Warto pamiętać, że za naruszenia w tym zakresie pracodawca może zastosować kary porządkowe, a w przypadku poważnych naruszeń, kiedy pracownikowi można przypisać winę, także rozwiązać umowę o pracę (wyr. SN z 21.10.1999 r., I PKN 308/99, Legalis).
Do nadużycia dochodzi w sytuacji, w której pracownik korzysta ze zwolnienia pomimo braku podstawy do wystawienia takiego zwolnienia. Ponadto naruszenia w zakresie wykorzystywania zwolnień lekarskich to: wykonywanie pracy podczas zwolnienia, opuszczanie miejsca zamieszkania (miejsca zgłoszonego jako miejsce pobytu), swobodne dysponowanie czasem zwolnienia lekarskiego czy postępowanie wbrew zaleceniom lekarza, które stanowią narażenie własnego zdrowia oraz przeszkodę do wyzdrowienia i odzyskania zdolności do pracy. Często do naruszeń dochodzi, kiedy chory otrzymuje zwolnienie lekarskie z adnotacją, że może chodzić (A. Fornalik, Wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z przeznaczeniem, https://legalis.pl/wykorzystywanie-zwolnienia-lekarskiego-niezgodnie-z-przeznaczeniem/ (dostęp: 17.10.2023 r.)).
Jak wynika z orzecznictwa, czas przebywania na zwolnieniu lekarskim nie jest równoznaczny z okresem urlopu wypoczynkowego (wyr. WSA z 6.8.2020 r., II SA/Sz 124/20, Legalis). Dlatego podczas trwania zwolnienia lekarskiego, nawet jeżeli nie jest to zwolnienie wymagające od chorego leżenia, pracownik powinien wykonywać zwykłe czynności życia codziennego, takie jak robienie zakupów, udanie się na wizytę rehabilitacyjną, a dopuszczalne poruszanie się powinno się ograniczać do najbliższego sąsiedztwa.
Co do zasady, zachowaniem stanowiącym nadużycie zwolnienia lekarskiego jest podjęcie w trakcie trwania zwolnienia innej pracy. Co istotne jednak, jeżeli pracownik zatrudniony jest u kilku pracodawców, a ze zwolnienia lekarskiego wynika, że nie może świadczyć tylko jednej z prac, wykonywanie podczas zwolnienia chorobowego pracy, która nie jest sprzeczna z zaleceniami lekarskimi, nie będzie stanowić ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych, a tym samym nie będzie stanowić uzasadnienia dla zwolnienia bez wypowiedzenia (wyr. SN z 20.7.2000 r., I PKN 733/99, Legalis).
Warto pamiętać, że pracownik przebywający na zwolnieniu powinien mieć na uwadze cel zwolnienia lekarskiego, jakim jest odzyskanie zdolności do pracy. Dlatego, jeżeli podczas trwania zwolnienia pracownik podejmuje działania sprzeczne z tym celem, w szczególności takie, które prowadzą do przedłużenia nieobecności w pracy, zachowanie takie może zostać potraktowane jako naruszenie obowiązków pracowniczych: lojalności wobec pracodawcy oraz świadczenia pracy i usprawiedliwiania nieobecności. W szczególnych okolicznościach może to uzasadniać uznanie, że pracownik w stopniu ciężkim naruszył podstawowe obowiązki pracownicze (wyr. SN z 1.7.1999 r., I PKN 136/99, Legalis).
