W Dz.U. z 2019 r. pod poz. 1811 opublikowano rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 10.9.2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rzeczoznawców Ministra Kultury w zakresie opieki nad zabytkami. Zmiany wprowadzono w rozporządzeniu Ministra Kultury z 10.5.2004 r. w sprawie rzeczoznawców Ministra Kultury w zakresie opieki nad zabytkami (Dz.U. poz. 1302). Po zmianie: „w sprawie rzeczoznawców ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w zakresie opieki nad zabytkami”.
Uprawnienia MKiDN będą nadawane rzeczoznawcom także w zakresie dziedzictwa przemysłowego i zabytków techniki.
Wniosek o nadanie uprawnień rzeczoznawcy kandydat składa do MKiDN za pośrednictwem Generalnego Konserwatora Zabytków. Po zmianie, do wniosku kandydat na rzeczoznawcę powinien dołączyć:
- dokumenty lub ich poświadczone kopie potwierdzające posiadane wykształcenie, stopnie lub tytuły naukowe albo stopnie lub tytuły w zakresie sztuki;
- dokumenty lub ich poświadczone kopie potwierdzające posiadanie praktyki;
- pisemną rekomendację stowarzyszenia, uczelni lub instytucji kultury wyspecjalizowanych w opiece nad zabytkami;
- oświadczenie o korzystaniu z pełni praw cywilnych i obywatelskich.
Przed zmianą kandydat dołączał do wniosku pisemną rekomendację stowarzyszenia, uczelni lub instytucji kultury wyspecjalizowanych w opiece nad zabytkami.
Ponadto dodano zapis, zgodnie z którym przed przekazaniem do MKiDN wspomnianego wyżej wniosku Generalny Konserwator Zabytków może zwrócić się do jednego lub kilku wojewódzkich konserwatorów zabytków o wyrażenie opinii o kandydacie na rzeczoznawcę.
Nadanie uprawnień rzeczoznawcy następuje z dniem wręczenia kandydatowi aktu nadania uprawnień rzeczoznawcy. Osoba, której nadano uprawnienia rzeczoznawcy, przed objęciem funkcji złoży pisemne przyrzeczenie następującej, zmienionej, treści: „Świadomy odpowiedzialności przed prawem przyrzekam uroczyście, że powierzone mi obowiązki rzeczoznawcy ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w zakresie opieki nad zabytkami wykonywać będę z całą sumiennością i bezstronnością, działając dla dobra dziedzictwa kulturowego.”.
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego cofnie uprawnienia rzeczoznawcy także w przypadku, gdy rzeczoznawca pomimo pisemnego upomnienia wydaje oceny lub opinie dla podmiotów innych niż wskazane w art. 100 ust. 2 ustawy z 23.7.2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2067 ze zm.; dalej: OchrZabU), w zakresie innym niż określony w art. 59 ust. 3 pkt 1 i 2 OchrZabU, używając tytułu „rzeczoznawca ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w zakresie opieki nad zabytkami”. Chodzi tu o to, ze zgodnie z art. 100 ust. 2 OchrZabU, rzeczoznawca ma prawo do wydawania ocen i opinii na rzecz organów ochrony zabytków, organów wymiaru sprawiedliwości, prokuratury, Policji, organów Krajowej Administracji Skarbowej, Straży Granicznej, Najwyższej Izby Kontroli oraz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. Przy czym, rzeczoznawca ma prawo do wydawania ocen i opinii dla podmiotów innych niż wymienione, ale tylko w zakresie określonym w art. 59 ust. 3 pkt 1 i 2 OchrZabU, czyli:
- oceny wskazującej czas powstania zabytku wykonana przez instytucję kultury wyspecjalizowaną w opiece nad zabytkami, rzeczoznawcę MKiDN, podmiot gospodarczy wyspecjalizowany w zakresie obrotu zabytkami na terytorium RP lub organ administracji publicznej;
- wyceny zabytku wykonane przez instytucję kultury wyspecjalizowaną w opiece nad zabytkami, rzeczoznawcę MKiDN lub podmiot gospodarczy wyspecjalizowany w zakresie obrotu zabytkami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
Ponadto, rzeczoznawca ma prawo do otrzymania wynagrodzenia z tytułu opracowanej w formie pisemnej oceny lub opinii, na podstawie umowy cywilnoprawnej, a nie tylko na podstawie umowy o dzieło.
Po zmianie, Generalny Konserwator Zabytków:
- gromadzi i rejestruje kopie ocen i opinii oraz sprawozdania przesyłane przez rzeczoznawców;
- dokonuje okresowej oceny pracy rzeczoznawców, którą przedstawia MKiDN.
Przed zmianą Generalny Konserwator Zabytków także prowadził listę rzeczoznawców oraz dokumentację dotyczącą listy rzeczoznawców, a także udostępniał listę rzeczoznawców na wniosek zainteresowanych organów, o których mowa w art. 100 ust. 2 OchrZabU.
