Obowiązki najmniejszych samorządów oraz podmiotów prawnych w kontekście ustawy o sygnalistach

Procedura zgłoszeń wewnętrznych

Ustawa o ochronie sygnalistów (dalej: OchrSygnalU) wyłącza obowiązek ustanawiania regulaminu zgłoszeń wewnętrznych, w zakresie najmniejszych jednostek samorządu terytorialnego wskazuje się, że „Przepisów niniejszego rozdziału nie stosuje się do jednostek organizacyjnych gminy lub powiatu liczących mniej niż 10 000 mieszkańców”. Ponadto wyłącza obowiązki związane dla podmiotów „na rzecz, którego według stanu na dzień 1 stycznia lub 1 lipca danego roku wykonuje pracę zarobkową co najmniej 50 osób”.

Jak widać najmniejszych pracodawcy samorządowi oraz najmniejszych jednostek ten obowiązek nie dotyczy.

Procedura zgłoszeń zewnętrznych

Zgodnie z art. 30 OchrSygnalU organy publiczne mają obowiązki związane ze zgłoszeniami zewnętrznymi, które poprzez żaden przepis nie zostały wyłączone. W art. 33 OchrSygnalU wyraźnie wskazano, że „organ publiczny ustala procedurę przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych oraz podejmowania działań następczych, która określa w szczególności tryb postępowania z informacjami o naruszeniach prawa zgłoszonymi anonimowo, zwaną dalej »procedurą zgłoszeń zewnętrznych«”.

Vacatio legis jest 6 miesięczne. Tak więc organy publiczne muszą przygotować się do zgłoszeń zewnętrznych do dnia 25 grudnia 2024 r.

Kim jest organ publiczny, bowiem ustawa zawiera specyficzną definicję. Stosownie do definicji zawartej w art. 2 ust. 6 OchrSygnalU poprzez organ publiczny – należy rozumieć naczelne i centralne organy administracji rządowej, terenowe organy administracji rządowej, organy jednostek samorządu terytorialnego, inne organy państwowe oraz inne podmioty wykonujące z mocy prawa zadania z zakresu administracji publicznej, właściwe do podejmowania działań następczych w dziedzinach wskazanych w art. 3 ust. 1 OchrSygnalU.

Zgodnie z drugą częścią definicji, będą to:

Wszystkie one muszą jednak być „właściwe do podejmowania działań następczych w dziedzinach wskazanych w art. 3 ust. 1 OchrSygnalU.

Działania następcze również zostały zdefiniowane w art. 2 pkt 1 OchrSygnalU, są to, takie działania jak:

Stosownie do ustaw samorządowych organów w gminie są dwa, rada oraz organ wykonawczy. Kompetencje rady określone są np. w art 18 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: SamGminU) wskazać można, że nie prowadzi ona postępowań wyjaśniających, co do zasady nie wszczyna kontroli, nie prowadzi postępowania administracyjnego, nie wnosi oskarżenia, nie podejmuje działań w celu odzyskania środków finansowych, (…).

Organem uchwałodawczo-kontrolnym jest rada o czym stanowi art. 15 SamGminU. Wyraźnie uprawnienia kontrolne mają radni, będącymi członkami komisji rewizyjnej. W pracach komisji może uczestniczyć dowolny radny, może zabierać głos, nie może głosować (art. 21 ust. 4 SamGminU). Ponadto art. 24 ust. 2 SamGminU wskazuje o kontroli. Chociaż słowo „kontrola” w przepisie nie pada – to jest tym dostęp do pomieszczeń i dokumentów. Można wskazać, że jest to również uprawnienie kontrolne samych radnych, a nie rady, zgodnie z art. 18 SamGminU.

Radni mogą być sygnalistami, ponieważ są oni członkami organu.

Z organem wykonawczym w gminie wątpliwości nie ma. Może wszczynać zarówno postępowanie wyjaśniające, ale i kontrole, postępowania administracyjnego, wnosić oskarżenia; czy podejmować inne działanie podjęte w celu odzyskania środków finansowych. Tak więc organem uprawnionym z mocy ustawy do podejmowania działań następczych będzie. Wszystko wskazuje więc na to, że w grudniu każdy organ wykonawczy będzie musiała przyjąć procedurę zgłoszeń zewnętrznych.

