Działania odwetowe w związku z dokonanym zgłoszeniem

Ustawa o ochronie sygnalistów zawiera katalog przykładowych działań odwetowych, które mogą polegać na:

1. odmowie nawiązania stosunku pracy;
2. wypowiedzeniu lub rozwiązaniu bez wypowiedzenia stosunku pracy;
3. niezawarciu umowy o pracę na czas określony lub umowy o pracę na czas nieokreślony po rozwiązaniu umowy o pracę na okres próbny, niezawarciu kolejnej umowy o pracę na czas określony lub niezawarciu umowy o pracę na czas nieokreślony po rozwiązaniu umowy o pracę na czas określony – w przypadku gdy sygnalista miał uzasadnione oczekiwanie, że zostanie z nim zawarta taka umowa;
4. obniżeniu wysokości wynagrodzenia za pracę;
5. wstrzymaniu awansu albo pominięciu przy awansowaniu;
6. pominięciu przy przyznawaniu innych niż wynagrodzenie świadczeń związanych z pracą lub obniżeniu wysokości tych świadczeń;
7. przeniesieniu na niższe stanowisko pracy;
8. zawieszeniu w wykonywaniu obowiązków pracowniczych lub służbowych;
9. przekazaniu innemu pracownikowi dotychczasowych obowiązków sygnalisty;
10. niekorzystnej zmianie miejsca wykonywania pracy lub rozkładu czasu pracy;
11. negatywnej ocenie wyników pracy lub negatywnej opinii o pracy;
12. nałożeniu lub zastosowaniu środka dyscyplinarnego, w tym kary finansowej, lub środka o podobnym charakterze;
13. przymusie, zastraszaniu lub wykluczeniu;
14. mobbingu;
15. dyskryminacji;
16. niekorzystnym lub niesprawiedliwym traktowaniu;
17. wstrzymaniu udziału lub pominięciu przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe;
18. nieuzasadnionym skierowaniu na badania lekarskie, w tym badania psychiatryczne, chyba że przepisy odrębne przewidują możliwość skierowania pracownika na takie badania;
19. działaniu zmierzającym do utrudnienia znalezienia w przyszłości pracy w danym sektorze lub w danej branży na podstawie nieformalnego lub formalnego porozumienia sektorowego lub branżowego;
20. spowodowaniu straty finansowej, w tym gospodarczej, lub utraty dochodu;
21. wyrządzeniu innej szkody niematerialnej, w tym naruszeniu dóbr osobistych, w szczególności dobrego imienia sygnalisty.

Jeżeli praca lub usługa były, są lub mają być świadczone na podstawie innego niż stosunek pracy stosunku prawnego stanowiącego podstawę świadczenia pracy lub usług lub pełnienia funkcji, lub pełnienia służby, stosuje się odpowiednio ww. katalog działań odwetowych, o ile charakter świadczonej pracy lub usługi lub pełnionej funkcji, lub pełnionej służby nie wyklucza zastosowania wobec sygnalisty takiego działania.

Jeżeli praca lub usługa były, są lub mają być świadczone na podstawie innego niż stosunek pracy stosunku prawnego stanowiącego podstawę świadczenia pracy lub usług lub pełnienia funkcji, lub pełnienia służby, dokonanie zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nie może stanowić podstawy działań odwetowych ani próby lub groźby zastosowania działań odwetowych, obejmujących w szczególności:

1. wypowiedzenie umowy, której stroną jest sygnalista, w szczególności dotyczącej sprzedaży lub dostawy towarów lub świadczenia usług, odstąpienie od takiej umowy lub rozwiązanie jej bez wypowiedzenia;
2. nałożenie obowiązku lub odmowę przyznania, ograniczenie lub odebranie uprawnienia, w szczególności koncesji, zezwolenia lub ulgi.

Do działań odwetowych ustawodawca zaliczył również groźbę lub próbę podjęcia wymienionych działań.

Katalog wskazany w ustawie o ochronie sygnalistów (dalej: OchrSygnalU) w znacznej mierze odnosi się do zachowań, które mogą zostać nakierowane na pracownika. Są to bowiem takie działania jak zwolnienie z pracy (chyba najbardziej dotkliwe działanie dla pracownika), jak też brak awansu, przeniesienie na „gorsze” stanowisko, nieprzyznawanie nagród czy nakładanie kar porządkowych lub dyscyplinarnych. Niewątpliwie również mobbing będzie takim działaniem odwetowym, które, pisząc wprost, „uprzykrzy” życie sygnaliście. Dlatego tak ważne jest, aby dane sygnalisty nie zostały ujawnione, pozostały poufne. W świetle wskazanych działań odwetowych niewątpliwie sygnalista ma dużo do stracenia, zwłaszcza gdy utraci źródło zarobkowania.

