Delegowanie zadań z zakresu kontroli nieruchomości pod kątem przyłączy do kanalizacji
O ile dokona się stosownych zmian w umowie spółki, o tyle możliwe byłoby zakresowo przekazanie spółce zadań w zakresie kontroli przyłączy do kanalizacji oraz kontroli wywozu nieczystości ciekłych z nieruchomości ze zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków.
Analiza prawna wymaga uwzględnienia przepisów ustawy o gospodarce komunalnej, w tym:
„Art. 4 [Zadania rady gminy]
1. Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego postanawiają o:
1) wyborze sposobu prowadzenia i form gospodarki komunalnej;
2) wysokości cen i opłat albo o sposobie ustalania cen i opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego”.
[…] 2. Powierzenie wykonywania zadań gminy może nastąpić jedynie w drodze powołania spółki, zaś modyfikacja tych zadań (ich uzupełnienie) nie może nastąpić w trybie umowy wykonawczej zawartej pomiędzy gminą a spółką.
3. Kolejno powinno się dokonać zmiany umowy spółki, a potem można jej powierzyć określone zadania (wyr. NSA z 3.12.2015 r., II OSK 2590/15, Legalis).
Zatem, w świetle powyższego można uznać, że o ile dokona się stosownych zmian w umowie spółki, o tyle możliwe byłoby zakresowo przekazanie spółce zadań w zakresie kontroli przyłączy do kanalizacji oraz kontroli wywozu nieczystości ciekłych z nieruchomości ze zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków.
Uzasadnienie braku podziału zamówienia na części przy zakupie samochodu strażackiego z wyposażeniem ratunkowym
Brak podziału zamówienia można uzasadnić koniecznością zapewnienia pełnej integralności i kompatybilności pojazdu z wyposażeniem, co gwarantuje bezpieczeństwo i efektywność użytkowania. Podział mógłby powodować nadmierne trudności techniczne, a także wzrost kosztów dostawy wyposażenia. Zgodnie bowiem z orzecznictwem KIO dopuszcza się brak podziału przy uzasadnionych przesłankach technicznych, organizacyjnych i ekonomicznych.
W świetle przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych oraz orzecznictwa KIO zamawiający nie jest zobligowany do podziału zamówienia na części, nawet jeśli przedmiot zamówienia jest formalnie podzielny. Decyzja o braku podziału musi jednak być merytorycznie uzasadniona i oparta na specyfice danego zamówienia. Przykładowo w wyroku z 17.10.2022 r., sygn. KIO 2578/22, podkreślono, że zamawiający zachowuje swobodę decyzji co do podziału zamówienia, pod warunkiem że decyzja ta jest poparta uzasadnionymi, merytorycznymi powodami. Do uzasadnionych przesłanek należą m.in. nadmierne trudności techniczne wynikające z konieczności koordynacji działań różnych wykonawców, ryzyko pogorszenia jakości lub terminowości realizacji zamówienia oraz znaczące koszty dodatkowe związane z koniecznością zawierania i nadzorowania odrębnych umów.
Ponadto, zgodnie z wyrokiem KIO z 9.1.2023 r., sygn. KIO 3439/22, brak podziału zamówienia powinien służyć uzyskaniu najlepszych efektów realizacji przedsięwzięcia, zarówno pod względem ekonomicznym, jak i organizacyjnym.
W przypadku przedmiotowego zamówienia istotnym aspektem jest ścisła współzależność i konieczność koordynacji pomiędzy pojazdem a jego wyposażeniem ratunkowym. Samochód strażacki musi być dostosowany do zamontowania specjalistycznego sprzętu, który z kolei musi spełniać rygorystyczne wymagania techniczne i bezpieczeństwa. Podział zamówienia na osobne części (np. zakup samochodu i zakup wyposażenia jako dwa odrębne zadania) mógłby doprowadzić do powstania nadmiernych trudności technicznych, komplikacji logistycznych, co mogłoby zagrozić efektywności działań ratowniczych. W przypadku bowiem takiego zakupu konieczność koordynacji wszystkich elementów jest szczególnie istotna, gdyż wpływa bezpośrednio na funkcjonalność i bezpieczeństwo użytkowania pojazdu w sytuacjach ratunkowych. Kompleksowe zamówienie pozwala na optymalizację kosztów, zmniejszenie ryzyka niezgodności technicznej pomiędzy pojazdem a wyposażeniem oraz uproszczenie procesu realizacji i nadzoru nad umową. Ponadto dzieląc zamówienie na części, zamawiający ryzykowałby powstaniem nadmiernych problemów, głównie natury technicznej, w zakresie integralności i kompatybilności pojazdu z wyposażeniem.
