Budżet na 2024 rok przyjęty przez Sejm

W nowym budżecie na 2024 r. zostały przewidziane środki między innymi na wzrost średnich wynagrodzeń nauczycieli o 30%, a w przypadku nauczycieli początkujących – o 33% a także wzrost wynagrodzeń i uposażeń, w tym kwot bazowych, o 20% dla wszystkich pracowników państwowej sfery budżetowej oraz żołnierzy i funkcjonariuszy (z wyłączeniem osób, które zajmują kierownicze stanowiska państwowe). Za budżetem na 2024 r. głosowało 240 posłów, przeciw było 191, a trzech się wstrzymało od głosu. Ustawą budżetową w najbliższych dniach zajmie się Senat.

Programy i projekty na które zostały przewidziane środki w Budżecie na 2024 rok

W 2024 r. Rada Ministrów przeznaczy środki m.in. na:

Rada Ministrów zabezpieczyła również środki na kontynuację dotychczasowych działań, które dotyczą polityki społeczno-gospodarczej, w tym w szczególności na:

Kontynuowane będzie czasowe stosowanie stawek obniżonych:

Dane makroekonomiczne uwzględnione w budżecie na 2024 rok

Nowelizacja przepisów dotyczących postępowania egzekucyjnego w administracji

Ogłoszenie o licytacji majątku ruchomego dłużnika gminnego już bez danych dotyczących adresu

W rezultacie wejścia w życie omawianej nowelizacji po skierowaniu sprawy przez gminę do organu egzekucyjnego – organ ten (naczelnik urzędu skarbowego) nie będzie podawał danych dotyczących adresu dłużnika, którego mienie będzie sprzedawane w egzekucji.

Wymaga podkreślenia, że skierowanie przez wierzyciela tytułu wykonawczego wraz z wnioskiem uruchamia dopiero postępowanie egzekucyjne w administracji. Natomiast w dalszych etapach organ egzekucyjny (naczelnik urzędu skarbowego) prowadzi już stricte czynności egzekucyjne, w tym egzekucję z majątku ruchomego dłużnika. W tym zaś zakresie wspomniana nowelizacja wprowadziła pewne zmiany. Otóż, zmianie ulegnie m.in. treść art. 105a § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej: EgzAdmU). Zgodnie z jego obecnym brzmieniem organ egzekucyjny ogłasza o licytacji przez obwieszczenie, które zawiera m.in. adres zobowiązanego. Po zmianie dane te nie będą publicznie podawane.

Projektodawcy w uzasadnieniu nowelizacji wskazywali, że: „W celu dostosowania przepisów u.p.e.a. do przepisów o ochronie danych osobowych (RODO) zaproponowano zmianę art. 105a § 2 pkt 4 u.p.e.a. poprzez rezygnację z podawania w obwieszczeniu o licytacji ruchomości do publicznej wiadomości adresu zobowiązanego. Zmiana jest zgodna z zasadą minimalizacji przetwarzania danych osobowych osób fizycznych statuowaną w RODO”. Dalej dodano, że:

„Do publicznej wiadomości będzie podawane tylko: imię i nazwisko lub nazwa zobowiązanego, którego ruchomość ma być przedmiotem licytacji (w obwieszczeniu o licytacji). Przetwarzanie imienia i nazwiska zobowiązanego, będącego osobą fizyczną, w obwieszczeniu o licytacji publicznej, biorąc pod uwagę cel czynności egzekucyjnych, jest adekwatne do czynności i nie ingeruje w prawo do ochrony jego danych osobowych. Takie rozwiązanie umożliwia również wierzycielom należności publicznoprawnych monitorowanie egzekucji z ruchomości”.

Podsumowując, zmiany w podanym zakresie należy ocenić pozytywnie, bowiem nadmiar danych ujawnianych w toku egzekucji prowadzonych z wniosku wójta/burmistrza/prezydenta mógł prowadzić do nadużyć ze strony osób trzecich wobec dłużników samorządowych.

Przedawnienie kosztów upomnienia na nowych zasadach

W rezultacie wejścia w życie nowelizacji nie będzie już dochodziło do przedawnienia kosztów upomnienia z upływem 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym wygasł egzekwowany obowiązek. Sygnalizowana zmiana zajdzie w konstrukcji przepisu art. 15 § 3c EgzAdmU. Po nowelizacji jego treść będzie następująca:

„Obowiązek zapłaty kosztów upomnienia przedawnia się wraz z wygaśnięciem należności pieniężnej objętej tym upomnieniem. Jeżeli w upomnieniu ujęto więcej niż jedną należność pieniężną, koszty upomnienia przedawniają się wraz z wygaśnięciem należności pieniężnej o najpóźniejszym terminie płatności”.

Projektodawcy w uzasadnieniu projektu wskazali, że nowe brzmienie tego przepisu ma na celu uproszczenie zasad przedawnienia kosztów upomnienia.

Organ egzekucyjny zyska możliwość żądania od banków danych dotyczących małżonka zobowiązanego

Organ egzekucyjny (naczelnik urzędu skarbowego) będzie mógł żądać różnych danych o majątku małżonka dłużnika z banków (dotyczyć to będzie również dłużników samorządowych np. z podatku od nieruchomości). Nowe regulacje prawne zostaną zawarte w art. 36 § 1ca i 1e EgzAdmU. Projektodawcy w uzasadnieniu projektu wskazali m.in., że ww. nowe regulacje mają usprawnić egzekucję do majątku wspólnego zobowiązanego i jego małżonka oraz poszukiwania majątku zobowiązanego stanowiącego współwłasność jego i jego małżonka. Zaprojektowana regulacja umożliwi żądanie udzielenia przez banki informacji dotyczących również małżonka zobowiązanego. Organ egzekucyjny lub centralne biuro łącznikowe będzie mogło żądać informacji, o których mowa w art. 36 § 1c EgzAdmU, dotyczących małżonka zobowiązanego jedynie w przypadku, gdy odpowiedzialność zobowiązanego za należność pieniężną i odsetki z tytułu niezapłacenia jej w terminie obejmuje majątek osobisty zobowiązanego i majątek wspólny.