Niewątpliwie należy wskazać, że mogą pojawiać się w praktyce wątpliwości, czy działanie pracodawcy polegające np. na nieprzyznaniu nagrody czy brak awansu zawsze będzie działaniem odwetowym. Należy bowiem pamiętać, że OchrSygnalU chroni sygnalistę przed działaniami odwetowymi, które pozostają w związku z dokonanym zgłoszeniem. Nie zmienia to jednak faktu, że sygnalista nadal pozostaje w zatrudnieniu i pracodawca ma prawo dokonywania oceny jego pracy. Oczywiście zgodnie z art. 94 pkt 9 KP obowiązkiem pracodawcy jest stosowanie obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pracowników oraz wyników ich pracy. Oznacza to, że pracodawca jest obowiązany kierować się kryteriami obiektywnymi, a nie osobistymi sympatiami czy antypatiami, oraz działać sprawiedliwie.

Zarówno kryteria stosowane do oceny pracowników zatrudnionych na stanowiskach samodzielnych, kierowniczych, jak i te stosowane na pozostałych stanowiskach muszą odpowiadać wymaganiom określonym w art. 94 pkt 9 KP.

W świetle powyższego, bycie sygnalistą nie oznacza uzyskania statusu nietykalności i pewnego rodzaju immunitetu, chroniącego przed utratą pracy. Sygnalista nie jest i nie może być uważany za pracownika specjalnego traktowania, wobec którego nie ma możliwości podjęcia jakichkolwiek działań dyscyplinujących w związku z wykonywaną przez niego pracą. Należy bardzo mocno podkreślić, że sygnalista jest chroniony przed działaniami odwetowymi, ale nie oznacza to, że zostaje zwolniony z wykonywania ciążących na nim obowiązków pracowniczych. Nadal musi przychodzić punktualnie do pracy, wykonywać pracę sumiennie i starannie i stosować się do poleceń przełożonych. A jeśli tego nie zrobi, to KP w art. 52 § 1 pkt 1 pozwala na wypowiedzenie umowy o pracę z winy pracownika w razie ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych. Sytuacja sygnalisty będzie analogiczna do sytuacji członka związku zawodowego w wyroku SN z 20.1.2015 r. (I PK 137/14, Legalis): „Brak zgody związku zawodowego na rozwiązanie stosunku pracy nie daje bezwzględnej ochrony stosunku pracy pracownika będącego członkiem zarządu związku. Celem ochrony działacza związkowego jest wyłącznie zagwarantowanie mu niezależności w wypełnianiu funkcji, a przepisy wyznaczające zakres tej ochrony mają charakter regulacji szczególnej i muszą być wykładane ściśle. Działalność związkowa nie może zatem być pretekstem do nieuzasadnionego uprzywilejowania pracownika w sferach niedotyczących sprawowania przez niego funkcji. Przeciwny sposób myślenia o ochronie trwałości stosunku pracy działaczy związkowych byłby dyskryminujący dla pracowników, którzy członkami związku zawodowego nie są albo nie sprawują w nich żadnej funkcji”.

Warto w tym miejscu powołać się na wyrok SN z 5.12.2007 r. (II PK 122/07, Legalis), w którym SN stwierdził, że wypowiedzenie umowy o pracę, którego podłożem nie są okoliczności związane z łączącym strony stosunkiem pracy, lecz przesłanki dotyczące zachowania pracownika, polegającego na złożeniu w postępowaniu przygotowawczym zgodnych z prawdą zeznań, wymierzonych przeciwko członkom zarządu spółki będącej jego pracodawcą, może być uznane za nadużycie prawa do rozwiązania w tym trybie umowy zawartej na czas określony, tak z uwagi na sprzeczność z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem, którym nie jest karanie pracowników za składanie zgodnych z prawdą zeznań przed organami ścigania, jak i z zasadami współżycia społecznego. Zasady współżycia społecznego, w ocenie SN, stanowią bowiem całokształt niedających się jednoznacznie ustalić kryteriów, które wyznaczają granice, kierunek i podstawy sędziowskiej oceny wszystkich okoliczności danego przypadku. Chodzi więc o normy o charakterze pozaprawnym – moralnym i obyczajowym, stanowiące nie o formalnej prawidłowości, lecz o słuszności, uczciwości i sprawiedliwości dokonanego wypowiedzenia, których to cech próżno byłoby się doszukiwać w rozwiązaniu umowy o pracę, którego podłożem są okoliczności nie tylko pozostające poza łączącym strony stosunkiem pracy, ale i moralnie naganne. Koniecznie trzeba podkreślić, że SN nagannie ocenił wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony, a wyrok wydany był w stanie prawnym, w którym nie było obowiązku uzasadniania wypowiedzenia umów o pracę na czas określony oraz okres wypowiedzenia umowy wynosił 2 tygodnie.

Nowelizacja przepisów dotyczących organizacji kształcenia uczniów będących obywatelami Ukrainy

Zmiany zostały wprowadzone na mocy rozporządzenia Ministra Edukacji z 26.8.2024 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (Dz.U. z 2024 r. poz. 1302). Wynikają one z niedawnej nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (dalej: PomocUkrainaU) oraz chęci przedłużenia rozwiązań mających na celu usprawnienie organizacji nauczania uczniów przybyłych z Ukrainy w wyniku działań wojennych w tym kraju.

