Przedłużenie okresu legalnego pobytu

Ustawa z 12.9.2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu weryfikacji prawa do świadczeń na rzecz rodziny dla cudzoziemców oraz o warunkach pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2025 r. poz. 1301) została przyjęta w ostatnich dniach września w związku z faktem, że Prezydent zawetował ustawę z 5.8.2025 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw.

Po wejściu w życie nowej ustawy, 30.9.2025 r., okres pobytu obywateli Ukrainy (i określonych członków ich rodzin) uznawanego za legalny został przedłużony do 4.3.2026 r. Zmiany zostały także wprowadzone w przepisach wspierających legalizację pobytu obywateli Ukrainy na terytorium Polski. Analogicznemu wydłużeniu do 4.3.2026 r. uległy okresy, w których:

  • przedłużeniu z mocy prawa podlegają okresy pobytu i okresy ważności wiz krajowych obywateli Ukrainy,
  • przedłużeniu z mocy prawa podlegają okresy ważności zezwoleń na pobyt czasowy obywateli Ukrainy,
  • przedłużeniu z mocy prawa podlegają terminy na opuszczenie przez obywateli Ukrainy terytorium Polski (na podstawie art. 299 ust. 6 ustawy o cudzoziemcach; dalej: CudzU),
  • przedłużeniu z mocy prawa podlegają terminy dobrowolnego powrotu (obecnie terminy dobrowolnego wyjazdu) określone w wydanych obywatelom Ukrainy decyzjach o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu (na podstawie art. 315 ust. 1 CudzU),
  • przedłużenia z mocy prawa podlegają okresy ważności kart pobytu, polskich dokumentów tożsamości cudzoziemca oraz dokumentów „zgoda na pobyt tolerowany” wydanych obywatelom Ukrainy,
  • pobyt obywateli Ukrainy na terytorium Polski jest uznawany za legalny w związku z zakończeniem okresu dopuszczalnego pobytu krótkoterminowego (na podstawie wizy Schengen wydanej przez organ polski, na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen, na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez właściwy organ innego państwa obszaru Schengen lub w ramach ruchu bezwizowego),
  • wobec obywateli Ukrainy nie stosuje się w postępowaniach w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej określonego w art. 142 ust. 1 pkt 3 CudzU wymogu związanego z wielkością i jakością prowadzonej działalności gospodarczej, jeżeli prowadzą oni działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej,
  • stosuje się przepis art. 42a ust. 1 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (dalej: PomocUkrainaU), ustanawiający subsydiarną podstawę materialnoprawną udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy obywatelom Ukrainy,
  • można nie wszczynać lub umarzać wszczęte postępowania w sprawie zobowiązania cudzoziemca do powrotu wobec obywateli Ukrainy.

Opieka zdrowotna

Zgodnie z nowymi przepisami, obywatele Ukrainy, których pobyt na terytorium RP jest legalny, będą nadal uprawnieni do świadczeń zdrowotnych na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Utrzymano więc zasadę równego dostępu, z wyjątkiem wyraźnie wskazanego katalogu świadczeń.

Wyłączenia obejmują m.in.: leczenie i rehabilitację uzdrowiskową, programy zdrowotne (w tym programy polityki zdrowotnej ministra zdrowia), rehabilitację leczniczą, leczenie stomatologiczne, programy lekowe, ratunkowy dostęp do technologii lekowych, przeszczepy komórek, tkanek i narządów, a także część świadczeń związanych z refundacją leków, środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. Dodatkowo ograniczeniem objęto zabiegi endoprotezoplastyki i usunięcia zaćmy oraz świadczenia dotyczące zaopatrzenia w wyroby medyczne i ich naprawy.

Wyjątki:

  • dzieci i młodzież do 18. roku życia zachowują prawo do świadczeń ze wskazanego katalogu; jeżeli w trakcie leczenia pacjent osiągnie pełnoletność, świadczenie będzie kontynuowane do zakończenia terapii,
  • osoby poszkodowane działaniami wojennymi na Ukrainie, które zostały przetransportowane do Polski w celu leczenia, będą miały dostęp do większości świadczeń z wyłączeniem leczenia uzdrowiskowego oraz programów zdrowotnych.
Ważne

Świadczenia rozpoczęte przed wejściem w życie ustawy będą kontynuowane na dotychczasowych zasadach, aż do ich zakończenia.