Zmiana przepisów w podanym zakresie z pewnością będzie korzystna dla samorządowych organów podatkowych, bowiem może wydatnie wpłynąć na efektywność i skuteczność egzekwowania roszczeń zgłaszanych przez gminy do organów egzekucyjnych.

Wraca projekt ustawy o sygnalistach

Ponad 2 lata opóźnienia we wdrożeniu przepisów

Polska ma już ponad dwuletnie opóźnienie we wdrożeniu Dyrektywy 2019/1937, która powinna być implementowana do polskiego porządku prawnego do 17.12.2021 r. Jedynie w przypadku podmiotów w sektorze prywatnym, które zatrudniają od 50 do 249 pracowników, implementacja dyrektywy w zakresie obowiązku ustanowienia wewnętrznych kanałów zgłaszania naruszeń powinna nastąpić do 17.12.2023 r. Resort odpowiedzialny za pracę wskazuje, że implementacja dyrektywy 2019/1937 nastąpi nie w drodze nowelizacji istniejących ustaw, lecz w odrębnej ustawie. Szeroki zakres koniecznych do wdrożenia rozwiązań oraz względy przejrzystości regulacji dotyczącej nowych instytucji prawnych przemawiają za ujęciem przepisów związanych ze zgłaszaniem naruszeń prawa i ochroną zgłaszających w odrębnej, kompleksowej ustawie.

Projektowana ustawa ma na celu wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, zwanej dalej „dyrektywą 2019/1937”. Celem dyrektywy 2019/1937 jest poprawa egzekwowania prawa i polityk UE w określonych dziedzinach poprzez ustanowienie wspólnych minimalnych norm zapewniających odpowiedni poziom ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa UE. W dyrektywie 2019/1937 ustanawia się zasady i procedury dotyczące ochrony „sygnalistów”, czyli osób, które zgłaszają informacje uzyskane w kontekście związanym z pracą na temat naruszeń prawa UE. Zakresem dyrektywy objęte są zgłoszenia dotyczące:

a) naruszeń przepisów w następujących dziedzinach (wymienionych szczegółowo w części I załącznika do dyrektywy 2019/1937):
– zamówienia publiczne,
– usługi, produkty i rynki finansowe,
– zapobieganie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu,
– bezpieczeństwo produktów i ich zgodność z wymogami,
– bezpieczeństwo transportu w sektorze kolejowym, drogowym, morskim i żeglugi śródlądowej,
– ochrona środowiska, począwszy od gospodarowania odpadami aż po chemikalia,
– ochrona radiologiczna i bezpieczeństwo jądrowe,
– bezpieczeństwo żywności i pasz,
– zdrowie i dobrostan zwierząt,
– zdrowie publiczne, w tym prawa pacjentów i kontrola wyrobów tytoniowych,
– ochrona konsumentów,
– ochrona prywatności i danych osobowych,
– bezpieczeństwo sieci i systemów teleinformatycznych;
b) naruszeń mających wpływ na interesy finansowe UE;
c) naruszeń dotyczących rynku wewnętrznego, w tym naruszeń unijnych zasad konkurencji i pomocy państwa oraz naruszeń krajowych przepisów regulujących opodatkowanie osób prawnych.

Szybki tryb legislacyjny

Dyrektywa 2019/1937 nakłada na państwa członkowskie obowiązek wdrożenia regulacji zapewniających ochronę sygnalistom, w tym ustanowienia wewnętrznych procedur dokonywania zgłoszeń naruszeń objętych dyrektywą, dotyczący podmiotów z sektora publicznego, jak i podmiotów z sektora prywatnego, oraz procedur dokonywania zgłoszeń do organów publicznych. W zakresie prywatnych podmiotów (a więc w szczególności przedsiębiorców) obowiązki określone w dyrektywie 2019/1937 związane z wewnętrznymi procedurami dokonywania zgłoszeń dotyczą podmiotów zatrudniających co najmniej 50 pracowników lub prowadzących działalność w zakresie usług finansowych lub związaną z ryzykiem prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Z uwagi na pilny charakter projektu w związku z upływem terminu wdrożenia dyrektywy 2019/1937, toczącym się przez TSUE postępowaniem przeciwko Polsce, a także przeprocedowaniem projektu przez większość etapów procedury legislacyjnej w poprzedniej kadencji Rządu, Resort Rodziny proponuje zastosowanie trybu odrębnego, na podstawie § 98 uchwały nr 190 Rady Ministrów z 29.10.2013 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów i przekazanie projektu bezpośrednio do rozpatrzenia przez Stały Komitet Rady Ministrów.

Rzecznik Praw Obywatelskich będzie pełnił rolę organu wsparcia

Do obecnej wersji projektu wprowadzono m.in. zmiany dotyczące zastąpienia Państwowej Inspekcji Pracy, mającej pełnić rolę organu wsparcia – Rzecznikiem Praw Obywatelskich (tj. przywrócono w tym zakresie wersję projektu opracowaną po uzgodnieniach międzyresortowych, opiniowaniu i konsultacjach publicznych) oraz wprowadzono możliwość (nie obowiązek) wydawania zgłaszającemu zaświadczeń o podleganiu ochronie przewidzianej w projektowanej ustawie. Dodatkowo proponuje się, by ustawa weszła w życie po upływie 1 miesiąca od dnia ogłoszenia, natomiast podmioty prawne, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organy publiczne będą zobowiązane wdrożyć właściwe kanały zgłoszeń w terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy. Jednocześnie należy wskazać, że na późniejszym etapie prac legislacyjnych zostanie także uzupełniony OSR w zakresie skutków finansowych związanych z wyznaczeniem Rzecznika Praw Obywatelskich jako instytucji zajmującej się udzielaniem wsparcia osobom zgłaszającym naruszenia prawa oraz przyjmowaniem zgłoszeń.