Egzaminy zewnętrzne dla uczniów ukraińskich

Na podstawie nowego art. 58b PomocUkrainaU uczniowie ukraińscy będą podchodzić w roku szkolnym 2024/2025 do egzaminu ósmoklasisty z matematyki i języka obcego nowożytnego. W przypadku języka polskiego będzie istniała wyłącznie taka możliwość, ale nie obowiązek. Jeżeli uczeń będzie chciał zdawać egzamin również w tym zakresie jego rodzice powinni poinformować o tym fakcie na podstawie deklaracji przystąpienia do egzaminu ósmoklasisty w terminie do 30.9.2024 r. Pomimo tego będzie istniała możliwość rezygnacji z przystąpienia do egzaminu z języka polskiego – o rezygnacji należy poinformować dyrektora nie później niż na 3 miesiące przed terminem egzaminu ósmoklasisty.

W związku z powyższym rozwiązaniem w rozporządzeniu Ministra Edukacji i Nauki w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (dalej: OrgKształcUkrR) wprowadzone zostały zmiany w przepisach dotyczących wykazu uczniów będących obywatelami Ukrainy przystępujących do egzaminu ósmoklasisty. Obecnie wykaz ten będzie zawierał informację, którzy uczniowie w deklaracji poinformowali o zamiarze przystąpienia do egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego zgodnie z art. 58b ust. 3 pkt 1 PomocUkrainaU. Wykaz ten powinien zostać przekazany przez dyrektora szkoły do OKE w terminie do 30.11.2024 r. W przypadku późniejszej rezygnacji ucznia z chęci przystąpienia do egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego dyrektor będzie musiał poinformować o tym niezwłocznie OKE (zakładając, że uczeń przekazał rezygnację po dniu przekazania wykazu do OKE).

Ponadto znowelizowane OrgKształcUkrR analogicznie jak w latach ubiegłych:

1) przewiduje dodatkowy termin na składanie przez uczniów będących obywatelami Ukrainy deklaracji przystąpienia do egzaminu ósmoklasisty, egzaminu maturalnego i egzaminu zawodowego w roku szkolnym 2024/2025 (uczniowie ci będą mogli złożyć deklaracje w terminie do 14.3.2025 r.). Możliwość złożenia deklaracji w dodatkowym terminie będzie dotyczyła uczniów, którzy rozpoczęli naukę w:

a) klasie VIII szkoły podstawowej, a w przypadku szkoły artystycznej realizującej kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej – w ostatnim roku nauki odpowiadającym klasie VIII szkoły podstawowej, po dniu 30.9.2024 r. i zamierzają przystąpić do egzaminu ósmoklasisty,

b) klasie programowo najwyższej liceum ogólnokształcącego dla młodzieży, technikum lub szkoły artystycznej realizującej kształcenie ogólne w zakresie liceum ogólnokształcącego, po dniu 7.2.2025 r. i zamierzają przystąpić do egzaminu maturalnego,

c) branżowej szkole I stopnia lub technikum po dniu 15.9.2024 r. i zamierzają przystąpić do egzaminu zawodowego;

2) określa zakres informacji zawartych w deklaracjach przystąpienia do egzaminu ósmoklasisty. Zgodnie ze zmienionym rozporządzeniem w deklaracji rodzice ucznia będą wskazywali język obcy nowożytny, z którego uczeń będzie zdawał egzamin ósmoklasisty, a dodatkowo będą podawali w deklaracji informację o zamiarze przystąpienia przez ucznia do egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego. Jeżeli uczeń poinformował w deklaracji o zamiarze przystąpienia do egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego, może zrezygnować ze zdawania tego egzaminu bez żadnych konsekwencji do 21.3.2025 r., po tym dniu nie ma już możliwości rezygnacji;

3) przewiduje dodatkowy termin na przekazanie przez dyrektora szkoły do dyrektora OKE wykazu uczniów, którzy złożyli deklaracje przystąpienia do egzaminu ósmoklasisty, egzaminu maturalnego i egzaminu zawodowego w dodatkowym terminie (do 24.3.2025 r.) W przypadku wykazu uczniów przystępujących do egzaminu maturalnego i egzaminu zawodowego wykaz będzie zawierał analogiczne dane i informacje, jak w poprzednich latach szkolnych, natomiast w przypadku wykazu uczniów przystępujących do egzaminu ósmoklasisty – oprócz dotychczasowych danych i informacji – dyrektor szkoły będzie obowiązany podać w wykazie informację, którzy uczniowie zamierzają przystąpić do egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego;

4) umożliwia uczniowi będącemu obywatelem Ukrainy przystąpienie do egzaminu ósmoklasisty z języka obcego nowożytnego, którego nie uczył się w szkole w ramach obowiązkowych zajęć edukacyjnych.