Inne organy państwowe

W uzasadnieniu do ustawy wskazano przykłady, które wskazują, że ustawodawca nie miał na względzie np. samorządu terytorialnego. Wskazano m.in.: Prezydenta RP, Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, prezesów sądów okręgowych i apelacyjnych. W uzasadnieniu zawarto wskazanie, że „inne organy państwowe (inne niż centralne organy administracji rządowej, wojewodowie i terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej) – to z jednej strony będą to organy państwowe, pozostające – w aspekcie podmiotowym (ustrojowym) – poza strukturą administracji publicznej, powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania w drodze decyzji indywidualnych spraw administracyjnych”.

Inne podmioty wykonujące z mocy prawa zadania z zakresu administracji publicznej

Każda czynność, która „posiada publicznoprawny charakter” jest sprawą z zakresu administracji publicznej. Autor stoi na względzie, że każda jednostka organizacyjna gminy lub powiatu, nawet najmniejsza (OPS, biblioteka) będzie innym podmiotem wykonującym z mocy prawa zadania z zakresu administracji publicznej. Nawet gdy zatrudnia 5 pracowników i znajduje się w gminie najmniejszej, to obowiązki związane z przyjmowaniem zgłoszeń zewnętrznych i tak będzie miała. Tym bardziej, że takie działania następcze jak “wniesienie oskarżenia, czy podejmowanie działań w celu odzyskania środków finansowych” realizuje w zasadzie każda jednostka.

Zasady wypłaty i zwrotu zasiłku losowego na cele edukacyjne związanego ze skutkami powodzi – nowe rozporządzenie

W Dz.U. z 2024 r. pod poz. 1481 opublikowano rozporządzenie Ministra Edukacji z 4.10.2024 r. w sprawie trybu wypłaty i szczegółowego trybu zwrotu zasiłku losowego.

Z rozporządzenia wynika, że zasiłek losowy wypłaca wójt (burmistrz, prezydent miasta):

Przy czym, jeżeli wniosek złoży więcej niż jedna uprawniona osoba, wszczyna się i prowadzi jedno postępowanie o przyznanie zasiłku losowego.

Zasiłek losowy wypłaca się:

Jak wynika z art. 5d ust. 8 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi, organ wypłacający zasiłek losowy po jego wypłacie dokonuje weryfikacji prawdziwości danych zawartych we wniosku. Jeżeli w wyniku weryfikacji ustalono, że rodzina lub osoba samotnie gospodarująca, która otrzymała zasiłek losowy, nie poniosły szkody w wyniku wystąpienia powodzi, organ wydaje decyzję o jego zwrocie, określając termin zwrotu nie krótszy niż 7 dni. Do zwrotu zasiłku losowego stosuje się przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w zakresie egzekucji obowiązków o charakterze pieniężnym. W decyzji określa się w szczególności kwotę przypadającą do zwrotu wraz z odsetkami określonymi jak dla zaległości podatkowych oraz termin zwrotu kwoty nienależnie pobranego świadczenia. W szczególnie uzasadnionych przypadkach kwota przypadająca do zwrotu może zostać rozłożona na raty na wniosek osób uprawnionych, które otrzymały zasiłek losowy.

Zmiany w organizacji PSZOK w związku z usuwaniem skutków powodzi – nowe przepisy!

Od kilku dni obowiązuje specjalna ustawa z 1.10.2024 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1473). Reguluje ona kompleksowo różne sfery, w tym w pewnym niewielkim zakresie dotyczy również gospodarki komunalnej w kontekście zbierania odpadów komunalnych.