Ochrona dla sygnalistów

Projektowana ustawa obejmie ochroną osoby dokonujące zgłoszenia lub ujawnienia informacji lub uzasadnionych podejrzeń naruszenia prawa, pracujące w sektorze prywatnym lub publicznym, które uzyskały informacje na temat naruszenia w kontekście związanym z pracą. Przewidziane w ustawie gwarancje i środki prawne będą przysługiwały osobie dokonującej zgłoszenia naruszenia, niezależnie od podstawy i formy świadczenia pracy lub pełnienia służby (m.in. umowa o pracę, umowa cywilnoprawna, prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, kontrakt menedżerski, wolontariat, staż, praktyka czy służba wojskowa), w tym także świadczącej pracę na rzecz podmiotów, z którymi podmiot prawny utrzymuje relacje gospodarcze, jak wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy oraz innym osobom zgłaszającym informacje o naruszeniach w kontekście związanym z pracą, jak akcjonariusze i wspólnicy oraz członkowie organów osoby prawnej.

Ochroną będą objęte również osoby dokonujące zgłoszenia lub ujawnienia publicznego informacji o naruszeniu prawa uzyskanej w kontekście związanym z pracą, przed nawiązaniem stosunku pracy lub innego stosunku prawnego stanowiącego podstawę świadczenia pracy lub usług lub pełnienia funkcji w podmiocie prawnym lub na rzecz tego podmiotu lub pełnienia służby w podmiocie prawnym lub gdy taki stosunek już ustał.

Uwzględnione zostaną przy tym odmienności statusu prawnego wyżej wymienionych osób, wynikające z formy świadczenia pracy oraz relacji prawnej z drugą stroną. Ustawa, w charakterze zasady ogólnej, wyłączy możliwość narażenia na jakikolwiek uszczerbek lub możliwość postawienia zarzutu z powodu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego na zasadach określonych w ustawie. Sytuacja prawna zgłaszającego zostanie w istotny sposób wzmocniona na gruncie ewentualnych postępowań sądowych dotyczących zgłaszającego (m.in. w przedmiocie wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy), poprzez odwrócenie ciężaru dowodu, według modelu zbliżonego do obowiązującego w przepisach Kodeksu pracy w postępowaniach z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Analogiczne rozwiązania przewidziane zostaną w przypadku osób wykonujących prace na podstawie innego niż stosunek pracy stosunku prawnego stanowiącego podstawę świadczenia pracy lub usług lub pełnienia funkcji lub pełnienia służby i o ile charakter wykonywanej pracy lub służby nie wykluczy zastosowania wobec zgłaszającego takiego działania.

Prawo do odszkodowania

Zgłaszający będzie miał prawo dochodzenia odszkodowania w pełnej wysokości, w przypadku dopuszczenia się wobec niego działań odwetowych. W związku z dokonaniem zgłoszenia wyłączone zostaną: możliwość nałożenia na zgłaszającego odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności dyscyplinarnej lub odpowiedzialności za szkodę, z tytułu naruszenia praw innych osób lub obowiązków określonych w przepisach prawa, w szczególności w przedmiocie zniesławienia, naruszenia dóbr osobistych, praw autorskich, przepisów o ochronie danych osobowych oraz obowiązku zachowania tajemnicy, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa. Taka możliwość zaistnieje jednak tylko pod warunkiem, że zgłaszający miał uzasadnione podstawy by sądzić, że zgłoszenie lub ujawnienie publiczne jest niezbędne do ujawnienia naruszenia prawa zgodnie z ustawą.

Wyłączona będzie także możliwość odmowy przyznania, ograniczenia lub odebrania uprawnienia, jak zezwolenia, koncesji lub ulgi, z powodu zgłoszenia, a także wypowiedzenia, odstąpienia lub rozwiązania bez wypowiedzenia, z powodu zgłoszenia, umowy dotyczącej sprzedaży, dostawy towarów lub świadczenia usług. Wprowadzona zostanie sankcja nieważności postanowień umów o pracę i innych aktów objętych prawem pracy oraz czynności cywilnoprawnych w zakresie, w jakim bezpośrednio lub pośrednio wyłączają lub ograniczają prawo do dokonania zgłoszenia. Rozwiązania te będą stosowane odpowiednio do osoby pomagającej w dokonaniu zgłoszenia oraz osoby powiązanej ze zgłaszającym.

