Do Senatu trafiła kluczowa dla JST ustawa dotycząca gospodarki finansowej

Sejm na posiedzeniu w dniu 8.11.2024 r. uchwalił ustawę o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw. Akt prawny ma fundamentalne znaczenie dla gospodarki finansowej JST wszelkich szczebli. Na szczególną uwagę zasługuje art. 1, na mocy którego mają być wprowadzone zmiany w ustawie o finansach publicznych (dalej: FinPubU).

Dodanie nowego przepisu art. 243 ust. 2a FinPubU

Omawiana nowelizacja przewiduje wprowadzenie nowego ust. 2a w art. 243 FinPubU o treści: „Przy obliczaniu relacji, o której mowa w ust. 1, do dochodów bieżących budżetu pomniejszonych o wydatki bieżące dodaje się wykonane dochody ze sprzedaży majątku wynikające ze sprawozdań, o których mowa w ust. 2 pkt 4”.

Regulacja ta umożliwi doliczenie do relacji z art. 243 FinPubU dochodów ze sprzedaży majątku, wychodząc naprzeciw postulatom strony samorządowej. Proponowane rozwiązanie minimalizuje dotychczas występujący problem zawyżania maksymalnych indywidualnych wskaźników spłaty zobowiązań, określonych w art. 243 ust. 1 FinPubU, wynikający ze zbyt optymistycznego prognozowania tego źródła dochodów. Jednocześnie umożliwi uwzględnienie w wieloletniej prognozie finansowej dochodów ze sprzedaży majątku faktycznie uzyskanych, wynikających ze sprawozdań budżetowych.

Dodanie nowego działu w FinPubU

Nowelizacja zakłada również wprowadzenie nowego działu VIA o następującej treści:

„Art. 296a. 1. Do ustalenia na lata 2026–2029 relacji, o której mowa w art. 242 ust. 1 i 2, dochody bieżące jednostki samorządu terytorialnego mogą być powiększone także o przychody, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 6.

2. W latach 2024–2029 jednostka samorządu terytorialnego może w danym roku budżetowym przekroczyć relację, o której mowa w art. 242 ust. 1 i 2, jeżeli w latach 2022–2029 suma przekroczeń tej relacji w poszczególnych latach nie będzie wyższa od sumy nadwyżek wynikających z tej relacji w poszczególnych latach.

Art. 296b. Do ustalenia na lata 2026–2029 relacji, o której mowa w art. 243 ust. 1, nie stosuje się przepisów art. 243 ust. 1 pkt 4 oraz ust. 3 pkt 2.

Art. 296c. 1. W latach 2024–2029 relacja, o której mowa w art. 243 ust. 1, może nie być zachowana, jeżeli prognozowana łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego na koniec danego roku nie przekroczy 100% planowanych dochodów ogółem tej jednostki w tym roku budżetowym, pomniejszonych o planowane kwoty dotacji i środków o podobnym charakterze oraz powiększonych o przychody z tytułów określonych w art. 217 ust. 2 pkt 4–8 nieprzeznaczone na sfinansowanie deficytu budżetowego.

2. W latach 2024–2029 łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego, która prognozowała na koniec danego roku niezachowanie relacji, o której mowa w art. 243 ust. 1, nie może przekraczać 100% wykonanych w tym roku budżetowym dochodów ogółem tej jednostki, pomniejszonych o kwoty wykonanych dotacji i środków o podobnym charakterze oraz powiększonych o przychody z tytułów określonych w art. 217 ust. 2 pkt 4–8 nieprzeznaczone na sfinansowanie deficytu budżetowego.

3. Niezachowanie w latach 2024–2029 relacji, o której mowa w art. 243 ust. 1, nie może zagrażać realizacji zadań publicznych przez jednostkę samorządu terytorialnego w roku budżetowym i latach następnych. Regionalna izba obrachunkowa, wydając opinie, o których mowa w art. 91 ust. 2, art. 230 ust. 3 i 4 oraz art. 246, ocenia również wpływ niezachowania tej relacji na realizację zadań publicznych”.

