Remont chodnika na rzecz gminy

Zezwolenie, o którym mowa w art. 40 ust. 1 DrPublU, dotyczy:

Za zajęcie pasa drogowego będącego definicyjnie wydzielonym liniami rozgraniczającymi gruntem wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym jest lub będzie usytuowana droga, pobierana jest opłata (art. 40 ust. 3 DrPublU).

Jeżeli zajęcie pasa drogowego dokonywane jest zatem na cele związane np. z remontem dróg, nie występuje konieczność wydania na dokonanie takiego zajęcia zezwolenia zarządcy drogi w drodze decyzji administracyjnej. Od wymogu uzyskania zezwolenia ustawodawca wyłączył bowiem zajęcie pasa drogowego bez zawarcia innych umów najmu, dzierżawy lub umowy na cele związane z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego. Zezwolenie nie jest wymagane także w przypadku zawarcia umowy, o której mowa w art. 22 ust. 2, 2a lub 2c DrPublU.

W doktrynie wyjaśnia się, że alternatywnym rozwiązaniem dla zezwolenia na zajęcie pasa drogowego może być zaś umowa udostępniająca taki pas (co dotyczy także sytuacji, gdy zajęcie pasa następuje w celach związanych np. z remontem dróg). Tak też, mając na uwadze, iż zajęcie pasa drogowego ma nastąpić celem wykonania remontu chodnika przez podmiot prywatny, celem następnie przeniesienia wykonanego obiektu na rzecz gminy pod tytułem darmym, zasadne jest zawarcie umowy użyczenia. Wskazać bowiem należy, iż zgodnie z art. 22 ust. 1 i 2 DrPublU grunty w pasie drogowym zarząd drogi może oddawać w najem, dzierżawę albo je użyczać, w drodze umowy, na cele związane m.in. z potrzebami zarządzania drogami, ruchu drogowego lub obsługi użytkowników ruchu.

Jak wskazuje się w orzecznictwie sądowoadministracyjnym, zawarte w art. 22 ust. 2 DrPublU wyrażenia: potrzeby zarządzania drogami, ruchu drogowego oraz obsługi użytkowników ruchu drogowego należy interpretować w kontekście przepisów DrPublU i PrDrog. Nieruchomości w pasie drogowym nie mogą zostać zatem wyłączone spod zarządu dróg publicznych na cele niewymienione w art. 22 ust. 2 DrPublU. Przez cel związany z potrzebą zarządzania drogą publiczną, o którym mowa w art. 22 ust. 2 DrPublU, należy rozumieć zaś stan wyznaczony organom administracji dróg publicznych zadaniami gospodarki drogowej. Gospodarka drogowa to z kolei aktywność zarządcy lub zarządu dróg publicznych prowadzona na podstawie DrPublU oraz przepisów odrębnych z wyłączeniem wydawania aktów administracyjnych (wyr. WSA w Krakowie z 11.1.2019 r., II SA/Kr 1341/18, Legalis).

Na marginesie zauważyć bowiem należy, iż ustawodawca w art. 22 i 40 DrPublU przewidział dwojaki tryb udostępniania pasa drogowego, a mianowicie administracyjny i cywilnoprawny. Zastosowanie jednego z nich wyklucza drugi. Podkreślić należy, że powołane przepisy różnią się także zakresem regulowanych stanów faktycznych. Przepis art. 22 ust. 2 DrPublU ogranicza się bowiem do regulacji działalności w zakresie gospodarki drogowej, potrzeb ruchu drogowego, obsługi uczestników tego ruchu i oddawania pasa drogowego pod reklamy, natomiast art. 40 DrPublU ograniczeń przedmiotowych nie przewiduje (wyr. NSA z 26.10.2005 r., OSK 1551/04, Legalis).

Sprawozdanie o podatku dochodowym międzynarodowych jednostek – nowelizacja ustawy o rachunkowości

Zrównoważony rozwój: odroczenie do 2026 r. unijnych sektorowych standardów sprawozdawczości

Nowe regulacje wpłyną na termin wejścia w życie sektorowych ESRS dla:

1. przedsiębiorstw z UE i spoza UE oraz
2. dużych przedsiębiorstw (grupy kapitałowe) spoza UE,

− który będzie odroczony z czerwca 2024 r. na czerwiec 2026 r.

Europejskie standardy są podzielone na trzy kategorie:

Pierwsze standardy przekrojowe oraz standardy dotyczące wszystkich zagadnień związanych ze zrównoważonym rozwojem Komisja przyjęła 31.7.2023 r. Ten zestaw wytycznych dotyczy sprawozdawczości niezależnie od sektora. Stąd do ich składania zobowiązane są wszystkie przedsiębiorstwa (także małe i średnie notowane na giełdzie). Sektorowe zaś ESRS (np. dla rolnictwa, górnictwa węgla, branży wydobywczej, branży rafineryjnej, energetyki, transportu lądowego, motoryzacji, branży spożywczej), zgodnie z dyrektywą CSRD, dotyczą tych zagadnień (dodatkowych wymogów), które nie są wystarczająco poruszone w standardach tematycznych.

Sektorowe ESRS dla dużych przedsiębiorstw spoza UE będą miały zastosowanie od roku obrotowego 2028 r. Te duże przedsiębiorstwa to tzw. państwa trzecie, których obrót w UE wynosi 150 mld EUR i które mają co najmniej jedną spółkę zależną lub oddział w UE.

Wprowadzając odroczenie terminu Komisja umożliwia przedsiębiorstwom potraktowanie priorytetowo standardów przekrojowych i tematycznych, aby je spokojnie wdrożyć. Duże przedsiębiorstwa z państw trzecich będą miały więcej czasu na dobre opracowanie sektorowych ESRS.

Na dzień 2.5.2024 r. dostępna jest tylko angielska wersja treści wstępnego porozumienia między Parlamentem a Radą co do dyrektywy dotyczącej terminów przyjęcia standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju dla określonych sektorów i przedsiębiorstw z państw trzecich (opublikowana: Brussels, 14.2.2024 r. (OR. En), 6409/24, źródło: https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-6409-2024-INIT/en/pdf).

