W kontekście podanej problematyki na uwagę zasługują m.in. regulacje art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. c SamGminU. Zgodnie z nimi do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących zaciągania długoterminowych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 FinPubU. Z art. 58 SamGminU wynika zaś, że uchwały i zarządzenia organów gminy dotyczące zobowiązań finansowych wskazują źródła, z których zobowiązania te zostaną pokryte. Uchwały rady gminy, o których mowa w ust. 1, zapadają bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady.
Podana problematyka była przedmiotem analizy w uchwale Nr 0102-321/22 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie z 20.10.2022 r.. W podanym orzeczeniu wskazano, że ww. przepisy nie stanowią podstawy prawnej do podjęcia uchwały w sprawie wyrażenia zgody do zaciągnięcia długoterminowej pożyczki. Jak zaznaczono, brak jest jakiegokolwiek upoważnienia prawnego na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. c SamGminU do podjęcia przedmiotowej uchwały. Rada gminy podejmując przedmiotową uchwałę, działała bez umocowania prawnego, naruszając nie tylko wskazany powyżej przepis ustawy o samorządzie gminnym, ale jednocześnie art. 7 Konstytucji RP, zgodnie z którym organy władzy działają w granicach i na podstawie prawa. Oznacza to, że organy samorządu podejmują działania w oparciu o normy wyznaczające kompetencje lub zadania. Organom jednostek samorządu terytorialnego wolno jedynie to, na co zezwalają ustawy, mogą działać tylko tam i o tyle, o ile prawo je do tego upoważnia. Jeżeli organ administracji publicznej podejmuje działania w sprawie, co do której przepis prawa nie wskazuje jego właściwości, działanie takie stanowi naruszenie konstytucyjnej zasady legalności.
Ponadto regionalna izba obrachunkowa wskazała, że w uchwale rady gminy w sprawie zmian w budżecie gminy określono kwoty limitów zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych, o których mowa w art. 212 ust. 1 pkt 6 FinPubU. W uchwale tej upoważniono wójta go zaciągania kredytów i pożyczek oraz emitowania papierów wartościowych.
Zdaniem regionalnej izby obrachunkowej wskazane w uchwale w sprawie zmiany budżetu limity oraz upoważnienia stanowią właściwą i jedyną podstawę do dalszych prac organu wykonawczego mających na celu zaciągnięcie zobowiązania.
Dalej zaznaczono, że zgodnie z ukształtowaną linią orzeczniczą sądów administracyjnych, przyjąć należy, iż do rodzajów naruszeń przepisów skutkujących nieważnością uchwały bądź zarządzeń organów jednostek samorządu terytorialnego (lub jej części) zaliczyć należy naruszenia: przepisów wyznaczających kompetencje do podejmowania uchwał, podstawy prawnej podejmowania uchwał, przepisów prawa ustrojowego, przepisów prawa materialnego – przez wadliwą ich wykładnię – oraz przepisów regulujących procedurę podejmowania uchwał (np. wyrok NSA z 11.2.1998 r., II SA/Wr 1459/97).
Podsumowując, orzeczenie regionalnej izby obrachunkowej ma prawne uzasadnienie. Rada gminy nie powinna podejmować uchwały w sprawie zgody na zaciągnięcie pożyczki w sytuacji, gdy w uchwale budżetowej wójt został upoważniony do tego typu czynności.
Źródło: RIO w Olsztynie