Na uwagę w tym zakresie zasługują regulacje prawne wprowadzone ww. ustawą do UsuwSkutkPowU23. Chodzi mianowicie o dodatnie art. 40s, zgodnie z którym:

„1. W przypadku wystąpienia braku technicznych i organizacyjnych możliwości odbioru, zbierania lub zagospodarowania odpadów komunalnych, zgodnie z przepisami ochrony środowiska, wojewoda może, w drodze zarządzenia, zmienić lub wyłączyć wymagania dotyczące selektywnego zbierania odpadów komunalnych, określone w regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy oraz w przepisach wydanych na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2024 r. poz. 399).

2. W zarządzeniu, o którym mowa w ust. 1, wojewoda może, na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zmienić częstotliwość odbierania odpadów komunalnych oraz sposób świadczenia usług przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych, określone w uchwałach rady gminy wydanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminie”.

Przywołany wyżej przepis art. 40s nawiązuje więc do przepisów CzystGmU, a zasadniczo do jednego z ważniejszych dokumentów z zakresu gospodarki komunalnej, tj. regulaminu utrzymaniu czystości i porządku w gminie. Podany art. 40s umożliwia zmianę/wyłączenie wymagań dotyczących selektywnego zbierania odpadów komunalnych:

a) określonych w regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy oraz

b) określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 4a ust. 1 CzystGmU.

Z praktycznego punktu widzenia kluczowe znaczenie ma ten przepis w zakresie, w jakim odnosi się do regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Dla przypomnienia, z art. 4 CzystGmU wynika m.in., że regulamin określa szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy dotyczące:

1) wymagań w zakresie:

a) selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych obejmującego co najmniej: papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło, odpady opakowaniowe wielomateriałowe oraz bioodpady,

b) selektywnego zbierania odpadów komunalnych prowadzonego przez PSZOK-i w sposób umożliwiający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, które zapewniają przyjmowanie co najmniej odpadów komunalnych: wymienionych w lit. a, odpadów niebezpiecznych, przeterminowanych leków i chemikaliów, odpadów niekwalifikujących się do odpadów medycznych, które powstały w gospodarstwie domowym w wyniku przyjmowania produktów leczniczych w formie iniekcji i prowadzenia monitoringu poziomu substancji we krwi, w szczególności igieł i strzykawek, zużytych baterii i akumulatorów, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, mebli i innych odpadów wielkogabarytowych, zużytych opon oraz odpadów tekstyliów i odzieży, a także odpadów budowlanych i rozbiórkowych z gospodarstw domowych,

c) uprzątania błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z części nieruchomości służących do użytku publicznego,

d) mycia i naprawy pojazdów samochodowych poza myjniami i warsztatami naprawczymi;

2) rodzaju i minimalnej pojemności pojemników lub worków, przeznaczonych do zbierania odpadów komunalnych na terenie nieruchomości, w tym na terenach przeznaczonych do użytku publicznego oraz na drogach publicznych, warunków rozmieszczania tych pojemników i worków oraz utrzymania pojemników w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym, przy uwzględnieniu:

a) średniej ilości odpadów komunalnych wytwarzanych w gospodarstwach domowych bądź w innych źródłach,

b) liczby osób korzystających z tych pojemników lub worków;

2a) utrzymania w odpowiednim stanie sanitarnym i porządkowym miejsc gromadzenia odpadów;

3) częstotliwości i sposobu pozbywania się odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych z terenu nieruchomości oraz z terenów przeznaczonych do użytku publicznego;

5) innych wymagań wynikających z wojewódzkiego planu gospodarki odpadami.

Zatem, w oparciu o przywołany na wstępie przepis gminy będą mogły wnioskować do wojewody o zmiany w sposobie postępowania odnośnie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Jest to niewątpliwie korzystne rozwiązanie z perspektywy gmin i ich mieszkańców, których tereny doświadczyły skutków powodzi.

Co więcej, przepis art. 40s jest dość elastyczny, bowiem oprócz zmian samych wymagań selektywnej zbiórki odpadów, daje również możliwość:

Dodatek stażowy dla nauczyciela zatrudnionego równocześnie w innej szkole

Zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela (dalej: KartaNauczU) nauczycielom przysługuje dodatek za wysługę lat w wysokości 1% wynagrodzenia zasadniczego za każdy rok pracy, wypłacany w okresach miesięcznych, poczynając od czwartego roku pracy, z tym że dodatek ten nie może przekroczyć 20% wynagrodzenia zasadniczego.

