W PPK już prawie 17 mld zł aktywów

W PPK według najnowszych danych na dzień 30.6.2023 r. uczestniczy 3,32 mln osób, na łącznie 3,80 mln aktywnych rachunkach PPK. To oznacza, że część osób uczestniczących w PPK posiada więcej niż jeden rachunek PPK. Wartość aktywów PPK na dzień 30.6.2023 r. wynosiła 16,61 mld zł. Ponad 312 tys. pracodawców utworzyło PPK. Częściej uczestnikami PPK są mężczyźni, których jest w programie 1,52 mln, a 1,42 mln uczestników PPK stanowią kobiety. Nie ma danych co do płci wśród 0,37 mln osób uczestniczących w PPK. Średnia wieku uczestników PPK wynosi 39 lat, a największą grupę stanowią osoby w wieku 30–54 lata, to łącznie 2,39 mln osób. Grupa stanowiąca 94,31 % oszczędzających w PPK to Polacy (3,12 mln osób), wśród osób innej narodowości dominuje narodowość́ ukraińska (114,14 tys. osób). Największa partycypacja w ramach PPK jest w województwie mazowieckim, wielkopolskim oraz dolnośląskim, a najniższa w województwie świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim i lubuskim.

Więcej treści o prawie pracy po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Wypróbuj!Sprawdź

Nowe uprawniania PIP w ramach PPK

Państwowa Inspekcja pracy od drugiej połowy 2019 r. prowadzi kontrole pracodawców w ramach PPK. W 2022 r. również kontrole były prowadzone, ponadto, w połowie roku Inspekcja Pracy uzyskała nowe uprawnienia do kontrolowania PPK. Zmiany w ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy wprowadzone zostały w ustawie z 28.4.2022 r. o zasadach realizacji zadań́ finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027 (Dz.U. z 2022 r. poz. 1079) dotyczące prowadzenia kontroli w zakresie przestrzegania przepisów o pracowniczych planach kapitałowych. W ustawie o PPK z 2018 r. przewidziano, że Państwowa Inspekcja Pracy otrzymała uprawnienia związane z kontrolą przestrzegania przepisów prawa w zakresie zawierania umów o prowadzenie PPK i umów o zarządzanie PPK, dokonywania wpłat do PPK oraz ścigania wykroczeń określonych w art. 106 i 107 ustawy o PPK. Nowelizacja przepisów wprowadziła dwie istotne zmiany do ustawy z 13.4.2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy. Pierwsza z nich polegała na dopełnieniu definicji podmiotu kontrolowanego, druga na rozszerzeniu katalogu wykroczeń z ustawy o PPK, w sprawie których postepowanie prowadzą inspektorzy pracy. Przepisy te weszły w życie 4.6.2022 r.

PIP już kontroluje zniechęcanie do uczestnictwa w PPK

Druga zmiana w ramach zeszłorocznej nowelizacji ustawy o PPK dotyczyła rozszerzenia uprawnień inspektorów pracy do prowadzenia postepowania w sprawach o wykroczenie określone w art. 108, polegające na nakłanianiu osób zatrudnionych do rezygnacji z oszczędzania w PPK. Wykroczenie to ścigane jest z oskarżenia publicznego, a dotychczas oskarżycielem publicznym uprawnionym do prowadzenia czynności wyjaśniających, nakładania grzywien w drodze mandatu, wnoszenia i popierania wniosków o ukaranie, jak wskazuje PIP była policja. Jak wskazuje w PIP rozwiązanie polegające na objęciu ściganiem wykroczenia z art. 108 ustawy o PPK przez oskarżyciela publicznego, jakim jest inspektor pracy, wydaje się̨ zasadne.

Państwowa Inspekcja Pracy oceniła pozytywnie zmiany wprowadzone do ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy ustawą z dnia 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań́ finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027, dotyczące prowadzenia kontroli w zakresie przestrzegania przepisów o pracowniczych planach kapitałowych.

Zapytaj o konsultację jednego z naszych 140 ekspertów. Sprawdź

Kontrole PIP w 2022 r. związane z przestrzeganiem obowiązków w ramach PPK

Łącznie przeprowadzono 267 kontroli (w 2021 r. – 262, w 2020 r. – 206), z czego 58 kontroli inicjowanych było skargami pracowników (w 2021 r. – 62 kontroli skargowych, w 2020 r. – 6), w których zgłoszono 131 problemów dotyczących PPK. W skontrolowanych przez PIP podmiotach pracę świadczyło 72,3 tys. osób, z czego 60,8 tys. pracowników na podstawie stosunku pracy.

Według danych PIP najwięcej kontroli zostało przeprowadzonych w podmiotach zatrudniających od 50 do 249 osób – 104 kontrole. Ponadto 70 kontroli przeprowadzono w podmiotach zatrudniających od 10 do 49 osób, 57 kontroli – w zakładach powyżej 250 osób oraz 28 kontroli w podmiotach zatrudniających do 9 osób. 53 kontrole dotyczyły sektora publicznego, z czego 10 kontroli przeprowadzono w jednostkach państwowych, 41 – w jednostkach samorządowych, 2 – w jednostkach mieszanych.