Jak więc widać, w przedstawionej sytuacji powody niedokonania podziału zamówienia na części mają charakter indywidualny i wynikają ze specyfiki zamówienia, które z jednej strony jest podzielne formalnie, ale z drugiej strony wymaga realizacji jako całość, gwarantującej bezpieczeństwo i efektywność użytkowania pojazdu w służbie ratunkowej.
Praca wójta w wolną sobotę
W ocenie autora odpowiedzi, za pracę w dniu wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia prac wójt powinien uzyskać dzień wolny od pracy. Jeżeli dzień taki nie zostanie udzielony nie będzie miał prawa do rekompensaty za nadgodziny.
Pracownikowi samorządowemu za pracę wykonywaną na polecenie przełożonego w godzinach nadliczbowych przysługuje, według jego wyboru, wynagrodzenie albo czas wolny w tym samym wymiarze, przy czym wolny czas, na wniosek pracownika, może być udzielony w okresie bezpośrednio poprzedzającym urlop wypoczynkowy lub po jego zakończeniu.
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 21.1.2014 r. (P 26/12, Legalis.) stwierdził, że pracownikom samorządowym co prawda nie przysługują kodeksowe dodatki, ale będący przedmiotem rozważań „(…) art. 42 ust. 4 ustawy o pracownikach samorządowych (dalej: PracSamU), nie wyłącza prawa do rekompensaty za pracę wykonaną w godzinach nadliczbowych pracowników na kierowniczych stanowiskach, jak czyni to art. 1514 Kodeksu pracy”. Należy uznać, że w tym zakresie PracSamU ma zastosowanie przed regulacjami Kodeksu pracy. Artykuł 42 ust. 4 PracSamU zawiera wyczerpującą regulację dotyczącą rekompensaty pracy w godzinach nadliczbowych i odnosi się do wszystkich pracowników samorządowych, w tym również zajmujących stanowiska kierownicze.
Pracownikowi samorządowemu przysługuje rekompensata „za pracę wykonywaną na polecenie przełożonego w godzinach nadliczbowych”. Faktycznie, skoro rekompensata przysługuje za pracę w nadgodzinach wykonywaną „na polecenie przełożonego”, to prawa do niej nie mają ci pracownicy samorządowi, którzy poleceń nie otrzymują (nie mają przełożonych) albo mają kompetencje do podejmowania samodzielnych decyzji dotyczących ich czasu pracy. Wójt nie uzyska zatem rekompensaty za pracę nadliczbową.
Jak podkreślił PIP (opinia z 12.9.2013 r. w sprawie sposobu rekompensowania pracownikowi samorządowemu pracy w dniu wolnym wynikającym z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy): „Pracownikowi samorządowemu świadczącemu na polecenie przełożonego pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, tj. w sobotę (zgodnie z rozkładem czasu pracy soboty są dniami wolnymi od pracy), należy udzielić innego (całego) dnia wolnego od pracy do końca okresu rozliczeniowego, w którym tę pracę świadczył, w terminie z nim uzgodnionym. Dopiero, gdyby nie udzielono do końca okresu rozliczeniowego dnia wolnego, praca w tym dniu stanie się tym samym pracą w godzinach nadliczbowych i tym samym znajdą zastosowanie zasady rekompensaty z ustawy o pracownikach samorządowych”.
W stosunku do osób zarządzających ani Kodeks pracy, ani PracSamU nie wyłącza zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy i konieczności oddania innego dnia wolnego za pracę w dniu wolnym od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Jeżeli jednak wójt nie uzyska dnia wolnego, to z końcem okresu rozliczeniowego praca w wolną sobotę zakwalifikowana zostanie jako nadgodziny średniotygodniowe i w związku z tym nie uzyska już za nie rekompensaty.