Jednocześnie na podstawie § 7 ust. 1 rozporządzenia MENiS w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (dalej: MinStawNauczR) do okresów pracy uprawniających do dodatku za wysługę lat wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia we wszystkich zakładach pracy oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Ponadto nauczycielowi pozostającemu jednocześnie w więcej niż jednym stosunku pracy okresy uprawniające do dodatku za wysługę lat ustala się odrębnie dla każdego stosunku pracy. Do okresu zatrudnienia uprawniającego do dodatku za wysługę lat nie wlicza się okres pracy w innym zakładzie, w którym nauczyciel jest lub był jednocześnie zatrudniony. Do okresu dodatkowego zatrudnienia nie wlicza się okresów podstawowego zatrudnienia (§ 7 ust. 3 MinStawNauczR).

Powyższe regulacje oznaczają, że jeśli nauczyciel jest zatrudniony w wymiarze pełnego etatu i podejmuje dodatkowe zatrudnienie w wymiarze części etatu, to dodatek za wysługę lat przysługuje mu w pełnej wysokości w podstawowym miejscu pracy, a w dodatkowym miejscu pracy nauczycielowi przysługuje dodatek za wysługę lat po wypracowaniu prawa do niego. Do dodatku za wysługę lat w przypadku dodatkowego zatrudnienia nie wlicza się bowiem okresów pracy wypracowanych dotychczas przez nauczyciela, z wyjątkiem zatrudnienia dodatkowego z poprzednich lat, jeśli nauczyciel posiada takie okresy pracy.

Jeżeli nauczyciel jest zatrudniony w więcej niż jednej szkole, jest konieczne wskazanie miejsca podstawowego zatrudnienia i miejsca dodatkowego zatrudnienia. Wskazanie podstawowego miejsca zatrudnienia i dodatkowego może ulec zmianie w zależności od okoliczności stanu faktycznego. W takim przypadku należy ponownie ustalić uprawnienie do dodatku stażowego.

W aktualnym stanie prawnym nie ma jednak żadnych środków prawnych, aby zobligować pracownika do tego, aby złożył pracodawcy, jeśli nie chce, stosowne oświadczenie o zatrudnieniu u innego pracodawcy.

Wyłączenia stosowania przepisów Prawa zamówień publicznych w związku z usuwaniem skutków powodzi

Nowe, czasowe wyłączenie stosowania PrZamPubl zostało przewidziane w art. 30 ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1473). Na jego mocy do udzielania zamówień publicznych na usługi lub dostawy związanych z usuwaniem skutków zdarzeń spowodowanych wystąpieniem powodzi w rozumieniu art. 16 pkt 43 ustawy z 20.7.2017 r. – Prawo wodne, zaistniałych po 12.9.2024 r., nie stosuje się przepisów PrZamPubl. Wyłączenie to obowiązywać będzie w okresie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ww. ustawy (tj. począwszy od 5.10.2024 r.). W przypadku skorzystania z tego wyłączenia na zamawiającego nałożono w art. 30 ust. 2 ww. ustawy obowiązek, aby w terminie 30 dni od dnia udzielenia zamówienia, o którym mowa w art. 30 ust. 1 tej ustawy, zamieścił w BZP informację o udzieleniu tego zamówienia. Jej minimalna treść została określona ustawowo.

Drugie wyłączenie wprowadzono na skutek zmiany w obowiązującym art. 7c ust. 1 ustawy z o zarządzaniu kryzysowym. Zgodnie z nim do zamówień na usługi lub dostawy niezbędne do realizacji poleceń, o których mowa w tej ustawie, nie stosuje się przepisów PrZamPubl. Z tym wyłączeniem także wiąże się wymaganie wobec zamawiającego, w terminie 7 dni od dnia udzielenia zamówienia, o którym mowa w art. 7 ust. 1, zamieszczenia w BZP informacji o udzieleniu tego zamówienia.

