Krótszy zasiłek po zakończeniu umowy
W nowym przepisie przyjęto, że pracownik może otrzymywać zasiłek za okres niezdolności do pracy przypadający po zakończeniu umowy o pracę nie dłużej niż przez 91 dni. Dla prawidłowego ustalenia tego okresu istotne jest, że nie wlicza się do niego niezdolności do pracy w czasie trwania umowy, bez względu na rodzaj choroby. Utrzymano dotychczasową zasadę, że podstawa wymiaru zasiłku jest ograniczona do wysokości przeciętnego wynagrodzenia.
Wyjątkowo, ograniczenie zasiłku do 91 dni nie dotyczy niezdolności do pracy:
- która powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów;
- spowodowanej gruźlicą;
- występującej w trakcie ciąży.
Pracownik A zachorował w styczniu 2022 r., 10 dni po rozwiązaniu umowy o pracę. Ma prawo do zasiłku chorobowego przez 91 dni.
Pracownik B wypowiedział w styczniu 2022 r. umowę o pracę przy zachowaniu 3 miesięcznego okresu wypowiedzenia. Już w pierwszym miesiącu zachorował i umowa rozwiązała się 90. dnia pobierania zasiłku chorobowego. Po rozwiązaniu umowy były podwładny ma prawo do nowych 91 dni zasiłku, gdyż nie uwzględnia się niezdolności do pracy w czasie trwania umowy.
Zmiany w liczeniu okresu zasiłkowego
Długość okresu zasiłkowego się nie zmienia (182 dni i 270 dni). Nowelizacja dotyczy natomiast skutków przerwy pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy. Do okresu zasiłkowego według nowych przepisów wlicza się okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60. dni. Rodzaj choroby, a więc czy jest to kontynuacja schorzenia, czy nowe zachorowanie, to nie ma znaczenia. Wyjątek dotyczy jedynie choroby w trakcie ciąży, a mianowicie nie wlicza się okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą nie dłuższą niż 60. dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży.
Nowelizacja obliczania okresu zasiłkowego istotnie ogranicza prawo pracownika do zasiłku.
Pracownik A chorował przez 2 tygodnie na COVID-19 i pobierał wynagrodzenie chorobowe. Po wyzdrowieniu pracował tydzień, a następnie złamał nogę. W dotychczasowym stanie prawnym okres zasiłkowy byłby liczony od nowa, natomiast po nowelizacji, nową nieobecność należy doliczyć do przechorowanych wcześniej 14 dni.
Pracownica B wróciła do pracy po przechorowaniu 30 dni. 2 tygodnie później lekarz wystawił jej zwolnienie w związku z chorobą w ciąży. Pracownica ma pełne prawo do 182 dni nowego okresu zasiłkowego.
Nie ulega wątpliwości, że wprowadzone rozwiązanie będzie utrudniało wielomiesięczne korzystanie ze zwolnień lekarskich i rozpoczynanie nowego okresu zasiłkowego tuż po wyczerpaniu poprzedniego.
Pracownik C chorował przez 178 dni (choroby kręgosłupa), następnie wrócił na tydzień do pracy, po czym znowu stał się niezdolny do pracy z powodu depresji. Pracownik C według dotychczasowych przepisów miał prawo do nowych 182 dni okresu zasiłkowego. Natomiast według nowych – jedynie do 4 dni.
Wyższy zasiłek za okres pobytu w szpitalu
Od nowego roku, miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu będzie wynosił 80 %.
Brak prawa do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia oraz prawo do świadczenia rehabilitacyjnego i zasiłku wyrównawczego także w przypadku świadczeń z systemu zaopatrzenia emerytalnego służb mundurowych
Przed zmianami, prawo do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia oraz prawo do świadczenia rehabilitacyjnego i zasiłku wyrównawczego nie przysługiwało osobie, która ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, z powszechnych systemów. Było to sprzeczne z zasadą równego traktowania świadczeniobiorców, gdyż prawo do ww. świadczeń powinno przysługiwać w przypadku ustalonego prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy zarówno z systemu powszechnego, jak również z systemu zaopatrzenia emerytalnego służb mundurowych. Taka zmiana została wprowadzona.