Status sygnalisty

Status zgłaszającego (sygnalisty) będzie pochodną dokonania zgłoszenia wewnętrznego lub zgłoszenia zewnętrznego bądź ujawnienia publicznego na zasadach określonych w ustawie. Konieczne będzie zachowanie wymaganego trybu, tj. w szczególności dokonanie zgłoszenia z wykorzystaniem przewidzianych w tym zakresie kanałów zgłoszeń bądź zachowanie zasad ujawnienia publicznego. W każdym przypadku wymagane będzie dopełnienie przesłanek związanych z rzetelnością postępowania zgłaszającego oraz wiarygodnością zgłaszanych lub ujawnianych przez niego informacji. W tym ostatnim aspekcie przewidziany zostanie wymóg, że zgłaszający powinien mieć uzasadnione podstawy, by sądzić, że będąca przedmiotem zgłoszenia informacja o naruszeniu jest prawdziwa w momencie dokonywania zgłoszenia. W przypadku zgłoszenia zewnętrznego lub wewnętrznego bezpośrednim uprawnieniem zgłaszającego, wynikającym z samego dokonania zgłoszenia, będzie możliwość monitorowania toku sprawy, tj. uzyskania informacji zwrotnych co do działań następczych, umożliwiających ocenę czy zgłoszenie spotkało się z właściwą reakcją. W przypadku zarówno zgłoszenia zewnętrznego lub wewnętrznego, jak i ujawnienia publicznego przysługiwać będą ponadto wynikające z ustawy środki ochrony. Przepisy o środkach ochrony znajdą zastosowanie, w szczególności będą mogły zostać przywołane przez sygnalistę w odnośnym postępowaniu, gdy pojawi się ewentualny spór lub podjęte zostanie działanie o charakterze odwetowym.

Wewnętrzne i zewnętrzne kanały zgłoszeń

Zgłoszenia naruszenia prawa będzie można dokonać za pomocą wewnętrznych kanałów zgłoszeń utworzonych przez podmioty prywatne oraz publiczne, za pomocą zewnętrznych kanałów zgłoszeń do odpowiednich organów państwa oraz za pomocą ujawnienia publicznego. W projektowanej ustawie zostaną określone wymagania dotyczące utworzenia oraz organizacji wewnętrznych i zewnętrznych kanałów (procedur i rozwiązań organizacyjnych) zgłaszania naruszeń oraz zasady dokonania ujawnienia publicznego.

Podmiot prawny będzie obowiązany zapewnić właściwą organizację przyjmowania i weryfikacji zgłoszeń, w tym ochronę poufności tożsamości osoby dokonującej zgłoszenia, osoby, której dotyczy zgłoszenie oraz osoby trzeciej wskazanej w zgłoszeniu. Przepisom ustawy, w zakresie obowiązku ustanowienia wewnętrznych kanałów zgłaszania naruszeń, podlegać będą, co do zasady, podmioty sektora publicznego i prywatnego, na rzecz których wykonywać lub świadczyć pracę będzie co najmniej 50 osób.

Podmioty działające w sektorze finansowym (m.in. banki, fundusze inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń, zakłady reasekuracji, fundusze powiernicze, towarzystwa emerytalne, fundusze emerytalne, domy maklerskie, towarzystwa funduszy inwestycyjnych) będą miały obowiązek ustanowienia wewnętrznych kanałów zgłaszania naruszeń niezależnie od tego, czy należą do sektora publicznego, czy prywatnego oraz niezależnie od liczby zatrudnionych pracowników. Natomiast całkowicie zwolnione zostaną z tego obowiązku urzędy lub jednostki organizacyjne gminy lub powiatu liczących mniej niż 10 000 mieszkańców. Dla pozostałych podmiotów utworzenie wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń nie będzie obligatoryjne, ale podmioty te, w zależności od potrzeb, będę mogły utworzyć je dobrowolnie, stosując zasady przewidziane w ustawie.

Zatrudnienie w podmiocie, w którym nie będzie ustanowionych wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń, nie wyłączy możliwości zgłoszenia naruszenia prawa. Osoby takie będą mogły dokonać zgłoszenia naruszenia prawa za pośrednictwem zewnętrznych kanałów zgłoszeń lub w drodze ujawnienia publicznego. Podobnie jak w przypadku wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń w ustawie uregulowane zostaną procedury oraz rozwiązania organizacyjne dotyczące dokonywania zgłoszeń naruszeń prawa do odpowiednich organów państwa (kanały dokonywania zgłoszeń „zewnętrzne” wobec podmiotu prawnego), wraz z obowiązkiem weryfikacji zgłoszeń oraz podjęcia działań następczych. Zagadnienie to powiązane jest z kolei ściśle z pojęciem instytucji centralnej do spraw zgłaszających naruszenia prawa, której możliwość istnienia przewiduje dyrektywa 2019/1937.

Jednak RPO

Ustawa powierzy zadania instytucji wspierającej sygnalistów Rzecznikowi Praw Obywatelskich. Pełnienie tej roli przez RPO jest zasadne ze względu na fakt, że przyjmowanie zgłoszeń łączyłoby się w tej instytucji z funkcją udzielania wsparcia i informacji zgłaszającym naruszenia. Za wyborem RPO przemawia fakt, że organ ten jest powołany do ochrony praw obywateli, a jego niezależność i niezawisłość gwarantuje Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Z projektowanej ustawy będzie wynikała dwojaka rola instytucji wspierającej. Będzie to bowiem zarówno udzielanie informacji i wsparcia zgłaszającym naruszenia prawa, jak i przyjmowanie tzw. zgłoszeń zewnętrznych (w tym przyjęcie i wstępna weryfikacja zgłoszenia, nadanie sprawie dalszego biegu poprzez skierowanie zgłoszenia do instytucji publicznej właściwej do jego merytorycznego zbadania). Instytucja, do której RPO przekaże zgłoszenie, będzie obowiązana do przekazania zgłaszającemu informacji zwrotnej, podjęcia działań następczych oraz do przekazania RPO kompleksowych informacji dotyczących działań podjętych w związku ze zgłoszeniem. Obok instytucji wspierającej zadania przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych będą mogły realizować z własnej inicjatywy także inne organy publiczne, przede wszystkim odnośnie do naruszeń w dziedzinach pozostających w zakresie ich działania. Tego rodzaju podejście zapewni niezbędną elastyczność.