Przywołane przepisy były dotąd rozproszone w różnych aktach prawnych z ograniczonym zakresem stosowania w kontekście m.in. kolejnych lat budżetowych. Ustawa w podanym kształcie porządkuje stan prawny umożliwiając zarazem JST przyjęcie dokumentów w postaci uchwały budżetowej oraz uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej, z uwzględnieniem aspektów dot. m.in. poziomu zadłużenia.

Z uzasadnienia projektu wynika, że przedłużenie czasowych preferencji w zakresie reguł fiskalnych obowiązujących JST do 2029 r. ma na celu poprawę możliwości JST w zakresie realizacji zadań.

Z punktu widzenia konstruowania budżetu na 2025 r. kluczowe znaczenie ma nowy art. 296a ust. 1 FinPubU. Przepis ten z założenia stanowi kontynuację regulacji zawartej w art. 6 ustawy z 15.9.2022 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw. W dużym stopniu ogólności można stwierdzić, że przepis ten daje JST możliwość angażowania tzw. wolnych środków, w celu zbilansowania budżetu na dany rok. Co do zasady bowiem, przepisy art. 242 FinPubU nie przewidują angażowania tych środków (ust. 1 stanowi nadal stanowi: „Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może uchwalić budżetu, w którym planowane wydatki bieżące są wyższe niż planowane dochody bieżące powiększone o przychody, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 5, 7 i 8”). Natomiast nowy art. 296a ust. 1 FinPubU kolejny raz „łamie” tę zasadę, co rzecz jasna jest w interesie JST, bowiem wielu z nich umożliwi przyjęcie budżetów na 2025 r.

W przypadku art. 296a ust. 2 FinPubU wprowadzono mechanizm również znany JST od kilku lat, a dotyczący możliwości przekroczenia ww. relacji z art. 241 ust. 1–2 FinPubU (pod wskazanymi tamże warunkami). Ma on zostać wydłużony aż do 2029 r.

W ramach art. 296b FinPubU zachowano możliwość nieujmowania w indywidualnym wskaźniku spłaty zadłużenia JST potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez JST poręczeń i gwarancji.

Natomiast w ramach art. 296c FinPubU podtrzymano odstępstwa od stosowania przepisów dotyczących indywidualnego wskaźnika spłaty zadłużenia JST, po prostu wydłużając okres funkcjonowania danego rozwiązania również do 2029 r.

Zasadniczą przyczyną uchwalenia tych przepisów jest zagwarantowanie ciągłości funkcjonowania uelastycznionych reguł fiskalnych. Nowy dział przepisów epizodycznych wejdzie w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Zaproponowany termin wejścia w życie ustawy pozwoli JST na przygotowanie budżetów i wieloletnich prognoz finansowych na 2025 r., z uwzględnieniem proponowanych rozwiązań, co wpłynie na ich realistyczność. Natomiast nowy art. 243 ust. 2a FinPubU będzie miał zastosowanie na rok 2026 i kolejne lata.

Wymóg zgodności zmiany sposobu użytkowania obiektu z decyzją o warunkach zabudowy

Tryb zmiany sposobu użytkowania istniejącego obiektu lub jego części określa art. 71 PrBud. Skoro więc inwestor opisanego w pytaniu zamierzenia wystąpił z wnioskiem o pozwolenie na budowę, to do tej sytuacji zastosowanie znajduje art. 71 ust. 6 pkt 1 PrBud w brzmieniu:

„6. Jeżeli zamierzona zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części wymaga wykonania robót budowlanych:

1) objętych obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę – rozstrzygnięcie w sprawie zmiany sposobu użytkowania następuje w decyzji o pozwoleniu na budowę;

(…)”.

Niezbędne jest więc wszczęcie i poprowadzenie postępowania administracyjnego (różnego od trybu zgłoszenia), którego zasady określa PrBud, a zwłaszcza art. 32, art. 33, art. 34 i art. 35 PrBud. Uwzględniają one m.in. konieczność sprawdzenia przez organ administracji architektoniczno-budowlanej zgodności projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego z ustaleniami decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku MPZP (art. 35 ust. 1 pkt 1 PrBud). W opinii autorki odpowiedzi planowane zamierzenie budowlane oraz zmiana sposobu użytkowania fragmentu obiektu jest niezgodna z posiadaną decyzją o warunkach zabudowy. Wydawanie takich decyzji dla zabudowy zagrodowej ma bowiem nieco inne zasady (określone w art. 61 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym) i nie można ich ustaleń stosować rozszerzająco, do wszystkich niekonfliktowych funkcji.