Znowelizowane OrgKształcUkrR przedłuża również na rok szkolny 2024/2025 rozwiązania dotyczące:

1) powoływania do składu zespołu egzaminatorów sprawdzających prace egzaminacyjne uczniów będących obywatelami Ukrainy, którzy przystąpili do egzaminu ósmoklasisty lub egzaminu maturalnego, osób niebędących egzaminatorami wpisanymi do ewidencji egzaminatorów;

2) uczęszczania przez uczniów oddziałów przygotowawczych zorganizowanych w branżowej szkole I stopnia lub technikum na zajęcia przeznaczone na osiągnięcie wybranych efektów kształcenia określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, dostosowane pod względem zakresu treści nauczania oraz metod i form ich realizacji do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia;

3) możliwości nieklasyfikowania ucznia będącego obywatelem Ukrainy uczęszczającego do oddziału przygotowawczego, w przypadku gdy rada pedagogiczna uzna, że uczeń ten nie zna języka polskiego lub znajomość języka polskiego jest niewystarczająca do korzystania z nauki lub zakres realizowanych zajęć edukacyjnych uniemożliwia przeprowadzenie klasyfikacji rocznej (lub śródrocznej); wówczas uczeń zamiast świadectwa otrzymuje zaświadczenie o uczęszczaniu do oddziału przygotowawczego, a w arkuszu ocen zostanie odnotowane, że nie podlegał on klasyfikacji;

4) ukończenia przez ucznia będącego obywatelem Ukrainy szkoły podstawowej, jeżeli uczeń ten uzyska pozytywne roczne oceny klasyfikacyjne ze wszystkich obowiązkowych zajęć edukacyjnych realizowanych w klasie VIII oraz przystąpi do egzaminu ósmoklasisty;

5) przyjęcia do przedszkola specjalnego, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej specjalnej, szkoły specjalnej, specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego lub specjalnego ośrodka wychowawczego dziecka lub ucznia niepełnosprawnego, na podstawie oświadczenia rodzica lub osoby sprawującej opiekę nad tym dzieckiem lub uczniem o złożeniu do publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej, wniosku o wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego;

6) modyfikowania przez dyrektora szkoły lub placówki, w porozumieniu z radą pedagogiczną i radą rodziców, programu wychowawczo-profilaktycznego realizowanego w szkole lub placówce;

7) zatrudnienia w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej, w uzasadnionych przypadkach i za zgodą kuratora oświaty, osoby niebędącej nauczycielem posiadającej przygotowanie uznane przez dyrektora poradni za odpowiednie do realizacji określonych przez dyrektora poradni zadań w tym zakresie’

8) zatrudnienia w publicznej placówce oświatowo-wychowawczej oraz publicznej placówce zapewniającej opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania, w uzasadnionych przypadkach i za zgodą odpowiednio kuratora oświaty lub specjalistycznej jednostki nadzoru osoby niebędącej nauczycielem posiadającej przygotowanie uznane przez dyrektora placówki za odpowiednie do realizacji określonych przez dyrektora placówki zadań w tym zakresie;

9) uczęszczania przez ucznia będącego obywatelem Ukrainy na dodatkowe zajęcia lekcyjne z języka polskiego, prowadzone indywidualnie lub w grupach liczących nie więcej niż 15 uczniów, w wymiarze pozwalającym na opanowanie języka polskiego w stopniu umożliwiającym udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych (wymiar zajęć ustalony został na nie mniej niż 4 godziny lekcyjne tygodniowo).

Objęcie większej liczby uczniów ukraińskich obowiązkiem szkolnym

W zmienionym OrgKształcUkrR wskazano, że dzieci i uczniowie będący obywatelami ukraińskimi podlegają obowiązkowi odpowiednio rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki. Dotychczas wielu z uczniów ukraińskich formalnie pobierało naukę w ukraińskim systemie oświaty z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. Chcąc jednak zapobiec marginalizacji tej grupy uczniów, twórcy zmienionych przepisów postanowili objąć ją wspomnianymi obowiązkami w ramach polskiego systemu oświaty. Zasada ta nie będzie jedynie dotyczyć uczniów, którzy w roku szkolnym 2024/2025 pobierają naukę w ostatniej klasie szkoły funkcjonującej w ukraińskim systemie oświaty z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, której ukończenie umożliwia przystąpienie do ukraińskiego egzaminu maturalnego, i którzy zamierzają przystąpić do ukraińskiego egzaminu maturalnego w 2025 r. (wówczas jednak rodzice są zobowiązani do złożenia do właściwej gminy oświadczenie o pobieraniu przez ucznia nauki w ukraińskim systemie oświaty oraz zamiarze przystąpienia w 2025 r. do ukraińskiego egzaminu maturalnego).

