Procedowany projekt ustawy ingeruje przede wszystkim w przepisy GospodOdpU oraz OdpadyU. Zmieniane przepisy mają na celu zmniejszenie ilości odpadów powstających z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych obecnych w środowisku naturalnym, w szczególności w środowisku morskim.
Procedowana ustawa wprowadza katalog produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych:
- podlegające zmniejszaniu stosowania (kubki na napoje, pojemniki na posiłki gotowe),
- objęte zakazem wprowadzania do obrotu (patyczki higieniczne, sztućce, talerze, słomki, mieszadełka do napojów, patyczki do balonów, pojemniki na żywność, pojemniki i kubki na napoje z polistyrenu ekspandowanego),
- objęte wymogiem dotyczącym oznakowania (podpaski higieniczne, tampony, chusteczki nawilżane, wyroby tytoniowe z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne, kubki na napoje),
- objęte wymogiem dotyczącym finansowania kosztów związanych z zagospodarowaniem odpadów powstałych z produktów tego samego rodzaju, które zostały wprowadzone do obrotu (m.in. pojemniki na żywność, pojemniki i kubki na napoje, lekkie torby plastikowe na zakupy, chusteczki nawilżane, balony, wyroby tytoniowe z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne),
- objęte obowiązkiem podnoszenia świadomości ekologicznej (m.in. pojemniki na żywność, pojemniki i bubki na napoje, wyroby tytoniowe z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne, chusteczki nawilżane, balony, lekkie plastikowe torby na zakupy, tampony, podpaski).
Projektowana ustawa zawiera przepisy wprowadzające różne środki finansowe, które mają pozwolić na osiąganie jej celów, w tym opłaty oraz kary. W projekcie uwzględniono także przepisy karne za nieprzestrzeganie przepisów ustawy.
Zamiarem projektodawcy jest wprowadzenie m.in. obowiązku pobierania opłaty przez przedsiębiorców prowadzących jednostki:
- handlu detalicznego,
- jednostki handlu hurtowego,
- jednostki gastronomiczne lub pakujących i oferujących napoje lub żywność za pomocą urządzenia vendingowego
‒ od nabywającego produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami lub napoje lub żywność pakowane przez danego przedsiębiorcę w te opakowania. Przedmiotowa opłata uwzględnia rozwiązania stosowane obecnie dla lekkich toreb z tworzywa sztucznego.
Na przedsiębiorców wprowadzających do obrotu niektóre produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych ma zostać nałożony obowiązek corocznego ponoszenia kosztów związanych z zagospodarowaniem odpadów powstałych z produktów przez nich wprowadzonych do obrotu, uwzględniających koszty zbierania odpadów pozostawionych w publicznych systemach zbierania odpadów oraz koszty uprzątania, transportu i przetwarzania odpadów powstałych z tych produktów. Przedsiębiorcy mają ponosić te koszty przez uiszczanie odpowiedniej opłaty, obliczanej jako iloczyn stawki opłaty oraz odpowiednio masy albo liczby tych produktów wprowadzonych do obrotu w danych roku kalendarzowym.
W odniesieniu do narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne, przedsiębiorca wprowadzający je do obrotu ma zostać obowiązany do finansowania kosztów selektywnego zbierania, transportu i przetwarzania narzędzi połowowych stanowiących odpady zawierające tworzywa sztuczne. Wskazano także obowiązek dla takiego przedsiębiorcy osiągania do 31.12.2030 r. oraz w latach następnych minimalnego rocznego poziomu zbierania odpadów powstałych z wprowadzonych przez niego produktów, który wynosi 30%. W przypadku nieosiągnięcia wymaganych poziomów przedsiębiorca ma zostać obowiązany do ponoszenia opłaty produktowej.
Zgodnie z projektowaną regulacją, od 1.1.2024 r. przedsiębiorcy prowadzący jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne będą mieć obowiązek zapewnienia nabywcom dostępności w sprzedaży opakowań wielokrotnego użytku lub opakowań wytworzonych z materiałów innych niż tworzywa sztuczne (opakowań alternatywnych).