W związku ze stwierdzeniem nieprawidłowości w powyższym zakresie (lub w zakresie innych komponentów wyszczególnionych w art. 35 ust. 1 PrBud) organ administracji architektoniczno-budowlanej powinien więc nałożyć obowiązek ich usunięcia, stosując tryb z art. 35 ust. 3 PrBud.

Zwolnienie właścicieli nieruchomości letniskowych z części opłaty za gospodarowanie odpadami w przypadku kompostowania bioodpadów

Analiza zapytania wymaga przytoczenia różnych przepisów CzystGmU, w tym art. 6i CzystGmU, zgodnie z którym:

„1. Obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powstaje:

1) w przypadku nieruchomości, na której zamieszkują mieszkańcy ‒ za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości zamieszkuje mieszkaniec;

2) w przypadku nieruchomości, na której nie zamieszkują mieszkańcy ‒ za każdy miesiąc, w którym na danej nieruchomości powstały odpady komunalne;

3) w przypadku nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy, i innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe ‒ za rok bez względu na długość okresu korzystania z nieruchomości”.

Z powyższego należy wnioskować, że nieruchomości letniskowe stanowią odrębną kategorię nieruchomości w rozumieniu CzystGmU. Nie są to jednak nieruchomości o statusie zamieszkałych.

Na uwagę zasługuje orzecznictwo sądowe:

Należy również przypomnieć przepis dotyczący zwolnienia kompostownikowego: „Rada gminy, w drodze uchwały, zwalnia w części z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi kompostujących bioodpady stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym, proporcjonalnie do zmniejszenia kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi z gospodarstw domowych” (art. 6k, ust. 4a CzystGmU).

Z systematyki ww. przepisów należy wnioskować, że nie można, co do zasady, wobec właścicieli nieruchomości letniskowych zastosować zwolnienia z części opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nawet w przypadku kompostowania bioodpadów. Są to bowiem w nomenklaturze CzystGmU nieruchomości niezamieszkałe, a takich zwolnienie powyższe nie obejmuje.

Ochrona przed zwolnieniem z pracy po urlopie wychowawczym

W przypadku złożenia przez pracownika wniosku, wcześniej niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z obniżonego wymiaru czasu pracy, zakaz zaczyna obowiązywać na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu albo obniżonego wymiaru czasu pracy. W przypadku złożenia przez pracownika wniosku, po dokonaniu czynności zmierzającej do rozwiązania umowy o pracę, umowa rozwiązuje się w terminie wynikającym z tej czynności. Rozwiązanie umowy o pracę jest wyjątkowo dopuszczalne w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (zwolnienie dyscyplinarne z art. 52 Kodeksu pracy) oraz w przypadku zwolnienia indywidualnego i grupowego na podstawie przepisów ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Pracownica składa wniosek w formie pisemnej albo elektronicznej (mailowej).

W sytuacji z pytania może mieć miejsce także inna sytuacja, a mianowicie pracownica nie złożyła wniosku o skorzystanie z obniżonego wymiaru czasu pracy przez okres odpowiadający pozostałemu do wykorzystania wymiarowi urlopu wychowawczego, lecz jedynie o przerwy na karmienie dziecka piersią. Pracownica chciałaby wykorzystywać obie przerwy łącznie na koniec dnia i wychodzić z pracy godzinę wcześniej, a więc skrócić wymiar czasu pracy o 1 godzinę. Przerwy mogą być wykorzystywane łącznie i pracodawca ma obowiązek ich udzielać, art. 187 Kodeksu pracy (chyba, iż sądzi, że pracownica nie karmi dziecka piersią, np. dziecko ma 4 lata – może wówczas domagać się zaświadczenia lekarskiego). Pracownica nie jest w żaden sposób chroniona przez wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę.