W związku ze wzrostem liczby uczniów ukraińskich w polskich jednostkach oświaty znowelizowane OrgKształcUkrR wprowadziło na rok szkolny 2024/2025 rozwiązania organizacyjne funkcjonujące już w przeszłości, a dotyczące zwiększenia:

1) liczby dzieci w oddziale przedszkola lub oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej o nie więcej niż 3 dzieci będące obywatelami Ukrainy;

2) liczby uczniów w oddziale klas I–III szkoły podstawowej o nie więcej niż odpowiednio 4, 3 lub 2 uczniów będących obywatelami Ukrainy, w zależności od tego, czy w oddziale klas I–III szkoły podstawowej liczba uczniów wynosi nie więcej niż 25, 26 czy 27 uczniów;

3) liczby dzieci lub uczniów w:

a) oddziale przedszkola integracyjnego i oddziale integracyjnym w przedszkolu ogólnodostępnym oraz w oddziale szkoły integracyjnej i oddziale integracyjnym w szkole ogólnodostępnej o nie więcej niż 2 dzieci lub uczniów niepełnosprawnych będących obywatelami Ukrainy,

b) oddziale przedszkola specjalnego i oddziale specjalnym w przedszkolu ogólnodostępnym oraz w oddziale szkoły specjalnej i oddziale specjalnym w szkole ogólnodostępnej o nie więcej niż 2 dzieci lub uczniów niepełnosprawnych będących obywatelami Ukrainy,

c) klasie łączonej w szkole podstawowej specjalnej i szkole ponadpodstawowej specjalnej oraz w szkole podstawowej specjalnej i szkole ponadpodstawowej specjalnej, funkcjonujących w jednostce pomocy społecznej, o nie więcej niż 2 uczniów niepełnosprawnych będących obywatelami Ukrainy;

4) liczby wychowanków w grupie wychowawczej w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym lub specjalnym ośrodku wychowawczym o nie więcej niż 2 wychowanków niepełnosprawnych będących obywatelami Ukrainy;

5) liczby uczniów na zajęciach świetlicowych w szkole podstawowej ogólnodostępnej, pozostających pod opieką jednego nauczyciela, o nie więcej niż 4 uczniów będących obywatelami Ukrainy;

6) liczby uczniów niepełnosprawnych na zajęciach świetlicowych w szkole ogólnodostępnej i integracyjnej oraz szkole ogólnodostępnej z oddziałami integracyjnymi, pozostających pod opieką jednego nauczyciela, o nie więcej niż 2 uczniów niepełnosprawnych będących obywatelami Ukrainy;

7) liczby uczniów niepełnosprawnych na zajęciach świetlicowych w szkole specjalnej oraz szkole ogólnodostępnej z oddziałami specjalnymi, pozostających pod opieką jednego nauczyciela, o nie więcej niż 2 uczniów niepełnosprawnych będących obywatelami Ukrainy.

Udostępnienie ofert na wniosek wykonawcy

Podkreślić należy, że dostęp do informacji o zamówieniu publicznych (informacji publicznej) został w znacznym zakresie unormowany w PrZamPubl i stosuje się wówczas co do zasady przepisy tej ustawy. W pozostałym zakresie stosuje się przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej (dalej: DostInfPubU). Jak wynika z art. 1 ust. 2 DostInfPubU jej przepisy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi, pod warunkiem że nie ograniczają obowiązków przekazywania informacji publicznej do centralnego repozytorium informacji publicznej. Stanowią zatem lex generalis w zakresie udostępniania informacji publicznej i tylko w zakresie określonym w art. 1 ust. 2 DostInfPubU odsyła do ustaw szczególnych, które określają odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi.

Powyższe prowadzi do wniosku, że jeżeli stosowanie PrZamPubl i DostInfPubU da się pogodzić, to nie powinno się mówić o prymacie którejkolwiek z nich. W doktrynie podkreśla się, że wszędzie tam, gdzie istnieją przepisy szczególne dostępu do informacji, można przyjąć, że to wnioskodawca wybiera, na podstawie których przepisów chciałby uzyskać dostęp do informacji, a podmiot posiadający informacje, podlegający obu ustawom, związany jest wolą wnioskodawcy (zob. W. Dzierżanowski „Prawo do sądu w zamówieniach publicznych”, Warszawa 2018, s. 257–264).

Zgodnie z art. 74 ust. 1 PrZamPubl protokół postępowania jest jawny i udostępniany na wniosek. Może z takim wnioskiem wystąpić każdy zainteresowany, a nie tylko wykonawca. Załączniki do protokołu postępowania udostępnia się – na podstawie art. 74 ust. 2 PrZamPubl – po dokonaniu wyboru najkorzystniejszej oferty albo unieważnieniu postępowania, z tym że oferty wraz z załącznikami udostępnia się niezwłocznie po otwarciu ofert, nie później jednak niż w terminie 3 dni od dnia otwarcia ofert, z uwzględnieniem art. 166 ust. 3 lub art. 291 ust. 2 PrZamPubl zdanie drugie, a wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu wraz z załącznikami udostępnia się od dnia poinformowania o wynikach oceny tych wniosków. Nie udostępnia się jednak informacji, które mają charakter poufny, w tym przekazywanych w toku negocjacji lub dialogu.

