Wiek dziecka adoptowanego wyznaczający maksymalny okres na wykorzystanie urlopów związanych z przysposobieniem podnosi art. 4 ustawy z 7.10.2022 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2022 r. poz. 2140; dalej: ustawa zmieniająca). Nowelizuje on dotychczasowe regulacje Kodeksu pracy w zakresie tego rodzaju urlopów oraz wprowadza nowe rozwiązania.

Urlop ojcowski

Od 1.2.2023 r. pracownik-ojciec adopcyjny ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, nie dłużej jednak niż do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia (art. 1823 w § 1 pkt 2 KP po zmianie). Do tego dnia jego uprawnienie ustawało, gdy adoptowane dziecko kończyło 7 lat. Nie zmieniła się natomiast reguła, że może wziąć ten urlop jednorazowo albo w dwóch jednotygodniowych częściach.

Według tych zasad może też wykorzystać cały lub część tego urlopu, jeżeli nie zrealizował go w całości lub w części na zasadach obowiązujących do 31.1.2023 r. (włącznie), mimo że przysposobił dziecko do tej daty (art. 37 ust. 1 ustawy zmieniającej). W takim przypadku jego uprawnienie do urlopu ojcowskiego przypada do wykorzystania od 1.2.2023 r. do dnia upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia (art. 37 ust. 2 ustawy zmieniającej).

Przykład
Pracownik adoptował dziecko w wieku 6 lat. Mimo że postanowienie w tej sprawie uprawomocniło się 12.12.2022 r., nie wykorzystał przysługującego mu urlopu ojcowskiego do 1.2.2023 r. Ma zatem prawo o niego wystąpić do 12.12.2024 r. Przed zmianą stanu prawnego utraciłby uprawnienie do tego urlopu w dniu 7. urodzin dziecka, tj. 10.7.2023 r.

Więcej treści o prawie pracy po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Wypróbuj!Sprawdź

Urlop na warunkach macierzyńskiego
Okres realizacji prawa do urlopu na warunkach macierzyńskiego od 1.2.2023 r. zależy od reguł, na jakich pracownik przyjął na wychowanie dziecko – patrz tabela. Zarówno wtedy, gdy uczynił to jako niezawodowa rodzina zastępcza, jak i jako rodzic adopcyjny przysługuje mu 9 tygodni tego urlopu jako wymiar minimalny (art. 183 § 3 KP).

Począwszy od 1.2.2023 r. pracownik musi składać w postaci pisemnej wniosek o urlop na warunkach macierzyńskiego, w ciągu 7 dni od daty:

  • przyjęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza albo
  • wystąpienia do sądu opiekuńczego o wszczęcie postępowania przysposabiającego.

Rozpoczęcie urlopu powinno natomiast nastąpić w terminie określonym we wniosku, lecz nie później niż w ciągu 21 dni od wskazanych dat (art. 183 § 6 KP).

W stosunku do pracowników, którzy wystąpili do sądu o adopcję przed 1.2.2023 r. i nie wykorzystali tego urlopu, należy im się ten urlop na nowych zasadach, lecz prawo to mogą zrealizować od dnia wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka do dnia upływu przysługującego im wymiaru urlopu. Muszą jednak wystąpić z wnioskiem w ciągu 21 dni od wejścia w życie ustawy zmieniającej i rozpoczęcia urlopu najpóźniej w ciągu 35 dni od 1.2.2023 r. (art. 38 ustawy zmieniającej).

Przykład
Pracownik adoptował dwunastolatka w 2021 r. (postanowienie sądu zyskało prawomocność 20.10.2021 r.). Jego wiek wykluczał uzyskanie urlopu na warunkach macierzyńskiego. Dzięki ustawie zmieniającej może go otrzymać, pod warunkiem że złoży wniosek do 22.2.2023 r. i rozpocznie go nie później niż 8.3.2023 r.

Urlop rodzicielski

Od 1.2.2023 r. prawo do urlopu rodzicielskiego jest uwarunkowane przyjęciem dziecka jako rodzina zastępcza (niezawodowa) lub jako rodzic adopcyjny (pracownik przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka) – patrz tabela. W obydwu przypadkach pracownikowi przysługuje minimum 29 tygodni tego urlopu (art. 183 § 4 pkt 3 i § 42 KP po zmianach).

Pracownik może wykorzystać urlop rodzicielski jednorazowo lub podzielić na maksymalnie 4 części (art. 183 § 43 KP). Musi o niego zawnioskować 21 dni po przyjęciu dziecka na wychowanie jako niezawodowa rodzina zastępcza lub wystąpieniu do sądu o adopcję (art. 1824 w § 1 KP).

Pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o adopcję przed 1.2.2023 r. oraz nie wykorzystał urlopu rodzicielskiego, ma do niego prawo na warunkach obowiązujących od tego dnia (art. 40 ustawy zmieniającej). W tym celu musi złożyć pisemny wniosek do 22.2.2023 r.

Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie. Wypróbuj System Legalis Administracja. Sprawdź

Zasady dotyczące urlopów na warunkach macierzyńskiego i rodzicielskiego od 1.2.2023 r.

Warunki przyjęcia na wychowanie dziecka Wymiar urlopu na warunkach macierzyńskiego Wymiar urlopu rodzicielskiego Granica wiekowa dziecka w realizacji prawa do urlopu
Jako niezawodowa rodzina zastępcza 1) 20 tygodni – przy przyjęciu jednego dziecka

2) 31 tygodni – przy jednoczesnym przyjęciu dwojga dzieci

3) 33 tygodni – przy jednoczesnym przyjęciu trojga dzieci

4) 35 tygodni – przy jednoczesnym przyjęciu czworga dzieci

5) 37 tygodni – przy jednoczesnym przyjęciu pięciorga i więcej dzieci

(art. 183 § 1 i § 11 KP)

 1) 32 tygodni – przy przyjęciu jednego dziecka,

2) 34 tygodni – przy jednoczesnym przyjęciu dwojga, trojga, czworga, pięciorga lub więcej dzieci

(art. 183 § 4 pkt 1-2 i § 41 KP)

 – Do ukończenia przez dziecko 7 roku życia lub

– do ukończenia przez dziecko 10. roku życia, jeżeli wobec niego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego

(art. 183 § 1 i § 4 pkt 1-2 KP)
Jako rodzic adopcyjny, który wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka Do ukończenia przez dziecko 14 roku życia

(art. 183 § 11 i § 41 KP)
Jako rodzina zastępcza, a następnie jako rodzic adopcyjny w związku z wystąpieniem do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka Urlop w wymiarze wskazanym w poprzednim wierszu tabeli, obniżony o urlop na warunkach macierzyńskiego wykorzystany w związku z przyjęciem dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza

(art. 183 § 7 KP)

 Urlop w wymiarze wskazanym w poprzednim wierszu tabeli, obniżony o urlop rodzicielski wykorzystany w związku z przyjęciem dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza

(art. 183 § 8 KP)

 Do ukończenia przez dziecko 14 roku życia

(art. 183 § 7 i § 8 KP)