W świetle art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie sygnalistów (dalej: OchrSygnalU) naruszeniem prawa jest bowiem działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu obejście prawa dotyczące zamówień publicznych. Co istotne – jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy o ochronie sygnalistów – ustawa ta odnosi się do materii zamówień publicznych w sposób szerszy niż dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz.Urz. UE L 305 z 26.11.2019, s. 17 ze zm.; dalej: dyrektywa). Określa zakres przedmiotowy jej stosowania obejmując nim również naruszenia odnoszące się do zamówień nawet wyłączonych spod stosowania ustawy – Prawo zamówień publicznych (dalej: PrZamPubl) na podstawie przepisów PrZamPubl, a więc także do zamówień o wartości mniejszej niż 130 000 zł. Zdaniem ustawodawcy taki szeroki zakres objęcia zamówień publicznych przepisami o ochronie sygnalistów jest uzasadniony, mając na uwadze znaczenie regulacji dla funkcjonowania systemu zamówień publicznych i jego przejrzystości w związku z zapewnieniem ochrony sygnalistom w obrębie zamówień publicznych.
Podkreślić jednocześnie trzeba, że na mocy art. 5 ust. 2 OchrSygnalU nie stosuje się jej przepisów do naruszeń prawa w zakresie zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa w rozumieniu art. 7 pkt 36 PrZamPubl, do których nie stosuje się tej ustawy, umów offsetowych zawieranych na podstawie ustawy z 26.6.2014 r. o niektórych umowach zawieranych w związku z realizacją zamówień o podstawowym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 1218) oraz innych środków podejmowanych w celu ochrony podstawowych lub istotnych interesów bezpieczeństwa państwa na podstawie art. 346 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Wyłączenie zastosowania ustawy o ochronie sygnalistów do zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa ustawodawca oparł na przepisach dyrektywy, a konkretnie art. 3 ust. 2 oraz motywu 24 dyrektywy. Zgodnie z art. 3 ust. 2 dyrektywy nie wpływa ona na odpowiedzialność państw członkowskich za zapewnienie bezpieczeństwa narodowego ani na uprawnienia państw członkowskich do ochrony swych podstawowych interesów bezpieczeństwa. W szczególności nie stosuje się jej do zgłoszeń w sprawie naruszeń przepisów dotyczących zamówień publicznych dotyczących aspektów obronności lub bezpieczeństwa, chyba że są one objęte odpowiednimi aktami Unii. Ponadto stosownie do motywu 24 dyrektywy bezpieczeństwo narodowe pozostaje w zakresie wyłącznej odpowiedzialności każdego państwa członkowskiego, a dyrektywa nie powinna mieć zastosowania do zgłaszania naruszeń dotyczących zamówień publicznych obejmujących aspekty obronności lub bezpieczeństwa, jeżeli są one objęte zakresem stosowania art. 346 TFUE, zgodnie z orzecznictwem TSUE. Jeżeli państwa członkowskie postanowią rozszerzyć ochronę przewidzianą w dyrektywie na dodatkowe dziedziny lub akty, które nie wchodzą w zakres przedmiotowy jej stosowania, powinny mieć możliwość przyjęcia przepisów szczególnych w celu ochrony podstawowych interesów bezpieczeństwa narodowego w tym zakresie.
Dodatkowo należy zwrócić uwagę na przepis końcowy, tj. art. 64 OchrSygnalU, zgodnie z którym art. 5 ust. 4, art. 25 ust. 1 pkt 8 oraz przepisy rozdziału 4 OchrSygnalU (zgłoszenia zewnętrzne) wchodzą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. 25.12.2024 r.