Stosownie natomiast do art. 14 DostInfPubU udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje w sposób i w formie zgodnych z wnioskiem, chyba że środki techniczne, którymi dysponuje podmiot obowiązany do udostępnienia, nie umożliwiają udostępnienia informacji w sposób i w formie określonych we wniosku. Dlatego też we wniosku zasadne jest wskazanie formy, w jakiej informacja publiczna ma być udzielona. W sytuacji, w której wnioskodawca nie określi sposobu udostępnienia informacji publicznej, inicjatywa co do sposobu i formy jej udzielenia spoczywa w rękach podmiotu zobowiązanego, który sam może wybrać tryb udzielania informacji publicznej. Warunkiem niezbędnym jest jednak takie udzielenie informacji, aby rzeczywiście dotarła ona do wnioskodawcy. W świetle art. 13 ust. 1 DostInfPubU udostępnienie informacji na wniosek zainteresowanego („każdego”) następuje bez zbędnej zwłoki, co do zasady nie później jednak niż w terminie 14 dni. Udostępnienie informacji publicznej jest czynnością materialno-techniczną. Żaden przepis prawa nie nakłada na dysponenta informacji publicznej obowiązku nadawania tej czynności szczególnej formy prawnej. Można odmówić udzielenia informacji publicznej tylko z uwagi na ochronę informacji niejawnych lub innych tajemnic ustawowo chronionych i odmowy dokonuje się w formie decyzji administracyjnej.

Mając na uwadze powyższe zazwyczaj w praktyce przyjmuje się takie „podejście”, że do czasu zakończenia postępowania o udzielenie zamówienia (tj. zawarcia umowy albo unieważnienia) stosuje się odnośnie do dostępu do informacji reguły wynikające z przepisów PrZamPubl, a po zakończeniu postępowania (taka sytuacja ma miejsce w przedstawionym pytaniu) – przepisy DostInfPubU.

Maksymalne stawki podatków i opłat lokalnych na 2025 r.

Podatek od nieruchomości

Czy możliwa jest refundacja okularów dla nauczycieli

Okulary dla pracownika

W myśl § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom okulary lub szkła kontaktowe korygujące wzrok, zgodnie z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej – czyli wstępnych, okresowych lub kontrolnych – wykonanych zgodnie z art. 229 Kodeksu pracy, wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

Ze względu na to, że powyższy przepis jest bardzo ogólny, pracodawca w wewnętrznym akcie prawnym (np. regulaminie, zarządzeniu, decyzji itp.) powinien określić szczegółowe zasady przydziału okularów, w szczególności kwotę refundacji, czasokres ich używalności, a także ewentualnie termin, w jakim pracownik może się ubiegać o zwrot kosztów zakupionych przez siebie okularów.

Ważny jest czas pracy przy monitorze

Zgodnie z definicją pracownika zawartą w przywołanym rozporządzeniu, pracownik to osoba zatrudniona przez pracodawcę, w tym praktykant i stażysta, użytkująca w czasie pracy monitor ekranowy przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy. Tym samym czas pracy przy komputerze to kolejna przesłanka, która musi być spełniona w celu legalnej refundacji kosztów poniesionych na zakup takich okularów.

W przypadku, w którym nauczyciel spełnia przesłanki do zapewnienia mu okularów korygujących wzrok do pracy przy komputerze (faktycznie pracuje powyżej 4 godzin dziennie przy obsłudze komputera, a dodatkowo otrzymał zalecenie lekarza, żeby takie okulary stosować), pracodawca powinien mu takie okulary zapewnić bez względu na to, czy znajduje to potwierdzenie w wewnętrznym wykazie stanowisk uprawnionych do takich okularów, czy też nie. Wynika to z faktu, iż rozporządzenie jest aktem nadrzędnym nad wewnętrznymi regulacjami danego pracodawcy.

Pojęcie monitora ekranowego

Należy także wyjaśnić, że powyższe rozporządzenie definiuje pojęcie monitora ekranowego, jako „urządzenie do wyświetlania informacji w trybie alfanumerycznym lub graficznym, niezależnie od metody uzyskiwania obrazu” (§ 2 pkt 1). Pracownik, w rozumieniu przytoczonego rozporządzenia, to każda osoba zatrudniona przez pracodawcę, w tym praktykant i stażysta, użytkująca w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy (§ 2 pkt 4).

Tablica interaktywna lub monitor interaktywny spełniają przesłanki wynikające z przywołanej powyżej definicji i mogą być traktowane jak monitor ekranowy. Jeśli więc nauczyciel korzysta z takiej tablicy w czasie lekcji przez co najmniej połowy dobowego wymiaru czasu pracy, to można uznać, że pracuje przy monitorze ekranowym, a tym samym jeśli otrzyma od lekarza medycyny pracy (ale tylko od takiego lekarza!) zalecenie stosowania okularów korygujących wzrok, to pracodawca powinien mu takie okulary zapewnić.

