W Dz.U. z 2023 r. pod poz. 556 opublikowano ustawę z 9.3.2023 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw.
Nowelizacja wprowadza szereg zmian mających na celu usprawnienie prowadzenia czynności w egzekucji administracyjnej, tzn. m.in.:
- zmodyfikowano legalną definicję wynagrodzenia (art. 1a pkt 17 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji; dalej: EgzAdmU), przez które po zmianie rozumie się wynagrodzenia oraz inne świadczenia pieniężne związane z pracą lub funkcją wykonywaną przez zobowiązanego na podstawie stosunku pracy oraz innej podstawie, jeżeli z tego tytułu zobowiązany otrzymuje okresowe świadczenia pieniężne, w tym świadczenia pieniężne przysługujące z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, wypłacane przez pracodawcę w okresie zatrudnienia, a także w okresie 12 miesięcy od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy (dodano wyróżniony fragment); zmiana ma usprawnić proces realizacji zajęcia przez pracodawcę – zamiast dwóch zajęć egzekucyjnych będzie obsługiwał tylko jedno;
- zmiana w zakresie przedawnienia zapłaty kosztów upomnienia – zgodnie z nowym brzmieniem art. 15 § 3a EgzAdmU, obowiązek zapłaty kosztów upomnienia przedawnia się wraz z wygaśnięciem należności pieniężnej objętej tym upomnieniem. Jeżeli w upomnieniu ujęto więcej niż jedną należność pieniężną, koszty upomnienia przedawniają się wraz z wygaśnięciem należności pieniężnej o najpóźniejszym terminie płatności; jak dotąd okres tego przedawnienia wynosi 3 lata licząc od końca roku kalendarzowego, w którym wygasł egzekwowany obowiązek, a bieg terminu przedawnienia nie ulega przerwaniu i zawieszeniu; zdaniem autorów zmian, spowoduje to, że wierzyciele będą mieli zatem wystarczający czas na podjęcie czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych w celu przymusowego dochodzenia kosztów upomnienia, a organy egzekucyjne na ich przymusowe dochodzenie;
- uproszczenie etapu wszczęcia postępowania egzekucyjnego polegającym na rezygnacji z klauzuli organu egzekucyjnego o skierowaniu tytułu wykonawczego do egzekucji administracyjnej, stosowanego zarówno w egzekucji należności pieniężnych, jak i obowiązków o charakterze niepieniężnym;
- wierzyciel przekazuje organowi egzekucyjnemu wraz z wnioskiem egzekucyjnym i tytułem wykonawczym informację w zakresie określonym w art. 26 § 1e EgzAdmU – nowelizacja rozszerza zakres tej informacji o dane małżonka, dane podmiotu niebędącego zobowiązanym, o których mowa w art. 26 § 1e pkt 4a–4c EgzAdmU;
- podstawą do prowadzenia egzekucji z rzeczy lub prawa majątkowego podmiotu, który uzyskał korzyść majątkową, jest: tytuł wykonawczy wystawiony na zobowiązanego, kolejny tytuł wykonawczy wystawiony zgodnie z art. 26ca § 1 pkt 3 EgzAdmU, przy czym podmiotowi, który uzyskał korzyść majątkową, przysługuje prawo sprzeciwu (dodane przepisy art. 27k i art. 27l EgzAdmU); przepisy te mają na celu uregulowanie sposobu postępowania organu egzekucyjnego w przypadku prowadzenia egzekucji z rzeczy lub prawa majątkowego należącego do podmiotu, który uzyskał korzyść majątkową wskutek czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela, jeżeli czynność ta została uznana za bezskuteczną wskutek uwzględnienia skargi paulińskiej;
- dodano przepis, zgodnie z którym jeżeli decyzja o rozłożeniu na raty zapłaty należności pieniężnej została wydana przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego i wierzyciel wystawił tytuł wykonawczy na należność z tytułu niezapłaconej raty wynikającej z tej decyzji, to w przypadku niezapłacenia innej raty wynikającej z tej decyzji i zwiększenia dochodzonej należności pieniężnej wierzyciel niezwłocznie sporządza zmieniony tytuł wykonawczy (art. 28b § 1b EgzAdmU); wprowadzenie tej regulacji ma na celu usprawnienie działań wierzyciela, w przypadku gdy należność pieniężna jest rozłożona na klika rat przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego, a zobowiązany nie zapłaci więcej niż jednej raty. W takich przypadkach zamiast wystawiać odrębny tytuł wykonawczy na każdą niezapłaconą ratę, wierzyciel będzie wystawiał tytuł wykonawczy na pierwszą niezapłaconą ratę. Jeżeli zobowiązany nie zapłaci innych rat, to wierzyciel wystawi zmieniony tytuł wykonawczy. Zmieniony tytuł wykonawczy zastąpi więc dotychczasowy tytuł wykonawczy i będzie obejmował należność pieniężną wynikającą ze wszystkich wcześniej niezapłaconych rat;