Nieprawidłowości związane z prowadzeniem PPK stwierdzono u 16,0% kontrolowanych pracodawców, co wskazuje na systematyczny wzrost w stosunku do lat ubiegłych (w 2021 r. – nieprawidłowości stwierdzono u 13,7% kontrolowanych pracodawców, natomiast w 2020 r. – 8,7%).

Najwięcej nieprawidłowości ujawniono w zakładach zatrudniających do 9 osób (39,3% kontrolowanych pracodawców) oraz od 10 do 49 osób (23,2%). Naruszenia przepisów po raz kolejny dotyczyły głownie pracodawców z sektora prywatnego (18% kontrolowanych). W sektorze publicznym ponownie występowały zdecydowanie rzadziej (4% pracodawców). Zasadniczo, umowy o zarządzanie PPK były zawierane w określonych w ustawie terminach. Stwierdzono 3 wykroczenia w zakresie braku umowy o zarządzanie PPK oraz 2 wykroczenia dotyczące uchybienia terminom zawarcia umów o zarządzanie PPK. Jako główną przyczynę̨ podawano: przeoczenie terminu przez podmiot zatrudniający (umowa była zawierana po otrzymaniu od PFR stosownego wezwania do zawarcia takiej umowy). Inne przyczyny to brak dostatecznej wiedzy w zakresie nowych obowiązków dotyczących PPK, zwłaszcza w mniejszych podmiotach.

W przypadku zawierania umowy o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej inspektorzy pracy stwierdzili 17 wykroczeń, w tym 11 dotyczyło nie zawarcia umowy o prowadzenie PPK, a pozostałe zawarcia umowy po przewidzianym w przepisach terminie. Na ogół nieterminowe zawarcie umów o prowadzenie PPK dotyczyło poszczególnych pracowników, np. nowo zatrudnionych. Pośród przyczyn tej nieprawidłowości wskazywano: niewywiązanie się̨ z obowiązków wskazanych w umowie o współpracy przez wynajęte zewnętrzne biuro rachunkowe, brak dostatecznej wiedzy służb pracowniczych, błędy interpretacyjne obowiązujących przepisów prawa.

Najwięcej, bo aż 31 wykroczeń stwierdzono w zakresie dokonywania wpłat do PPK, w tym:

  • 15 wykroczeń́ w zakresie niedokonania wpłaty do PPK,
  • 1 wykroczenie dotyczące zaniżenia kwoty należnej,
  • 15 wykroczeń dotyczyło nieterminowego przekazania środków do PPK.

Wskazywane przez pracodawców przyczyny tych uchybień to:

  • pomyłka przy wpisywaniu kwoty przelewu wpłaty do PPK,
  • brak środków finansowych na dokonanie wpłat,
  • błędy w funkcjonowaniu programów kadrowo-płacowych wynikające ze zmian podatkowych wprowadzonych od stycznia 2022 r. (w ramach tzw. Polskiego Ładu),
  • niewłaściwe oznaczenie przekazywanych kwot, co skutkowało zwrotem przekazanych środków.

Wyniki kontroli prowadzonych w 2022 r. pokazują̨, że pracodawcy w większości przypadków wywiązują̨ się̨ z nałożonych na nich obowiązków wynikających z ustawy o PPK. Dotyczy to zwłaszcza dużych zakładów pracy, które jako pierwsze zobowiązane były do wdrożenia PPK. Zazwyczaj w takich podmiotach w ramach komórki kadrowo-płacowej wyznaczani są̨ pracownicy, którzy zajmują̨ się̨ wyłącznie obsługą PPK. Nieprawidłowości, jeśli występują̨, dotyczą̨ głownie małych zakładów, zatrudniających do 25 pracowników, gdzie nie ma fachowej obsługi. Jednakże pomimo występujących nieprawidłowości nie możemy mówić́ o ich dużej skali czy rażących naruszeniach.

W związku z ujawnieniem 54 wykroczeń inspektorzy pracy nałożyli łącznie 27 mandatów na łączną̨ kwotę̨ 43,2 tys. zł, zastosowali 11 środków oddziaływania wychowawczego, w 4 przypadkach skierowali wniosek do sądu.

System Legalis Administracja – kompleksowe wsparcie każdego urzędnika. Wypróbuj! Sprawdź

Najważniejsze wnioski po kontrolach dotyczących przestrzegania przepisów ustawy o PPK przeprowadzonych w 2022 r.:

  • dalsze prowadzenie kontroli z ukierunkowaniem na podmioty zatrudniające powyżej 250 osób, z uwagi na obowiązywanie przepisów ustawy o PPK do tej grupy od 2019 r.,
  • rozważenie zmian legislacyjnych umożliwiających inspektorom pracy wydawanie środków prawnych w formie wystąpień lub poleceń; brak możliwości wydawania środków prawnych, w przypadku naruszenia przepisów ustawy o PPK oznacza w niektórych przypadkach brak jakiejkolwiek reakcji ze strony inspektora pracy w związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami, rozważenie zmiany przepisów art. 106 i 108 ustawy o PPK w części dotyczącej sposobu oznaczenia górnej granicy kary (kwotowe określenie górnej granicy kary). Obecnie w ramach art. 106 i 108 ustawy o PPK przewidziana jest kara do 1,5% budżetu wynagrodzeń za poprzedni rok obrotowy.