Przesyłanie pełnomocnictw utrwalonych w postaci elektronicznej

W Dz.U. z 2024 r. pod poz. 613 opublikowano rozporządzenie Ministra Finansów z 11.4.2024 r. w sprawie sposobu przesyłania, utrwalonego w postaci elektronicznej, pełnomocnictwa ogólnego, pełnomocnictwa szczególnego oraz pełnomocnictwa do doręczeń.

Pełnomocnictwo ogólne, utrwalone w postaci elektronicznej, ma być przesyłane za pośrednictwem:

Natomiast pełnomocnictwo szczególne oraz pełnomocnictwo do doręczeń, utrwalone w postaci elektronicznej, mają być przesyłane do organu podatkowego właściwego w sprawie, której to pełnomocnictwo dotyczy:

Tym samym traci moc rozporządzenie Ministra Finansów z 28.12.2015 r. w sprawie sposobu przesyłania, w formie dokumentu elektronicznego, pełnomocnictwa ogólnego, pełnomocnictwa szczególnego oraz pełnomocnictwa do doręczeń (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1269).

Wraca temat pełnego oskładkowania umów zlecenia. Planowane zmiany od 2025 roku

Brak oskładkowania powyżej płacy minimalnej

Obecnie umowa zlecenia jest oskładkowana, jeżeli jest to pierwszy tytuł do ubezpieczenia na płacy minimalnej. Przykładowo osoba, która ma jedną umowę zlecenia lub umowę o pracę w wysokości co najmniej płacy minimalnej (4242 zł brutto w pierwszej połowie 2024 r. oraz 4300 zł w drugiej połowie 2024 r.), kolejne umowy zlecenia z innymi podmiotami nie musi mieć obowiązkowo oskładkowanych. Celem zapowiadanej reformy jest ograniczenie segmentacji rynku pracy przez zwiększenie ochrony socjalnej wszystkich osób pracujących na podstawie kolejnych umów zleceń, przez objęcie tych umów składkami na ubezpieczenia społeczne, niezależnie od uzyskiwanych przychodów.

Kamień milowy w ramach KPO

Zgodnie z jednym z kamieni milowych w ramach Krajowego Planu Odbudowy A71G – ograniczenie segmentacji rynku pracy, wejście w życie nowelizacji odpowiednich ustaw ograniczających segmentację rynku pracy i zwiększających ochronę socjalną wszystkich osób pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych poprzez objęcie tych umów składkami na ubezpieczenia społeczne. Wejście w życie nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, która zapewni objęcie składkami na ubezpieczenie społeczne wszystkich umów cywilnoprawnych (emerytalnych, rentowych, wypadkowych i chorobowych, chorobowych), niezależnie od uzyskane dochody, z wyjątkiem umów ze studentami poniżej 26 r.ż. a także ma znieść zasadę opłacania składek na ubezpieczenie społeczne od płacy minimalnej z tytułu umów cywilnoprawnych.

Wyższa emerytura w przyszłości

Planowane zmiany przyczynią się do uporządkowania systemu ubezpieczeń społecznych, uszczelnienia zasad podlegania ubezpieczeniom, zwiększenia ochrony ubezpieczeniowej czy podwyższenia przyszłych świadczeń krótkoterminowych i długoterminowych. Patrząc krótkoterminowo to wzrost kosztów dla zleceniodawców i niższe wynagrodzenie dla zleceniobiorcy, natomiast długoterminowo to wyższe emerytury dla osób, które będą miały w pełni oskładkowane wszystkie wynagrodzenia w ramach umów zlecenia. To szczególnie ważny element, który może mieć wpływ na świadczenia jakim są emerytury w przyszłości biorąc pod uwagę niskie prognozy wysokości przyszłych emerytur.

Ustalanie dni wolnych od zajęć dydaktycznych

Zgodnie z § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie organizacji roku szkolnego (dalej: OrgRSzR), dyrektor szkoły lub placówki, po zasięgnięciu opinii rady szkoły albo rady placówki, a gdy rada nie została powołana – rady pedagogicznej, a w przypadku szkół również rady rodziców i samorządu uczniowskiego, biorąc pod uwagę warunki lokalowe i możliwości organizacyjne szkoły lub placówki, może, w danym roku szkolnym, ustalić dodatkowe dni wolne od zajęć dydaktyczno-wychowawczych w wymiarze dla:

1) szkół podstawowych – do 8 dni;

2) liceów ogólnokształcących – do 10 dni;

3) techników, branżowych szkół I stopnia, branżowych szkół II stopnia, szkół policealnych i centrów kształcenia zawodowego – do 10 dni;

4) szkół specjalnych przysposabiających do pracy – do 4 dni.

Zgodnie z § 6 ust. 1 OrgRSzR w dniach, o których mowa wyżej, szkoła ma obowiązek zorganizowania zajęć wychowawczo-opiekuńczych.

Możliwość organizowania dni wolnych bez jednoczesnego obowiązku organizacji opieki dla uczniów przewiduje natomiast § 5 ust. 5 OrgRSzR. Przewiduje on możliwość ustalenia dodatkowych dni wolnych niezależnie od puli, o której mowa w przywołanym wyżej § 5 ust. 1 OrgRSzR, ale w tym wypadku taki dzień musi zostać odpracowany w wolną sobotę.

Działania monitorujące w przypadku zakończenia procedury „Niebieskie Karty”

Zgodnie z art. 9h ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej (dalej: PrzemDomU) zakończenie procedury „Niebieskie Karty” następuje m.in. w przypadku rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań. Natomiast zapis § 21 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” jednoznacznie wskazuje, że po zakończeniu procedury grupa diagnostyczno-pomocowa obligatoryjnie podejmuje działania monitorujące. Nadto przepisy regulują, że działania te są prowadzone przez grupę diagnostyczno-pomocową i polegają w szczególności na analizie i ocenie sytuacji osób, wobec których była prowadzona procedura „Niebieskie Karty”, a rodzaj, formę oraz sposób ich realizacji określa konkretna grupa diagnostyczno-pomocowa.