Zastępstwo za kierownika gminnego ośrodka pomocy społecznej

Nawiązanie umowy o pracę na czas określony na zastępstwo z własnym pracownikiem zatrudnionym dotychczas na innym stanowisku jest dopuszczalne, ale oznacza to zmianę umowy o pracę i zmianę stanowiska, co nie jest korzystne dla pracownika w szczególności, gdy jest on zatrudniony na podstawie umowy na czas nieokreślony i odmówi takiego zatrudnienia. W sytuacji wskazanej w pytaniu należy raczej dokonać czasowego przeniesienia pracownika gminnego ośrodka pomocy społecznej na stanowisko p.o. kierownika, na zasadzie porozumienia stron zmieniającego czasowo umowę o pracę. Pracownik przeniesiony tymczasowo na stanowisko wskazane w pytaniu musi być jednak zatrudniony na stanowisku urzędniczym (jako że stanowisko kierownika GOPS należy do grupy stanowisk kierowniczych urzędniczych, a zatem przeniesienie to następuje na zasadzie tymczasowego awansu wewnętrznego), a ponadto pracownik przenoszony na to stanowisko musi spełniać wszystkie wymogi kwalifikacyjne do zajmowania stanowiska kierownika GOPS wynikające z przepisów o pracownikach samorządowych i ustawy o pomocy społecznej.

Jak wskazano wyżej, przeniesienie powinno nastąpić za porozumieniem stron (na podstawie tzw. aneksu do umowy o pracę), z zastrzeżeniem, że pracownik ów ma zajmować stanowisko na czas nieobecności obecnego kierownika GOPS oraz, że z dniem powrotu do pracy dotychczasowego kierownika ze zwolnienia lub urlopu macierzyńskiego, pracownik także powraca na swoje dotychczasowe stanowisko.

Więcej budynków gospodarczych bezpośrednio przy granicy tej samej działki budowlanej

Już z samej treści § 12 ust. 4 WarunkiTechR wynikają podstawowe zasady do spełnienia, aby możliwa była budowa budynku gospodarczego o długości nie większej niż 6,5 m i wysokości nie większej niż 3 m, bezpośrednio przy granicy działki budowlanej lub w odległości nie mniejszej niż 1,5 m ścianą bez okien i drzwi w zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej. Natomiast nie wynikają z niej wprost żadne uwarunkowania co do ilości takich budynków. Należy też zauważyć, że w przepisie tym nie wskazano, że budynki takie powinny być wolno stojące. Uwarunkowania takie można wyprowadzić dopiero z treści pozostałych zapisów WarunkiTechR. Przy lokalizowaniu budynku gospodarczego bezpośrednio przy granicy działki budowlanej w zabudowie jednorodzinnej lub zagrodowej niezbędne jest uwzględnienie przepisów odrębnych oraz przepisów WarunkiTechR (o ile jest to uzasadnione przeznaczeniem takiego budynku) w zakresie następujących paragrafów: § 13 WarunkiTechR (dot. zapewnienia naturalnego oświetlenia), § 19 WarunkiTechR (dot. odległości od stanowisk postojowych), § 23 WarunkiTechR (dot. odległości od miejsc gromadzenia odpadów stałych), § 36 WarunkiTechR (dot. odległości od pokryw i wylotów wentylacji ze zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe), § 40 WarunkiTechR (nie dot. zabudowy jednorodzinnej i zagrodowej), § 60 WarunkiTechR (nie dot. zabudowy jednorodzinnej i zagrodowej) oraz § 271–273 WarunkiTechR (dot. usytuowania budynków z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe).

Należy też pamiętać o uwzględnieniu przepisów odrębnych, które mogą zawierać ustalenia dotyczące intensywności zabudowy na działkach budowlanych wynikające z aktów prawa miejscowego, tj. m.in. obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Ograniczenie co do ilości budynków gospodarczych na tej samej działce może też wynikać wprost z PrBud, o ile inwestor będzie chciał skorzystać ze zwolnienia z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę na podstawie:

Zmiany w doręczeniach elektronicznych. Przesunięcie terminu wdrożenia

Przesunięcie terminu wdrożenia z 30.12.2023 r. na 1.10.2024 r.

Zgodnie z komunikatem Ministra Cyfryzacji z 21.12.2023 r. wdanym, już po zmianach legislacyjnych w ramach ustawy z 12.12.2023 r., na podstawie art. 155 ust. 10 ustawy z 18.11.2020 r. o doręczeniach elektronicznych zmieniającym komunikat w sprawie określenia terminu wdrożenia rozwiązań technicznych niezbędnych do doręczania korespondencji z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego lub publicznej usługi hybrydowej oraz udostepnienia w systemie teleinformatycznym punktu dostępu do usług rejestrowanego doręczenia elektronicznego w ruchu transgranicznym dokonano zmiany w komunikacie Ministra Cyfryzacji z 29.5.2023 r. wspomnianego terminu z 30.12.2023 r. na 1.10.2024 r.

Możliwe przesunięcie terminu wdrożenia nawet na 2025 rok

Ustawa z 12.12.2023 r. wprowadza zmianę w art. 155 ustawy z 18.11.2020 r. o doręczeniach elektronicznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 285). Zgodnie z propozycją art. 155 ust. 11 otrzymał brzmienie „Termin określony w komunikacie nie może być wcześniejszy niż dzień 30 marca 2024 roku i późniejszy niż dzień 1 stycznia 2025 roku.”

Zmiana przepisów umożliwi dalsze przesunięcie daty wdrożenia środków technicznych umożliwiających realizację przepisów ustawy poza aktualnie obowiązującą datę graniczną dając więcej czasu operatorowi wyznaczonemu na techniczne przygotowanie się do realizacji zadań ustawowych, zaś podmiotom obowiązanym na włączenie nowego sposobu doręczeń wywołującego skutki prawne całości do prowadzonej praktyki prawniczej.

