W myśl przepisów ustawy z 11.2.2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz.U. poz. 195) świadczenie wychowawcze będzie przysługiwało matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka.

W razie zbiegu prawa do świadczenia zostanie ono wypłacone tej osobie, która sprawuje faktycznie opiekę nad dzieckiem. Jeśli wójt, burmistrz lub prezydent miasta będzie miał wątpliwości, kto faktycznie opiekuje się dzieckiem, będzie mógł zwrócić się do ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego.

Prawo do świadczenia wychowawczego będzie przysługiwało nie tylko obywatelom polskim, ale także cudzoziemcom, jeżeli spełnią określone w ustawie warunki, w tym między innymi przebywających na terytorium Polski na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, jeżeli zamieszkują z członkami rodzin na terytorium Polski oraz do których stosuje się przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

1. Warunki otrzymania świadczenia

Świadczenie wychowawcze będzie przysługiwało w wysokości 500 zł miesięcznie na dziecko w rodzinie do dnia ukończenia przez nie 18. roku życia. Rodzinom, bez względu na osiągany dochód, będzie wypłacane po 500 zł miesięcznie na drugie i kolejne dziecko do ukończenia przez nie 18 lat.

Świadczenie wychowawcze będzie przysługiwało na pierwsze dziecko osobom, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 800 zł. Jeśli członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne, świadczenie będzie przysługiwało na pierwsze dziecko osobom, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 1200 zł.

Jeśli w rodzinie z dwójką dzieci jedno ukończy 18 lat, a drugie będzie młodsze, wtedy świadczenie będzie przysługiwało na młodsze dziecko, jeśli zostanie spełnione kryterium dochodowe.

W ustawie o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej zostało wprowadzone rozwiązanie analogiczne do świadczenia wychowawczego. Będzie to dodatek wychowawczy, przysługujący w takiej samej wysokości (500 zł) na dziecko w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego do ukończenia przez nie 18 roku życia.

2. Procedura przyznania świadczenia

Aby otrzymać świadczenie wychowawcze, trzeba będzie złożyć wniosek (przez internet lub osobiście) w urzędzie gminy lub miasta albo ośrodku pomocy społecznej. Tylko rodzice ubiegający się o świadczenie na pierwsze dziecko będą musieli dokumentować swoją sytuację dochodową, ale i w takim wypadku najważniejsze dokumenty gmina pozyska samodzielnie. Wnioski będzie można składać od dnia wejścia ustawy w życie. Jeśli rodzice złożą wniosek w ciągu pierwszych 3 miesięcy, dostaną wyrównanie wstecz – za okres od wejścia w życie przepisów. Świadczenie będzie przyznawane co do zasady na 12-miesięczne okresy od 1 października do 30 września następnego roku kalendarzowego.

Większość przepisów ustawy z 11.2.2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, czyli 1.4.2016 r.

3. Rozporządzenia wykonawcze do ustawy

19.2.2016 r. w Dzienniku Ustaw opublikowano również rozporządzenia wykonawcze do ustawy:

1) rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 18.2.2016 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenie wychowawcze (Dz.U. poz. 214) – określono w nim sposób i tryb postępowania w sprawie o przyznanie świadczenia wychowawczego, katalog wymaganych dokumentów (zaświadczeń i oświadczeń), niezbędnych do ustalenia prawa do świadczenia wychowawczego oraz wzór wniosku oraz niezbędnych oświadczeń;

2) rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 18.2.2016 r. w sprawie sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonywania zadań z zakresu świadczenia wychowawczego (Dz.U. poz. 212) – określono w nim wzory i sposób sporządzania sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonywania zadań z zakresu świadczenia wychowawczego oraz terminy i sposób ich przekazywania.

Oba wejdą w życie 1.4.2016 r.

4. Wzór wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego

Wzór wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego stanowi załącznik do rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 18.2.2016 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenie wychowawcze.