Czasami nauczyciel nie pracuje powyżej 4 godzin przy monitorze ekranowym, ale przynosi zaświadczenie od lekarza z zaleceniem okularów korygujących wzrok. W praktyce przyjmuje się zatem, że chodzi o co najmniej 4 godziny dziennie. Skoro nauczyciel nie pracuje przy komputerze tyle czasu, to nie nabywa prawa do refundacji okularów bez względu na zapisy w orzeczeniu lekarskim. Niemniej jednak skoro nauczyciel takie zalecenie otrzymał, to powinien się do niego stosować, zapewniając sobie okulary we własnym zakresie.

Ośrodek pomocy społecznej a ustalanie procedury zgłoszeń zewnętrznych – regulacje od 25 grudnia

W powyższej definicji organu publicznego nie mieści się ośrodek pomocy społecznej, ale mieści się np. wójt/burmistrz/prezydent. Dlatego też ośrodek pomocy społecznej nie będzie zobowiązany do ustalenia procedury zgłoszeń zewnętrznych, ale urząd gminy już tak.

Regulacje wprowadzające ten obowiązek zaczną obowiązywać od 25.12.2024 r.

Nowelizacja ustawy o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa

W Dzienniku Ustaw RP w dniu 16.8.2024 r. ukazała się ustawa z 24.7.2024 r. o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa oraz ustawy o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Dz.U. z 2024 r. poz. 1246).

Nowelizacja wprowadza zmiany zasadniczo w dwóch aktach prawnych, a mianowicie w ustawie o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa (dalej: ŚwPienSołtysU) oraz w ustawie o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (dalej: ŚwiadczUzupU).

Zmianie ulegnie przepis art. 2 ŚwPienSołtysU, który po nowelizacji otrzyma brzmienie:

„1. Świadczenie przysługuje osobie, która spełnia łącznie następujące warunki:

1) pełniła funkcję sołtysa przez okres co najmniej 7 lat (…)”.

Z motywów przedstawionych w uzasadnieniu projekt senackiego (druk nr 407 – senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa oraz ustawy o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji) wynika m.in., że nowelizacja ustawy ma zmierzać do sprawiedliwych zasad przysługiwania ww. świadczenia. Zrezygnowano z wymogu zarówno kadencyjności, jak i wspomnianego minimum 8-letniego okresu pełnienia funkcji, co spowoduje poszerzenie kręgu uprawnionych do ww. świadczenia.

Uchylony zostanie również art. 2 ust. 3 ŚwPienSołtysU. W uzasadnieniu nowelizacji wskazano, że przepis ten pozbawiał prawa do świadczenia pieniężnego sołtysów seniorów pełniących funkcję wyłącznie przed 1990 r., mimo że podobnie jak ich następcy otrzymali oni mandat mieszkańców w wyborach bezpośrednich i demokratycznych, a dodatkowo pracowali na rzecz społeczności w trudniejszych warunkach niż obecne.

Zmianie ulegnie również brzmienie art. 4 ŚwPienSołtysU, które po nowelizacji otrzyma następującą treść: „W przypadku, o którym mowa w ust. 4, wraz z wnioskiem o przyznanie świadczenia wnioskodawca składa pisemne oświadczenie o spełnieniu wymogu, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1, potwierdzone pisemnymi oświadczeniami złożonymi przez co najmniej 3 osoby zamieszkujące w sołectwie w czasie, w którym wnioskodawca pełnił w nim funkcję sołtysa”. W uzasadnieniu projektu wskazano, że zmiana podyktowana była ułatwieniem postępowania dowodowego w sytuacji, gdy ustalenie okresu pełnienia funkcji sołtysa następuje na podstawie pisemnego oświadczenia wnioskodawcy potwierdzonego pisemnymi oświadczeniami. Nowelizacja przewiduje obowiązek uzyskania pisemnych oświadczeń od 3 osób zamieszkujących w sołectwie w czasie, gdy wnioskodawca pełnił w nim funkcję sołtysa (obowiązująca ustawa wymaga uzyskania tych oświadczeń od 5 osób).

Niezależnie od ww. zmian, stricte związanych z ŚwPienSołtysU, nowelizacja zawiera również kilka przepisów przejściowych. Do tej grupy zalicza się w szczególności art. 3 o treści:

„W sprawach o przyznanie świadczenia pieniężnego z tytułu pełnienia funkcji sołtysa wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy:

1) świadczenie pieniężne z tytułu pełnienia funkcji sołtysa przyznaje się osobie, która spełnia warunki określone w art. 2 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą;

2) do wniosków o przyznanie świadczenia pieniężnego z tytułu pełnienia funkcji sołtysa stosuje się przepis art. 4 ust. 5 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą”.

Ideą tego przepisu jest to, że do rozpatrzenia wniosków o świadczenie pieniężne z tytułu pełnienia funkcji sołtysa, złożonych przez sołtysów przed dniem wejścia w życie tej ustawy, będą stosowane nowe kryteria ustawowe, zarówno w zakresie wymaganego okresu pełnienia funkcji sołtysa, jak i sposobu dokumentowania tego okresu.

