Projekt ustawy o certyfikacji wykonawców w zamówieniach publicznych

Przewiduje się wejście ustawy w życie z dniem 1.7.2025 r., z tym że przepisy projektowanego rozdziału 5 dotyczące warunków i trybu przeprowadzania akredytacji podmiotów certyfikujących wejdą w życie z dniem 1.1.2025 r., w związku z potrzebą zapewnienia wykonawcom możliwości efektywnego korzystania z certyfikacji zaraz po wejściu w życie nowych przepisów.

Procedura certyfikacji ma pozwolić wykonawcom ubiegać się w Polsce o wydanie certyfikatu potwierdzającego, że nie zachodzą wobec nich podstawy wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia, w tym przeprowadzenie self-cleaningu w ramach procedury certyfikacji, a także potwierdzającego posiadanie przez wykonawcę zdolności do należytego wykonania zamówienia publicznego (np. doświadczenie, zasoby techniczne i organizacyjne, wykwalifikowaną kadrę) w zakresie objętym certyfikacją. Wykonawca będzie uprawniony do posługiwania się certyfikatem na potrzeby wielu różnych postępowań, bez konieczności każdorazowego gromadzenia i składania dokumentów (podmiotowych środków dowodowych).

Obecnie w świetle ustawy – Prawo zamówień publicznych (dalej: PrZamPubl) wykonawcy nie mają możliwości ubiegania się o certyfikację i wydanie certyfikatu w Polsce, choć mogą posługiwać się takim certyfikatem wydanym w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej. Warto bowiem przypomnieć, że stosownie m.in. do § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeń, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy (dalej: PodmŚrDowodR) wykonawca wpisany do urzędowego wykazu zatwierdzonych wykonawców lub wykonawca certyfikowany przez jednostki certyfikujące spełniające wymogi europejskich norm certyfikacji może, zamiast odpowiednich podmiotowych środków dowodowych, o których mowa w ustawie i rozporządzeniu, złożyć zaświadczenie o wpisie do urzędowego wykazu, wydane przez właściwy organ lub certyfikat wydany przez właściwą jednostkę certyfikującą kraju, w którym wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania, wskazujące na podmiotowe środki dowodowe stanowiące podstawę wpisu lub uzyskania certyfikacji, chyba że zamawiający ma uzasadnione podstawy do zakwestionowania informacji wynikających z zaświadczenia lub certyfikatu.

Fakultatywność posługiwania się certyfikatem

Podkreślić należy, że wykonawca będzie mógł ubiegać się na zasadzie dobrowolności o certyfikat i posługiwać się nim w celu uzyskania zamówienia publicznego w rozumieniu PrZamPubl, w tym w postępowaniu o udzielenie zamówienia. Od decyzji wykonawcy będzie więc zależał sposób wykazania sytuacji podmiotowej, a mianowicie – czy zrobi to w „klasyczny” sposób (tj. z wykorzystaniem podmiotowych środków dowodowych określonych przepisach PodmŚrDowodR), czy z wykorzystaniem certyfikatu. Certyfikacja będzie zatem rozwiązaniem dodatkowym, tj. funkcjonujących równolegle obok dotychczasowych rozwiązań.

Posłużenie się certyfikatem przy ubieganiu się o udzielenie zamówienia publicznego będzie możliwe bez względu na wartość zamówienia publicznego. Oznacza to – jak wskazuje się w uzasadnieniu do projektu ustawy – że wykonawcy będą mogli złożyć certyfikat na potrzeby potwierdzenia swojej sytuacji podmiotowej:

1. w postępowaniu o udzielenie zamówienia klasycznego (w rozumieniu art. 7 pkt 33 PrZamPubl),
2. w postępowaniu o udzielenie zamówienia na usługi społeczne i inne szczególne usługi (w rozumieniu art. 7 pkt 34 PrZamPubl),
3. w postępowaniu o udzielenie zamówienia sektorowego (w rozumieniu art. 7 pkt 35 PrZamPubl),
4. w procedurach udzielania zamówień nieobjętych stosowaniem PrZamPubl, w tym również w przypadku zamówień publicznych o wartości mniejszej niż 130 000 zł.