Zwrot kosztów dowożenia ucznia niepełnosprawnego do szkoły położonej poza miejscem zamieszkania

Zgodnie z art. 39 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe (dalej: PrOśw) droga dziecka z domu do szkoły nie może przekraczać:

Jeżeli droga dziecka z domu do szkoły, w której obwodzie dziecko mieszka przekracza wymienione odległości, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dziecka albo zwrot kosztów przejazdu dziecka środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice, a do ukończenia przez dziecko 7 lat – także zwrot kosztów przejazdu opiekuna dziecka środkami komunikacji publicznej.

Tak więc obowiązek dowozu lub zwrotu jego kosztów w przypadku dziecka zdrowego dotyczy tylko przypadku, gdy odległość do szkoły obwodowej jest zbyt duża. W przypadku dziecka niepełnosprawnego zastosowanie ma art.39 ust. 4 pkt 1 PrOśw, zgodnie z którym obowiązkiem gminy jest zapewnienie uczniom niepełnosprawnym bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej, a uczniom z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym – także do najbliższej szkoły ponadpodstawowej, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy 21. rok życia.

Jeżeli zatem szkoła, którą wybrał rodzic, istotnie lepiej odpowiada potrzebom dziecka wynikającym z orzeczenia, to nie ma podstaw do podważenia prawa do zwrotu kosztów. Jedynie w sytuacji, gdy gmina jest w stanie wydać decyzję, w której udowodni, że szkoła obwodowa jest szkołą właściwszą dla ucznia, można odmówić zwrotu kosztów.

Podatek od nieruchomości dla nieruchomości bez decyzji komunalizacyjnej

Zgodnie art. 3 ust. 1, 2 i 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące:

1) właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych (jeżeli przedmiot opodatkowania znajduje się w posiadaniu samoistnym, obowiązek podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości ciąży na posiadaczu samoistnym);

2) posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych;

3) użytkownikami wieczystymi gruntów;

4) posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:

a) wynika z umowy zawartej z właścicielem, Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa lub z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości,

b) jest bez tytułu prawnego (obowiązek podatkowy dotyczący przedmiotów opodatkowania wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub będących w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe – ciąży odpowiednio na jednostkach organizacyjnych Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa i jednostkach organizacyjnych Lasów Państwowych, faktycznie władających nieruchomościami lub obiektami budowlanymi).

Z punktu 4 wynika więc, że w przypadku nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa albo JST podatnikiem jest posiadacz zależny (np. najemca), jeżeli nieruchomość oddano w posiadanie zależne. Nie dotyczy to więc sytuacji, gdy nieruchomość pozostaje w posiadaniu Skarbu Państwa lub JST.

W odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub JST trzeba odwołać się do przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami (dalej: GospNierU). Z art. 11 ust. 1 GospNierU wynika, że co do zasady, organem reprezentującym Skarb Państwa w sprawach gospodarowania nieruchomościami jest starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, a organami reprezentującymi jednostki samorządu terytorialnego są ich organy wykonawcze. Przepis ten stosuje się także do czynności prawnych lub czynności procesowych podejmowanych na rzecz lub w interesie Skarbu Państwa lub JST (art. 11a GospNierU).

W moim przekonaniu z przytoczonych przepisów GospNierU wynika, że jeżeli nieruchomość pozostaje we władaniu Skarbu Państwa, czynności związane z tą nieruchomością realizuje starosta, a dotyczy to także czynności związanych ze stosowaniem prawa podatkowego. Potwierdzenie takiego stanowiska można odnaleźć w decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie z 30.6.2014 r. (SKO.Pod./4140/631/2014).

Koordynator do spraw współpracy z organizacjami pozarządowymi w gminie

Organy administracji publicznej (dalej: organy) prowadzą działalność w sferze zadań publicznych we współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego (dalej: organizacje), prowadzącymi, odpowiednio do terytorialnego zakresu działania organów, działalność pożytku publicznego w zakresie odpowiadającym zadaniom tych organów (art. 5 ust. 1 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, dalej: PożPubWolontU).