Zmiana podstawy programowej w zakresie wychowania fizycznego: zdobywanie kompetencji ruchowych i wiedzy o zdrowym stylu życia
Szkoły podstawowe
Nowa podstawa programowa w zakresie przedmiotu wychowanie fizyczne zawarta w rozporządzeniu ME z 21.7.2025 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 2025 r. poz. 1052) opiera się na koncepcji „alfabetu ruchowego” oraz rozwijaniu podstawowych umiejętności ruchowych, które są kluczowe dla podejmowania aktywności fizycznej w sposób naturalny, efektywny i dostosowany do możliwości dziecka.
Zasadniczym celem nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego w zakresie wychowania fizycznego jest:
- rozwijanie szerokiego wachlarza umiejętności ruchowych, które umożliwiają dzieciom podejmowanie różnych form aktywności przez całe życie;
- danie nauczycielom elastyczności w prowadzeniu zajęć ruchowych, co pozwoli im dostosować treści do zróżnicowanych potrzeb dzieci oraz dostępnych warunków;
- stworzenie środowiska wspierającego aktywność fizyczną, a nie wyłącznie ocenianie umiejętności wykonania określonych elementów technicznych.
Szkoły ponadpodstawowe
Z kolei dzieci starsze i młodzież, zgodnie z założeniami do wprowadzonych zmian powinni otrzymać w szkole ukształtowanie całożyciowej potrzeby podejmowania aktywności fizycznej, rozwój sprawności motorycznej i świadomej postawy prozdrowotnej. Wychowanie fizyczne powinno umożliwić uczniom poznawanie różnorodnych form aktywności ruchowych, rozwijanie pasji sportowych oraz kształtowanie umiejętności społecznych, takich jak współpraca, odpowiedzialność, uczciwość i poszanowanie godności innych. Zmiany dla tej grupy uczniów reguluje rozporządzenie ME zmieniające rozporządzenie z 21.7.2025 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz.U. z 2025 r. poz. 1035).
Związanie kierownika budowy z innymi uczestnikami procesu budowlanego oraz stronami
Przepisy ustawy Prawo budowlane (dalej: PrBud) nie zakazują łączenia funkcji kierownika budowy z pozostawaniem w stosunku prawnym z generalnym wykonawcą i pobieraniem wynagrodzenia.
Zgodnie z art. 17 pkt 4 PrBud, kierownik budowy jest uczestnikiem procesu budowlanego w rozumieniu ustawy.
Kierownik budowy wykonuje jednocześnie samodzielną funkcję techniczną w budownictwie. Zakres podstawowych obowiązków spoczywających na kierowniku budowy ustawodawca uregulował zaś w art. 22 PrBud.
Same przepisy PrBud nie zawierają jednocześnie żadnych ograniczeń w zakresie stosunków prawnych, czy nawet osobistych, w jakich kierownik budowy może pozostawać tak z pozostałymi uczestnikami procesu budowlanego, jak też inwestorem czy wykonawcą (generalnym wykonawcą). Jedynie – stosownie do art. 24 ust. 1 PrBud – ustawodawca przesądził, że łączenie funkcji kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego nie jest dopuszczalne.
Jak wyjaśnia się to bowiem w doktrynie, funkcje te muszą być oddzielone, aby został zachowany element faktycznej, a nie iluzorycznej kontroli procesu budowlanego. Jest to ważny element tworzonego przez ustawodawcę systemu zapewnienia wysokiej jakości procesu budowlanego. Przepisy PrBud (np. art. 24 PrBud) nie zakazują zatem łączenia funkcji kierownika budowy z pozostawaniem w stosunku prawnym z generalnym wykonawcą i pobieraniem wynagrodzenia.