Warto zwrócić uwagę, że w celu ułatwienia zamawiającym realizacji obowiązku informacyjnego w BZP w przypadku skorzystania z ww. wyłączeń stosowania PrZamPubl, na stronie internetowej UZP zamieszczono instrukcję wypełniania ogłoszenia w BZP (zob. https://www.gov.pl/web/uzp/wylaczenia-stosowania-ustawy-pzp-w-celu-usuwania-skutkow-powodzi-i-zwiazane-z-tym-obowiazki-w-zakresie-publikacji-ogloszen-w-bzp).

Właściwość miejscowa do skierowania dziecka do domu pomocy społecznej i ponoszenia odpłatności

Zgodnie z przepisem art. 101 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej (dalej: PomSpołU) właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. Zgodnie z przepisem art. 27 Kodeksu cywilnego (dalej: KC) miejscem zamieszkania osoby pozostającej pod opieką jest miejsce zamieszkania opiekuna.

Jak wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu postanowienia z 2.8.2005 r. (I OW 34/05, Legalis), przepisem określającym właściwość miejscową gmin w sprawach z zakresu pomocy społecznej jest art. 101 PomSpołU. W art. 101 ust. 1 PomSpołU ustanowiono podstawową regułę w tym względzie, zgodnie z którą właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. Ustawa o pomocy społecznej nie definiuje pojęcia „miejsce zamieszkania”, co oznacza, że należy je rozumieć zgodnie z ogólną definicją tego terminu, zawartą w przepisach KC. Z art. 27 KC wynika jednoznacznie, że miejscem zamieszkania osoby pozostającej pod opieką jest miejsce zamieszkania opiekuna (tożsamo w postanowieniu NSA z 18.10.2011 r., I OW 108/11 oraz w postanowieniu NSA z 16.12.2011 r., I OW 134/11; Legalis).

Podsumowanie: gminą właściwą do rozpatrzenia wniosku o skierowanie dziecka do domu pomocy społecznej jest gmina miejsca zamieszkania opiekuna prawnego tego dziecka – czyli w tym przypadku wskazana w zapytaniu „nasza gmina” (gdzie jak opisano opiekun prawny wraz z podopiecznym ma miejsce zamieszkania w rozumieniu przepisu art. 25 KC).

Przyjęcie przez gminę spadku z dobrodziejstwem inwentarza

Gmina dziedziczy wszystko i do wysokości aktywów, załóżmy podanych 450 000 zł, odpowiada za wszystkie długi.

W myśl art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego (dalej: KC) prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej. Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Zgodnie z art. 999 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę i jest tytułem do ujawnienia na rzecz nabywcy prawa własności w katastrze nieruchomości oraz przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru dokumentów. Skoro zatem go nie wydano, a precyzyjniej ono się nie uprawomocniło, nie doszło do przejścia prawa własności, a zatem mieszkanie weszło do spadku.

Zgodnie z art. 1023 § 2 KC gmina nie składa oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.

W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wysokości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku, stosownie do treści art. 1031 § 2 KC. Ograniczenie odpowiedzialności do masy czynnej spadku dotyczy wszelkich długów spadkowych.

Podjęcie pracy w innej szkole przez nauczycielkę przebywającą na urlopie wychowawczym

Zgodnie z art. 186² KP w czasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność, a także naukę lub szkolenie, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. A w razie ustalenia, że pracownik trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca wzywa pracownika do stawienia się do pracy w terminie przez siebie wskazanym, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania.

Uznać zatem należy, że przy spełnieniu warunku sprawowania opieki pracownik może podjąć pracę zarobkową (czyli zarówno pracowniczą, jak i niepracowniczą) u dotychczasowego lub innego pracodawcy. Jednak należy zwrócić uwagę, że choć przepis ten literalnie tego nie wskazuje, to nauczyciel nie powinien wykonywać pracy w wymiarze większym niż połowa pensum. Przepis ten należy rozumieć w odniesieniu do art. 186⁷ KP, który pozwala na obniżenie wymiaru etatu właśnie do połowy i możliwość połączenia pracy z opieką nad dzieckiem (zob. A. Sobczyk (red.), Kodeks pracy. Komentarz. Wyd. 6, Warszawa 2023, Wyd. C.H. Beck).

