W ramach planowanej nowelizacji KP pracodawcy mają uzyskać możliwość prowadzenia kontroli trzeźwości pracowników, ale tylko w sytuacji, kiedy będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia.

Kontrola trzeźwości nie może naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika. Kontrola taka będzie obejmowała badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego za pomocą urządzenia posiadającego ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie. Badanie polega na stwierdzeniu:

  • braku obecności alkoholu w organizmie pracownika albo
  • obecności alkoholu wskazującej na stan po użyciu alkoholu, albo
  • stanu nietrzeźwości.

Przypomnijmy, że w rozumieniu odpowiednio art. 46 ust. 2 lub 3 ustawy z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1119 ze zm.):

  • stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
  • stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo
  • obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3, natomiast

ze stanem nietrzeźwości mamy do czynienia, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

  • stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo
  • obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

Za równoznaczne ze stwierdzeniem braku obecności alkoholu w organizmie pracownika uznaje się przypadki, w których zawartość alkoholu nie wynosi oraz nie prowadzi do stężenia właściwego dla stanu po użyciu alkoholu.

Pracodawca przetwarza informacje o dacie, godzinie i minucie badania trzeźwości oraz jego wyniku wskazującym na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości wyłącznie, gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony dóbr, i przechowuje w aktach osobowych pracownika przez okres nieprzekraczający roku od dnia zebrania tych informacji.

W przypadku zastosowania:

  • kary upomnienia,
  • kary nagany lub
  • kary pieniężnej

pracodawca przechowuje informacje o tej sytuacji w aktach osobowych pracownika do czasu uznania kary za niebyłą, zgodnie z art. 113 ustawy z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.).

Grupę lub grupy pracowników objęte kontrolą trzeźwości, a także informacje o sposobie przeprowadzenia kontroli, w tym rodzaj wykorzystywanego urządzenia, czas i częstotliwość jej przeprowadzania ustala się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.

Pracodawca informuje pracowników o wprowadzeniu kontroli trzeźwości w sposób przyjęty u danego pracodawcy, nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania.

Pracodawca nie może dopuścić do wykonywania pracy pracownika, jeżeli kontrola jego stanu trzeźwości wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika wskazującą na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości albo zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik ten stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu, albo w stanie nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy.

Informację dotyczącą podstawy niedopuszczenia pracownika do wykonywania pracy pracodawca przekazuje do wiadomości pracownikowi.

Na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do wykonywania pracy, ponowne badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego.

Organ powołany do ochrony porządku publicznego przeprowadza badanie stanu trzeźwości pracownika przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego. W poniższych sytuacjach możliwe jest przeprowadzenie badania krwi, jeżeli:

  • nie ma możliwości przeprowadzenia badania metodą niewymagającą badania laboratoryjnego,
  • pracownik niedopuszczony do wykonywania pracy odmawia poddania się badaniu przeprowadzonemu metodą zwykłą,
  • pracownik niedopuszczony do wykonywania pracy, pomimo przeprowadzenia badania metodą zwykłą, żąda badania krwi,
  • stan pracownika niedopuszczonego do wykonywania pracy uniemożliwia przeprowadzenie badania zwykłą metodą,
  • wystąpił brak możliwości wskazania stężenia alkoholu spowodowany przekroczeniem zakresu pomiarowego wykorzystywanego urządzenia.

Jeśli wynik badania nie wskazuje na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości pracownika, okres niedopuszczenia pracownika do wykonywania pracy jest okresem usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Z przebiegu badania sporządza się protokół obejmujący:

  • dane osobowe i antropometryczne pracownika,
  • dane osobowe osoby przeprowadzającej badanie,
  • czas przeprowadzenia badania,
  • okoliczności towarzyszące badaniu oraz
  • wynik badania.

Protokół może zawierać również inne informacje, niezbędne do oceny wiarygodności i poprawności wyniku badania.

Jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób albo ochrony mienia, pracodawca może wprowadzić kontrolę pracowników na obecność środków działających podobnie do alkoholu w ich organizmach.

Pracodawca nie może dopuścić do wykonywania pracy pracownika, jeżeli kontrola wykaże obecność środka działającego podobnie do alkoholu w organizmie pracownika albo zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu takiego środka lub zażywał taki środek w czasie pracy.