Projekt zmiany ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych

Przewiduje się, że ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 1 pkt 2 lit. c (dodawany w art. 36 ust. 3) i pkt 7 (dodawany art. 68f) oraz art. 3 (przepis przejściowy dotyczący postępowań o udzielenie zamówienia publicznego dotyczących nabycia autobusów), które mają wejść w życie z dniem 1.1.2025 r. Warto zwrócić przy tym uwagę na przepis przejściowy określający, że w przypadku postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, wszczętych i niezakończonych przed 1.1.2025, które dotyczą nabycia autobusów wykorzystywanych przy wykonywaniu przewozów pasażerskich w transporcie drogowym w ramach komunikacji miejskiej w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 4 ustawy z 16.12.2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym nie będą mieć zastosowania wymogi dotyczące nabywania wyłącznie autobusów zeroemisyjnych, o których mowa w art. 36 ust. 3 ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych (dalej: ElektromobPalAltU) w brzmieniu nadanym projektowaną ustawą.

W uzasadnieniu do projektu przypomina się, że obowiązujące przepisy wyznaczają obowiązki dla samorządów liczących powyżej 50 000 mieszkańców w zakresie zapewnienia minimalnego udziału pojazdów elektrycznych we flocie urzędu, a także wyznaczają wymogi w zakresie minimalnego udziału pojazdów elektrycznych i napędzanych gazem ziemnym wykorzystywanych do realizacji zadań publicznych przez samorządy liczące powyżej 50 000 mieszkańców. Ponadto określają wymóg zapewnienia minimalnego udziału autobusów zeroemisyjnych oraz napędzanych biometanem przy świadczeniach usług komunikacji miejskiej w miastach liczących powyżej 50 000 mieszkańców oraz sporządzania analizy kosztów i korzyści związanych z wykorzystaniem, przy świadczeniu usług komunikacji miejskiej, autobusów zeroemisyjnych. Wyznaczają także wymóg zapewnienia minimalnego udziału nisko- i zeroemisyjnych pojazdów samochodowych kat. M i kat. N w całkowitej liczbie pojazdów objętych udzielonymi zamówieniami publicznymi, o wartości równej lub przekraczającej progi unijne, na nabycie pojazdów (sprzedaż, leasing, najem lub dzierżawa z opcją zakupu), realizację usług o charakterze transportowym o określonych kodach CPV i realizację usług w zakresie drogowego publicznego transportu zbiorowego).

Podkreślić należy, że projektowane zmiany mają przede wszystkim na celu:

1. ustanowienie obowiązku nabywania przez gminy liczące powyżej 100 000 mieszkańców, Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię oraz podmioty, którym zlecono lub powierzono wykonywanie przewozów pasażerskich w transporcie drogowym w ramach komunikacji miejskiej na obszarze gminy, w której liczba mieszkańców jest wyższa niż 100 000 lub związku metropolitalnego do nabywania wyłącznie autobusów zeroemisyjnych w celu wykonywania przewozów pasażerskich w transporcie drogowym w ramach komunikacji miejskiej,
2. zniesienie obowiązku wykonywania, zlecania lub powierzania wykonania zadania publicznego z zapewnieniem odpowiedniego udziału pojazdów elektrycznych lub napędzanych gazem ziemnym przez samorządy liczące powyżej 50 000 mieszkańców,
3. zniesienie obowiązku świadczenia i zlecania świadczenia usługi komunikacji miejskiej z zapewnieniem określonego udziału autobusów zeroemisyjnych lub autobusów napędzanych biometanem we flocie samorządów liczących powyżej 50 000 mieszkańców.

W związku z powyższym projektowane zmiany w zakresie art. 35 ust. 2–4 ElektromobPalAltU mają uchylić obowiązek zapewnienia minimalnego udziału pojazdów elektrycznych lub pojazdów napędzanych gazem ziemnym przy wykonywaniu zadań publicznych na obszarze JST powyżej 50 000 mieszkańców. W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazuje się, że nałożone w 2018 r. obowiązki nie są realizowane przez zobowiązane podmioty ze względu na wysoki koszt zakupu i eksploatacji pojazdów nisko- i zeroemisyjnych, który w wielu przypadkach przekracza możliwości budżetowe JST oraz podmiotów, którym zlecane jest wykonywanie zadań publicznych. Zgodnie z założeniami z 2018 r. (kiedy przepisy normujące te kwestie wchodziły w życie) ceny pojazdów elektrycznych miały zrównać się z cenami pojazdów spalinowych ok. 2022–2023 r. Poziom cen jednak nie zrównał się, a co za tym idzie, zakup nowych pojazdów, spełniających wymogi ustawy o elektromobilności skutkowałby istotnym wzrostem cen świadczonych usług, co byłoby nieakceptowalne społecznie.