Projektowane wyłączenia stosowania przepisów Prawa zamówień publicznych w związku z usuwaniem skutków powodzi

Wprawdzie projektowane przepisy mogą jeszcze ulec zmianie, ale w obszarze związanym z zamówieniami publicznymi warto wskazać na 2 regulacje przewidziane już w pierwotnej wersji projektu ustawy, wyłączające stosowanie przepisów ustawy – Prawo zamówień publicznych (dalej: PrZamPubl) do określonego rodzaju zamówień.

W art. 10 projektu ustawy wprowadzającym zmiany w ustawie o zarządzaniu kryzysowym przewiduje się nowe brzmienie art. 7c ustawy zmienianej. Na mocy art. 7c ust. 1 do zamówień na usługi lub dostawy niezbędne do realizacji poleceń, o których mowa w art. 7a ust. 1 oraz art. 7a ust. 2, nie stosuje się przepisów PrZamPubl. Jednocześnie w art. 7c ust. 2 nakłada się na zamawiającego obowiązek, aby w terminie 7 dni od dnia udzielenia zamówienia, o którym mowa w art. 7c ust. 1 ustawy o zarządzaniu kryzysowym, zamieścił w BZP informację o udzieleniu tego zamówienia. Niezbędne będzie podanie w niej:

1. nazwy (firmy) i adresu siedziby zamawiającego;
2. daty i miejsca zawarcia umowy lub informacji o zawarciu umowy drogą elektroniczną;
3. opisu przedmiotu umowy, z wyszczególnieniem odpowiednio ilości rzeczy lub innych dóbr oraz zakresu usług;
4. ceny albo ceny maksymalnej, jeżeli cena nie jest znana w chwili zamieszczenia ogłoszenia;
5. okoliczności faktycznych uzasadniających udzielenie zamówienia bez zastosowania przepisów PrZamPubl;
6. nazwy (firmy) podmiotu albo imienia i nazwiska osoby, z którymi została zawarta umowa.

Powyższa zmiana jest podyktowana koniecznością szybkiej realizacji poleceń, ich wyjątkowym charakterem, dotyczących sytuacji nieplanowanych i nieprzewidzianych.

Ponadto w art. 25 ust. 1 projektu ustawy przewidziano, że w okresie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy do udzielania zamówień publicznych na usługi lub dostawy związanych z usuwaniem skutków zdarzeń spowodowanych wystąpieniem powodzi w rozumieniu art. 16 pkt 43 ustawy z 20.7.2017 r. – Prawo wodne, zaistniałych po 12.9.2024 r., nie stosuje się przepisów PrZamPubl. W takim przypadku – na mocy art. 25 ust. 2 projektu ustawy – zamawiający będzie miał obowiązek, w terminie 30 dni od dnia udzielenia zamówienia, o którym mowa w art. 25 ust. 1 projektu ustawy, zamieścić w BZP informację o udzieleniu tego zamówienia. Z przepisu wynika, że podaje w tej informacji:

1. nazwę (firmę) i adres siedziby zamawiającego;
2. datę i miejsce zawarcia umowy lub informację o zawarciu umowy drogą elektroniczną;
3. opis przedmiotu umowy, z wyszczególnieniem odpowiednio ilości rzeczy lub innych dóbr oraz zakresu usług;
4. cenę albo cenę maksymalną, jeżeli cena nie jest znana w chwili zamieszczenia ogłoszenia;
5. wskazanie okoliczności faktycznych uzasadniających udzielenie zamówienia bez zastosowania przepisów PrZamPubl;
6. nazwę (firmę) podmiotu albo imię i nazwisko osoby, z którymi została zawarta umowa.