W tym miejscu należy przypomnieć, że kierownik budowy odpowiada za należyte wykonywanie powierzonych mu obowiązków i dopiero ustalenie, że obowiązki te są naruszane z uwagi na stosunek prawny czy osobisty, łączący kierownika budowy z pozostałymi uczestnikami procesu budowlanego lub jego stronami, skutkować może odpowiedzialnością kierownika budowy (zwykle odszkodowawczą lub zawodową). Ważne jest więc, aby kierownik budowy zachował obiektywizm i niezależność w wykonywaniu swoich obowiązków, unikając konfliktu interesów. Dopiero, gdy jego rola jako pracownika generalnego wykonawcy koliduje z jego obowiązkami jako kierownika budowy, może to prowadzić do faktycznych problemów i ewentualnych naruszeń.
Wymagania na stanowisko kierownika środowiskowego domu samopomocy
Kandydat nie spełnia wymagania formalnego dotyczącego wykształcenia wyższego na kierunku mającym zastosowanie przy świadczeniu usług w środowiskowym domu samopomocy, określonego w § 9 ust. 1 rozporządzenia w sprawie środowiskowych domów samopomocy (dalej: ŚrodDomSamR).
Zgodnie z przepisami ŚrodDomSamR kierownik domu jest obowiązany posiadać wykształcenie wyższe na kierunku mającym zastosowanie przy świadczeniu usług w domu oraz co najmniej półroczne doświadczenie zawodowe polegające na realizacji usług dla osób z zaburzeniami psychicznymi (§ 9 ust. 1 ŚrodDomSamR).
Przepis nie zawiera katalogów zamkniętych kierunków studiów, lecz formułuje wymóg generalny dotyczący związku kierunku studiów z usługami świadczonymi przez środowiskowy dom samopomocy. Do takich kierunków należałoby zaliczyć psychologię, pedagogikę, pracę socjalną, ale jest to jedynie katalog przykładowy.
W kontekście przedłożonych przez kandydata dyplomów należy stwierdzić, że:
1. Kierunek „zarządzanie i marketing w zakresie informatyki i systemów bezpieczeństwa” – nie wykazuje bezpośredniego związku z usługami świadczonymi w środowiskowym domu samopomocy, które obejmują przede wszystkim treningi samoobsługi, treningi umiejętności społecznych oraz opiekę nad osobami z zaburzeniami psychicznymi.
2. Kierunek „zarządzanie, specjalność zarządzanie rozwojem regionalnym” – podobnie nie ma bezpośredniego związku z profilem działalności środowiskowego domu samopomocy, koncentrując się na aspektach makroekonomicznych i planistycznych rozwoju regionalnego.
Tym samym (moim zdaniem) kandydat nie spełnia wymagania formalnego dotyczącego wykształcenia wyższego na kierunku mającym zastosowanie przy świadczeniu usług w środowiskowym domu samopomocy, określonego w § 9 ust. 1 ŚrodDomSamR.
Program „Przyjazna szkoła” na lata 2025–2027 jako wsparcie dla szkół przyjaznych uczniom z Ukrainy
Założenia programu
Program jest odpowiedzią na rosnące potrzeby społeczności szkolnych, które muszą sprostać wyzwaniom wynikającym z migracji, traum wojennych czy różnic kulturowych. Jego głównym celem jest stworzenie warunków sprzyjających budowaniu pozytywnych relacji rówieśniczych oraz rozwojowi kompetencji uczniów z doświadczeniem migracji i uchodźstwa.
W ramach „Przyjaznej szkoły” przewidziano 3 główne moduły wsparcia:
- pomoc asystenta,
- poprawę dobrostanu społeczności szkolnej oraz
- doskonalenie kadr systemu oświaty.
Łączna alokacja finansowa na ten cel to niemal 500 milionów złotych, z czego ponad 412 milionów pochodzi z funduszy europejskich.
Działania obejmują m.in. zatrudnianie asystentów dla uczniów z Ukrainy, organizację wsparcia psychologiczno-edukacyjnego, szkolenia dla nauczycieli oraz działania mające na celu integrację i wzmacnianie społeczności szkolnych. Wsparcie obejmie zarówno szkoły koordynowane przez wojewodów, jak i placówki prowadzone przez ministerstwa.
Komu przysługuje wsparcie i zasady przyznawania
Program „Przyjazna szkoła” jest realizowany na podstawie rozporządzenia RM z 11.7.2025 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania wsparcia w zakresie wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży objętych Rządowym programem wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży „Przyjazna szkoła” w latach 2025-2027 (Dz.U. z 2025 r. poz. 946) oraz uchwały RM nr 60 również z 11.7.2025 r. w sprawie Rządowego programu wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży „Przyjazna szkoła” w latach 2025–2027 (M.P. 2025 poz. 648).