Zmiana zakłada przesunięcie wdrożenia e-doręczeń nie wcześniej niż 30.3.2024 r., a maksymalnie do 1.1.2025 r. Wskazanie terminu początkowego wdrożenia środków technicznych na dzień 30.3.2024 r. zapewni przewidywalność i bezpieczeństwo prawne co do daty, od kiedy nowe rozwiązania techniczne mogą być wdrożone, a także jednoznacznie przesądza o konieczności zmiany dotychczasowego komunikatu, by nakazy prawne nie wyprzedzały braku gotowości technicznej wyznaczonego operatora. Ustawa upoważni ministra właściwego do spraw informatyzacji do wydania nowego obwieszczenia o terminie wdrożenia opisanych w ustawie środków technicznych wyznaczając taki dzień w określonym na nowo.

Program „Posiłek w szkole i w domu” będzie kontynuowany w latach 2024–2028

W dniu 10.1.2024 r. na stronie Kancelarii Prezesa RM ukazał się projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie realizacji modułu 3 wieloletniego rządowego programu „Posiłek w szkole i w domu” dotyczącego wspierania w latach 2024–2028 organów prowadzących publiczne szkoły podstawowe w zapewnieniu bezpiecznych warunków nauki, wychowania i opieki przez organizację stołówek i miejsc spożywania posiłków.

Z uzasadnienia projektu wynika, że jego celem jest wspieranie organów prowadzących publiczne szkoły podstawowe (w tym szkoły podstawowe funkcjonujące w zespołach szkół, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych) oraz publiczne szkoły artystyczne realizujące kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej, w obszarze zapewnienia możliwości spożycia przez ucznia posiłku podczas pobytu w szkole oraz zapewnienia pomieszczeń umożliwiających bezpieczne i higieniczne spożycie posiłków, co będzie stanowiło realizację opiekuńczej funkcji szkoły.

Projektowane rozporządzenie przewiduje, że wsparcia finansowego udziela się organom prowadzącym ww. szkoły publiczne, tj. jednostkom samorządu terytorialnego, osobom prawnym niebędącym jednostkami samorządu terytorialnego lub osobom fizycznym, a także ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

W związku z tym, że celem modułu 3 programu „Posiłek w szkole i w domu” jest zapewnienie doposażenia i poprawy standardu funkcjonujących stołówek szkolnych (własnej kuchni i jadalni), doposażenia stołówek szkolnych, które obecnie nie funkcjonują, tak aby mogły zostać uruchomione lub stworzenie nowych stołówek szkolnych, a także wsparcie w zakresie adaptacji i wyposażenia pomieszczeń przeznaczonych do spożywania posiłków (jadalni), projektowane rozporządzenie zakłada, że wsparcie finansowe może być udzielone na:

1. bieżące prace remontowo-adaptacyjne służące poprawie standardu funkcjonowania stołówek szkolnych lub pomieszczeń przeznaczonych do spożywania posiłków;
2. zakup niezbędnego wyposażenia kuchni w stołówkach szkolnych;
3. zakup niezbędnego wyposażenia pomieszczeń przeznaczonych do spożywania posiłków.

Projektowane rozporządzenie zakłada obowiązkowy wkład finansowy lub rzeczowy organów prowadzących szkoły w wysokości nie mniejszej niż 20% kwoty kosztów realizacji zadania objętego wsparciem finansowym z budżetu państwa, z tym że w przypadku szkół artystycznych realizujących kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wkład własny nie będzie wymagany.

Organy prowadzące szkoły, na podstawie danych i informacji przekazanych przez szkoły, które mają być objęte wsparciem finansowym, zweryfikowanych pod kątem ich prawidłowości i kompletności, składają wnioski o udzielenie wsparcia finansowego na realizację zadania do wojewody właściwego ze względu na siedzibę szkoły objętej wnioskiem (w przypadku szkół artystycznych prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wniosek do tego ministra składa dyrektor specjalistycznej jednostki nadzoru, o której mowa w art. 53 ust. 1 PrOśw). Rozpatrywanie wniosków organów prowadzących będzie prowadzone przez wojewodów, a w przypadku dyrektora specjalistycznej jednostki nadzoru dotyczącego szkół artystycznych prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego – przez tego ministra, przy pomocy specjalnych zespołów dokonujących oceny wniosków z uwzględnieniem kryteriów przewidzianych w projektowanym rozporządzeniu. Na podstawie tej oceny wojewoda podejmuje decyzję o udzieleniu wsparcia finansowego.

Każdy z organów prowadzących może otrzymać wsparcie finansowe w odniesieniu do danej szkoły jeden raz w czasie realizacji modułu 3 Programu, przy czym możliwe jest ponowne wnioskowanie o udzielenie wsparcia finansowego w odniesieniu do szkoły, która nie otrzymała wsparcia finansowego w danym roku budżetowym, lub gdy organ prowadzący zrezygnował z tego wsparcia.

Wadliwe zapisy dotyczące pobierania opłaty za odbieranie odpadów komunalnych z nieruchomości letniskowych

Z art. 6j ust. 3b wynika, że w przypadku nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy, lub innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, rada gminy uchwala ryczałtową stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie wyższą niż 10% przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem za rok od domku letniskowego na nieruchomości, albo od innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe.

W ocenie prawnej poruszonego zagadnienia pomocna będzie uchwała Kolegium RIO w Zielonej Górze (Nr 264/2023), opublikowana na stronie RIO 21.12.2023 r.

