Nowości w Prawie energetycznym – prawa odbiorców energii, obywatelskie społeczności energetyczne, umowy w sprawie energii

Zmiany wprowadzono przede wszystkim do ustawy – Prawo energetyczne (dalej: PrEnerg), a dotyczą one m.in. zmiany dostawcy prądu. Operator informacji rynku energii, operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego oraz operator systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego są obowiązani umożliwić odbiorcy energii elektrycznej zmianę sprzedawcy energii elektrycznej w ciągu 24 godzin od momentu powiadomienia operatora informacji rynku energii przez nowego sprzedawcę o zawarciu umowy sprzedaży energii elektrycznej lub umowy kompleksowej (zob. art. 4j ust. 6a–6d PrEnerg). Zmiany te wejdą w życie 1.7.2025 r.

Umowa o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej lub umowa kompleksowa w przypadku odbiorców podlegających ograniczeniom zawierają adres poczty elektronicznej lub numer telefonu wskazany przez odbiorcę. Odbiorca ma obowiązek niezwłocznie informować operatora systemu elektroenergetycznego bezpośrednio, a w przypadku gdy zawarł umowę kompleksową – przez sprzedawcę, o każdej zmianie adresu poczty elektronicznej lub numeru telefonu (art. 5 ust. 2c PrEnerg).

Dostarczanie paliw gazowych lub energii elektrycznej do odbiorcy paliw gazowych lub energii elektrycznej w gospodarstwie domowym odbywa się na podstawie umowy kompleksowej (art. 5 ust. 3a PrEnerg). Zmiana wchodzi w życie 24.2.2024 r. Natomiast przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się dystrybucją paliw gazowych lub energii elektrycznej ma obowiązek zawarcia ze sprzedawcą umowy o świadczenie usługi dystrybucji paliw gazowych lub energii elektrycznej w celu dostarczania paliw gazowych lub energii elektrycznej odbiorcy paliw gazowych lub energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, któremu sprzedawca zapewnia świadczenie usługi kompleksowej (art. 5 ust. 3b PrEnerg). Zmiana wchodzi w życie 24.10.2023 r.

Umowa sprzedaży energii elektrycznej oraz umowa kompleksowa, których stroną jest odbiorca końcowy energii elektrycznej, określają strony umowy i zawierają informacje m.in. o prawach tego odbiorcy (art. 5 ust. 4d PrEnerg). Dnia 24.10.2023 r. wchodzi w życie art. 5 ust. 4e PrEnerg, zgodnie z którym sprzedawca energii elektrycznej, z wyłączeniem sprzedawcy rezerwowego energii elektrycznej i sprzedawcy z urzędu, przekazuje odbiorcy końcowemu, najpóźniej w dniu zawarcia umowy sprzedaży energii elektrycznej, streszczenie kluczowych postanowień umowy w przystępnej i zwięzłej formie, zawierające co najmniej:

Zmiany dotyczą też agregacji energii. Agregacja odbywa się na podstawie umowy agregacji zawartej między odbiorcą końcowym energii elektrycznej, wytwórcą energii elektrycznej lub posiadaczem magazynu energii elektrycznej a agregatorem na warunkach określonych w art. 5a¹ PrEnerg.

Natomiast 1.7.2025 r. wchodzą w życie przepisy art. 5aa, art. 5ab oraz art. 5ac–5ag PrEnerg, które regulują szczegóły zawierania umów dotyczących dostarczania energii, a także obowiązki informacyjne z nimi związane.

Dodanp też przepisy mające na celu zapewnienie przedsiębiorstwom energetycznym zajmującym się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej lub paliw gazowych podstawy prawnej do koordynowania działań i wymiany informacji w przypadku wniosków o przyłączenie do sieci gazowej i sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym 110 kV i wyższym, urządzeń, instalacji lub sieci, wykorzystujących do wytwarzania energii elektrycznej paliwo gazowe (art. 7 ust. 3f–3l PrEnerg). Zmiany te wchodzą w życie 24.10.2023 r.

Dodano też art. 7aa PrEnerg, którego przepisy regulują zasady pobierania energii elektrycznej za pomocą linii bezpośredniej.