Przepisy regulujące problematykę działań monitorujących są spójne i jednoznaczne co do konieczności ich realizacji, nie pozostawiając żadnych marginesów na ewentualne odstępstwa w tym zakresie. Oznacza to, że organy odpowiedzialne za realizację tych przepisów, takie jak Policja czy inne podmioty monitorujące, są zobowiązane do ścisłego przestrzegania instrukcji dotyczących prowadzenia monitoringu wobec osób objętych procedurą „Niebieskie Karty”.

Brak możliwości odstępstw od tych reguł wynika z konieczności zapewnienia spójności i skuteczności zadań w zakresie monitorowania osób, które zostały wcześniej uznane za potencjalnie zagrożone lub wymagające wsparcia. Istotne jest, aby organy wykonawcze działały zgodnie z przyjętymi standardami i procedurami, aby zapewnić konsekwencję działań oraz skuteczną ochronę osób objętych procedurą.

W przypadku braku możliwości wyegzekwowania faktycznej realizacji działań monitorujących policjanta, warto skorzystać z dobrodziejstwa art. 10d PrzemDomU. Przepis ten obliguje organy administracji rządowej oraz podległe im państwowe jednostki organizacyjne, by na wniosek przewodniczącego zespołu udzielić zespołowi wszechstronnej pomocy przy wykonywaniu jego zadań, a w szczególności przedstawić niezbędne informacje lub dokumenty. Na tej podstawie istnieje możliwość skierowania zapytania do np. właściwego komendanta wojewódzkiego Policji z prośbą o wyjaśnienie podstaw i przyczyn odmowy realizowania działań monitorujących przez funkcjonariuszy Policji.

Udzielanie pomocy de minimis w ramach regionalnych programów na lata 2021–2027

Nowe rozporządzenie

W Dz.U. z 2024 r. pod poz. 598 opublikowano rozporządzenie Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej z 17.4.2024 r. w sprawie udzielania pomocy de minimis w ramach regionalnych programów na lata 2021–2027 (dalej: rozporządzenie).

Chodzi tu o przepisy rozporządzenia Komisji (UE) 2023/2831 z 13.12.2023 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis (Dz.Urz. UE L 2023/2831 z 15.12.2023 r.; dalej: rozporządzenie 2023/2821), które mają zastosowanie do pomocy de minimis udzielonej przedsiębiorcom w ramach regionalnych programów na lata 2021–2027.

Przypadki, w których pomoc de minimis nie może być udzielona

W § 3 rozporządzenia wskazano przypadki, w których pomoc taka nie może być udzielona, a chodzi m.in. o przypadki wymienione w art. 1 ust. 1 rozporządzenia 2023/2831, tzn. m.in. w odniesieniu do pomocy przyznawanej przedsiębiorstwom prowadzącym działalność:

1) w zakresie produkcji podstawowej produktów rybołówstwa i akwakultury;

2) w sektorze przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rybołówstwa i akwakultury, gdy kwotę pomocy ustalono na podstawie ceny lub ilości produktów nabytych lub wprowadzonych do obrotu;

3) związaną z produkcją podstawową produktów rolnych.

Ponadto, przepisów rozporządzenia nie stosuje się do pomocy udzielanej ze środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Społecznego Plus.

Podmiotami udzielającymi pomocy mogą być m.in. partner projektu, beneficjent oraz podmiot wdrażający instrument finansowy, o których mowa w § 4 rozporządzenia.

Pomoc ma na celu wspieranie gospodarczego i społecznego rozwoju województwa objętego regionalnym programem na lata 2021–2027 i może być udzielona przedsiębiorcy na pokrycie części albo całości kosztów kwalifikowalnych.

Formy i zasady udzielania pomocy

Pomocy udziela się w formach i na zasadach określonych w art. 4 rozporządzenia 2023/2831, czyli w formie określonych tam:

1) dotacji lub dopłat do oprocentowania;

2) pożyczek;

3) dokapitalizowania;

4) środków finansowania ryzyka przyjmujących postać inwestycji kapitałowych i quasi-kapitałowych;

5) gwarancji.

Pomocy udziela się z zachowaniem warunków określonych w art. 5 rozporządzenia 2023/2831, czyli z określonymi w tych przepisach zasadami dopuszczalnej kumulacji pomocy.

Wniosek do podmiotu udzielającego pomocy

Przedsiębiorca ubiegający się o pomoc składa wniosek do podmiotu udzielającego pomocy, który zawiera:

1) nazwę przedsiębiorcy;

2) nazwę i miejsce realizacji przedsięwzięcia;

3) cel realizacji przedsięwzięcia;

4) opis przedsięwzięcia;

5) planowane daty rozpoczęcia i zakończenia realizacji przedsięwzięcia;

6) wartość przedsięwzięcia;

7) koszty kwalifikowalne;

8) wnioskowaną kwotę pomocy;

9) źródła finansowania przedsięwzięcia;

10) inne informacje niezbędne do dokonania oceny wniosku, wskazane przez podmiot udzielający pomocy.

Załączniki do wniosku i inne niezbędne dokumenty

Do wniosku przedsiębiorca załącza:

1) kopie zaświadczeń o pomocy de minimis oraz zaświadczeń o pomocy de minimis w rolnictwie lub zaświadczeń o pomocy de minimis w rybołówstwie, jakie otrzymał w okresie trzech lat (zob. art. 3 ust. 2 rozporządzenia 2023/2831), albo oświadczenie o wielkości tej pomocy otrzymanej w tym okresie, albo oświadczenie o nieotrzymaniu takiej pomocy w tym okresie;

2) informacje niezbędne do udzielenia pomocy de minimis, dotyczące w szczególności wnioskodawcy i prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz wielkości i przeznaczenia pomocy publicznej otrzymanej w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą, na pokrycie których ma być przeznaczona pomoc de minimis.