Współpraca ta odbywa się w szczególności w formach (art. 5 ust. 2 PożPubWolontU):

1) zlecania organizacjom realizacji zadań publicznych na zasadach określonych w PożPubWolontU;

2) wzajemnego informowania się o planowanych kierunkach działalności;

3) konsultowania z organizacjami projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących działalności statutowej organizacji;

4) konsultowania projektów aktów normatywnych dotyczących sfery zadań publicznych z radami działalności pożytku publicznego, w przypadku ich utworzenia przez właściwe JST;

5) tworzenia wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym, złożonych z przedstawicieli organizacji oraz przedstawicieli właściwych organów administracji publicznej;

6) umowy o wykonanie inicjatywy lokalnej na zasadach określonych w PożPubWolontU;

7) umowy partnerskiej.

Organ stanowiący JST:

1) określa, w drodze uchwały, szczegółowy sposób konsultowania z radami działalności pożytku publicznego lub organizacjami projektów aktów prawa miejscowego w dziedzinach dotyczących działalności statutowej organizacji (art. 5 ust. 5 PożPubWolontU);

2) uchwala, po konsultacjach z organizacjami przeprowadzonych w powyższy sposób roczny program współpracy z organizacjami. Roczny program współpracy uchwala się do 30 listopada roku poprzedzającego okres obowiązywania programu (art. 5a ust. 1 PożPubWolontU).

Roczny program współpracy z organizacjami zawiera w szczególności:

1) cel główny i cele szczegółowe programu;

2) zasady współpracy;

3) zakres przedmiotowy;

4) formy współpracy (zob. art. 5 ust. 2 PożPubWolontU);

5) priorytetowe zadania publiczne;

6) okres realizacji programu;

7) sposób realizacji programu;

8) wysokość środków planowanych na realizację programu;

9) sposób oceny realizacji programu;

10) informację o sposobie tworzenia programu oraz o przebiegu konsultacji;

11) tryb powoływania i zasady działania komisji konkursowych do opiniowania ofert w otwartych konkursach ofert.

Z przepisów tych nie wynika, jak widać, obowiązek powołania koordynatora ds. współpracy z organizacjami. Decyzję co do powołania takiej osoby pozostawiono więc organom administracji publicznej. W przypadku JST zasady współpracy z organizacjami określa podjęta w tym zakresie uchwała (dotycząca programu współpracy z organizacjami), a więc ewentualnie także w odniesieniu do powołania takiego koordynatora. W praktyce koordynatora ds. współpracy z organizacjami powołuje organ wykonawczy JST, m.in. wójt gminy na podstawie art. 30 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, zgodnie z którym wójt wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa.

Wyrok TSUE zmieniający sytuację wykonawców z państw trzecich na unijnym rynku zamówień publicznych

Wykonawcy z państw trzecich, które nie zawarły z Unią umowy międzynarodowej dotyczącej zamówień publicznych, nie mogą powoływać się na zasadę równego traktowania w tej dziedzinie. Nie mogą także powoływać się na przepisy dyrektywy właściwej w sprawie zamówień publicznych w celu zakwestionowania decyzji o udzieleniu danego zamówienia. Ponadto, zważywszy na wyłączną kompetencję UE w dziedzinie wspólnej polityki handlowej, organy krajowe nie są upoważnione do stosowania do wykonawców z państw trzecich, które nie zawarły takiej umowy z Unią, przepisów krajowych transponujących przepisy zawarte w tej dyrektywie.

W przedmiotowej sprawie chorwacki sąd odsyłający zadał pytania prejudycjalne obejmujące kwestię wykładni przepisów art. 76 w związku z art. 36 dyrektywy 2014/25/UE w kontekście możliwości uwzględnienia przez zamawiającego dokumentów wykazujących spełnienie warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, które wykonawca dostarczył po raz pierwszy już po upływie terminu na złożenie oferty.