Szkoły, które chcą skorzystać z pomocy, muszą spełniać warunek, iż w dniu rozpoczęcia wsparcia naukę pobiera co najmniej jedno dziecko z Ukrainy.
Organy prowadzące szkoły (np. gminy, powiaty) lub dyrektorzy szkół (jeśli szkoły prowadzi minister) składają wnioski:
- do wojewody (jednostki samorządu terytorialnego, osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego; osoby fizyczne),
- do ministra właściwego prowadzącego szkołę (np. minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w przypadku szkół artystycznych).
Czas: 14 dni roboczych od dnia ogłoszenia naboru.
Minister Edukacji publikuje na stronie internetowej MEN formularz wniosku, który zawiera dane dotyczące:
- liczby uczniów z doświadczeniem migracji/uchodźstwa,
- proponowaną liczbę asystentów i wymiar etatów,
- plan zatrudnienia oraz szacunkowe koszty.
Wojewoda lub minister prowadzący szkołę rozpatrzy wnioski w ciągu 14 dni roboczych od dnia zakończenia naboru wniosków. Jeśli zapotrzebowanie przewyższa limit środków, stosuje się kryteria rankingujące:
- w pierwszej kolejności brane są pod uwagę szkoły publiczne przed niepublicznymi,
- następnie znaczenie ma liczba uczniów i uczennic z Ukrainy w porównaniu do całkowitej ilości dzieci w danej szkole,
- dodatkowo brany jest pod uwagę również procentowy udział liczby uczniów z Ukrainy.
Lista zakwalifikowanych szkół zostanie opublikowana na stronie wojewody lub ministra prowadzącego szkołę. Wojewoda lub minister zawiera umowy z organami prowadzącymi szkoły zakwalifikowanymi do programu.
Terminy na składanie wniosków:
Rok 2025:
- minister informuje wojewodów o programie w ciągu 5 dni roboczych od wejścia w życie uchwały. MEN wystosowało pismo w dniu 24 lipca 2025 r.,
- wojewodowie ogłaszają nabór wniosków 14 dni roboczych od dnia poinformowania, maksymalny termin na ogłoszenie naboru do dnia 13 sierpnia 2025 r.
Rok 2026:
- nabór na rok 2026 musi być ogłoszony do 30 września 2025 r.,
- termin składania wniosków – 14 dni roboczych od ogłoszenia.
Rok 2027:
- nabór na rok 2027 musi być ogłoszony do 30 września 2026 r.
- termin składania wniosków – 14 dni roboczych od ogłoszenia.
To kompleksowe przedsięwzięcie ma na celu nie tylko wsparcie edukacyjne, ale również budowanie społeczności szkolnych opartych na zaufaniu, szacunku i bezpieczeństwie, co jest niezbędne dla skutecznej integracji i rozwoju młodych ludzi w trudnym czasie.
Smart city – przyszłość i teraźniejszość miast
Zarówno wielkie metropolie, jak i mniejsze miasta stają się dzisiaj hubami, które mają dostarczyć mieszkańcom sprawnie działające usługi. To nie są „miasta przyszłości”, opisane w książkach fantastyczno-naukowych czy pracach ekspertów z różnych dziedzin.
Takie miasta istnieją i można powiedzieć, że każde miasto ma szansę stać się „smart”, wdrażając nowoczesne, informatyczne rozwiązania. Jest to konieczne tym bardziej, że samorządy mają swoje, określone i ograniczone zasoby, którymi muszą dobrze zarządzać, żeby wywiązywać się ze swoich zadań. Dzisiaj są one bardzo szerokie i zahaczają o wiele różnych dziedzin życia, często bardzo specjalistycznych, wymagających rzetelnej wiedzy: od edukacji, przez ochronę środowiska aż po organizację i zarządzanie transportem zbiorowym.
