Nieruchomości mogą być oddawane jednostkom organizacyjnym w trwały zarząd, najem i dzierżawę oraz użyczane na cele związane z ich działalnością.
Stosownie do art. 18 ustawy o gospodarce nieruchomościami (dalej: GospNierU), nieruchomości mogą być oddawane jednostkom organizacyjnym w trwały zarząd, najem i dzierżawę oraz użyczane na cele związane z ich działalnością.
Jak wyjaśnia się to w doktrynie, przepis art. 18 GospNierU wskazuje podstawy prawne władania przez państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej gruntami należącymi do Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Możliwe jest zatem oddanie ich w trwały zarząd, najem, dzierżawę i użyczenie.
W doktrynie zauważa się przy tym, że rozwiązania przyjęte w art. 18 GospNierU są sprzeczne z przepisami Kodeksu cywilnego, bo w przypadku działania w obrocie jednostek organizacyjnych, które nie są wyposażone w osobowość prawną, zdolność prawna przysługuje nie tym jednostkom, lecz – w zależności od tego, czy znajdują się one w kręgu organizacyjnym osoby prawnej, czy są samodzielne – macierzystym osobom prawnym albo poszczególnym osobom będącym członkami danej jednostki organizacyjnej. Z tego względu w praktyce stosuje się rozwiązania polegające na tym, że kierownik danej jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej upoważniony zostaje przez organ reprezentujący właściciela do zawierania umów najmu lub dzierżawy dotyczących poszczególnych składników mienia (E. Bończak-Kucharczyk, Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz aktualizowany, D. Zawistowski, Zawieranie umów najmu i dzierżawy przez jednostki organizacyjne Skarbu Państwa na gruncie ustawy z dnia 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami, „Rejent” 1999/2, s. 133).
Oddanie nieruchomości w najem, dzierżawę lub użyczenie nastąpi jednak nie na podstawie umowy cywilnoprawnej zawieranej z jednej strony przez gminę (właściciel), a z drugiej przez daną gminną jednostkę organizacyjną reprezentowaną przez jej kierownika na podstawie udzielonego mu pełnomocnictwa, stosownie do art. 47 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: SamGminU), gdyż umowę taką należałoby zakwalifikować nie inaczej niż jako „umowę z samym sobą”, lecz co do zasady winno nastąpić w drodze zarządzenia organu wykonawczego gminy, podjętego w wykonaniu uchwały rady gminy (art. 30 ust. 1 SamGminU). Przypomnieć należy w tym miejscu bowiem, iż zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. h SamGminU, jednostki organizacyjne gminy są tworzone i wyposażane w majątek (ruchomy i nieruchomy) na podstawie uchwały rady gminy.
Jak wyjaśnia się to przy tym w orzecznictwie sądowo-administracyjnym, art. 18 ust. 2 pkt 9 SamGminU uprawniającym radę gminy do podejmowania uchwał w sprawach majątkowych przekraczających zakres zwykłego zarządu ustanawia zatem wyjątek od generalnej zasady wyrażonej w art. 30 ust. 2 pkt 3 SamGminU stanowiącej, że to wójt gospodaruje mieniem komunalnym co oznacza zaś tyle, że wykładnia rozszerzająca tego przepisu jest niedopuszczalna (wyr. WSA w Rzeszowie z 25.1.2007 r., II SA/Rz 336/06). Jak wyjaśnił to jednakże NSA w wyr. z 16.5.2001 r. (III SA 2622/00), przepis art. 94 Konstytucji od 17.10.1997 r. wyklucza wydanie aktu normatywnego o powszechnie obowiązującym charakterze na podstawie ogólnego jedynie przepisu art. 18 ust. 1 SamGminU.
W przeciwnej więc sytuacji, tj. w braku upoważniania ustawowego do podjęcia uchwały innego jak tylko wynikającego z art. 18 ust. 1 GospNierU, należałoby przypisać kompetencję jedynie wójtowi stosownie do art. 30 ust. 2 pkt 3 SamGminU.
