Wójt gminy nie może użyczyć nieruchomości samorządowej gminnym jednostkom, w tym. szkołom

W kontekście wskazanej problematyki na uwagę zasługuje art. 43 GospNierU, z którego wynika m.in., że trwały zarząd jest formą prawną władania nieruchomością przez jednostkę organizacyjną. Nadto, zgodnie z ust. 2, jednostka organizacyjna ma prawo, z zastrzeżeniem ust. 6, korzystania z nieruchomości oddanej w trwały zarząd, a w szczególności do:

1) korzystania z nieruchomości w celu prowadzenia działalności należącej do zakresu jej działania;

2) wykonywania robót budowlanych, zgodnie z przepisami prawa budowlanego, za zgodą organu nadzorującego; 

3) oddania nieruchomości lub jej części w najem, dzierżawę albo użyczenie na czas nie dłuższy niż czas, na który został ustanowiony trwały zarząd, z równoczesnym zawiadomieniem właściwego organu i organu nadzorującego, jeżeli umowa jest zawierana na czas oznaczony do 3 lat, albo za zgodą tych organów, jeżeli umowa jest zawierana na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub czas nieoznaczony, jednak na okres nie dłuższy niż czas, na który został ustanowiony trwały zarząd; zgoda jest wymagana również w przypadku, gdy po umowie zawartej na czas oznaczony strony zawierają kolejne umowy, których przedmiotem jest ta sama nieruchomość. 

Z kolei, umowa użyczenia ma normatywną podstawę w KC, gdzie zgodnie z art. 710, przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Znaczenie ma także art. 50 SamGminU, z którego wynika, że obowiązkiem osób uczestniczących w zarządzaniu mieniem komunalnym jest zachowanie szczególnej staranności przy wykonywaniu zarządu zgodnie z przeznaczeniem tego mienia i jego ochrona.

W kontekście poruszonego zagadnienia warto odnotować stanowisko wyrażone w  wystąpieniu pokontrolnym RIO w Krakowie z 14.10.2021 r. (znak WK.6130.29.21; http://bip.krakow.rio.gov.pl).

W podanym dokumencie kontrolnym wskazano właśnie, że nieprzyznanie jednostkom organizacyjnym gminy, nieposiadającym osobowości prawnej, korzystającym z nieruchomości gminnych, trwałego zarządu tych nieruchomości, określonego w art. 43 GospNierU, co stanowi o nieprzestrzeganiu art. 12 GospNierU, w związku z art. 50 SamGminU. Nadto podano, że „powyższe dotyczy jednostek oświatowych gminy, z którymi Wójt Gminy zawarł umowy użyczenia. Gminne jednostki organizacyjne, nieposiadające osobowości prawnej, w obrocie cywilnoprawnym nie działają w imieniu własnym, a wyłącznie w imieniu i na rzecz Gminy. Jako jednostki, które nie posiadają przymiotu osobowości prawnej, nie mogą zawrzeć z gminą umowy cywilnoprawnej. W konsekwencji jednostki te mogą otrzymywać nieruchomości we władanie od „macierzystej” gminy jedynie w formie trwałego zarządu”.

Podsumowując, stanowisko RIO jest prawnie uzasadnione. Wójt gminy nie może oddawać w użyczenie nieruchomości „własnej” jednostce budżetowej. Właściwym mechanizmem w tym zakresie jest trwały zarząd.