Te obowiązki, które mają wykonywać jednostki samorządu terytorialnego różnych szczebli, są opisane w aktach prawnych, czyli np. ustawie o samorządzie gminnym (SamGminU), ustawie o samorządzie powiatowym (SamPowiatU) czy ustawie o samorządzie województwa (SamWojU).
Te zadania to np.:
- edukacja publiczna;
- ochrona zdrowia;
- lokalny transport zbiorowy;
- zadbanie o stan dróg;
- zadbanie o stan wodociągów, kanalizacji;
- ład przestrzenny i gospodarka nieruchomościami;
- ochrona środowiska i przyrody oraz gospodarka wodna;
- kultura.
Gdzie AI przyda się w miastach?
Systemy sztucznej inteligencji mogą się przydać w wielu dziedzinach. Mogą to być bardzo skomplikowane zadania, z którymi boryka się miasto.
Mogą pomagać w analizie dużej ilości danych, co przełoży się na lepsze planowanie ruchu drogowego – każda zmiana organizacji świateł, pierwszeństwa czy wyłączenie jakiejś ulicy z ruchu ma wpływ na zachowania kierowców, tworzenie się korków, a nawet wypadki drogowe. Dlatego warto pamiętać, że AI może na bieżąco analizować dane dotyczące ruchu drogowego, co poprawi jakość życia mieszkańców i znacząco zmniejszy towarzyszące ruchowi drogowemu koszty.
Ponieważ wśród zadań, którymi mają się zajmować współczesne miasta, są też działania na rzecz ochrony środowiska, to sztuczna inteligencja przydaje się w tworzeniu i funkcjonowaniu systemów monitoringu zanieczyszczeń powietrza lub wody opartych na analizie danych pozyskanych z czujników lub tworzeniu modeli inteligentnego zarządzania energią w budynkach publicznych.
Może być nawet użyteczna w zarządzaniu przestrzenią miejską. Strefy płatnego parkowania mogą się stać całkowicie autonomiczne, a naliczanie opłat za przekroczony czas postoju może się odbywać automatycznie.
Takich przydatnych zastosowań w ramach smart city będzie zdecydowanie więcej. Sztuczna inteligencja może choćby analizować zapotrzebowanie na odbiór odpadów komunalnych od mieszkańców i na tej podstawie lepiej dopasowywać harmonogramy, pomagając urzędnikom.
W ochronie zdrowia AI może oznaczać autonomiczne procedury i środki zarządzania ochroną zdrowia – poprawiając system zapisów na wizyty u lekarzy czy zabiegi, lub grafik pracy personelu medycznego.
Chatboty oparte na sztucznej inteligencji mogą odciążyć urzędników od odpowiedzi na najczęściej zadawane przez petentów pytania. Można sobie wyobrazić także sytuacje, w których AI, analizując dane zawarte w piśmie (wniosku), pomaga wydać decyzję administracyjną.
Ciągle pojawiają się nowe pomysły na zastosowanie sztucznej inteligencji w działalności urzędów. Na początku sierpnia samorząd Częstochowy podpisał z Ministerstwem Cyfryzacji list intencyjny, który ma doprowadzić do uruchomienia pilotażu polskiego modelu językowego PLLuM w administracji samorządowej. Sztuczna inteligencja wesprze urzędników m.in. w tworzeniu pism, streszczaniu dokumentów oraz w analizie zapytań od obywateli. Częstochowski samorząd udostępni wiedzę i informacje przydatne do dalszego doskonalenia modelu, tak by jak najlepiej odpowiadał na potrzeby administracji samorządowej.
Zagrożenia
Systemy sztucznej inteligencji wspierające działanie miast to nie tylko korzyści płynące z jej stosowania i usprawniania systemów, ale też potencjalne wyzwania, związane choćby z ochroną danych. Również AI jest narażona na ataki hakerskie i innego rodzaju zagrożenia związane z cyberbezpieczeństwem, dlatego tak ważna jest odpowiednia ich ochrona, np. przed wyciekiem danych mieszkańców.
Obywatele muszą mieć też pełną wiedzę o tym, że w usługach do nich kierowanych lub przy administrowaniu ich danymi „pracuje” AI. W tej sytuacji każdy zainteresowany powinien mieć prawo odmowy (opt-out).