We wskazanym rozstrzygnięciu nadzorczym organ nadzoru ustalił, że rada gminy wprowadziła m.in. następujący zapis: „2. Dla domków letniskowych lub innych nieruchomości wykorzystywanych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe użytkowanych jedynie przez część roku ustala się ryczałtową roczną stawkę opłaty w wysokości 225,00 zł”.

Na kanwie tego zapisu organ nadzoru wskazał m.in., że użyte w § 2 ust. 2 ww. uchwały sformułowanie „użytkowanych jedynie przez część roku” jest sprzeczne z art. 6i ust. 1 pkt 3 CzystGmU. Jak zaznaczono, zgodnie z tym przepisem prawny obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w przypadku nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy, i innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe powstaje – za rok bez względu na długość okresu korzystania z nieruchomości. Rada gminy natomiast, ustalając wysokość stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla przedmiotowych nieruchomości, wskazała, że stawka jest od nieruchomości użytkowanych jedynie przez część roku. Brak jest podstaw prawnych – w ocenie organu nadzoru – do odmiennego określenia powstania obowiązku ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla nieruchomości na której znajduje się domek letniskowy, i innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, niż czyni to ustawodawca.

Stanowisko organu nadzoru jest więc uzasadnione. Opłata za odbieranie odpadów z nieruchomości letniskowych nie może być ustalona w odniesieniu do nieruchomości użytkowanych jedynie przez część roku.

Zakres obowiązku sprawozdawczego za 2023 r. w zamówieniach publicznych

O tym zatem, czy dany wydatek należy uwzględnić przy sporządzaniu sprawozdania rocznego o udzielonych zamówieniach, nie decyduje źródło jego finansowania (np. środki europejskie, krajowe czy też środki z funduszu socjalnego lub inwestycyjnego). W konsekwencji nie wszystkie wydatki finansowe ponoszone przez zamawiającego stanowią zamówienie.

Charakteru zamówienia publicznego nie posiada przykładowo przekazywanie:

W powyższych sytuacjach zamawiający nie nabywa bowiem z tego tytułu od swoich pracowników żadnych świadczeń, w tym zwłaszcza o charakterze majątkowym.

Natomiast wydatkowanie środków funduszu socjalnego w celu nabycia usługi zorganizowania wycieczki dla pracowników zamawiającego bądź organizacji imprezy integracyjnej co do zasady już łączy się z udzieleniem zamówienia publicznego, a zatem zamówienie to podlega ujawnieniu w treści rocznego sprawozdania o udzielonych zamówieniach.

Definicji zamówienia publicznego nie odpowiadają ponadto różnego rodzaju daniny publiczne i opłaty określone w aktach prawnych, na podstawie których następuje wydatkowanie środków pieniężnych przez zamawiającego, takie jak np.:

Należności te nie są bowiem uiszczane na podstawie odpłatnej umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy zamawiającym i wykonawcą. W związku z tym takich wydatków nie uwzględnia się w sprawozdaniu rocznym o udzielonych zamówieniach przekazywanym Prezesowi UZP.

Za zamówienia publiczne w rozumieniu ustawy – Prawo zamówień publicznych (dalej: PrZamPubl) nie mogą zostać uznane także rekompensaty wypłacane spółkom kapitałowym w związku z powierzeniem realizacji części zadań publicznych przekazywane na podstawie odrębnych ustaw. Tym samym kwoty wypłacane z tytułu rekompensat nie podlegają uwzględnieniu w przekazywanym przez dany podmiot sprawozdaniu.

W praktyce wątpliwości wywołuje, czy w sytuacji, gdy część zadań komunalnych została powierzona przez Gminę spółce gminnej (np. zimowe utrzymanie dróg), takie wydatki ponoszone na realizację tych zadań podlegają uwzględnieniu w rocznym sprawozdaniu o udzielonych zamówieniach. Jak konsekwentnie podkreśla UZP, obowiązek przekazania informacji o danym zamówieniu publicznym w ramach sprawozdania spoczywa na tym podmiocie, który jako zamawiający udzielił danego zamówienia, tj. zawarł z wykonawcą umowę w sprawie zamówienia publicznego. W przypadku zatem, gdy konkretne zadanie komunalne zostało powierzone przez gminę spółce gminnej na innej zasadzie niż w drodze umowy cywilnoprawnej regulującej wzajemne zobowiązania stron, wydatki gminy dokonane w ramach powierzenia zadań nie stanowią zamówienia publicznego i nie podlegają ujawnieniu w rocznym sprawozdaniu o udzielonych zamówieniach. Jeżeli natomiast zadanie zostało powierzone przez gminę spółce gminnej w drodze umowy cywilnoprawnej regulującej wzajemne zobowiązania stron (zgodnie z przepisami PrZamPubl), to taki wydatek będzie stanowił zamówienie publiczne i powinien zostać ujęty w sprawozdaniu przez gminę jako zamawiającego (zob. https://www.gov.pl/web/uzp/pytania-i-odpowiedzi-dotyczace-zasad-sporzadzania-rocznego-sprawozdania-o-udzielonych-zamowieniach-na-podstawie-ustawy-pzp-z-2019-r2; dostep: 5.1.2024 r.).

Kolejna wątpliwość dotyczy tego, czy wydatki poniesione z tytułu opłaty parkingowej lub opłaty za przejazd płatną autostradą podlegają uwzględnieniu w rocznym sprawozdaniu o udzielonych zamówieniach. W odniesieniu do tego zagadnienia w stanowisku UZP zwrócono uwagę, że zarówno tzw. opłata parkingowa, jak i opłata za przejazd autostradą, uiszczane w związku z korzystaniem z miejsca parkingowego czy też przejazdem płatną autostradą, może mieć dwojaki charakter.