 

Źródło: https://www.sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/PrzebiegProc.xsp?id=FC45B51FB1E60AB4C1258BA30023F52F

Zmiany dla pracowników i pracodawców na terenach objętych powodzią

Najważniejsze zmiany dla pracodawców i pracowników na terenach objętych powodzią

W związku z powodzią jaka dotknęła we wrześniu 2024 r. południowe tereny kraju, która spowodowała straty w mieniu prywatnym i publicznym, Rada Ministrów zaproponowała przyjęcie rozwiązań prawnych ustanawiających wsparcie zarówno dla osób fizycznych, jak i przedsiębiorców, którzy ucierpieli w wyniku powodzi. Zaproponowano uzupełnienie obowiązującej ustawy z 16.9.2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi o szereg rozwiązań umożliwiających dodatkowe wsparcie osobom dotkniętym powodziom.

Wydłużenie okresu wypłaty wynagrodzenia

Zgodnie z art. 8 UsuwSkutkPowU faktyczna niemożność świadczenia pracy w związku z powodzią stanowi podstawę usprawiedliwienia nieobecności pracownika w pracy. Za czas tej usprawiedliwionej nieobecności pracownikowi przysługuje prawo do odpowiedniej części minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przez okres nie dłuższy niż 10 dni roboczych wynikających z rozkładu czasu pracy pracownika. Projekt precyzuje, że pracodawca, w razie uzasadnionych okoliczności, może wydłużyć okres, za który wypłacane jest wynagrodzenie.

Elastyczne korzystanie z urlopu wypoczynkowego

Projektowany przepis przewiduje rozszerzenie uprawnienia pracownika do wykorzystania części urlopu wypoczynkowego w terminie wskazanym przez pracownika, tj. tzw. „urlopu na żądanie”. Liczba dni urlopu „na żądanie” została powiększona o 4 dni w stosunku do liczby dni przewidzianej w Kodeksie pracy. Jest to przepis szczególny wobec art. 167² KP. Urlop na żądanie pracownika nie jest urlopem dodatkowym, zwiększającym przysługujący pracownikowi wymiar urlopu wypoczynkowego, wynikający z art. 154 KP. Urlop ten stanowi część urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi. Celem przepisu jest zwiększenie elastyczności korzystania z urlopu wypoczynkowego przez pracownika w szczególnie trudnym okresie trwania powodzi lub usuwania jej skutków.

Zasadą prawa pracy wynikającą z art. 154² KP jest udzielanie urlopu wypoczynkowego w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. W celu zwiększenia elastyczność korzystania z urlopu wypoczynkowego przez pracownika proponuje się umożliwienie wykorzystania urlopu wypoczynkowego w wymiarze godzinowym odpowiadającym jedynie części dobowego wymiaru czasu pracy pracownika. W związku z powyższym pracownik zyska możliwość skorzystania z urlopu np. w wymiarze 3 godzin w czasie 8-godzinnego dnia pracy. Przewiduje się, że urlop udzielany w tym trybie nie może przekroczyć wymiaru 5 dni.

Zmiany związane z czasem pracy

Aby umożliwić pracownikom zamieszkującym tereny objęte powodzią podjęcie działań mających na celu przeciwdziałanie zagrożeniom związanym z powodzią, ich zwalczaniem lub usuwaniem skutków powodzi, wskazane jest umożliwienie tym pracownikom złożenie wniosków o obniżenie wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Pracodawca będzie wówczas obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. W związku z koniecznością sprawnego działania w sytuacji zagrożenia, pracownik będzie składał wniosek na 2 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. Jeżeli wniosek zostanie złożony bez zachowania terminu, pracodawca obniży wymiar czasu pracy nie później niż z upływem 2 dni od dnia złożenia wniosku. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie 2 dni roboczych od dnia złożenia wniosku przez pracownika.