Podmiot udzielający pomocy przeprowadza ocenę wniosku, uwzględniając cel pomocy, koszty kwalifikowalne, a także wartość dopuszczalnej pomocy. Po przeprowadzeniu oceny pomoc może być udzielona przedsiębiorcy na podstawie umowy.

Przedsiębiorca przed podpisaniem umowy przedstawia podmiotowi udzielającemu pomocy:

1) kopie zaświadczeń o pomocy de minimis oraz zaświadczeń o pomocy de minimis w rolnictwie lub zaświadczeń o po-mocy de minimis w rybołówstwie, jakie otrzymał w okresie wspomnianych wyżej trzech lat albo oświadczenie o wielkości tej pomocy otrzymanej w tym okresie, albo oświadczenie o nieotrzymaniu takiej po-mocy w tym okresie,

2) informacje o wielkości i przeznaczeniu pomocy publicznej otrzymanej w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikowalnych, na których pokrycie ma być przeznaczona pomoc

– dotyczące okresu od dnia złożenia wniosku.

Uchylone rozporządzenie

Utraciło moc rozporządzenie Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej z 29.9.2022 r. w sprawie udzielania pomocy de minimis w ramach regionalnych programów na lata 2021–2027 (Dz.U. z 2022 r. poz. 2062), przy czym, do umów, na podstawie których udzielono pomocy zawartych przed 19.4.2024 r. stosuje się przepisy uchylonego rozporządzenia. Do umów zawieranych od 19.4.2024 r., na podstawie wniosków o udzielenie pomocy złożonych w postępowaniach wszczętych przed tym dniem stosuje się przepisy omawianego rozporządzenia. Wnioski wymagające uzupełnienia lub poprawy w zakresie wynikającym z przepisów rozporządzenia uzupełnia się lub poprawia na wezwanie podmiotu udzielającego pomocy w terminie wyznaczonym przez ten podmiot, nie krótszym niż 14 dni, licząc od dnia przekazania wezwania.

Wykorzystywanie zwolnień lekarskich niezgodnie z ich celem

Warto pamiętać, że za naruszenia w tym zakresie pracodawca może zastosować kary porządkowe, a w przypadku poważnych naruszeń, kiedy pracownikowi można przypisać winę, także rozwiązać umowę o pracę (wyr. SN z 21.10.1999 r., I PKN 308/99, Legalis).

Do nadużycia dochodzi w sytuacji, w której pracownik korzysta ze zwolnienia pomimo braku podstawy do wystawienia takiego zwolnienia. Ponadto naruszenia w zakresie wykorzystywania zwolnień lekarskich to: wykonywanie pracy podczas zwolnienia, opuszczanie miejsca zamieszkania (miejsca zgłoszonego jako miejsce pobytu), swobodne dysponowanie czasem zwolnienia lekarskiego czy postępowanie wbrew zaleceniom lekarza, które stanowią narażenie własnego zdrowia oraz przeszkodę do wyzdrowienia i odzyskania zdolności do pracy. Często do naruszeń dochodzi, kiedy chory otrzymuje zwolnienie lekarskie z adnotacją, że może chodzić (A. Fornalik, Wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z przeznaczeniem, https://legalis.pl/wykorzystywanie-zwolnienia-lekarskiego-niezgodnie-z-przeznaczeniem/ (dostęp: 17.10.2023 r.)).

Jak wynika z orzecznictwa, czas przebywania na zwolnieniu lekarskim nie jest równoznaczny z okresem urlopu wypoczynkowego (wyr. WSA z 6.8.2020 r., II SA/Sz 124/20, Legalis). Dlatego podczas trwania zwolnienia lekarskiego, nawet jeżeli nie jest to zwolnienie wymagające od chorego leżenia, pracownik powinien wykonywać zwykłe czynności życia codziennego, takie jak robienie zakupów, udanie się na wizytę rehabilitacyjną, a dopuszczalne poruszanie się powinno się ograniczać do najbliższego sąsiedztwa.

Projekt ustawy o certyfikacji wykonawców w zamówieniach publicznych

Przewiduje się wejście ustawy w życie z dniem 1.7.2025 r., z tym że przepisy projektowanego rozdziału 5 dotyczące warunków i trybu przeprowadzania akredytacji podmiotów certyfikujących wejdą w życie z dniem 1.1.2025 r., w związku z potrzebą zapewnienia wykonawcom możliwości efektywnego korzystania z certyfikacji zaraz po wejściu w życie nowych przepisów.

Procedura certyfikacji ma pozwolić wykonawcom ubiegać się w Polsce o wydanie certyfikatu potwierdzającego, że nie zachodzą wobec nich podstawy wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia, w tym przeprowadzenie self-cleaningu w ramach procedury certyfikacji, a także potwierdzającego posiadanie przez wykonawcę zdolności do należytego wykonania zamówienia publicznego (np. doświadczenie, zasoby techniczne i organizacyjne, wykwalifikowaną kadrę) w zakresie objętym certyfikacją. Wykonawca będzie uprawniony do posługiwania się certyfikatem na potrzeby wielu różnych postępowań, bez konieczności każdorazowego gromadzenia i składania dokumentów (podmiotowych środków dowodowych).