Ważne jest też takie zaprojektowanie i prezentowanie usług opartych na AI, żeby wzbudzać w mieszkańcach zaufanie do nich. Sztuczna inteligencja podejmuje decyzje na podstawie algorytmów, które mogą być trudne do zrozumienia i weryfikacji przez obywateli, a nawet pracowników administracji, co rodzi pytania o odpowiedzialność i legitymizację działań opartych na AI.
Z takimi problemami musieli się już np. mierzyć Holendrzy. W Holandii w latach 2012–2019 wszczęto bezpodstawnie postępowania o wyłudzenie nienależnego zasiłku na dzieci wobec setek tysięcy rodzin; holenderski algorytm kwalifikował jako „podejrzane” obco brzmiące nazwiska, podwójne obywatelstwo czy niskie dochody.
Trzeba więc być bardzo ostrożnym i rozsądnym we wprowadzaniu do działalności urzędów sztucznej inteligencji, ale jednocześnie wydaje się, że nie ma od tego odwrotu.
Zmiana przepisów o zamówieniach publicznych dotycząca udziału w zamówieniach publicznych wykonawców z państw trzecich – od 9 września
Uprawnienie zamawiającego do ograniczenia dostępu do zamówienia publicznego wykonawcom z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych
Podkreślić należy, że dodany art. 16b ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych (dalej: PrZamPubl) przewiduje jednoznacznie, że zamawiający jest uprawniony do ograniczenia dostępu do zamówienia publicznego wykonawcom z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych. Ograniczenie to może polegać na niedopuszczeniu takich wykonawców do udziału w postępowaniu, a w przypadku ich dopuszczenia – na zróżnicowaniu traktowania takich wykonawców w stosunku do pozostałych wykonawców. Zatem to zamawiający na etapie ustalania warunków zamówienia i tworzenia dokumentów zamówienia podejmuje decyzję odnośnie do udziału wykonawców z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych w danym postępowaniu (czy dopuszcza, a jeżeli tak – na jakich zasadach).
Zamawiający może ponadto określić, że:
- o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wykonawcy wspólnie z wykonawcami pochodzącymi z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych;
- wykonawcy mogą polegać na zdolnościach lub sytuacji podmiotów udostępniających zasoby, o których mowa w art. 118 ust. 1 PrZamPubl, pochodzących z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych;
- wykonawcy mogą powierzyć wykonanie części zamówienia podwykonawcom pochodzącym z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych;
- podwykonawcy mogą powierzyć wykonanie części zamówienia dalszym podwykonawcom pochodzącym z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych.
Warto zwrócić dodatkowo uwagę na dodany art. 16b ust. 2 PrZamPubl, na mocy którego zamawiający może nie tylko w odniesieniu do wykonawców pochodzących z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych lub do robót budowlanych, dostaw i usług pochodzących z tych państw określić warunki zamówienia mniej korzystne niż w odniesieniu do wykonawców pochodzących z państw, których ograniczenia nie dotyczą, ale także (użyto spójnika „lub”) – do robót budowlanych, dostaw i usług pochodzących z tych państw.
Nowe przesłanki – odrzucenia wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu oraz odrzucenia oferty
W związku z ww. zmianami dodano w przepisach PrZamPubl nową przesłankę odrzucenia wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu (zob. art. 146 w ust. 1 pkt 4a PrZamPubl), tj. gdy został on złożony przez wykonawcę pochodzącego z państwa trzeciego niebędącego stroną umowy międzynarodowej lub wspólnie z wykonawcą pochodzącym z państwa trzeciego niebędącego stroną umowy międzynarodowej, z wyjątkiem przypadku, o którym mowa w art. 16b ust. 1 pkt 1 lub 2, a także nową przesłankę odrzucenia oferty (zob. art. 226 ust. 1 pkt 5a PrZamPubl), tj. jeżeli oferta została złożona przez wykonawcę pochodzącego z państwa trzeciego niebędącego stroną umowy międzynarodowej lub wspólnie z wykonawcą pochodzącym z państwa trzeciego niebędącego stroną umowy międzynarodowej, z wyjątkiem przypadku, o którym mowa w art. 16b ust. 1 pkt 1 lub 2 PrZamPubl. Poza tym oferty takiego wykonawcy nie bierze się do wyliczenia średniej arytmetycznej na potrzeby badania rażąco niskiej ceny (zob. zmiana art. 224 ust. 2 pkt 1 PrZamPubl).