Zasiłek macierzyński także dla kobiet, które utraciły pracę z powodu śmierci pracodawcy-osoby fizycznej
Wprowadzono zmiany umożliwiające prawo do zasiłku macierzyńskiego kobietom, których umowy o pracę rozwiązały się z powodu śmierci pracodawcy. Pracownice utraciły wówczas prawo do ubezpieczenia chorobowego i urodziły dziecko po ustaniu tego ubezpieczenia. Dotychczas zasiłek macierzyński przysługiwał pracownicom, których umowy rozwiązały się z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.
Ustalanie na nowo podstawy wymiary zasiłku
Istotna nowelizacja dotyczy także ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego wszystkim ubezpieczonym oraz podstawy wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku macierzyńskiego i zasiłku opiekuńczego. Podstawy wymiaru zasiłku nie będzie ustalać się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju, nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż miesiąc kalendarzowy, a nie jak dotychczas 3 miesiące. Zachowuje aktualność reguła zgodnie z którą, jeżeli nastąpiła zmiana wymiaru czasu pracy, to podstawa wymiaru jest obliczana z miesięcy uwzględnianych po zmianie wymiaru czasu pracy.
Dostęp dla ZUS do informacji niezbędnych do ustalenia prawa i wysokości zasiłku
Na płatników i ubezpieczonych nałożono obowiązek przekazywania do ZUS niezbędnych danych do ustalenia prawa i wysokości świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, np. dotyczących potwierdzenia okoliczności zawartych w oświadczeniach składanych przez ubezpieczonych dla celów ustalenia prawa do zasiłku, istnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, ustalenia okoliczności związanych z prawidłowością wykorzystywania zwolnień od pracy lub wykonywaniem pracy zarobkowej w czasie zwolnienia od pracy.
Uściślenie terminy wypłaty zasiłków przez ZUS
Od 1.1.2022 r. ZUS będzie wypłacał zasiłki nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do zasiłku. Zmiana w zakresie wypłaty dotyczy także osób prowadzących działalność gospodarczą i zadłużonych w ZUS.
Istotne zasady przejściowe
Zgodnie z art. 21 ustawy nowelizującej, zasiłki oraz świadczenie rehabilitacyjne, do których prawo powstało przed 1.1.2022 r., wypłaca się w wysokości, na zasadach i w trybie określonych w przepisach obowiązujących przed 1.1.2022 r., za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy.
Dnia 29.11.2021 r. pracownik otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę. 30.11.2021 r. zachorował. Poinformował pracodawcę, że jego stan jest poważny i będzie na zwolnieniu wiele miesięcy. Jest to możliwe, gdyż prawo do zasiłku powstało przed 1.1.2022 r., wobec czego podwładny będzie miał prawo do zasiłku na dotychczasowych zasadach, czyli nie będzie go dotyczyć skrócenie okresu zasiłkowego do 91 dni po ustaniu tytułu do ubezpieczeń.
Umowa o pracę rozwiązała się za porozumieniem stron 30.12.2021 r. a 31 grudnia pracownik zachorował. Prawo do zasiłku powstało jeszcze przed 1.1.2022 r., a więc byłego pracownika nie będzie dotyczyć skrócenie okresu zasiłkowego do 91 dni.
Pracownica znalazła się w szpitalu 27.12.2021 r., ma prawo do zasiłku chorobowego. Jeżeli pobyt w szpitalu przedłuży się do stycznia 2022 r., w styczniu zasiłek wyniesie 70%, gdyż prawo do niego powstało przed 1.1.2022 r.
Pracownik chorował 20 dni w grudniu 2021 r. Następne zwolnienie, z powodu innej choroby, otrzymał od 15.1.2022 r. Prawo do zasiłku powstało już po 1.1.2022 r., a zatem nie rozpoczyna się nowy okres zasiłkowy, lecz jest kontynuowany poprzedni. Istotne znaczenie ma data powstania prawa do zasiłku, a nie data rozpoczęcia okresu zasiłkowego.