Biorąc pod uwagę fakt, że stroną skarżącą w postępowaniu była firma z Turcji, czyli z państwa trzeciego, z którym UE nie jest związana umowami międzynarodowymi gwarantującymi wzajemny i równy dostęp do rynków zamówień publicznych (np. Porozumieniem WTO w sprawie Zamówień Rządowych – GPA), Trybunał uznał złożony wniosek prejudycjalny za niedopuszczalny.

Trybunał doszedł do wniosku, że podmioty z państw trzecich niebędących sygnatariuszami umów i porozumień w obszarze stosowania europejskich przepisów z dziedziny zamówień publicznych nie dysponują możliwością powoływania się na przepisy dyrektywy 2014/25/UE w ramach udziału w postępowaniu, a w konsekwencji – że dostęp takich podmiotów do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego w UE nie jest zagwarantowany i podmiotom tym można ograniczyć dostęp do unijnego rynku zamówień publicznych.

W wyroku Trybunał stwierdza również, że kwestia dostępu wykonawców z państw trzecich do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego w państwach członkowskich Unii Europejskiej należy do dziedziny, w której Unia posiada wyłączną kompetencję, zaś państwa członkowskie nie mają uprawnienia do regulowania tej kwestii na mocy przepisów krajowych. W odniesieniu do tego dostępu, państwa członkowskie nie są upoważnione do stanowienia prawa lub przyjmowania prawnie wiążących aktów generalnych również wtedy, gdy UE nie przyjęła aktów mających zastosowanie w tej dziedzinie. W braku takiego aktu do podmiotu zamawiającego należy dokonanie oceny, w każdym przypadku oddzielnie, czy do postępowania o udzielenie zamówienia publicznego należy dopuścić wykonawców z państwa trzeciego, które nie zawarło z UE umowy międzynarodowej w dziedzinie zamówień publicznych. Jeżeli zaś taki wykonawca zakwestionuje przebieg postępowania, jego środek odwoławczy może być badany wyłącznie w świetle prawa krajowego, a nie prawa UE.

Wyrok Trybunału postrzegany jest jako rewolucyjny na rynku zamówień publicznych. Można spodziewać się, że niezbędne będzie w jego następstwie dokonanie dodatkowych wyjaśnień i interpretacji, jak przełożyć stanowisko wynikające z wyroku na sytuacje faktyczne, które już mają miejsce. Nie są bowiem rzadkie przypadki chociażby będących w toku postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, w których biorą udział takie podmioty trzecie pochodzące z krajów spoza UE, z którymi UE nie ma podpisanych stosownych umów. Nie można także wykluczyć potrzeby zmian legislacyjnych w obowiązujących przepisach w obszarze zamówień publicznych, zwłaszcza w PrZamPubl, ale także wzięcia pod uwagę wniosków płynących z wyroku TSUE w projektowanych przepisach ustawy o certyfikacji wykonawców w zamówieniach publicznych. Orzeczenie TSUE powinno być także – jak oczekują uczestnicy rynku zamówień publicznych – punktem zwrotnym w dyskusji na temat ochrony rynku przed podmiotami, które mogą zaniżać standardy lub nie oferują długoterminowej wartości.

Źródło: https://curia.europa.eu/juris/documents.jsf?num=C-652/22

Przeniesienie i zmiana pozwolenia na budowę dotyczącego budynku mieszkalnego w zabudowie zagrodowej

Tryb z art. 40 PrBud dotyczy przeniesienia pozwolenia na budowę na nowego inwestora, a więc decyzja przenosząca ma charakter podmiotowy. Postępowanie to wszczyna wniosek nowego inwestora, do którego należy dołączyć:

W trybie tym organ administracji architektoniczno-budowlanej nie bada zgodności przenoszonego pozwolenia na budowę z wydanymi decyzjami o warunkach zabudowy.

