisach państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, a także osób do 30. roku życia oraz po ukończeniu 50. roku życia, posiadających status osoby poszukującej pracy, bez zatrudnienia. O tym, której grupy osób dotyczy wymaganie zatrudnienia do realizacji zamówienia decyduje zamawiający.

W dokumencie podkreśla się, że zatrudnienie, o którym mowa w art. 96 ust. 2 PrZamPubl, należy rozumieć szerzej niż zatrudnienie na podstawie umowy o pracę – w pojęciu tym mieści się również wykonywanie czynności w oparciu o umowy cywilnoprawne. Tym samym osoby, których zatrudnienia wymaga zamawiający na potrzeby danego zamówienia, mogą zostać zatrudnione zarówno na podstawie umowy o pracę, jak również na podstawie innych form zatrudnienia, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub umowy o pomocy przy zbiorach w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników albo wykonywanie pracy w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych. Wyjątkiem jest sytuacja, w której osoby, których zatrudnienie jest wymagane do realizacji zamówienia na podstawie art. 96 ust. 2 pkt 2 PrZamPubl, będą wykonywać czynności w sposób określony w art. 22 § 1 KP. W takim wypadku dodatkowo zastosowanie znajdzie art. 95 PrZamPubl i osoby te powinny być wówczas zatrudnione na podstawie stosunku pracy.

Należy pamiętać, że ustalone przez zamawiającego zapisy SWZ, o których mowa w art. 134 ust. 2 pkt 15 PrZamPubl lub art. 281 ust. 2 pkt 8 PrZamPubl, powinny znaleźć odzwierciedlenie w treści umowy w sprawie zamówienia publicznego, podobnie jak zobowiązanie wykonawcy do zatrudnienia osób, o których mowa w art. 96 ust. 2 pkt 2 PrZamPubl w zakresie żądanym przez zamawiającego.

Urząd Zamówień Publicznych przypomina, że w przypadku, w którym zamawiający wymaga od wykonawcy zatrudnienia do realizacji zamówienia osób z ww. grup, zobowiązany jest określić grupę, liczbę i okres wymaganego zatrudniania osób, których dotyczy ten wymóg. Należy mieć na względzie, że warunki realizacji zamówienia muszą być związane z przedmiotem zamówienia, a wymagany okres zatrudnienia wskazanych osób nie może przekraczać okresu realizacji zamówienia. Jednocześnie pomimo, że zamawiający nie jest do tego zobowiązany na podstawie PrZamPubl, wskazane jest – zdaniem UZP – aby dla zapewnienia ciągłości realizacji tego warunku przewidział w dokumentach zamówienia zobowiązanie wykonawcy do niezwłocznego zatrudnienia innej osoby z grupy wskazanej przez zamawiającego w sytuacji rozwiązania umowy przez pracodawcę lub pracownika przed zakończeniem okresu, na jaki zatrudnienie jest wymagane.

Ponadto w trakcie realizacji zamówienia na każde wezwanie zamawiającego w wyznaczonym w tym wezwaniu terminie zamawiający może wymagać od wykonawcy przedłożenia zamawiającemu dowodów w celu potwierdzenia spełnienia wymogu zatrudnienia osób. Zamawiający powinien wybrać oraz wskazać właściwe, adekwatne do postawionego wymogu zatrudnienia osób z określonej grupy. Dowody potwierdzające realizację określonego przez zamawiającego warunku mogą być więc różne, w zależności od tego, jakiego warunku dotyczą.

Co istotne, kształtując zapisy dotyczące sposobu dokumentowania spełniania przez wykonawcę wymagań związanych z zatrudnieniem osób defaworyzowanych oraz uprawnienia w zakresie kontroli, w szczególności wskazując dokumenty, jakich zamawiający będzie wymagał, należy pamiętać o ograniczeniach wynikających z powszechnie obowiązujących przepisów o ochronie danych osobowych. Żądanie dokumentów umożliwiających identyfikację imienia i nazwiska nie jest dopuszczalne w przypadku większości z grup osób wskazanych w art. 96 ust. 2 pkt 2 PrZamPubl, tj. niepełnosprawnych, uzależnionych od alkoholu, narkotyków i innych środków odurzających, osób chorych psychicznie, uchodźców, ponieważ dane te są kwalifikowane jako dane wrażliwe, o których mowa w art. 9 ust. 1 RODO. Nie jest zatem możliwe żądanie przez zamawiającego w stosunku do tych grup osób kopii umów o pracę zawierających imię i nazwisko tych osób.

Brak jest również podstaw do żądania orzeczenia o niepełnosprawności, orzeczenia o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, zaświadczenia o odbyciu programu psychoterapii uzależnień, zaświadczenia z zakładu opieki zdrowotnej potwierdzającego, że osoba jest osobą uzależnioną od narkotyków lub innych środków odurzających, zaświadczenia zakładu opieki zdrowotnej potwierdzającego, że osoba jest osobą chorą psychicznie, decyzji o nadaniu statusu uchodźcy.

