Podstawę materialno-prawną wskazanej uchwały stanowił m.in. art. 81 ust. 1 OchrZabU. Z treści wskazanej regulacji wynika zaś, że w trybie określonym odrębnymi przepisami dotacja na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru lub znajdującym się w gminnej ewidencji zabytków może być udzielona przez organ stanowiący gminy, powiatu lub samorządu województwa, na zasadach określonych w podjętej przez ten organ uchwale.

W uchwale Kolegium RIO Poznań stwierdzono wiele naruszeń w odniesieniu do ww. uchwały dotacyjnej na zabytki. Wśród nich na uwagę zasługują m.in. zapisy dotyczące rozliczenia i kontroli dotacji. 

Zakwestionowany został m.in. zapis przewidujący powinność złożenia przez beneficjenta dotacji, sprawozdania z realizacji zadania w terminie 30 dni od daty jego zakończenia. W tym zakresie podważono także zapisy dotyczące konstrukcji samego sprawozdania, czyli jego elementy składowe w postaci np. zakresu prac, protokołów i innych dokumentów rozliczeniowych. 

Natomiast w zakresie kontroli organ nadzoru zakwestionował zapisy m.in. przewidujące uprawnienia kontrolne burmistrza miasta i gminy do kontroli rzetelności realizowanego zadania zgodnie z projektem oraz zawartą umową o udzieleniu dotacji, zarówno w trakcie jego realizacji, jak i po jego zakończeniu. Podważono tym samym zapisy regulujące metodykę czynności kontrolnych, gdzie m.in. zapisano, że kontrola polega na sprawdzeniu rzeczywistego przebiegu realizacji zadania pod kątem zgodności z przepisami prawa i zawartą umową, czy sprawdzeniu dokumentów związanych z realizacją dotowanego zadania.

W motywach rozstrzygnięcia Kolegium RIO w Poznaniu wskazało m.in., że: (…) w badanej uchwale w zakresie sprawozdania z wykorzystania dotacji oraz kontroli wykonania zadania wykroczyła poza dyspozycję art. 81 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, który uprawnia organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego jedynie do określenia zasad udzielania dotacji.

W dalszych motywach rozstrzygnięcia zwrócono uwagę na fakt, że zakres stosunków normowanych uchwałą podejmowaną na podstawie art. 81 ust. 1 OchrZabU organ stanowiący JST może kształtować wyłącznie na podstawie i w granicach przepisów prawa. Jak podkreślono, zawarta w tym artykule norma kompetencyjna, upoważnia radę gminy do określenia zasad udzielenia dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków. Właściwość rad gmin odnośnie stanowienia w przedmiotowym zakresie, winna być rozumiana jako uprawnienie do określenia ogólnych i generalnych postanowień określających komu mogą być udzielane dotacje, jakie czynności ma wykonać podmiot ubiegający się o dotację, aby mógł ją otrzymać. Przepis kompetencyjny mówi wprost jedynie o „zasadach udzielania dotacji”, a więc nie może stanowić materialno-prawnej podstawy do przyjmowania, iż w zakresie tego pojęcia mieści się uprawnienie do określenia trybu rozliczania czy trybu kontroli.

Podsumowując należy uznać, że rozstrzygnięcie nadzorcze Kolegium RIO Poznań jest jak najbardziej słuszne i uzasadnione. Warto dodać, że elementy słuszności, czy względy praktyczne również nie mogą legalizować ww. zapisów w uchwale dotacyjnej na zabytki. Natomiast podane kwestie rozliczenia, czy kontroli dotacji, mogą być ujęte w samej umowie zawieranej przez gminę z beneficjentem dotacji.

Źródło: https://bip.poznan.rio.gov.pl