W kontekście podanej problematyki należy odnieść się zasadniczo do przepisów ustawy o samorządzie gminnym (dalej: SamGminU). Na uwagę zasługuje art. 18 ust. 2 pkt 9 SamGminU, gdzie postanowiono, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy m.in.:
„a) podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich wydzierżawiania lub wynajmowania na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub na czas nieoznaczony, o ile ustawy szczególne nie stanowią inaczej; uchwała rady gminy jest wymagana również w przypadku, gdy po umowie zawartej na czas oznaczony do 3 lat strony zawierają kolejne umowy, których przedmiotem jest ta sama nieruchomość; do czasu określenia zasad wójt może dokonywać tych czynności wyłącznie za zgodą rady gminy,
b) emitowania obligacji oraz określania zasad ich zbywania, nabywania i wykupu przez wójta,
c) zaciągania długoterminowych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1634, 1692, 1725, 1747, 1768 i 1964),
d) ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów krótkoterminowych zaciąganych przez wójta w roku budżetowym (…)”.
W orzecznictwie sądowoadministracyjnym akcentuje się, że przepis art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. a SamGminU stanowi o uprawnieniu uchwalania przez radę gminy zasad obrotu nieruchomościami gminnymi, w tym wydzierżawiania i wynajmowania, ale tylko w przypadku okresu dłuższego niż trzy lata lub na czas nieokreślony (wyr. WSA w Opolu z 7.5.2015 r., II SA/Op 105/15, Legalis).
W ocenie poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku (znak: RIO.V.6001-3/23), skierowanym do jednej z gmin województwa podlaskiego, opublikowane na stronie RIO w Białymstoku dnia 8.12.2023 r.
W stanie faktycznym ww. sprawy ustalono następującą nieprawidłowość: „postanowienia obowiązującej w gminie (…) uchwały Nr XXII/161/2013 Rady Gminy (….) z dnia 6 czerwca 2013 r. w sprawie określenia zasad nabycia, zbycia i obciążenia nieruchomości gruntowych oraz ich wydzierżawiania lub najmu na okres dłuższy niż trzy lata lub na czas nieoznaczony odnoszą się jedynie do «nieruchomości gruntowych», podczas gdy zasady ustanowione przez radę na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 9 ustawy o samorządzie gminnym powinny dotyczyć ogólnie rozumianych «nieruchomości»”.
Następnie dodano, że z definicji nieruchomości sformułowanej w art. 46 § 1 KC wynika, że nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej, stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.
Natomiast w ramach wniosku pokontrolnego nakazano, aby przedłożyć radzie gminy projekt uchwały zmieniającej uchwałę w sprawie określenia zasad nabycia, zbycia i obciążenia nieruchomości gruntowych oraz ich wydzierżawiania lub najmu na okres dłuższy niż trzy lata lub na czas nieoznaczony – poprzez objęcie jej postanowieniami wszystkich nieruchomości, a nie jedynie nieruchomości gruntowych.
Podsumowując, ustalenia kontrolne Regionalnej Izby Obrachunkowej są prawnie uzasadnione. Wójt gminy powinien opracować odpowiedni projekt uchwały w sprawie gospodarowania nieruchomościami uwzględniający wszystkie rodzaje nieruchomości, a nie wyłącznie nieruchomości gruntowe.