Rodzaje certyfikacji i certyfikatów

W projekcie ustawy przewiduje się możliwość uzyskania dwóch rodzajów certyfikatu:

1. potwierdzającego niepodleganie wykluczeniu („certyfikacja niepodlegania wykluczeniu”) – ma umożliwić potwierdzenie, że nie zachodzą względem wykonawcy podstawy wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia uregulowane w art. 108 ust. 1 pkt 1–5, ust. 2 lub art. 109 ust. 1 pkt 1–5 i 7-10 PrZamPubl,
2. potwierdzającego posiadanie zdolności do należytego wykonania zamówienia („certyfikacja zdolności wykonawcy”) – np. posiadane doświadczenie, kwalifikacje, uprawnienia zawodowe, którą następnie wykonawca będzie wykorzystywał do wykazywania spełniania warunków udziału w konkretnym postępowaniu.

Warto zwrócić uwagę, że w przepisach projektu ustawy jest mowa o potwierdzeniu zdolności do należytego wykonania zamówienia, a nie o spełnianiu warunków udziału w postępowaniu. Wynika to z faktu, że warunki udziału formułowane są przez zamawiającego dopiero na etapie postępowania o udzielenie zamówienia, a w przypadku certyfikacji wykonawca potwierdzi w profesjonalnym podmiocie certyfikującym swoje zdolności, które tym warunkom mogą odpowiadać. Wykonawca będzie mógł wnioskować o potwierdzenie zdolności w zakresie wybranych przez siebie kategorii warunków udziału w postępowaniu, o których mowa w art. 112 ust. 2 PrZamPubl. Wykonawca będzie wykazywał posiadanie zdolności, których zamawiający „standardowo” wymagają do potwierdzenia spełniania warunków udziału w prowadzonych postępowaniach, np. zdolności finansowej lub ekonomicznej na określonym poziomie lub określonego doświadczenia, wykształcenia, kwalifikacji zawodowych, potencjału technicznego oraz kadrowego.

Tabela. Rodzaj potwierdzanych zdolności i zakres podawanych przez wykonawcę w tym celu informacji

Przewiduje się, że minister właściwy do spraw gospodarki na podstawie fakultatywnego upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 projektu ustawy, będzie mógł określić w rozporządzeniu poziomy zdolności dotyczące zdolności technicznej lub zawodowej, odnoszące się do warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia na usługi oraz dostawy. Stworzenie „standardowych” poziomów zdolności jest niezbędne do zapewnienia efektywności systemu certyfikacji zdolności wykonawcy. Poziomy te, będą bowiem wykorzystywane nie tylko do określenia przez wykonawcę zakresu ww. certyfikacji, ale również – co do zasady – do opisywania warunków udziału w postępowaniu przez zamawiających. Ma to umożliwić porównywanie wymagań stawianych przez zamawiających w konkretnych postępowaniach o udzielenie zamówienia ze zdolnościami wykonawców, które zostały potwierdzone w wydanych certyfikatach.

Projektodawcy wskazują, że jeżeli wykonawca przedstawi certyfikat potwierdzający np. posiadanie doświadczenia na poziomie takim samym lub wyższym, jak poziom wskazany przez zamawiającego w dokumentach zamówienia, wówczas zamawiający nie będzie już samodzielnie szczegółowo weryfikował doświadczenia wykonawcy. Ograniczy się jedynie do sprawdzenia ważności certyfikatu i zgodności pomiędzy poziomem wskazanym w certyfikacie a wskazanym w dokumentach zamówienia.

Weryfikacja wykonawców realizujących roboty budowlane

Certyfikacja zdolności wykonawcy w pierwszej kolejności odnosić się będzie do weryfikacji wykonawców realizujących roboty budowlane, w ramach których zidentyfikowano roboty budowlane, do których zastosować można wystandaryzowane poziomy zdolności wykonawców podlegające ocenie w ramach spełniania warunków udziału w postępowaniu. Projekt ustawy, poprzez wprowadzenie fakultatywnej delegacji, umożliwia również rozszerzanie zakresu certyfikacji zdolności na usługi i dostawy.

Zaznaczenia przy tym wymaga, że certyfikacja nie będzie obejmować od początku wszystkich typów robót budowlanych, czy później innych rodzajów zamówień. Dotyczyć będzie tych, do których zastosowanie znajdą opisane w rozporządzeniach poziomy zdolności. Przyjęta konstrukcja pozwala natomiast rozszerzać z czasem zakres certyfikacji o dalsze rodzaje zamówień, poprzez wprowadzanie do aktów wykonawczych kolejnych poziomów zdolności.