Przepisy przejściowe
Niezmiernie istotne są również przepisy przejściowe, a zwłaszcza art. 3 ust. 1 ustawy. Określa on, że do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego oraz postępowań o zawarcie umowy ramowej wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy wprawdzie stosuje się przepisy PrZamPubl w brzmieniu dotychczasowym, z tym że:
- do tych postępowań stosuje się przepis art. 16a ustawy zmienianej w art. 1, tj. PrZamPubl;
- zamawiający do zakończenia tych postępowań może odrzucić ofertę na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 5a ustawy zmienianej w art. 1, tj. PrZamPubl, również w przypadku ponownej oceny ofert.
Przepis ww. art. 3 ust. 1 pkt 2 stosuje się odpowiednio do możliwości odrzucenia wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu na podstawie art. 146 ust. 1 pkt 4a ustawy zmienianej w art. 1, tj. PrZamPubl.
Zaświadczenie o zameldowaniu dla KOWR a opłata skarbowa
Zwolnieniu z opłaty skarbowej podlega nie tylko wydanie zaświadczenia przez KOWR (w sprawach z zakresu zadań wykonywanych przez te podmioty), ale również wydanie zaświadczenia do uzasadnienia wniosków w sprawach prowadzonych przez ten podmiot (KOWR). W odniesieniu do tych (niezbędnych) zaświadczeń ustawodawca nie ograniczył ani ich zakresu przedmiotowego, ani podmiotowego, co pozwala uznać, że m.in. zaświadczenie w sprawie zameldowania wydawane przez UG korzysta ze zwolnienia (pkt 5), o ile ma związek ze sprawą prowadzoną przez KOWR.
W ocenie stanu faktycznego należy mieć na uwadze art. 2 ust. 1 pkt 3 i 5 ustawy o opłacie skarbowej, z których wynika:
art. 2 [Wyłączenia szczególne]
1. Nie podlega opłacie skarbowej:
(…)
3) dokonanie czynności urzędowej, wydanie zaświadczenia i zezwolenia przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa albo Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa w sprawach z zakresu wykonywania przez te podmioty zadań w ramach realizacji Wspólnej Polityki Rolnej, w tym w sprawach płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego określonych przepisami Unii Europejskiej i przyznawanej w drodze decyzji pomocy finansowej w ramach interwencji objętych Planem Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 oraz w ramach przejściowego wsparcia krajowego, o którym mowa w art. 147 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 z dnia 2 grudnia 2021 r. ustanawiającego przepisy dotyczące wsparcia planów strategicznych sporządzanych przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki rolnej (planów strategicznych WPR) i finansowanych z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz uchylającego rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 i (UE) nr 1307/2013 (Dz.Urz. UE L 435 z 06.12.2021, str. 1, z późn. zm.), pomocy de minimis w sektorze rolnictwa lub rybołówstwa oraz innych zadań dotyczących organizacji rynków rolnych, z wyłączeniem zadań w zakresie administrowania obrotem z zagranicą towarami rolno-spożywczymi;
5) wydanie zaświadczenia niezbędnego do uzasadnienia wniosków w sprawach wymienionych w pkt 1–4;
Przywołane wyżej regulacje prawne (interpretowane łącznie) dają podstawy do wniosku, że zwolnieniu z opłaty skarbowej podlega nie tylko wydanie zaświadczenia przez KOWR (w sprawach z zakresu zadań wykonywanych przez te podmioty), ale również wydanie zaświadczenia do uzasadnienia wniosków w sprawach prowadzonych przez ten podmiot (KOWR). W odniesieniu do tych (niezbędnych) zaświadczeń ustawodawca nie ograniczył ani ich zakresu przedmiotowego, ani podmiotowego, co pozwala uznać, że m.in. zaświadczenie w sprawie zameldowania wydawane przez UG korzysta ze zwolnienia (pkt 5), o ile ma związek ze sprawą prowadzoną przez KOWR.