- jeżeli zobowiązany będący przedsiębiorcą zmarł po wszczęciu postępowania egzekucyjnego i zarządca prowadzi przedsiębiorstwo w spadku albo dokonuje czynności zachowawczych, postępowanie egzekucyjne jest kontynuowane, a dokonane czynności egzekucyjne pozostają w mocy. Podjęcie dalszych czynności egzekucyjnych oraz zastosowanie środków egzekucyjnych może nastąpić po wydaniu postanowienia o przystąpieniu do egzekucji w stosunku do przedsiębiorstwa w spadku (art. 28d EgzAdmU) – zmiana jest związana z rezygnacją z nadawania przez organ egzekucyjny tytułom wykonawczym klauzuli o skierowaniu tytułu do egzekucji administracyjnej;
- jeżeli zgodnie z odrębnymi przepisami odpowiedzialność zobowiązanego za należność pieniężną i odsetki z tytułu niezapłacenia jej w terminie obejmuje jego majątek osobisty i majątek wspólny, organ egzekucyjny (wierzyciel, biuro łącznikowe) może żądać informacji na temat małżonka zobowiązanego w zakresie określonym w art. 36 § 1ca i § 1e EgzAdmU;
- wprowadzono zasadę, zgodnie z którą jeżeli w egzekucji należności pieniężnej wyegzekwowano i uzyskano w wyniku zapłaty środki pieniężne, maksymalna wysokość opłaty egzekucyjnej wynosi 40 000 zł odrębnie dla każdego tytułu wykonawczego, przy czym maksymalna wysokość opłaty egzekucyjnej naliczonej w wyniku zapłaty wynosi 20 000 zł (art. 64 § 5a EgzAdmU); przepis ten ma celu usunięcie wątpliwości w zakresie naliczenia i poboru maksymalnej opłaty egzekucyjnej w sprawach, w których do naliczenia opłaty egzekucyjnej dojdzie w związku z częściowym wyegzekwowaniem należności i częściowym dokonaniem zapłaty organowi egzekucyjnemu lub wierzycielowi;
- wprowadzono zasadę, zgodnie z którą w razie zbiegu egzekucji administracyjnej i zabezpieczenia administracyjnego, egzekucji administracyjnej i zabezpieczenia sądowego lub zabezpieczenia administracyjnego i egzekucji sądowej do tej samej rzeczy albo prawa majątkowego, gdy zajęte kwoty w dniu realizacji zajęcia nie wystarczają na pokrycie egzekwowanych i podlegających zabezpieczeniu należności pieniężnych, dłużnik zajętej wierzytelności: przekazuje środki pieniężne organowi egzekucyjnemu, który prowadzi egzekucję, a także pod rygorem odpowiedzialności za szkodę niezwłocznie zawiadamia o zbiegu właściwe organy egzekucyjne, wskazując datę doręczenia zawiadomień o zajęciach dokonanych przez te organy i wysokość należności, na poczet których zajęcia zostały dokonane (art. 69a § 1a EgzAdmU);
- wprowadzono przepis, zgodnie z którym opisem i oszacowaniem obejmuje się odrębnie każdą nieruchomość stanowiącą przedmiot egzekucji, jeżeli jest ona wpisana do odrębnej księgi wieczystej lub jest dla niej prowadzony odrębny zbiór dokumentów. Jeżeli egzekucje z kilku nieruchomości tego samego zobowiązanego, które są wpisane do odrębnych ksiąg wieczystych lub dla których są prowadzone odrębne zbiory dokumentów, zostały połączone w jedną egzekucję z nieruchomości i nieruchomości te stanowią całość gospodarczą, opis i oszacowanie obejmuje tę całość i odrębnie każdą z tych nieruchomości (art. 110sa EgzAdmU);
- w przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i zabezpieczenia administracyjnego, egzekucji administracyjnej i zabezpieczenia sądowego lub zabezpieczenia administracyjnego i egzekucji sądowej do tej samej rzeczy albo prawa majątkowego prowadzenie łącznie egzekucji i zabezpieczenia do tej rzeczy albo prawa majątkowego przejmuje organ, który prowadzi egzekucję (zob. art. 162a EgzAdmU).
Nowelizacja wprowadza też przepisy przejściowe, które w art. 11–17 wprowadzają zasadę, zgodnie z którą w przypadku postępowań egzekucyjnych albo wymienionych w nich czynności i procedur egzekucyjnych wszczętych lub podjętych przed dniem wejścia w życie nowelizacji, stosuje się przepisy EgzAdmU w brzmieniu wprowadzonym nowelizacją.