Odbiorca końcowy, którego praw dotyczy wykonywanie obowiązków przez operatora systemu dystrybucyjnego lub operatora systemu przesyłowego paliw gazowych lub operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego, może zawiadomić Prezesa URE o podejrzeniu naruszenia wykonywania przez tych operatorów obowiązków określonych w ustawie (zob. art. 8¹ PrEnerg).

Nowelizacja wprowadza też nową instytucję obywatelskiej społeczności energetycznej określając zasady jej funkcjonowania. Obywatelska społeczność energetyczna może wykonywać działalność w formie: spółdzielni (w tym spółdzielni mieszkaniowej), wspólnoty mieszkaniowej, stowarzyszenia rejestrowego, z wyłączeniem stowarzyszenia zwykłego, spółki osobowej prawa handlowego, z wyłączeniem spółki partnerskiej, a także spółdzielni rolników. Obywatelska społeczność energetyczna prowadzi działalność na obszarze działania jednego operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego, do którego sieci są przyłączone instalacje należące do członków, udziałowców lub wspólników tej społeczności. Obszar jej działania ustala się na podstawie miejsc przyłączenia instalacji należących do członków, udziałowców lub wspólników tej społeczności do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej o napięciu znamionowym nie wyższym niż 110 kV. Działalność obywatelskiej społeczności energetycznej nie może obejmować połączeń z innymi państwami. Statut lub umowa obywatelskiej społeczności energetycznej określa sposób prowadzenia rozliczeń oraz podział energii elektrycznej, która jest wytwarzana przez będące własnością tej społeczności jednostki wytwórcze w ramach obywatelskiej społeczności energetycznej. Prezes URE wpisuje obywatelską społeczność energetyczną do wykazu obywatelskich społeczności energetycznych, na jej wniosek (zob. art. 11zi–11zo PrEnerg). Przepisy dotyczące tego wykazu, czyli art. 11zm–11zo PrEnerg, wchodzą w życie 24.8.2024 r.

Nowe przepisy art. 11zp–11zr PrEnerg dotyczą zaś odbiorcy aktywnego. Wynika z nich, że odbiorca aktywny:

Zarządzanie instalacją przez inny podmiot obejmuje instalowanie, eksploatację, utrzymanie instalacji lub obsługę danych pomiarowych, jednak ten inny podmiot nie jest odbiorcą aktywnym. Ponadto, odbiorcy aktywnego nie można obciążać dyskryminacyjnymi wymaganiami technicznymi, procedurami oraz dodatkowymi opłatami, w tym opłatami sieciowymi nieodzwierciedlającymi kosztów związanych z dostępem do sieci.

Inne zmiany dotyczą m.in. dostosowania do przepisów unijnych, w tym m.in. dziesięcioletniego planu rozwoju sieci o zasięgu unijnym oraz krajowego planu w dziedzinie energii i klimatu, zasad opracowywania, uzgadniania i przekazywania projektu planu rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe lub energię, o którym mowa w art. 16 PrEnerg, zakresu działania Prezesa URE (zob. art. 23 PrEnerg), regionalnego centrum koordynacyjnego (art. 23x PrEnerg), składania przez Prezesa URE Komisji Europejskiej i Agencji, do 31 lipca każdego roku, sprawozdania ze swojej działalności (art. 24c PrEnerg), udzielenia przez Prezesa URE odstępstwa od stosowania określonych we wniosku przepisów na zasadach określonych w art. 24d PrEnerg, porównywarki ofert (zob. art. 31g) itd.

Warto też dodać, że w OdnŹródłaEnU wprowadzono przepisy dotyczące partnerskiego handlu energią odnawialną, czyli tzw. peer-to-peer. Chodzi tu o sprzedaż energii wytworzonej przez prosumenta energii odnawialnej albo prosumenta zbiorowego energii odnawialnej innym użytkownikom systemu na podstawie umowy określającej, w szczególności, warunki dotyczące zautomatyzowanego wykonania trans-akcji i płatności za nią bezpośrednio między stronami tej umowy albo za pośrednictwem będących stroną trzecią użytkownika systemu lub spółki prowadzącej giełdę towarową.