Natomiast odnośnie do pozostałych ze wskazanych w art. 96 ust. 2 pkt 2 PrZamPubl osób, w przypadku których nie mamy do czynienia ze szczególnymi kategoriami danych, np. młodocianych, bezrobotnych, osób poszukujących pracy, niepozostających w zatrudnieniu lub niewykonujących innej pracy zarobkowej, osób usamodzielnianych, bezdomnych, możliwe jest żądanie przez zamawiającego (oprócz oświadczenia wykonawcy) stosownych dokumentów potwierdzających status danej osoby oraz jej zatrudnienie. Mogą to być takie dokumenty, jak oświadczenie zatrudnionej osoby, kopie umów o pracę w celu przygotowania zawodowego, kopie umów o refundację części kosztów poniesionych na wynagrodzenie, składki na ubezpieczenia społeczne skierowanych do pracy bezrobotnych, kopie umów cywilnoprawnych, przy czym zanonimizowane w sposób zapewniający ochronę danych osobowych tych osób zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami o ochronie danych osobowych.

Z tytułu niespełnienia przez wykonawcę wymogu zatrudnienia do realizacji zamówienia ww. osób zamawiający zazwyczaj przewiduje sankcję w postaci obowiązku zapłaty przez wykonawcę kary umownej w wysokości określonej w projektowanych postanowieniach umowy w sprawie zamówienia publicznego. Jak podkreśla UZP, taka sankcja ma charakter przykładowy. W przypadku powtarzających się, ewidentnych i uporczywych naruszeń obowiązków wynikających z art. 96 ust. 4 PrZamPubl, zamawiający może rozważyć zastosowanie sankcji w postaci prawa odstąpienia od umowy.

Drugi dokument przygotowany przez UZP dotyczy art. 95 PrZamPubl. Zawiera on przykładowe zapisy SWZ w sytuacji, w której zamawiający przewiduje wymagania w zakresie zatrudnienia na podstawie stosunku pracy, w okolicznościach, o których mowa w art. 95 PrZamPubl. Przepis ten stanowi, że zamawiający określa w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia na usługi lub roboty budowlane wymagania związane z realizacją zamówienia w zakresie zatrudnienia przez wykonawcę lub podwykonawcę na podstawie stosunku pracy osób wykonujących wskazane przez zamawiającego czynności w zakresie realizacji zamówienia, jeżeli wykonanie tych czynności polega na wykonywaniu pracy w sposób określony w art. 22 § 1 KP.

Urząd Zamówień Publicznych przypomina, że katalog dokumentów, jakich zamawiający może żądać w celu weryfikacji zatrudnienia z art. 438 ust. 2 PrZamPubl w zw. z art. 95 PrZamPubl, ma charakter otwarty. Z tego względu wskazane w przygotowanym przez UZP dokumencie dowody, mające na celu udokumentowanie zatrudnienia, nie są jedynymi dokumentami, jakich może żądać zamawiający. Zgodnie z 438 ust. 2 pkt 4 PrZamPubl zamawiający może żądać także innych dokumentów, np. dokumentów potwierdzających opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne z tytułu zatrudnienia na podstawie stosunku pracy. Zamawiający nie musi jednak żądać wszystkich wymienionych dokumentów. Podobnie, w przypadku kontroli ww. wymogu oraz sankcji z tytułu niespełnienia wymagania zatrudnienia na podstawie stosunku pracy przez wykonawcę lub podwykonawcę, zamawiający nie jest zobowiązany do zastosowania wszystkich wskazanych przez UZP przykładowych zapisów. Rodzaj i charakter zarówno czynności kontrolnych, jak i sankcji, powinien bowiem zostać dostosowany przez zamawiającego do specyfiki udzielanego zamówienia.

Ponadto, co istotne, UZP zwraca uwagę, że ustalone przez zamawiającego zapisy SWZ w ww. zakresie powinny znaleźć odzwierciedlenie w projektowanych postanowieniach umowy, a następnie w treści umowy w sprawie zamówienia publicznego.

[Zob. https://www.gov.pl/web/uzp/klauzule-dotyczace-zatrudniania—art-95-oraz-art-96-ust-2-pkt-2-pzp; dostęp: 28.11.2023 r.]

Dofinansowanie z programu „Czyste powietrze” a czasowe przebywanie w zakładzie karnym

Na podstawie art. 411 ust. 10g ustawy – Prawo ochrony środowiska (dalej: PrOchrŚrod) osoba fizyczna na potrzeby przyznania dofinansowania z Narodowego Funduszu lub wojewódzkiego funduszu, może złożyć żądanie wydania zaświadczenia o wysokości przeciętnego miesięcznego dochodu przypadającego na jednego członka jej gospodarstwa domowego.

Zgodnie z art. 411 ust. 10h PrOchrŚrod zaświadczenie, o którym mowa w art. 411 ust. 10g PrOchrŚrod, wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby fizycznej, o której mowa w art. 411 ust. 10g PrOchrŚrod.

