Sprowadzają się one przede wszystkim do zmian kwot dochodów bieżących lub majątkowych z określonych źródeł wraz z odpowiednią zmianą kwot wydatków bieżących lub majątkowych finansowanych z tych dochodów. W grupie tej znajdują się:
1) zmiany kwot dochodów bieżących lub majątkowych oraz kwot wydatków bieżących lub majątkowych związanych ze zmianą kwot lub przyznaniem dotacji z budżetu państwa na:
a) realizację zadań z zakresu administracji rządowej i innych zleconych JST odrębnymi ustawami (samorządowi powiatowemu również na realizację zadań straży i inspekcji),
b) realizację zadań wykonywanych na mocy porozumień z organami administracji rządowej,
c) usuwanie bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego, skutków powodzi i osuwisk ziemnych oraz skutków innych klęsk żywiołowych,
d) finansowanie lub dofinansowanie zadań własnych JST;
2) zmiany kwot dochodów bieżących lub majątkowych oraz kwot wydatków bieżących lub majątkowych, które są związane ze zmianą kwot lub z otrzymaniem dotacji z budżetu innej JST, albo z JSFP innej niż JST, z przeznaczeniem na zadania realizowane w drodze umów lub porozumień między JST a tą JSFP;
3) zmiany kwot dochodów bieżących lub majątkowych oraz zmiany kwot wydatków bieżących lub majątkowych niepogarszające wyniku budżetu i związane ze zmianą kwot lub przyznaniem:
a) płatności przekazywanych z budżetu środków europejskich,
b) dochodów na realizację przedsięwzięcia finansowanego z udziałem środków europejskich albo innych środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi, połączoną ze zmianami w realizacji tego przedsięwzięcia;
4) zmianę kwoty dochodów bieżących lub majątkowych oraz zmianę kwoty wydatków bieżących lub majątkowych, związane ze zwrotem:
a) dotacji udzielonych z budżetu JST finansowanych ze środków z budżetu państwa lub z budżetów innych JST,
b) płatności otrzymanych z budżetu środków europejskich.
Na podstawie przepisów art. 257 pkt 1 i 4 oraz art. 258 ust. 1 pkt 4 FinPubU można wskazać regułę, że organ wykonawczy jest właściwy do dokonywania zmiany budżetu JST niepowodującej zmiany jego wyniku, o ile zmiany te wynikają:
1) ze zmian kwot lub z przyznania JST dochodów o charakterze celowym:
a) z budżetu państwa,
b) z budżetu środków europejskich, lub
2) ze zmian kwot lub otrzymania dochodów:
a) z budżetu innej JST,
b) od innej JSFP, lub
3) ze zmian kwot dochodów o charakterze celowym związanych ze zwrotem, udzielonych z budżetu JST, środków przekazanych z:
a) budżetu państwa,
b) budżetu środków europejskich,
c) budżetu innych JST.
Ponadto do sfery właściwości organu wykonawczego należy możliwość zmiany budżetu JST, która powoduje zmianę jego wyniku. Na podstawie upoważnienia zawartego w art. 257 pkt 2 FinPubU organ wykonawczy może dokonać zmiany kwoty dochodów JST z tytułu subwencji wynikającej z podziału rezerw subwencji ogólnej, jednakże bez możliwości odpowiedniej zmiany wydatków budżetu JST, co prowadzi do powstania lub zwiększenia nadwyżki budżetu albo do zmniejszenia deficytu budżetu. Wyłączenie w tym przypadku możliwości zwiększenia przez organ wykonawczy kwoty wydatków odpowiedniej do zwiększonej kwoty dochodów podyktowane jest tym, że dochody JST z tytułu subwencji nie mają celowego charakteru.
Z orzecznictwa RIO wynika m.in., że organ wykonawczy JST nie jest uprawniony do dokonywania:
1) zmian w uchwale budżetowej JST polegających na wprowadzeniu dochodów związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej zleconych tej jednostce (por. uchw. RIO w Poznaniu z 27.1.2016 r., Nr 2/252/2016, oraz uchw. RIO w Poznaniu z 27.1.2016 r., Nr 2/256/2016);
2) zmian w uchwale budżetowej JST polegających na zwiększeniu planowanych kwot dochodów budżetu państwa związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej zleconych tej jednostce i innych zadań zleconych ustawami (por. uchw. RIO w Poznaniu z 27.1.2016 r., Nr 2/144/2016, oraz uchw. RIO w Poznaniu z 10.2.2016 r., Nr 3/296/2016);
3) zmian w planie dochodów budżetu JST polegających na zmniejszeniu o daną kwotę dochodów z określonego źródła – w określonym paragrafie klasyfikacji dochodów – i jednocześnie na zwiększeniu o tę samą kwotę dochodów z innego źródła – w innym paragrafie klasyfikacji dochodów (por. uchw. RIO w Poznaniu z 13.1.2016 r., Nr 1/76/2016, oraz uchw. RIO w Poznaniu z 12.2.2020 r., Nr 4/227/2020, Dz.Urz.Woj.Wlkp. z 2020 r. Nr 36, poz. 1743, Legalis);
4) zmian w planie dochodów i wydatków budżetu JST polegających na zmniejszeniu lub zwiększeniu o określoną kwotę dochodów JST pochodzących z innych źródeł niż wymienione w art. 257 FinPubU i jednocześnie na zmniejszeniu lub zwiększeniu o tę kwotę wydatków budżetu JST (por. uchw. RIO w Poznaniu z 27.1.2016 r., Nr 2/145/2016);
5) zmian w planie dochodów i wydatków budżetu JST polegających na zwiększeniu o określoną kwotę dochodów z tytułu zwiększenia środków pochodzących z rezerw subwencji ogólnej dla JST i jednocześnie na zwiększeniu o tę kwotę wydatków budżetu JST (por. uchw. RIO w Opolu z 13.1.2016 r., Nr 3/8/2013, oraz uchw. RIO w Poznaniu z 13.1.2016 r., Nr 1/73/2016);
6) zmian wyniku budżetu oraz zmian wysokości źródeł pokrycia planowanego deficytu (por. uchw. RIO w Bydgoszczy z 3.3.2021 r., Nr VII/25/2021).
Wskazane przez RIO zmiany budżetu JST nie mieszczą się bowiem w zakresie ustawowej kompetencji organu wykonawczego, o którym mowa w art. 257 FinPubU.