Obecnie w świetle ustawy – Prawo zamówień publicznych (dalej: PrZamPubl) wykonawcy nie mają możliwości ubiegania się o certyfikację i wydanie certyfikatu w Polsce, choć mogą posługiwać się takim certyfikatem wydanym w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej. Warto bowiem przypomnieć, że stosownie m.in. do § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeń, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy (dalej: PodmŚrDowodR) wykonawca wpisany do urzędowego wykazu zatwierdzonych wykonawców lub wykonawca certyfikowany przez jednostki certyfikujące spełniające wymogi europejskich norm certyfikacji może, zamiast odpowiednich podmiotowych środków dowodowych, o których mowa w ustawie i rozporządzeniu, złożyć zaświadczenie o wpisie do urzędowego wykazu, wydane przez właściwy organ lub certyfikat wydany przez właściwą jednostkę certyfikującą kraju, w którym wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania, wskazujące na podmiotowe środki dowodowe stanowiące podstawę wpisu lub uzyskania certyfikacji, chyba że zamawiający ma uzasadnione podstawy do zakwestionowania informacji wynikających z zaświadczenia lub certyfikatu.

Fakultatywność posługiwania się certyfikatem

Podkreślić należy, że wykonawca będzie mógł ubiegać się na zasadzie dobrowolności o certyfikat i posługiwać się nim w celu uzyskania zamówienia publicznego w rozumieniu PrZamPubl, w tym w postępowaniu o udzielenie zamówienia. Od decyzji wykonawcy będzie więc zależał sposób wykazania sytuacji podmiotowej, a mianowicie – czy zrobi to w „klasyczny” sposób (tj. z wykorzystaniem podmiotowych środków dowodowych określonych przepisach PodmŚrDowodR), czy z wykorzystaniem certyfikatu. Certyfikacja będzie zatem rozwiązaniem dodatkowym, tj. funkcjonujących równolegle obok dotychczasowych rozwiązań.

Posłużenie się certyfikatem przy ubieganiu się o udzielenie zamówienia publicznego będzie możliwe bez względu na wartość zamówienia publicznego. Oznacza to – jak wskazuje się w uzasadnieniu do projektu ustawy – że wykonawcy będą mogli złożyć certyfikat na potrzeby potwierdzenia swojej sytuacji podmiotowej:

1. w postępowaniu o udzielenie zamówienia klasycznego (w rozumieniu art. 7 pkt 33 PrZamPubl),
2. w postępowaniu o udzielenie zamówienia na usługi społeczne i inne szczególne usługi (w rozumieniu art. 7 pkt 34 PrZamPubl),
3. w postępowaniu o udzielenie zamówienia sektorowego (w rozumieniu art. 7 pkt 35 PrZamPubl),
4. w procedurach udzielania zamówień nieobjętych stosowaniem PrZamPubl, w tym również w przypadku zamówień publicznych o wartości mniejszej niż 130 000 zł.

Rodzaje certyfikacji i certyfikatów

W projekcie ustawy przewiduje się możliwość uzyskania dwóch rodzajów certyfikatu:

1. potwierdzającego niepodleganie wykluczeniu („certyfikacja niepodlegania wykluczeniu”) – ma umożliwić potwierdzenie, że nie zachodzą względem wykonawcy podstawy wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia uregulowane w art. 108 ust. 1 pkt 1–5, ust. 2 lub art. 109 ust. 1 pkt 1–5 i 7-10 PrZamPubl,
2. potwierdzającego posiadanie zdolności do należytego wykonania zamówienia („certyfikacja zdolności wykonawcy”) – np. posiadane doświadczenie, kwalifikacje, uprawnienia zawodowe, którą następnie wykonawca będzie wykorzystywał do wykazywania spełniania warunków udziału w konkretnym postępowaniu.

Warto zwrócić uwagę, że w przepisach projektu ustawy jest mowa o potwierdzeniu zdolności do należytego wykonania zamówienia, a nie o spełnianiu warunków udziału w postępowaniu. Wynika to z faktu, że warunki udziału formułowane są przez zamawiającego dopiero na etapie postępowania o udzielenie zamówienia, a w przypadku certyfikacji wykonawca potwierdzi w profesjonalnym podmiocie certyfikującym swoje zdolności, które tym warunkom mogą odpowiadać. Wykonawca będzie mógł wnioskować o potwierdzenie zdolności w zakresie wybranych przez siebie kategorii warunków udziału w postępowaniu, o których mowa w art. 112 ust. 2 PrZamPubl. Wykonawca będzie wykazywał posiadanie zdolności, których zamawiający „standardowo” wymagają do potwierdzenia spełniania warunków udziału w prowadzonych postępowaniach, np. zdolności finansowej lub ekonomicznej na określonym poziomie lub określonego doświadczenia, wykształcenia, kwalifikacji zawodowych, potencjału technicznego oraz kadrowego.

Tabela. Rodzaj potwierdzanych zdolności i zakres podawanych przez wykonawcę w tym celu informacji

Przewiduje się, że minister właściwy do spraw gospodarki na podstawie fakultatywnego upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 projektu ustawy, będzie mógł określić w rozporządzeniu poziomy zdolności dotyczące zdolności technicznej lub zawodowej, odnoszące się do warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia na usługi oraz dostawy. Stworzenie „standardowych” poziomów zdolności jest niezbędne do zapewnienia efektywności systemu certyfikacji zdolności wykonawcy. Poziomy te, będą bowiem wykorzystywane nie tylko do określenia przez wykonawcę zakresu ww. certyfikacji, ale również – co do zasady – do opisywania warunków udziału w postępowaniu przez zamawiających. Ma to umożliwić porównywanie wymagań stawianych przez zamawiających w konkretnych postępowaniach o udzielenie zamówienia ze zdolnościami wykonawców, które zostały potwierdzone w wydanych certyfikatach.

Projektodawcy wskazują, że jeżeli wykonawca przedstawi certyfikat potwierdzający np. posiadanie doświadczenia na poziomie takim samym lub wyższym, jak poziom wskazany przez zamawiającego w dokumentach zamówienia, wówczas zamawiający nie będzie już samodzielnie szczegółowo weryfikował doświadczenia wykonawcy. Ograniczy się jedynie do sprawdzenia ważności certyfikatu i zgodności pomiędzy poziomem wskazanym w certyfikacie a wskazanym w dokumentach zamówienia.