Ponadto w projekcie ustawy w zakresie art. 36 ust. 1 dla gmin powyżej 50 000 mieszkańców zrezygnowano z określenia minimalnego progu udziału autobusów zeroemisyjnych lub napędzanych biometanem we flocie użytkowanych pojazdów, wykorzystywanych do wykonywania lub zlecania wykonywania przewozów pasażerskich w transporcie drogowym w ramach komunikacji miejskiej. Ponadto, w celu uniknięcia wątpliwości interpretacyjnych dodano, że przepis dotyczy także związku metropolitalnego w województwie śląskim. Nie uchylono przepisu całkowicie, jednak zrezygnowano z określania konkretnych progów procentowych.

W uzasadnieniu do projektowanych zmian podnosi się, że obowiązujący obecnie próg określony na poziomie 10% spełnia jedynie około 10% samorządów objętych przepisami ustawy o elektromobilności. Mając na uwadze, że zgodnie z przepisami art. 68 ust. 4 pkt 3 ElektromobPalAltU od 1.1.2025 r. JST, o których mowa w art. 36 ust. 1 ElektromobPalAltU, byłyby zobowiązane do zapewnienia udziału autobusów zeroemisyjnych lub autobusów napędzanych biometanem w użytkowanej flocie pojazdów w wysokości co najmniej 20%, a docelowo w 2028 r. na poziomie 30%, realizacja obowiązków ustawowych przy obecnych wskazaniach jest trudna do zrealizowania. W związku z tym za zasadne uznano usunięcie konkretnych progów procentowych.

W art. 1 pkt 2 lit. c projektu ustawy w zakresie dodawanego do art. 36 ust. 3 ElektromobPalAltU od 1.1.2025 r. miałby być wprowadzony obowiązek nabywania przez gminy o liczbie mieszkańców wyższej niż 100 000, Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię oraz podmioty, którym zlecono lub powierzono wykonywanie przewozów pasażerskich w transporcie drogowym w ramach komunikacji miejskiej na obszarze tej gminy lub związku metropolitalnego, wyłącznie autobusów zeroemisyjnych w celu wykonywania komunikacji miejskiej.

Kluczowe znaczenie w obszarze związanym z udzielaniem zamówień publicznych mogą mieć projektowane zmiany polegające na uchyleniu w art. 68 ElektromobPalAltU ustępów 3 i 4. Są to przepisy przejściowe dotyczące minimalnego udziału pojazdów elektrycznych lub pojazdów napędzanych gazem ziemnym przy realizacji zadań publicznych oraz minimalnego udziału autobusów zeroemisyjnych lub autobusów napędzanych biometanem we flocie autobusów komunikacji miejskiej. W związku z proponowanym uchyleniem wymogu zapewnienia minimalnego udziału pojazdów nisko- i zeroemisyjnych przy realizacji zadań publicznych zawartych w art. 35 ust. 2–4 ElektromobPalAltU oraz świadczenia usług komunikacji miejskiej zgodnie z art. 36 ust. 1 ElektromobPalAltU, nie będą stosowane także wymogi w okresie przejściowym.

W projekcie ustawy przewidziano także zmiany związane z art. 68a ElektromobPalAltU. W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazuje się, że zgodnie z proponowanym brzmieniem art. 36 ust. 3 ElektromobPalAltU, gminy o liczbie mieszkańców wyższej niż 100 000, Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia oraz podmioty, którym zlecono lub powierzono wykonywanie przewozów pasażerskich w transporcie drogowym w ramach komunikacji miejskiej na obszarze tej gminy lub związku metropolitalnego, zobowiązane będą do nabywania wyłącznie autobusów zeroemisyjnych w celu wykonywania usług związanych z zapewnieniem komunikacji miejskiej. Z kolei art. 68a ust.1 pkt 3 ElektromobPalAltU zawiera regulacje odnoszące się do zapewnienia przez zamawiającego odpowiedniego udziału autobusów zeroemisyjnych w całkowitej liczbie tego rodzaju pojazdów objętych zamówieniami publicznymi, o których mowa w art. 68b ElektromobPalAltU. Udział ten wynosi 32% do 31.12.2025 r. oraz 46% od 1.1.2026 r. do 31.12.2030 r. Podmioty, o których mowa w art. 36 ust. 3 ElektromobPalAltU zobowiązane będą od 1.1.2025 r. do nabywania 100% autobusów elektrycznych, dlatego też należy wyłączyć wobec nich wymogi wynikające z art. 68a ust. 1 pkt 3 ElektromobPalAltU, ponieważ wskazane w nim progi procentowe są niższe.

Źródło: https://legislacja.gov.pl/projekt/12386951/katalog/13068495#13068495