Jeśli chodzi o bliższe szczegóły proponowanych rozwiązań to pomysłodawcy chcą częściowo uregulować sprawy zwrotów związanych z roszczeniami przedwojennych właścicieli, którzy utracili własność na rzecz państwa w wyniku wywłaszczenia na mocy dekretu z 26.10.1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy (Dz.U. z 1945 r. Nr 50, poz. 279 ze zm.; dalej: WłUżGruntWawaD).

W obecnym stanie prawnym, jeśli stwierdzi się nieważność odmownej decyzji dekretowej z 1946 r. przywracana jest sytuacja, w której ponownie należy rozpatrzyć wniosek i ponownie orzekać o prawach i obowiązkach strony, a to otwiera drogę do odzyskania nieruchomości. Istnieje zatem konieczność podjęcia prac legislacyjnych zmierzających do stabilizacji sytuacji prawnej lokatorów i właścicieli nieruchomości lokalowych. Proponowana zmiana polega na skrócenia terminu, w którym można orzekać o nieważności decyzji i tym samym przerwaniu reprywatyzacji, która doprowadziła do utraty domów przez ponad 50 tysięcy osób na terenie Rzeczpospolitej Polskiej.

Ważne

W art. 2 proponuje się zmiany w ustawie z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 65 ze zm.; dalej: GospNierU). Projektodawca postuluje rozszerzenie katalogu celów publicznych, o których mowa w art. 6 GospNierU poprzez dodanie pkt 9e w brzmieniu: „zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych przez podmioty dysponujące, jako właściciele lub posiadacze samoistni, publicznym zasobem mieszkaniowym w rozumieniu ustawy z 21.6.2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 611 ze zm.)”.

Wskazuje to kierunek działań organów administracji w celu zabezpieczenia ważnego, wynikającego z art. 75 ust. 1 ustawy z 2.4.1997 r. ‒ Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) celu publicznego.

Proponowana w art. 2 pkt 2 lit. a zmiana w art. 214a GospNierU doprowadzi do likwidacji uznaniowości przy wydawaniu decyzji w sprawie ustanawiania użytkowania wieczystego.

Zawarta w art. 2 pkt 2 lit. b zmiana przesłanki określonej w art. 214 pkt 4 GospNierU – poprzez obniżenie wyrażonego procentowo stopnia zniszczeń budynku z 66% do 50% – pozwoli na objęcie zakresem projektowanego przepisu większej liczby budynków zniszczonych w latach 1939‒1945.

Artykuł 2 pkt 3 projektu ustawy dodaje do GospNierU art. 214c określający szczególne zasady obliczania wartości nieruchomości przejętej na podstawie WłUżGruntWawaD.

Zaprezentowany mechanizm wyliczenia wartości nieruchomości pozwoli na lepiej oddające stan rzeczywisty określenie wartość nieruchomości po II wojnie światowej. W obecnym stanie prawnym brak odniesienia do elementów, o których mowa w proponowanym brzmieniu art. 214c ustawy zmienianej, co doprowadza do wypłaty znacznie zawyżonych odszkodowań, całkowicie nieprzystających do realnej wartość nieruchomości w dniu przejęcia. Trzeba brać pod uwagę, że nieruchomości przed wojną mogły być obciążone hipoteką lub mogły nie przetrwać okresu wojny. Branie pod uwagę wartości nieruchomości, której hipoteka została spłacona w późniejszym okresie i na której został odbudowany budynek, prowadzi do nieuzasadnionego zawyżenia tej wartości.