Weryfikacja wykonawców realizujących roboty budowlane

Certyfikacja zdolności wykonawcy w pierwszej kolejności odnosić się będzie do weryfikacji wykonawców realizujących roboty budowlane, w ramach których zidentyfikowano roboty budowlane, do których zastosować można wystandaryzowane poziomy zdolności wykonawców podlegające ocenie w ramach spełniania warunków udziału w postępowaniu. Projekt ustawy, poprzez wprowadzenie fakultatywnej delegacji, umożliwia również rozszerzanie zakresu certyfikacji zdolności na usługi i dostawy.

Zaznaczenia przy tym wymaga, że certyfikacja nie będzie obejmować od początku wszystkich typów robót budowlanych, czy później innych rodzajów zamówień. Dotyczyć będzie tych, do których zastosowanie znajdą opisane w rozporządzeniach poziomy zdolności. Przyjęta konstrukcja pozwala natomiast rozszerzać z czasem zakres certyfikacji o dalsze rodzaje zamówień, poprzez wprowadzanie do aktów wykonawczych kolejnych poziomów zdolności.

Certyfikacja niepodlegania wykluczeniu

Odnośnie do certyfikacji niepodlegania wykluczeniu wykonawca – zgodnie ze swoim wyborem – będzie mógł przeprowadzić certyfikację jedynie w zakresie obligatoryjnych podstaw wykluczenia albo objąć zakresem certyfikacji zarówno obligatoryjne, jak i fakultatywne podstawy wykluczenia. Obligatoryjne podstawy wykluczenia będą zatem – o ile wykonawca w ogóle zdecyduje się na certyfikację niepodlegania wykluczeniu – obowiązkowym elementem certyfikacji niepodlegania wykluczeniu. Z uwagi na specyfikę certyfikacji i działań podmiotu certyfikującego, zakresem certyfikacji (i certyfikatu) będzie objęty brak podstaw wykluczenia w przypadku podstaw wykluczenia określonych art. 108 ust. 1 pkt 5 i art. 109 ust. 1 pkt 8–10 PrZamPubl jedynie w odniesieniu do postępowań zaistniałych w przeszłości, przed ubieganiem się o udzielenie certyfikacji. Tym samym możliwość weryfikacji istnienia wskazanych wyżej podstaw wykluczenia, w ramach procedury certyfikacji odnosić się musi do okoliczności zaistniałych przed ubieganiem się przez wykonawcę o wydanie certyfikatu.

Warunki udzielenia certyfikacji

Potwierdzenie niepodlegania wykluczeniu lub posiadania zdolności do należytego wykonania zamówienia będzie dokonywane przez podmiot certyfikujący na podstawie podmiotowych środków dowodowych określonych w przepisach PodmŚrDowodR. Pozwoli to na zapewnienie równego traktowania wykonawców składających podmiotowe środki dowodowe na dotychczasowych zasadach wynikających z PrZamPubl oraz wykonawców posługujących się certyfikatem. Odwołanie się do podmiotowych środków dowodowych w procedurze certyfikacji podyktowane jest również tym, że w ramach projektowanego rozwiązania nastąpi de facto „przeniesienie” weryfikacji sytuacji podmiotowej wykonawcy z etapu postępowania o udzielenie zamówienia na etap wcześniejszy – weryfikacji przeprowadzanej przez wyspecjalizowany podmiot certyfikujący.

Certyfikacja wspólna

W projekcie ustawy zakłada się również, że wykonawcy mogą ubiegać się o wspólną certyfikację zdolności. Wówczas będą musieli ustanowić pełnomocnika do reprezentowania ich w procedurze dokonywania certyfikacji. Warunkiem dokonania certyfikacji zdolności jest wspólne spełnianie przez wykonawców wymogów niezbędnych do wydania certyfikatu, w zakresie przez nich wnioskowanym. Uzyskując wspólny certyfikat wykonawcy będą mogli posługiwać się nim w postępowaniu o udzielenie zamówienia wyłącznie wtedy, gdy wspólnie ubiegają się o udzielenie zamówienia publicznego. Zaznacza się przy tym, że tak jak ma to miejsce na podstawie art. 117 PrZamPubl, także w przypadku wspólnej certyfikacji, w odniesieniu do warunków dotyczących wykształcenia, kwalifikacji zawodowych lub doświadczenia, wykonawcy wspólnie scertyfikowani będą mogli polegać na zdolnościach tych z wykonawców, którzy wykonają roboty budowlane lub usługi, do realizacji których te zdolności są wymagane. W wydanym certyfikacie będzie wskazane, jakie zdolności wykazał każdy z wykonawców objętych wspólną certyfikacją.

Podkreślenia wymaga, że certyfikacja niepodlegania wykluczeniu oraz certyfikacja zdolności wykonawcy będzie przeprowadzana na wniosek wykonawcy. We wniosku dostępne będą pola na wypełnienie podstawowych informacji o wykonawcy i wnioskowanym zakresie certyfikacji, m.in. takich jak:

1. nazwa wykonawcy ubiegającego się o certyfikację (albo jego imię i nazwisko) oraz
   wskazanie adresu jego siedziby (albo adresu zamieszkania),
2. wskazanie, czy wniosek dotyczy certyfikacji niepodlegania wykluczenia, czy certyfikacji zdolności wykonawcy,
3. wskazanie zakresu wnioskowanej certyfikacji (odnośnie do konkretnych przesłanek wykluczenia określonych w art. 108 lub 109 PrZamPubl oraz zdolności wykonawcy w zakresie konkretnych warunków udziału w postępowaniu określonych w art. 112 ust. 2 PrZamPubl),
4. wskazanie, czy przeprowadzenie certyfikacji może wymagać self-cleaningu.

