Warto przy tym zwrócić uwagę nie tylko na samo przybliżenie przepisów ustawy – Prawo zamówień publicznych (dalej: PrZamPubl) w aspekcie związanym z przedmiotem Wytycznych, ale na zawarcie w nich zestawień dla 8 grup produktowych (m.in. komputery, monitory, tablety i smartfony, transport drogowy oraz usługi sprzątania pomieszczeń), w których ujęte zostały najważniejsze wymagania zgodne z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym.

Więcej treści o zamówieniach publicznych po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Wypróbuj!Sprawdź

Gospodarka o obiegu zamkniętym

Podkreślić należy, że gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ) to model gospodarki koncentrujący się na wydłużeniu okresu życia produktów poprzez zapewnienie możliwości ich naprawy, dostępność części zamiennych oraz możliwość modernizacji. W przypadku zakończenia ich użytkowania to zapewnienie możliwości odzysku surowców, z których zostały wytworzone celem ich przetworzenia i ponownego wprowadzenia do obiegu.

Przepisy PrZamPubl przewidują szereg rozwiązań prawnych wspomagających zamknięcie obiegu w gospodarce. Obejmują nie tylko etap przygotowania i prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia, ale także etap realizacji zamówienia.

Przygotowanie postępowania

Na etapie przygotowania postępowania przejawia się to m.in. podczas:

  • realizacji zasady efektywności ekonomicznej,
  • uwzględnienia w planie postępowań o udzielenie zamówień zakładanych aspektów środowiskowych, a także
  • sporządzania analizy potrzeb i wymagań w postępowaniu o wartości od progów unijnych.

Zamawiający analizując podczas przygotowywania możliwości uwzględniania aspektów środowiskowych w konkretnym postępowaniu może rozważyć ustanowienie wymagań dotyczących:

  • fazy produkcji zamawianych produktów (np. zastosowanie deklarowanej zawartości surowców recyklingowych w produktach),
  • fazy użytkowania (np. wydłużona żywotność produktów w postaci dłuższej gwarancji na produkt, dostępności części zamiennych),
  • fazy rozbiórki i
  • recyklingu (np. podatności produktów na recykling, możliwość odzysku surowców).

Ponadto w przypadku opisu przedmiotu zamówienia uwzględniane w nim aspekty środowiskowe mogą odnosić się przykładowo do wskazanych poziomów efektywności energetycznej przedmiotu zamówienia, czy też do poziomu emitowanych gazów szkodliwych dla środowiska. Zamawiający może zatem wymagać, aby komputer nie zużywał więcej niż określoną ilość energii na godzinę lub aby pojazd w rzeczywistych warunkach jazdy nie emitował więcej niż określoną ilość zanieczyszczeń.

Wymagania środowiskowe w opisie przedmiotu zamówienia mogą dotyczyć również materiałów, z których ma być wytworzony produkt będący przedmiotem zamówienia (np. aby dany produkt w określonej części lub w całości został wytworzony z surowców pochodzących z recyklingu), czy też mogą wprowadzić zakaz stosowania toksycznych chemikaliów przy produkcji wyrobów objętych zamówieniem. Zauważa się, że zasady gospodarki o obiegu zamkniętym uwzględniają część funkcjonujących na rynku oznakowań środowiskowych, zawierając w swoich wymogach zastosowanie włókien recyklingowych do produkcji wyrobów objętych oznakowaniem, czy też kładąc nacisk na właściwości recyklingowe produktu (np. FSC, PEFC, TCO Certified – etykieta zrównoważonego sprzętu IT, Ecolabel).

Warunki udziału w postępowaniu

Z kolei w ramach warunków udziału w postępowaniu zamawiający ma możliwość ustanowienia wymagań odnoszących się do minimalnych zdolności technicznych lub zawodowych wykonawców wpływających na środowisko. Może ustanowić warunki odnoszące się np. do dysponowania odpowiednimi urządzeniami technicznymi lub obiektami niezbędnymi do realizacji zamówienia zgodnie z wymaganiami zamawiającego w postaci dysponowania urządzeniami umożliwiającymi minimalizowanie wytwarzania odpadów, czy też charakteryzującymi się niższym zużyciem paliw lub energii. Zamawiający może również wymagać, aby wykonawcy spełniali wymagania odpowiednich systemów lub norm zarządzania środowiskowego, wskazanych przez zamawiającego w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia.

Kryteria oceny ofert

W odniesieniu do kryteriów oceny ofert na ocenę ekonomiczności zamówienia przy uwzględnieniu okresu jego żywotności i kosztów związanych m.in. z jego utrzymaniem i użytkowaniem, a nie jedynie na podstawie kosztów nabycia, pozwala kryterium kosztu. Jeżeli zamawiający decyduje się w ramach kryterium kosztu zastosować rachunek kosztów cyklu życia, zobowiązany jest do uszczegółowienia zakresu wymaganych od wykonawców informacji oraz wskazania metody szacowania kosztów. Zakres danych, do przedstawienia których zobowiązani są wykonawcy, oraz metodologię obliczenia kosztów cyklu życia zamawiający wskazuje w dokumentach zamówienia.

Wymagania związane z realizacją zamówienia

Zamawiający jest uprawniony także do określenia wymagań związanych z realizacją zamówienia, obejmujących aspekty środowiskowe, np. zastosowanie określonych środków zarządzania środowiskowego. Jako przykład UZP podaje wymaganie zastosowania do realizacji zamówienia produktów o mniejszym negatywnym oddziaływaniu na środowisko (np. biodegradowalnych środków czystości w przypadku usług sprzątania), postawienie wymogu, aby usługi świadczone były z wykorzystaniem energooszczędnych urządzeń, czy też ustanowienie wymagań związanych ze sposobem postępowania z odpadami wytwarzanymi w trakcie realizacji zamówienia.

Ponadto, wymagania dotyczące kwestii środowiskowych mogą odnosić się do:

1) sposobu i czasu dostawy, np. określenie parametrów technicznych pojazdów wykorzystywanych na potrzeby realizacji zamówienia, ustanowienie przedziałów godzinowych dostaw z wyłączeniem godzin szczytu,

2) wymogów dotyczących opakowań, np. preferowanie opakowań zbiorczych, biodegradowalnych, wytworzonych z określonym procentowo udziałem surowców wtórnych,

3) sposobu postępowania z opakowaniami, jak również do charakterystyki produktów wykorzystywanych na potrzeby realizacji zamówienia, np. stosowanie naczyń wielokrotnego użytku na potrzeby realizacji usługi cateringowej, czy alternatywnie – stosowanie biodegradowalnych sztućców i naczyń.

System Legalis Administracja – kompleksowe wsparcie każdego urzędnika. Wypróbuj! Sprawdź

Należy pamiętać, że w przypadku gdy zamawiający przewiduje wymagania związane z realizacją zamówienia, zobowiązany jest określić w dokumentach zamówienia w szczególności sposób dokumentowania spełniania przez wykonawcę tych wymagań, uprawnienia zamawiającego w zakresie kontroli spełniania przez wykonawcę tych wymagań oraz sankcje z tytułu ich niespełnienia.

[Zob. https://www.gov.pl/web/uzp/wytyczne-dla-zamawiajacych-w-zakresie-uwzgledniania-zasad-gospodarki-o-obiegu-zamknietym-w-ramach-zamowien-publicznych2]