W zakresie tzw. opłat parkingowych wskazano, że w przypadku uiszczenia przez zamawiającego opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania nie dochodzi do zawarcia umowy cywilnoprawnej pomiędzy zamawiającym a wykonawcą, a w konsekwencji nie jest to udzielenie zamówienia publicznego. Wydatki poniesione z ww. tytułu nie podlegają zatem obowiązkowi ujęcia ich w sprawozdaniu rocznym. Inaczej natomiast należy ocenić sytuację, w której zamawiający zawiera umowę, której przedmiotem jest korzystanie z płatnego parkingu prowadzonego przez podmiot nienależący do sektora publicznego. W takim przypadku mamy bowiem do czynienia z udzieleniem zamówienia publicznego. Informacje odnośnie do takiej umowy zamawiający obowiązany jest uwzględnić w sprawozdaniu.

Z kolei opłata za przejazd autostradą nie została wymieniona w katalogu opłat administracyjnych, wskazanych w art. 13 ust. 1 ustawy o drogach publicznych. Niemniej z uwagi na fakt, że stanowi świadczenie należne za przejazd autostradą, a zatem drogą publiczną, ma ona charakter zbliżony do opłaty za parkowanie pojazdów samochodowych na drogach publicznych w strefie płatnego parkowania. O tym, czy opłata za przejazd autostradą ma charakter publicznoprawny, czy cywilnoprawny, decyduje sposób ustalenia opłaty za przejazd autostradą, co łączy się bezpośrednio z podmiotem zarządzającym danym odcinkiem autostrady. W przypadku, gdy podmiotem tym jest Szef Krajowej Administracji Skarbowej, opłata za przejazd autostradą będzie stanowić opłatę publiczną, gdyż Szef Krajowej Administracji Skarbowej jest organem państwowym, a wysokość opłaty ustalona jest przepisami prawa powszechnie obowiązującego. Wydatek poniesiony przez zamawiającego tytułem uiszczenia ww. opłaty nie będzie zatem podlegać uwzględnieniu w sprawozdaniu. W tym przypadku nie dochodzi bowiem do udzielenia zamówienia publicznego.

Natomiast gdy podmiotem pobierającym opłaty za przejazd autostradą jest spółka, z którą Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad albo drogowa spółka specjalnego przeznaczenia zawarli umowę o budowę i eksploatację albo wyłącznie eksploatację autostrady, na warunkach określonych w tej umowie, opłaty za przejazd autostradą pobrane przez spółkę co do zasady stanowią jej przychód. W tym przypadku opłaty za przejazd autostradą stanowią świadczenie uiszczane na podstawie umowy odpłatnej zawieranej z użytkownikiem autostrady na zasadach określonych regulaminem korzystania z autostrady, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego. W przypadku zatem uiszczania przez zamawiającego opłaty za przejazd autostradą na rzecz ww. spółki, dochodzi do udzielenia zamówienia publicznego w rozumieniu przepisu art. 7 pkt 32 PrZamPubl, a zatem wartość wydatków poniesionych z tego tytułu podlega uwzględnieniu w sprawozdaniu rocznym.

Finansowanie studiów pedagogicznych strażnikom miejskim

Stosownie do art. 29 PracSamU pracownicy samorządowi uczestniczą w różnych formach podnoszenia wiedzy i kwalifikacji zawodowych, a w planach finansowych jednostek samorządowych przewiduje się środki finansowe na podnoszenie wiedzy i kwalifikacji zawodowych. Przepis jest kierowany zarówno do pracowników samorządowych i pracodawców samorządowych (powinność ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych).

W świetle przepisów KP przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Przepisy KP dają podstawę do przyznania pracownikowi dodatkowych świadczeń, w tym w szczególności do przyznania refinansowanie kosztów podnoszenia kwalifikacji. Podkreślenia wymaga, że przepisy KP nie uzależniają przyznania kosztów finansowania szkolenia od oceny przydatności szkolenia dla pracodawcy. W zależności od zgody pracodawcy mogą być refinansowane koszty podnoszenia kwalifikacji w obszarach, w których pracodawca nie prowadzi działalności.

Jednakże pracodawca samorządowy musi uwzględnić fakt, że dysponuje środkami publicznymi. Co oznacza, że wydatki ponoszone przez pracodawcę samorządowego powinny być zgodne z regułą wydatkową art. 44 ust. 3 FinPubU. Zgodnie ze wskazanym przepisem wydatki publiczne powinny być dokonywane:

1) w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad:

a) uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów oraz,

b) optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów;

2) w sposób umożliwiający terminową realizację zadań, oraz

3) w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.

Celowość oznacza, że poniesienie wydatku jest niezbędne do realizacji zadania publicznego. Celowość jest traktowana jako klauzula generalna, która zasadniczo nie stanowi samodzielnego wzorca kontroli.

W przypadku, o którym mowa w pytaniu, niewątpliwie kierunek szkolenia (przygotowanie pedagogiczne) nie jest zgodny z potrzebami dyktowanymi zakresem powierzonych pracownikowi obowiązków bądź potrzebami pracodawcy jakim jest urząd miasta. Do udowodnienia, że wydatek na to konkretne szkolenie jest wydatkiem celowym, jest konieczne wskazanie dodatkowych okoliczności (przykładowo wskazanie, że w tej konkretnej gminie szkoły, dla których organem prowadzącym jest burmistrz, mają kłopot ze znalezieniem nauczycieli, a strażnik miejski będzie się ubiegał o zatrudnienie w szkole znajdującej się w tej JST). Bez wykazania takich dodatkowych okoliczności wydatek na szkolenie z przygotowania pedagogicznego strażnika miejskiego może naruszać art. 44 ust. 3 FinPubU i być przedmiotem postępowań w zakresie naruszeń dyscypliny finansów publicznych.