Świadczenie 800+

Nowelizacja przepisów wprowadza nowe zasady przyznawania świadczenia wychowawczego na rzecz dzieci cudzoziemców z państw trzecich. Od 1.6.2026 r. prawo do świadczenia 800+ zostanie powiązane z aktywnością zawodową wnioskodawcy oraz uczęszczaniem dziecka do polskiej szkoły. Przepisy szeroko definiują pojęcie aktywności zawodowej. Za osoby aktywne zawodowo uznawane będą nie tylko osoby pracujące, ale również te, które podlegają ubezpieczeniom emerytalno-rentowym z innych tytułów, np. pobierające emeryturę, rentę, zasiłek macierzyński, zasiłek dla bezrobotnych czy świadczenia kompensacyjne dla nauczycieli. Uwzględniono także osoby dobrowolnie opłacające składki na ubezpieczenia społeczne.

Wprowadzono również rozwiązania osłonowe: cudzoziemcy, którzy utracą pracę i zarejestrują się jako bezrobotni, będą mogli przez 3 miesiące (lub 6 miesięcy przy trojgu dzieci) zachować prawo do świadczenia. Zmiany proceduralne: wnioski o 800+ muszą zawierać numer PESEL wnioskodawcy i dziecka. W przypadku cudzoziemców wymagane będzie także podanie danych dokumentów dotyczących przekroczenia granicy i legalności pobytu.

Pozostałe świadczenia socjalne

Nowe przepisy obejmują także inne formy wsparcia:

  • Dobry start (300+): uzależnienie prawa do świadczenia od aktywności zawodowej cudzoziemca lub posiadania ubezpieczenia zdrowotnego;
  • Aktywny rodzic: doprecyzowano zakres danych we wnioskach, a ZUS uzyska możliwość wstrzymania wypłat w przypadku wątpliwości co do spełnienia warunków, zwłaszcza w zakresie zamieszkania w Polsce;
  • Fundusz Pomocy: ustawa przewiduje rozszerzenie źródeł finansowania Funduszu Pomocy o środki z kredytów i pożyczek. Bank Gospodarstwa Krajowego będzie mógł zaciągać zobowiązania objęte gwarancją Skarbu Państwa; doprecyzowano także zasady nadzoru nad Funduszem, powierzając tę funkcję Ministrowi Finansów.

Inne rozwiązania przewidziane w ramach przepisów z września 2025 roku

Podatki: przedłużenie preferencji podatkowych w PIT i CIT do końca 2026 r. dla działań wspierających obywateli Ukrainy.

Kadra medyczna: zmiany w regulacjach dotyczących uproszczonego uznawania kwalifikacji lekarzy, dentystów, pielęgniarek i położnych z Ukrainy. Utrzymano możliwość czasowego wykonywania zawodu, ale z dodatkowymi ograniczeniami i wymogami.

PESEL i ewidencja ludności: wprowadzono obowiązek osobistego stawiennictwa przy nadawaniu numeru PESEL, także dla dzieci. Dopuszczono stosowanie identyfikacji biometrycznej. Dane z rejestru PESEL będą przekazywane do Straży Granicznej w celu bieżącej weryfikacji statusu cudzoziemców.

Zakwaterowanie zbiorowe: podniesiono minimalny próg osób, aby obiekt uznać za zakwaterowanie zbiorowe oraz wprowadzono ograniczenia czasowe – przyjmowanie nowych osób będzie możliwe tylko do 31.10.2025 r., z wyjątkiem tzw. grup wrażliwych.

Zezwolenia na pobyt czasowy na podstawie art. 42a ust. 1 PomocUkrainaU

Ustawa wprowadziła ograniczenie możliwości udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy obywatelowi Ukrainy na podstawie art. 42a ust. 1 PomocUkrainaU tylko do jednego razu. To ograniczenie będzie stosowane do zezwoleń na pobyt czasowy, które zostały udzielone od dnia wejścia w życie ustawy (30.9.2025 r). Oznacza to, że uprzednie udzielenie obywatelowi Ukrainy tego typu zezwolenia, przed dniem wejścia w życie uchwalonej ustawy, nie będzie stanowiło przeszkody do ponownego zastosowania tego przepisu. Ponadto, ustawa wprowadza dodatkowe przesłanki cofnięcia zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego obywatelowi Ukrainy na podstawie art. 42a ust. 1 PomocUkrainaU. Do obowiązujących dotychczas dwóch przesłanek cofnięcia zezwolenia, dodane zostaną nowe:

1) okoliczność, że w postępowaniu w sprawie udzielenia obywatelowi Ukrainy zezwolenia na pobyt czasowy:

  • złożył on wniosek zawierający nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje lub dołączył do niego dokumenty zawierające takie dane lub informacje, lub
  • zeznał on nieprawdę lub zataił prawdę albo podrobił lub przerobił dokument w celu użycia go jako autentycznego lub takiego dokumentu używał jako autentycznego,

2) związek małżeński został zawarty w celu obejścia przepisów określających zasady i warunki wjazdu cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ich przejazdu przez to terytorium, pobytu na nim i wyjazdu z niego.

System Legalis Administracja – kompleksowe wsparcie każdego urzędnika. Wypróbuj! Sprawdź