Zmiana pozwolenia na budowę dokonywana na podstawie art. 36a PrBud pozwala na modyfikowanie przedmiotu decyzji. Wśród przyczyn powodujących konieczność takiej zmiany wyróżnione są m.in. istotne odstąpienia w zakresie:

Definicję pojęcia „budynek mieszkalny jednorodzinny” zawiera art. 3 pkt 2a PrBud, a definicje pojęć: „zabudowa jednorodzinna” i „zabudowa zagrodowa” – § 3 pkt 2 i 3 rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (dalej: WarunkiTechR). Szczególnie interesujące w kontekście omawianego zagadnienia jest odrębne określenie pojęcia „budynek mieszkalny”, zawarte w § 3 pkt 4 WarunkiTechR, gdyż obejmuje ono swoim zakresem jedynie budynek mieszkalny wielorodzinny oraz jednorodzinny. Daje to podstawę do stwierdzenia, że zabudowa zagrodowa (w skład której wchodzą budynki mieszkalne, budynki gospodarcze lub inwentarskie w rodzinnych gospodarstwach rolnych, hodowlanych lub ogrodniczych oraz w gospodarstwach leśnych) jest kategorią odrębną od zabudowy mieszkaniowej. Przyjmuje się bowiem, że budynek mieszkalny w zabudowie zagrodowej jest częścią terenów rolnych i musi być funkcjonalnie powiązany z istniejącym gospodarstwem rolnym (hodowlanym, ogrodniczym lub leśnym). Zamiar wykorzystywania takiego budynku jako mieszkalnego jednorodzinnego, a więc wyłącznie w celu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, jest więc w istocie zmianą zamierzonego sposobu użytkowania (z rolnego na mieszkaniowy), powodującą konieczność zmiany przedmiotu pozwolenia na budowę w trybie art. 36a PrBud.

Każdy z obu wyżej opisanych trybów (przeniesienie oraz zmiana pozwolenia na budowę) ma określone odrębne przesłanki i żadna z nich nie dotyczy badania przez organ administracji architektoniczno-budowlanej statusu inwestora w zakresie tego, czy prowadzi on gospodarstwo rolne, czy też nie. Ustawa PrBud określa bowiem bardzo szeroko uprawnienia do realizacji inwestycji i nie nakłada bezwzględnego obowiązku prowadzenia jej na własne potrzeby inwestora (art. 4 PrBud, art. 32 ust. 4 PrBud).

Opłata skarbowa od zaświadczenia potwierdzającego pracę w gospodarstwie rolnym

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o opłacie skarbowej (dalej: OpłSkarbU) opłacie skarbowej – w sprawach indywidualnych z zakresu administracji publicznej – podlega:

1) dokonanie czynności urzędowej na podstawie zgłoszenia lub na wniosek,

2) wydanie zaświadczenia na wniosek,

3) wydanie zezwolenia (pozwolenia, koncesji).

Przy czym, z art. 2 ust. 1 pkt 1 OpłSkarbU nie podlega opłacie skarbowej dokonanie czynności urzędowej, wydanie zaświadczenia i zezwolenia (pozwolenia, koncesji) albo złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii w sprawach:

1) ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego, rent strukturalnych, ulg określonych w przepisach szczególnych dla żołnierzy niezawodowych i osób odbywających służbę zastępczą oraz ich rodzin, a także uprawnień dla osób niepełnosprawnych i osób objętych przepisami o szczególnych uprawnieniach dla kombatantów (lit. b);

2) zatrudnienia, wynagrodzeń za pracę (lit. f).

Z art. 1 ust. 1 StażPrU wynika, że ilekroć przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy, do stażu tego wlicza się pracownikowi także:

1) okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka,

2) przypadające przed dniem 1.1.1983 r. okresy pracy po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem,

3) przypadające po dniu 31.12.1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.

Na wniosek zainteresowanej osoby właściwy urząd gminy jest obowiązany stwierdzić, zgodnie z art. 1 StażPrU, okresy jej pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, wydając stosowne zaświadczenie w celu przedłożenia w zakładzie pracy (art. 3 ust. 1 StażPrU).

Z przepisów tych wynika, że zaświadczenie to związane jest z zatrudnieniem, w związku z czym nie podlega obowiązkowi wniesienia opłaty skarbowej. W praktyce niektóre organy pobierają opłatę skarbową od takich zaświadczeń w wysokości 17 zł, ale w świetle treści przytoczonych przepisów postępowanie takie należy uznać za nieprawidłowe.