W trybie uproszczonym przewidzianym w przepisach Prawa łowieckiego (dalej: PrŁow), szkody spowodowane przez dziki są wynagradzane przez dzierżawcę lub zarządcę obwodu łowieckiego tylko w przypadku, w którym zostały wyrządzone w uprawach i płodach rolnych, znajdujących się w granicach obwodu łowieckiego. Dochodzenie odszkodowania od gminy można opierać na przepisach Kodeksu cywilnego (dalej: KC). W przypadku dochodzenia odszkodowania od gminy w związku z dopuszczeniem się przez nią zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej, na podstawie art. 417 § 2 KC, przesłanką odpowiedzialności jest wykazanie przez podmiot żądający odszkodowania zarówno konkretnej szkody, jak też związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy jej wystąpieniem, a określonym działaniem lub zaniechaniem danego podmiotu. Burmistrz powinien ustalić, na jakiej podstawie właściciel nieruchomości żąda odszkodowania od gminy.
Zgodnie z art. 46 ust. 1 PrŁow dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego jest obowiązany do wynagradzania szkód wyrządzonych:
- w uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny;
- przy wykonywaniu polowania.
Wniosek o szacowanie szkód, o których mowa w art. 46 ust. 1 PrŁow, w tym ustalenie wysokości odszkodowania, właściciel albo posiadacz gruntów rolnych składa do dzierżawcy albo zarządcy obwodu łowieckiego (art. 46 ust. 3 PrŁow).
W myśl art. 50 ust. 1b PrŁow, Skarb Państwa odpowiada za szkody wyrządzone przez zwierzęta łowne, o których mowa w art. 46 ust. 1 pkt 1 PrŁow, na obszarach niewchodzących w skład obwodów łowieckich. Odszkodowania wypłaca zarząd województwa ze środków budżetu państwa (art. 50 ust. 3 PrŁow). Oględzin i szacowania szkód w takich przypadkach dokonują przedstawiciele podmiotów właściwych do wypłaty odszkodowania (art. 50 ust. 4 PrŁow).
Przepis art. 46 PrŁow wprowadza pewne kategorie szkód, które określić można mianem łowieckich, zaś jego ust. 1 pkt 1 wskazuje na określony typ szkody – spowodowanej przez wskazane w przepisie zwierzęta (dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny) w uprawach i płodach rolnych na obszarach obwodów łowieckich. Przepis art. 46 ust. 1 pkt 1 dotyczy określonego typu szkód łowieckich wyłącznie na obszarze obwodu łowieckiego, co na gruncie logiki formalnej stanowi objęcie zakresem jego zastosowania pewnej części elementów zbioru logicznego. Z kolei przepis art. 50 ust. 1b PrŁow zredagowany z zastosowaniem negacji (zwrot: „na obszarach niewchodzących w skład obwodów łowieckich”) dopełnia zakres zastosowania do całości zbioru, albowiem odnosi się do wszystkich pozostałych elementów zbioru logicznego, które nie są objęte zakresem zastosowania art. 46 ust. 1 pkt 1. Dopiero oba te przepisy regulują odpowiedzialność z tytułu szkód łowieckich wyrządzonych w uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny na wszystkich obszarach, tak należących, jak i nienależących do obwodów (…), czyniąc przy tym dystynkcję jaki podmiot odpowiada za szkodę wyrządzoną na określonym obszarze. Oba przepisy stanowią zatem łącznie normy tworzące jeden zbiór logiczny. W ten sposób racjonalny prawodawca wprowadza klasyfikację logiczną szkód łowieckich przypisując do każdej klasy inny podmiot odpowiedzialny (wyr. SR dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie – II Wydział Cywilny z 4.2.2016 r., II C 2026/15).
Jeżeli w wyniku objęcia nieruchomości obwodem łowieckim korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może żądać od województwa odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę (art. 27a ust. 1 PrŁow). Z przedmiotowym roszczenie, można wystąpić w terminie 3 lat od dnia wejścia w życie uchwały, o której mowa w art. 27 ust. 1 PrŁow (art. 27a ust. 2 PrŁow).
Zwierzęta łowne w stanie wolnym zgodnie z art. 2 PrŁow stanowią bowiem własność Skarbu Państwa. Na wojewodzie spoczywa szereg obowiązków w zakresie kontroli nad dzikimi zwierzętami i czuwania nad tym, aby nie wyrządzały one szkód. Obowiązki te są wykonywane przy pomocy Państwowej Straży Łowieckiej. Należą do nich działania mające na celu ochronę zwierzyny, a więc również odseparowanie jej od skupisk ludzkich i ochrona ludzi w takich skupiskach przed zwierzyną (art. 37 ust. 1 pkt 1 PrŁow). Ochrona ta – poza zasadami określonymi w przepisach o ochronie przyrody – obejmuje zatem tworzenie warunków bezpiecznego bytowania zwierzyny (ar. 9 ust. 1 PrŁow). Warunkom takim nie odpowiada sytuacja, w której wolno żyjąca zwierzyna łowna porusza się na terenie miejskich posesji, dokonując zniszczeń. Sprzeczność takiego stanu rzeczy z założeniami ochrony zwierząt jest oczywista. Istotne jest, że przepisy Prawa łowieckiego nie nakładają na Państwową Straż Łowiecką obowiązku kontroli zabezpieczenia terenów miejskich przed dzikimi zwierzętami. Zapewnienie bezpieczeństwa w tym zakresie należy do obowiązków starosty (art. 45 ust. 3 PrŁow), sejmiku województwa (art. 33a OchrZwierzU) oraz gminy (art. 7 ust. 1 pkt 4 SamGminU), co czyni zasadnym w niniejszej sprawie skierowanie powództwa przeciwko G. O. Do kompetencji organów samorządowych należy podejmowanie działań zmierzających do ograniczenia liczebności populacji dzikich zwierząt stanowiących zagrożenie dla życia, zdrowia lub gospodarki człowieka (wyr. SO w Olsztynie – I Wydział Cywilny z 21.11.2018 r., I C 291/15).
Zgodnie z art. 416 KC, osoba prawna jest obowiązana do naprawienia szkody wyrządzonej z winy jej organu. W myśl art. 417 § 1 KC, za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa (art. 417 § 2 KC).