Certyfikacja niepodlegania wykluczeniu

Odnośnie do certyfikacji niepodlegania wykluczeniu wykonawca – zgodnie ze swoim wyborem – będzie mógł przeprowadzić certyfikację jedynie w zakresie obligatoryjnych podstaw wykluczenia albo objąć zakresem certyfikacji zarówno obligatoryjne, jak i fakultatywne podstawy wykluczenia. Obligatoryjne podstawy wykluczenia będą zatem – o ile wykonawca w ogóle zdecyduje się na certyfikację niepodlegania wykluczeniu – obowiązkowym elementem certyfikacji niepodlegania wykluczeniu. Z uwagi na specyfikę certyfikacji i działań podmiotu certyfikującego, zakresem certyfikacji (i certyfikatu) będzie objęty brak podstaw wykluczenia w przypadku podstaw wykluczenia określonych art. 108 ust. 1 pkt 5 i art. 109 ust. 1 pkt 8–10 PrZamPubl jedynie w odniesieniu do postępowań zaistniałych w przeszłości, przed ubieganiem się o udzielenie certyfikacji. Tym samym możliwość weryfikacji istnienia wskazanych wyżej podstaw wykluczenia, w ramach procedury certyfikacji odnosić się musi do okoliczności zaistniałych przed ubieganiem się przez wykonawcę o wydanie certyfikatu.

Warunki udzielenia certyfikacji

Potwierdzenie niepodlegania wykluczeniu lub posiadania zdolności do należytego wykonania zamówienia będzie dokonywane przez podmiot certyfikujący na podstawie podmiotowych środków dowodowych określonych w przepisach PodmŚrDowodR. Pozwoli to na zapewnienie równego traktowania wykonawców składających podmiotowe środki dowodowe na dotychczasowych zasadach wynikających z PrZamPubl oraz wykonawców posługujących się certyfikatem. Odwołanie się do podmiotowych środków dowodowych w procedurze certyfikacji podyktowane jest również tym, że w ramach projektowanego rozwiązania nastąpi de facto „przeniesienie” weryfikacji sytuacji podmiotowej wykonawcy z etapu postępowania o udzielenie zamówienia na etap wcześniejszy – weryfikacji przeprowadzanej przez wyspecjalizowany podmiot certyfikujący.

Certyfikacja wspólna

W projekcie ustawy zakłada się również, że wykonawcy mogą ubiegać się o wspólną certyfikację zdolności. Wówczas będą musieli ustanowić pełnomocnika do reprezentowania ich w procedurze dokonywania certyfikacji. Warunkiem dokonania certyfikacji zdolności jest wspólne spełnianie przez wykonawców wymogów niezbędnych do wydania certyfikatu, w zakresie przez nich wnioskowanym. Uzyskując wspólny certyfikat wykonawcy będą mogli posługiwać się nim w postępowaniu o udzielenie zamówienia wyłącznie wtedy, gdy wspólnie ubiegają się o udzielenie zamówienia publicznego. Zaznacza się przy tym, że tak jak ma to miejsce na podstawie art. 117 PrZamPubl, także w przypadku wspólnej certyfikacji, w odniesieniu do warunków dotyczących wykształcenia, kwalifikacji zawodowych lub doświadczenia, wykonawcy wspólnie scertyfikowani będą mogli polegać na zdolnościach tych z wykonawców, którzy wykonają roboty budowlane lub usługi, do realizacji których te zdolności są wymagane. W wydanym certyfikacie będzie wskazane, jakie zdolności wykazał każdy z wykonawców objętych wspólną certyfikacją.