Ważność certyfikatu

Zgodnie z projektowanym art. 7 ust. 1 dokumentem potwierdzającym udzielenie certyfikacji podstaw wykluczenia lub certyfikacji zdolności wykonawcy jest certyfikat wykonawcy zamówień publicznych, wydawany na okres od 1 roku do 3 lat licząc od dnia jego udzielenia, zgodnie z żądaniem wykonawcy. Certyfikacja będzie mogła jednak utracić ważność przed upływem tego okresu w przypadku stwierdzenia przez podmiot certyfikujący, że wykonawca, któremu udzielono certyfikacji podstaw wykluczenia lub certyfikacji zdolności wykonawcy, nie spełnia warunków jej udzielenia i nie wykazał w ramach przeprowadzonej aktualizacji, że te warunki spełnia. Ponadto, jeżeli podmiot certyfikujący w wyniku podjętych czynności dojdzie do wniosku, że certyfikacja wymaga uaktualnienia (gdyż wykonawca nie spełnia warunków udzielenia certyfikacji w całości lub w określonym zakresie), wówczas obowiązany będzie zawiesić jej ważność i wezwać wykonawcę do przedstawienia wyjaśnień lub podmiotowych środków dowodowych. Podmiot certyfikujący zawiesi ważność certyfikacji także w przypadku, gdy w postępowaniu odwoławczym prowadzonym przez KIO lub w postępowaniu skargowym prowadzonym przez sąd zamówień publicznych prawomocnie zostanie stwierdzone, że obalone zostało domniemanie wynikające z udzielenia certyfikacji dotyczące niepodlegania wykonawcy wykluczeniu lub zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia publicznego.

W zawiązku z tym, że projektowana ustawa ogranicza możliwość złożenia większej liczby wniosków o certyfikację zdolności wykonawcy w zakresie tego samego warunku udziału w postępowaniu i prowadzenia procedury certyfikacji, wykonawca będzie zobowiązany do zawarcia we wniosku stosownego oświadczenia. Kolejnego wniosku dotyczącego tego samego warunku udziału w postępowaniu nie będzie można złożyć, dopóki nie zakończy się wszczęta wcześniej procedura certyfikacji. W przypadku złożenia wniosku o certyfikację zdolności wykonawcy w zakresie tego samego warunku udziału w postępowaniu do więcej niż jednego podmiotu certyfikującego, rozpatrzeniu będzie podlegać wniosek, który został złożony jako pierwszy. Zauważenia jednak wymaga, że nie przewidziano dodatkowych skutków prawnych wobec wykonawcy, który naruszy przedstawione reguły.

Podmioty uprawnione do certyfikacji

Certyfikacji mają dokonywać podmioty certyfikujące akredytowane przez PCA na podstawie projektowanej ustawy oraz ustawy z 13.4.2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku. Co istotne, certyfikacji niepodlegania wykluczeniu mają udzielać te podmioty certyfikujące akredytowane przez PCA, które dają rękojmię należytego sprawowania swojej funkcji i zawarły porozumienie z ministrem właściwym do spraw gospodarki. Podmiotami udzielającymi certyfikacji niepodlegania wykluczeniu będą mogły być podmioty, które należą do JSFP lub są państwową jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej lub jednoosobową spółką Skarbu Państwa.

Baza Danych o Certyfikatach Wykonawców Zamówień Publicznych

Projektowana ustawa przewiduje stworzenie Bazy Danych o Certyfikatach Wykonawców Zamówień Publicznych („baza certyfikatów”), prowadzonej w systemie teleinformatycznym przez ministra właściwego do spraw gospodarki. W bazie certyfikatów będą gromadzone informacje:

Od informacji i danych gromadzonych w bazie certyfikatów należy odróżnić dane i informacje udostępnianie publicznie z użyciem tej bazy. W ramach publicznego dostępu do danych gromadzonych w bazie certyfikatów będzie udostępniany dokument ważnego certyfikatu wykonawcy. Każdy będzie miał też możliwość samodzielnego i nieodpłatnego pobrania tego dokumentu w formie elektronicznej.

Przewiduje się, że co do zasady dane i informacje zamieszczone w bazie certyfikatów będą jawne i ogólnodostępne, z wyjątkiem danych dotyczących samego faktu złożenia wniosku o certyfikację, jego daty i zakresu tego wniosku oraz danych dotyczących odmowy udzielenia certyfikacji, a także informacji wynikających z podmiotowych środków dowodowych. Dostęp do danych i informacji w bazie będzie nieodpłatny. Informacja o złożeniu wniosku o certyfikację oraz o odmowie udzielenia certyfikacji będzie dostępna wyłącznie wszystkim podmiotom certyfikującym, w tym innym niż podmiot, który zamieścił informację w bazie certyfikatów. Z kolei treść podmiotowych środków dowodowych i oświadczeń wykonawcy dostępna będzie dla zamawiających w związku z toczącym się postępowaniem o udzielenie zamówienia, w którym złożono certyfikat.

Do obowiązków podmiotów certyfikujących, w ramach prowadzonej przez ministra bazy certyfikatów, będzie należało zamieszczanie informacji dotyczących certyfikatów oraz wykonawców wnioskujących o dokonanie certyfikacji, w tym dotyczących złożenia wniosku o certyfikację, oraz aktualizacji certyfikatu. Po wydaniu certyfikatu podmioty certyfikujące będą obowiązane również do zamieszczania w bazie certyfikatów dokumentu ważnego certyfikatu w sposób umożliwiający samodzielne pobranie tego dokumentu w formie elektronicznej oraz do aktualizacji tego certyfikatu. Jednocześnie, w przypadku utraty ważności przez certyfikację bądź w przypadku zawieszenia jej ważności, obowiązkiem podmiotu certyfikującego będzie ograniczenie możliwości samodzielnego pobrania certyfikatu, na czas tego zawieszenia, a także na stałe, w przypadku gdy certyfikacja utraciła ważność.

Zmiany w przepisach PrZamPubl

W związku z certyfikacją wykonawców zamówień publicznych przewiduje się wprowadzenie niezbędnych zmian także w przepisach PrZamPubl. Do najważniejszych z nich należą zmiany w zakresie przepisów dotyczących warunków udziału w postępowaniu oraz podmiotowych środków dowodowych.