Z treści pytania wynika, iż wnioskodawca przebywa w zakładzie karnym. Nie znamy dokładnie okoliczności, w jakich organ powziął takie informacje, ale sytuacja ta wzbudza u autora pytania wątpliwości.

W sprawach wydania zaświadczenia organem właściwym będzie wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania strony. W przepisach PrOchrŚrod nie uregulowano pojęcia miejsca zamieszkania osoby fizycznej. Przepisy PrOchrŚrod nie precyzują, jak rozumieć pojęcie zamieszkiwania, zatem oceniając stan faktyczny i prawny w tym zakresie należy mieć na względzie poglądy doktryny i judykatury wypracowane na gruncie prawa cywilnego. Pojęcie miejsca zamieszkania osoby fizycznej uregulowano w art. 25 ustawy – Kodeks cywilny, wskazując, że jest to miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.

Składając żądanie, wnioskodawca oświadczył, że mieszka na terenie gminy, do której złożył żądanie wydania zaświadczenia. Informacje przedstawione we wniosku składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

Organ powinien potwierdzić, że wskazany adres we wniosku mieści się w granicach administracyjnych miejscowości gminnej, do której wnioskodawca składa żądanie.

W toku prowadzonego postępowania nie jest istotne, czy dana osoba fizycznie i stale przebywa pod wskazanym adresem. Wydanie zaświadczenia nie jest uzależnione od sytuacji życiowej strony lub innych kryteriów. Organ nie ustala prawa do świadczeń pieniężnych uzależnionych np. od sprawowania nieprzerwalnie opieki w miejscu zamieszkania. Zaświadczenie potwierdza jedynie przeciętny miesięczny dochód osiągnięty przez gospodarstwo domowe w roku bazowym – zatem na podstawie wniosku wydaje się zaświadczenie tylko w tym przedmiocie. Nie można przyjąć, że strona, będąc czasowo w zakładzie karnym, zmieniła swoje stałe miejsce zamieszkania. W mojej ocenie odbywanie kary nie wiąże się z zamiarem stałego pobytu w zakładzie karnym.

Podobne stanowisko wyraził WSA w Olsztynie (wyr. WSA w Olsztynie z 27.4.2023 r., II SA/Ol 150/23, Legalis), wskazując, że przerwa w przebywaniu spowodowana szczególnymi okolicznościami, takimi jak odbywanie kary pozbawienia wolności, powołanie do służby wojskowej czy podjęcie studiów w innej miejscowości, nie zmienia jednak miejsca zamieszkania w znaczeniu prawnym. Pobyt w zakładzie karnym, jednostce wojskowej czy miejscowości, w której osoba fizyczna podejmuje naukę, ma charakter okresowy i nie jest równoznaczny z zamieszkiwaniem w tych miejscach. Miejscem zamieszkania osoby w omawianych sytuacjach jest miejsce, w którym osoba ta przebywa w czasie przepustek czy dni wolnych od nauki, do którego zamierza wrócić po odbyciu kary, służby czy zakończeniu studiów.

Podsumowując, przebywanie wnioskodawcy w zakładzie karnym nie stanowi przeszkody z wystąpieniem z żądaniem wydania zaświadczenia do organu gminnego. Strona w związku z czasowym odbywaniem kary w zamknięciu zgodnie z art. 32 Kodeksu postępowania administracyjnego może działać przez pełnomocnika. Organ w omawianym przypadku powinien wydać zaświadczenie zgodnie z żądaniem strony.

Dodatkowa niedziela handlowa w grudniu. Projekt nowej większości sejmowej

Ustawa z 10.1.2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni określa zasady dotyczące ograniczenia handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w placówkach handlowych w niedziele i święta oraz w dniu 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy.

Posłowie i posłanki Polski 2050 zaproponowali zmiany w ustawie o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni, mające na celu ustanowienie 24 grudnia jako niedzieli niehandlowej. W aktualnym stanie prawnym niedziela przypadająca na dzień 24 grudnia jest jedną z niedziel handlowych poprzedzających pierwszy dzień Bożego Narodzenia.

W projekcie ustawy zaproponowano jednoznaczne przesądzenie, że Wigilia, która przypada w niedzielę 24 grudnia, będzie dniem objętym zakazem handlu. Rozwiązanie to jest uzasadnione szczególnym czasem, jakim jest Boże Narodzenie oraz spotkaniami rodzinnymi Polaków. Jednocześnie w projekcie ustawy proponuje się by w przypadku, gdy Wigilia przypada na niedzielę, dwie poprzedzające ją niedziele były tzw. niedzielami handlowymi. W związku z tym, każda Wigilia przypadająca w niedzielę będzie dniem objętym zakazem handlu, wykonywania czynności związanych z handlem, powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem. W projekcie wskazano, że nie był on dotychczas poddawany konsultacjom społecznym. Projekt ustawy nie wymaga wydania nowych aktów wykonawczych.