Podkreślenia wymaga, że certyfikacja niepodlegania wykluczeniu oraz certyfikacja zdolności wykonawcy będzie przeprowadzana na wniosek wykonawcy. We wniosku dostępne będą pola na wypełnienie podstawowych informacji o wykonawcy i wnioskowanym zakresie certyfikacji, m.in. takich jak:

1. nazwa wykonawcy ubiegającego się o certyfikację (albo jego imię i nazwisko) oraz
   wskazanie adresu jego siedziby (albo adresu zamieszkania),
2. wskazanie, czy wniosek dotyczy certyfikacji niepodlegania wykluczenia, czy certyfikacji zdolności wykonawcy,
3. wskazanie zakresu wnioskowanej certyfikacji (odnośnie do konkretnych przesłanek wykluczenia określonych w art. 108 lub 109 PrZamPubl oraz zdolności wykonawcy w zakresie konkretnych warunków udziału w postępowaniu określonych w art. 112 ust. 2 PrZamPubl),
4. wskazanie, czy przeprowadzenie certyfikacji może wymagać self-cleaningu.

Ważność certyfikatu

Zgodnie z projektowanym art. 7 ust. 1 dokumentem potwierdzającym udzielenie certyfikacji podstaw wykluczenia lub certyfikacji zdolności wykonawcy jest certyfikat wykonawcy zamówień publicznych, wydawany na okres od 1 roku do 3 lat licząc od dnia jego udzielenia, zgodnie z żądaniem wykonawcy. Certyfikacja będzie mogła jednak utracić ważność przed upływem tego okresu w przypadku stwierdzenia przez podmiot certyfikujący, że wykonawca, któremu udzielono certyfikacji podstaw wykluczenia lub certyfikacji zdolności wykonawcy, nie spełnia warunków jej udzielenia i nie wykazał w ramach przeprowadzonej aktualizacji, że te warunki spełnia. Ponadto, jeżeli podmiot certyfikujący w wyniku podjętych czynności dojdzie do wniosku, że certyfikacja wymaga uaktualnienia (gdyż wykonawca nie spełnia warunków udzielenia certyfikacji w całości lub w określonym zakresie), wówczas obowiązany będzie zawiesić jej ważność i wezwać wykonawcę do przedstawienia wyjaśnień lub podmiotowych środków dowodowych. Podmiot certyfikujący zawiesi ważność certyfikacji także w przypadku, gdy w postępowaniu odwoławczym prowadzonym przez KIO lub w postępowaniu skargowym prowadzonym przez sąd zamówień publicznych prawomocnie zostanie stwierdzone, że obalone zostało domniemanie wynikające z udzielenia certyfikacji dotyczące niepodlegania wykonawcy wykluczeniu lub zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia publicznego.

W zawiązku z tym, że projektowana ustawa ogranicza możliwość złożenia większej liczby wniosków o certyfikację zdolności wykonawcy w zakresie tego samego warunku udziału w postępowaniu i prowadzenia procedury certyfikacji, wykonawca będzie zobowiązany do zawarcia we wniosku stosownego oświadczenia. Kolejnego wniosku dotyczącego tego samego warunku udziału w postępowaniu nie będzie można złożyć, dopóki nie zakończy się wszczęta wcześniej procedura certyfikacji. W przypadku złożenia wniosku o certyfikację zdolności wykonawcy w zakresie tego samego warunku udziału w postępowaniu do więcej niż jednego podmiotu certyfikującego, rozpatrzeniu będzie podlegać wniosek, który został złożony jako pierwszy. Zauważenia jednak wymaga, że nie przewidziano dodatkowych skutków prawnych wobec wykonawcy, który naruszy przedstawione reguły.

Podmioty uprawnione do certyfikacji

Certyfikacji mają dokonywać podmioty certyfikujące akredytowane przez PCA na podstawie projektowanej ustawy oraz ustawy z 13.4.2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku. Co istotne, certyfikacji niepodlegania wykluczeniu mają udzielać te podmioty certyfikujące akredytowane przez PCA, które dają rękojmię należytego sprawowania swojej funkcji i zawarły porozumienie z ministrem właściwym do spraw gospodarki. Podmiotami udzielającymi certyfikacji niepodlegania wykluczeniu będą mogły być podmioty, które należą do JSFP lub są państwową jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej lub jednoosobową spółką Skarbu Państwa.

Baza Danych o Certyfikatach Wykonawców Zamówień Publicznych

Projektowana ustawa przewiduje stworzenie Bazy Danych o Certyfikatach Wykonawców Zamówień Publicznych („baza certyfikatów”), prowadzonej w systemie teleinformatycznym przez ministra właściwego do spraw gospodarki. W bazie certyfikatów będą gromadzone informacje:

Od informacji i danych gromadzonych w bazie certyfikatów należy odróżnić dane i informacje udostępnianie publicznie z użyciem tej bazy. W ramach publicznego dostępu do danych gromadzonych w bazie certyfikatów będzie udostępniany dokument ważnego certyfikatu wykonawcy. Każdy będzie miał też możliwość samodzielnego i nieodpłatnego pobrania tego dokumentu w formie elektronicznej.

