Opodatkowanie proekologicznych działań JST z wątpliwościami
W omawianych wyrokach TSUE rozstrzygał wątpliwości interpretacyjne dotyczące realizacji przez gminę projektu dotyczącego instalacji systemów OZE na nieruchomościach będących własnością mieszkańców gminy. Zgodnie z umową wszystkie te systemy miały stanowić własność gminy w okresie trwałości projektu, tj. przez 5 lat. W ramach realizacji tego projektu gmina otrzymała dofinansowanie. Przy instalacji systemów gmina korzystała z podwykonawcy – faktycznej dostawy i instalacji systemów OZE na nieruchomościach mieszkańców gminy dokonywał podmiot zewnętrzny wyłoniony w drodze przetargu publicznego. Z tytułu wykonywanych czynności podmiot ten wystawiał dla gminy fakturę VAT.
W sprawie związanej z realizacją działania polegającego na usuwaniu wyrobów i odpadów zawierających azbest z budynków mieszkalnych i handlowych gmina również finansowała działania z dotacji i korzystała z usług podwykonawców (faktura VAT).
Wyroki TSUE z 30.3.2023 r. w sprawach C-612/21 Gmina O. i C616/21 Gmina L.
W ocenie Trybunału w wyroku sygn. C-612/21 „(…) dostawy towarów i świadczenia usług podlegających opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej nie stanowi dostarczenie i zainstalowanie przez gminę, za pośrednictwem przedsiębiorstwa, systemów odnawialnych źródeł energii na rzecz jej mieszkańców będących właścicielami nieruchomości, którzy wyrazili wolę wyposażenia tych nieruchomości w takie systemy, jeżeli taka działalność nie ma na celu osiągania stałego dochodu i skutkuje jedynie zapłatą przez tych mieszkańców kwot pokrywających najwyżej jedną czwartą poniesionych kosztów, a pozostała część jest finansowana ze środków publicznych”.
W odniesieniu do czynności usuwania azbestu, TSUE w wyroku sygn. C-616/21 zauważył, że „(…) okoliczność zlecania przez gminę przedsiębiorstwu czynności usuwania azbestu i odbierania wyrobów i odpadów zawierających azbest na rzecz jej mieszkańców będących właścicielami nieruchomości, którzy wyrazili taką wolę, nie stanowi świadczenia usług podlegającego opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej, jeżeli taka działalność nie ma na celu osiągania stałego dochodu i nie prowadzi do żadnej płatności ze strony tych mieszkańców, zaś czynności te są finansowane ze środków publicznych.”
Konkluzje z wyroków są następujące:
- wykonywanie przez gminy czynności w zakresie instalacji systemów OZE i w zakresie usuwania wyrobów i odpadów zawierających azbest, w okolicznościach takich, jak rozpatrywane w ww. postępowaniach, nie stanowi działalności gospodarczej;
- w powyższych sytuacjach gminy nie działają w charakterze podatników VAT i w konsekwencji wykonywane przez nie czynności nie podlegają opodatkowaniu VAT.
Korekta rozliczeń
Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej, w przypadku, gdy czynności w zakresie dostawy i instalacji systemów OZE albo usuwania wyrobów i odpadów zawierających azbest wykonane przez JST zostały jednak opodatkowane (wbrew wskazówkom zawartym w wyrokach TSUE) – jednostka samorządu terytorialnego może dokonać korekty rozliczenia.
W przypadku odliczenia podatku naliczonego na podstawie art. 90 ust. 2 VATU JST dokonując korekty podatku należnego jest jednocześnie zobowiązana do stosownego skorygowania podatku naliczonego uprzednio odliczonego od podatku należnego, zawartego we wszystkich wydatkach związanych z realizacją tych programów. Uznanie wykonywanych czynności za nieopodatkowane skutkuje brakiem prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VATU. Dodatkowo należy pamiętać, że korekta podatku należnego oraz podatku naliczonego w związku z uznaniem czynności w zakresie dostawy i instalacji systemów OZE albo usuwania azbestu wiąże się z koniecznością weryfikacji prewspółczynnika.
W interpretacji ogólnej Minister Finansów wziął pod uwagę czas niezbędny JST na dostosowania rozliczeń VAT zgodnie z wydaną interpretacją. Jednostki samorządu terytorialnego powinny dostosować rozliczenia VAT w odniesieniu do wskazanych czynności w okresie 3 miesięcy od końca miesiąca w którym opublikowano interpretację.
Źródło: Interpretacja ogólna w sprawie opodatkowania VAT czynności wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego polegających na instalacji systemów odnawialnych źródeł energii oraz usuwaniu azbestu w związku wyrokami Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 30.3.2023 r. w sprawach C-612/21 Gmina O. i C-616/21 Gmina L. (znak sprawy: PT1.8101.1.2023).