W art. 112 PrZamPubl przewiduje się dodanie ust. 3, zgodnie z którym zamawiający określając warunki udziału w postępowaniu, o których mowa w art. 112 ust. 2 pkt 4 PrZamPubl, będzie zobligowany do opisania ich z wykorzystaniem odpowiednich poziomów zdolności określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 5 ust. 4 lub 5 ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych oraz zmianie niektórych innych ustaw. Określanie warunków udziału w postępowaniu w oparciu o poziomy zdolności ułatwi kwalifikowanie wykonawców posługujących się certyfikatami. Zamawiający będzie mógł odstąpić od opisywania warunków udziału we wskazany wyżej sposób, tj. poprzez odniesienie się do ww. poziomów zdolności, w przypadku gdy dla danego przedmiotu zamówienia poziomy zdolności nie zostały określone. Wyjaśnienie powodów takiego odstąpienia będzie wymagało zamieszczenia informacji w protokole postępowania.

Zmianie ma ulec także art. 124 PrZamPubl dotyczący postępowania o udzielenie zamówienia o wartości równej lub wyższej niż progi unijne oraz art. 273 PrZamPubl dotyczącym postępowania o udzielenie zamówienia o wartości mniejszej niż progi unijne (tzw. krajowym). Dodany zostanie ponadto art. 128a PrZamPubl, który będzie miał zastosowanie również do zamówień krajowych.

W art. 124 PrZamPubl przewidziano dodanie ust. 2–4, z których wprost wynika, że w postępowaniu o udzielenie zamówienia wykonawca zamiast podmiotowymi środkami dowodowymi może posługiwać się certyfikatem wykonawcy zamówień publicznych. Jednocześnie zaś zamawiający nie będzie mógł żądać podmiotowych środków dowodowych w zakresie, w jakim potwierdzenie braku istnienia podstaw wykluczenia lub potwierdzenie spełniania warunków udziału w postępowaniu wynika z certyfikatu. Przed udzieleniem zamówienia zamawiający będzie mógł żądać podmiotowych środków dowodowych również od wykonawcy, który złożył certyfikat, na potwierdzenie braku istnienia podstawy wykluczenia z postępowania dotyczących płatności podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. Z kolei w art. 273 w ust. 2 PrZamPubl dodaje się przepisy, z których wynika, że w oświadczeniu wykonawca wskazuje, czy będzie posługiwał się certyfikatem, o którym mowa w art. 124 ust. 2 PrZamPubl. W przypadku gdy wykonawca będzie posługiwał się certyfikatem, w oświadczeniu podaje on numer tego certyfikatu, nazwę podmiotu certyfikującego, który wydał certyfikat, okres ważności certyfikatu oraz wskazuje, w zakresie których podstaw wykluczenia lub warunków udziału w postępowaniu będzie posługiwał się certyfikatem.

Odnośnie do dodawanego art. 128a PrZamPubl wskazać należy, że zgodnie z jego brzmieniem zamawiający, który ma uzasadnione wątpliwości co do prawdziwości informacji zawartych w certyfikacie, będzie mógł wezwać wykonawcę do złożenia wyjaśnień. Jeżeli wyjaśnienia złożone przez wykonawcę nie będą wystarczające do usunięcia uzasadnionych wątpliwości, zamawiający poinformuje o tym podmiot certyfikujący, który wydał certyfikat. W takim przypadku podmiot certyfikujący w ciągu 3 dni od zgłoszenia sprawdzi aktualność certyfikatu wykonawcy i w razie potwierdzenia wątpliwości zamawiającego zawiesi ten certyfikat, przystępując do procedury aktualizacji. W takiej sytuacji zamawiający wezwie wykonawcę do złożenia podmiotowych środków dowodowych w zakresie, w jakim złożony certyfikat miał potwierdzać brak podstaw wykluczenia lub spełnianie warunków udziału w postępowaniu na potrzeby prowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia, na zasadach wynikających z PrZamPubl. Odpowiednie zmiany przewidziano również w związku ze stwierdzeniem w postępowaniu odwoławczym oraz w postępowaniu skargowym, że informacje zawarte w certyfikacie wykonawcy zamówienia publicznego nie są prawdziwe. W takim przypadku, odpowiednio Prezes KIO oraz sąd, który rozpatrywał skargę na orzeczenie KIO, przesyła niezwłocznie podmiotowi certyfikującemu informację w tym zakresie.

Na mocy przepisów przejściowych do postępowań o udzielenie zamówienia wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy o certyfikacji wykonawców będą stosowane przepisy dotychczasowe. Oznacza to, że certyfikaty wydawane na podstawie ustawy będą mogły być składane w postępowaniach o udzielenie zamówienia wszczynanych już po dniu wejścia w życie ustawy.

Ponadto w projektowanej ustawie w art. 38 pkt 1 przewiduje się uchylenie w art. 11 ust. 4 PrZamPubl, z dniem 1.1.2025 r. Zmiana ta wynika z potrzeby wykonania wyroku TSUE z 7.9.2023 r. w sprawie C-601/21. Trybunał orzekł w nim, że wprowadzając do prawa polskiego wyłączenia nieprzewidziane w dyrektywie 2014/24/UE, w odniesieniu do zamówień dotyczących wytwarzania m.in. znaków akcyzy, znaków legalizacyjnych, nalepek kontrolnych, kart do głosowania, znaków holograficznych umieszczanych na zaświadczeniach o prawie do głosowania, a także układów mikroprocesorowych z oprogramowaniem służącym do zarządzania dokumentami publicznymi, systemów i baz informatycznych niezbędnych do zastosowania dokumentów publicznych, o których również mowa w art. 4 pkt 5c, Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 1 ust. 1 i 3 oraz art. 15 ust. 2 i 3 dyrektywy 2014/24/UE w zw. z art. 346 ust. 1 lit. a TFUE.

Źródło: https://legislacja.gov.pl/projekt/12384151