Przewiduje się, że co do zasady dane i informacje zamieszczone w bazie certyfikatów będą jawne i ogólnodostępne, z wyjątkiem danych dotyczących samego faktu złożenia wniosku o certyfikację, jego daty i zakresu tego wniosku oraz danych dotyczących odmowy udzielenia certyfikacji, a także informacji wynikających z podmiotowych środków dowodowych. Dostęp do danych i informacji w bazie będzie nieodpłatny. Informacja o złożeniu wniosku o certyfikację oraz o odmowie udzielenia certyfikacji będzie dostępna wyłącznie wszystkim podmiotom certyfikującym, w tym innym niż podmiot, który zamieścił informację w bazie certyfikatów. Z kolei treść podmiotowych środków dowodowych i oświadczeń wykonawcy dostępna będzie dla zamawiających w związku z toczącym się postępowaniem o udzielenie zamówienia, w którym złożono certyfikat.

Do obowiązków podmiotów certyfikujących, w ramach prowadzonej przez ministra bazy certyfikatów, będzie należało zamieszczanie informacji dotyczących certyfikatów oraz wykonawców wnioskujących o dokonanie certyfikacji, w tym dotyczących złożenia wniosku o certyfikację, oraz aktualizacji certyfikatu. Po wydaniu certyfikatu podmioty certyfikujące będą obowiązane również do zamieszczania w bazie certyfikatów dokumentu ważnego certyfikatu w sposób umożliwiający samodzielne pobranie tego dokumentu w formie elektronicznej oraz do aktualizacji tego certyfikatu. Jednocześnie, w przypadku utraty ważności przez certyfikację bądź w przypadku zawieszenia jej ważności, obowiązkiem podmiotu certyfikującego będzie ograniczenie możliwości samodzielnego pobrania certyfikatu, na czas tego zawieszenia, a także na stałe, w przypadku gdy certyfikacja utraciła ważność.

Zmiany w przepisach PrZamPubl

W związku z certyfikacją wykonawców zamówień publicznych przewiduje się wprowadzenie niezbędnych zmian także w przepisach PrZamPubl. Do najważniejszych z nich należą zmiany w zakresie przepisów dotyczących warunków udziału w postępowaniu oraz podmiotowych środków dowodowych.

W art. 112 PrZamPubl przewiduje się dodanie ust. 3, zgodnie z którym zamawiający określając warunki udziału w postępowaniu, o których mowa w art. 112 ust. 2 pkt 4 PrZamPubl, będzie zobligowany do opisania ich z wykorzystaniem odpowiednich poziomów zdolności określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 5 ust. 4 lub 5 ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych oraz zmianie niektórych innych ustaw. Określanie warunków udziału w postępowaniu w oparciu o poziomy zdolności ułatwi kwalifikowanie wykonawców posługujących się certyfikatami. Zamawiający będzie mógł odstąpić od opisywania warunków udziału we wskazany wyżej sposób, tj. poprzez odniesienie się do ww. poziomów zdolności, w przypadku gdy dla danego przedmiotu zamówienia poziomy zdolności nie zostały określone. Wyjaśnienie powodów takiego odstąpienia będzie wymagało zamieszczenia informacji w protokole postępowania.

Zmianie ma ulec także art. 124 PrZamPubl dotyczący postępowania o udzielenie zamówienia o wartości równej lub wyższej niż progi unijne oraz art. 273 PrZamPubl dotyczącym postępowania o udzielenie zamówienia o wartości mniejszej niż progi unijne (tzw. krajowym). Dodany zostanie ponadto art. 128a PrZamPubl, który będzie miał zastosowanie również do zamówień krajowych.