Projekt przewiduje, żeby pracodawca w czasie trwania powodzi lub w czasie usuwania jej skutków nie mógł zatrudniać pracownika zamieszkującego tereny objęte powodzią w godzinach nadliczbowych, ani delegować tego pracownika poza stałe miejsce pracy – bez jego zgody. Przepis ten ma na celu umożliwienie pracownikowi zamieszkującemu tereny objęte powodzią sprawowania większej kontroli nad jego czasem wolnym. Powszechne przepisy prawa pracy zobowiązują bowiem pracownika do podporządkowania się poleceniom pracodawcy dot. wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych, a także poleceniu udania się w podróż służbową. Tymczasem pracownik zamieszkujący tereny objęte powodzią może stać przed koniecznością prowadzenia działań mających na celu zabezpieczenie swojego miejsca zamieszkania lub usuwania skutków powodzi. Realizowanie poleceń pracodawcy skutkujących oddaleniem od miejsca zamieszkania może uniemożliwić pracownikowi podjęcie tych działań.

Zwolnienie z zakazu handlu w niedzielę

Zaproponowano, żeby w związku z powodzią w okresie obowiązywania stanu klęski żywiołowej zakaz wykonywania czynności związanych z handlem w niedziele i święta w placówkach handlowych, określony w art. 5 OgrHandNiŚU, nie obowiązywał w niedziele w zakresie wykonywania czynności związanych z handlem, polegających na rozładowywaniu, przyjmowaniu i ekspozycji towarów pierwszej potrzeby oraz powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania takich czynności. Zwolnienie z omawianego zakazu nie będzie obowiązywać jednak w niedziele, w które przypada święto.

Badania lekarskie i szkolenia bhp

Proponowane zmiany w projekcie ustawy polegają także na zawieszeniu na okres trwania powodzi i jej skutków, dla pracowników zamieszkałych na obszarach dotkniętych powodzią przeprowadzania badań lekarskich oraz przedłużeniu o okres 30 dni od dnia zakończenia okresu zagrożenia powodzią terminu ważności orzeczeń lekarskich. Analogiczne rozwiązanie zaproponowano w zakresie przeprowadzania szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Przedłużenie kadencji organów w firmach i instytucjach

Stosownie do art. 11 ust. 1 InfoPracowU, kadencja rady pracowników trwa 4 lata od dnia jej wyboru. Po ustaniu kadencji rady pracowników w celu powołania nowej rady pracowników pracownicy ponownie składają wniosek o zorganizowanie wyborów. W przypadku, w którym w związku z powodzią jest utrudnione funkcjonowanie zakładu pracy powołanie rady pracowników nowej kadencji byłoby wręcz niewykonalne. Jednocześnie w sytuacjach kryzysowych rzetelna komunikacja między załogą a pracodawcą jest podstawą podejmowania kluczowych decyzji. W związku z powyższym zaproponowano, żeby u tych pracodawców, u których na skutek powodzi nie możliwe jest przeprowadzenie nowych wyborów rady pracowników, przedłużyć kadencje tego organu.

Analogicznie zgodnie z art. 6 ust. 2 SpołInspPracyU społecznych inspektorów pracy wybiera się na okres 4 lat. Proponuje się, aby u tych pracodawców, u których na skutek powodzi jest niemożliwe przeprowadzenie nowych wyborów, kadencja społecznego inspektora pracy była przedłużona. Celem tego przepisu jest umożliwienie sprawnego działania społecznej inspekcji pracy, w sytuacjach w których powódź wpłynęła negatywnie m.in. na stan budynków, maszyn, urządzeń technicznych i sanitarnych w zakładzie pracy.

Zaproponowano również odpowiednie stosowanie przedmiotowej instytucji do kadencji organów statutowych związku zawodowego, związku lub organizacji przedsiębiorców, związków pracodawców, ich federacji i konfederacji działających w przypadku, gdy nie istnieją warunki do przeprowadzenia wyborów. Celem przepisu jest umożliwienie zgodnego z prawem działania przedmiotowych organów szczególnie w sytuacji, w której może się pojawić konieczność szybkiego dostosowania postanowień porozumień zbiorowych do nowych warunków gospodarczych (przykładowo porozumienia zawierane na podstawie art. 9 KP o zawieszeniu stosowania zakładowych przepisów prawa pracy).