W art. 124 PrZamPubl przewidziano dodanie ust. 2–4, z których wprost wynika, że w postępowaniu o udzielenie zamówienia wykonawca zamiast podmiotowymi środkami dowodowymi może posługiwać się certyfikatem wykonawcy zamówień publicznych. Jednocześnie zaś zamawiający nie będzie mógł żądać podmiotowych środków dowodowych w zakresie, w jakim potwierdzenie braku istnienia podstaw wykluczenia lub potwierdzenie spełniania warunków udziału w postępowaniu wynika z certyfikatu. Przed udzieleniem zamówienia zamawiający będzie mógł żądać podmiotowych środków dowodowych również od wykonawcy, który złożył certyfikat, na potwierdzenie braku istnienia podstawy wykluczenia z postępowania dotyczących płatności podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. Z kolei w art. 273 w ust. 2 PrZamPubl dodaje się przepisy, z których wynika, że w oświadczeniu wykonawca wskazuje, czy będzie posługiwał się certyfikatem, o którym mowa w art. 124 ust. 2 PrZamPubl. W przypadku gdy wykonawca będzie posługiwał się certyfikatem, w oświadczeniu podaje on numer tego certyfikatu, nazwę podmiotu certyfikującego, który wydał certyfikat, okres ważności certyfikatu oraz wskazuje, w zakresie których podstaw wykluczenia lub warunków udziału w postępowaniu będzie posługiwał się certyfikatem.

Odnośnie do dodawanego art. 128a PrZamPubl wskazać należy, że zgodnie z jego brzmieniem zamawiający, który ma uzasadnione wątpliwości co do prawdziwości informacji zawartych w certyfikacie, będzie mógł wezwać wykonawcę do złożenia wyjaśnień. Jeżeli wyjaśnienia złożone przez wykonawcę nie będą wystarczające do usunięcia uzasadnionych wątpliwości, zamawiający poinformuje o tym podmiot certyfikujący, który wydał certyfikat. W takim przypadku podmiot certyfikujący w ciągu 3 dni od zgłoszenia sprawdzi aktualność certyfikatu wykonawcy i w razie potwierdzenia wątpliwości zamawiającego zawiesi ten certyfikat, przystępując do procedury aktualizacji. W takiej sytuacji zamawiający wezwie wykonawcę do złożenia podmiotowych środków dowodowych w zakresie, w jakim złożony certyfikat miał potwierdzać brak podstaw wykluczenia lub spełnianie warunków udziału w postępowaniu na potrzeby prowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia, na zasadach wynikających z PrZamPubl. Odpowiednie zmiany przewidziano również w związku ze stwierdzeniem w postępowaniu odwoławczym oraz w postępowaniu skargowym, że informacje zawarte w certyfikacie wykonawcy zamówienia publicznego nie są prawdziwe. W takim przypadku, odpowiednio Prezes KIO oraz sąd, który rozpatrywał skargę na orzeczenie KIO, przesyła niezwłocznie podmiotowi certyfikującemu informację w tym zakresie.

Na mocy przepisów przejściowych do postępowań o udzielenie zamówienia wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy o certyfikacji wykonawców będą stosowane przepisy dotychczasowe. Oznacza to, że certyfikaty wydawane na podstawie ustawy będą mogły być składane w postępowaniach o udzielenie zamówienia wszczynanych już po dniu wejścia w życie ustawy.

Ponadto w projektowanej ustawie w art. 38 pkt 1 przewiduje się uchylenie w art. 11 ust. 4 PrZamPubl, z dniem 1.1.2025 r. Zmiana ta wynika z potrzeby wykonania wyroku TSUE z 7.9.2023 r. w sprawie C-601/21. Trybunał orzekł w nim, że wprowadzając do prawa polskiego wyłączenia nieprzewidziane w dyrektywie 2014/24/UE, w odniesieniu do zamówień dotyczących wytwarzania m.in. znaków akcyzy, znaków legalizacyjnych, nalepek kontrolnych, kart do głosowania, znaków holograficznych umieszczanych na zaświadczeniach o prawie do głosowania, a także układów mikroprocesorowych z oprogramowaniem służącym do zarządzania dokumentami publicznymi, systemów i baz informatycznych niezbędnych do zastosowania dokumentów publicznych, o których również mowa w art. 4 pkt 5c, Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 1 ust. 1 i 3 oraz art. 15 ust. 2 i 3 dyrektywy 2014/24/UE w zw. z art. 346 ust. 1 lit. a TFUE.

Źródło: https://legislacja.gov.pl/projekt/12384151