Ostatni z przepisów należących do grupy przejściowych to art. 4 o treści: „Zmiana wysokości świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, które zostało przyznane przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy osobie pobierającej świadczenie pieniężne z tytułu pełnienia funkcji sołtysa, w związku z art. 2 ust. 2 ustawy zmienianej w art. 2 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, następuje z urzędu. Decyzję w tej sprawie wydaje się w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji”. Przepis ten nawiązuje więc ponownie do osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (do których nawiązywała również zmiana w art. 3 ustawy nowelizującej). Z uzasadnienia projektu nowelizacji wynika w tym zakresie, że przepis ten stanowi podstawę do wypłacania świadczenia uzupełniającego w wysokości nie pomniejszonej osobom, którym zostało przyznane to świadczenie przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, a pobierają one świadczenie pieniężne z tytuły pełnienia funkcji sołtysa.

Opłaty za korzystanie ze środowiska w 2025 r.

Z art. 291 ust. 1 Prawa ochrony środowiska wynika, że w 2024 r. górne jednostkowe stawki opłat wynoszą, co do zasady: 512,23 zł/kg za 1 kg gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza, a także 375,25 zł/Mg za umieszczenie 1 Mg odpadów na składowisku.

Stawki tych opłat za rok poprzedni podlegają z 1 stycznia każdego roku podwyższeniu w stopniu odpowiadającym średniorocznemu wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem ogłaszanemu przez Prezesa GUS, w formie komunikatu, w Dz.Urz. M.P. Natomiast minister klimatu, nie później niż do 31 października każdego roku, ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dz.Urz. M.P., wysokość stawek opłat na rok następny.

W związku z tym w 2025 r. górne jednostkowe stawki opłat za korzystanie ze środowiska określono w załączniku nr 1 do powyższego obwieszczenia, zaś jednostkowe stawki opłat za korzystanie ze środowiska za:

– określono w załączniku nr 2 do obwieszczenia.

I tak, w 2025 r. górne jednostkowe stawki opłat za korzystanie ze środowiska wynoszą za (załącznik nr 1):

Natomiast w załączniku nr 2 jednostkowe stawki opłaty za:

W Dz.Urz. M.P. z 2024 r. pod poz. 784 opublikowano obwieszczenie Ministra Klimatu i Środowiska z 13.8.2024 r. w sprawie wysokości stawek kar za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu na rok 2025.

Z obwieszczenia wynika, że w 2025 r. określono górną jednostkową stawkę kary za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu przenikającego do środowiska, za jeden dB przekroczenia, w wysokości 96 zł, natomiast jednostkowe stawki kar za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu, określono w załączniku do obwieszczenia i wynoszą one w zł za każdy dB przekroczenia (w zależności od pory dnia lub nocy) odpowiednio:

Ustawa o ochronie sygnalistów to duże wyzwanie dla pracodawców w zakresie ochrony danych osobowych i zachowania poufności

Przetwarzanie danych osobowych a ochrona sygnalistów

Ustawa o sygnalistach, która wchodzi w życie 25.9.2024 r., wprowadza szereg nowych obowiązków dla firm i instytucji a w szczególności administratorów danych osobowych związanych przede wszystkim z przetwarzaniem danych osobowych zawartych w zgłoszeniu naruszenia, jak i danych samych sygnalistów.

W toku prac legislacyjnych nad ustawą o ochronie sygnalistów UODO podkreślał, że zasady przetwarzania danych osobowych zarówno sygnalistów, jak i danych osób, których zgłoszenie dotyczy, powinny być doprecyzowane. W piśmie do marszałka Senatu RP urząd wskazał na wątpliwości dotyczące przyjętych przez Sejm przepisów. Podkreślił, że ustawa nie jest konsekwentna w kształtowaniu praw i obowiązków sygnalistów, którzy chcą dokonać zgłoszenia zarówno w trybie imiennym, jak i anonimowym. Ustawa z jednej strony dopuszcza zgłoszenia anonimowe, a z drugiej nie zawiera wystarczająco jasnych wymagań z tym związanych. Prezes UODO apelował również o określenie w projektowanej ustawie, jakie dane osobowe umożliwią identyfikację tożsamości sygnalistów. Takie rozwiązanie zapewniłoby przyjęcie spójnego katalogu przetwarzanych danych osobowych w poszczególnych rejestrach w kontekście identyfikacji. Tożsamość sygnalisty to nie tylko imię i nazwisko, ale wszelkie dane, na podstawie których można go pośrednio zidentyfikować, takie jak np. jego miejsce pracy.

Administratorzy muszą jasno określić, w jakim celu zbierają i przetwarzają dane osobowe związane ze zgłoszeniami o naruszeniach prawa. Przy wdrażaniu przepisów powinni również przeprowadzić obowiązkową analizę skutków dla ochrony danych. Zgodnie z zasadą minimalizacji danych zbieranie danych osobowych należy ograniczyć do tych, które są niezbędne.

Bezpieczne dane osobowe to ochrona przed działaniami odwetowymi

Celem wdrażanych przepisów jest zapewnienie osobom zgłaszającym nieprawidłowości ochronę przed ewentualnymi działaniami odwetowymi, takimi jak zwolnienie, obniżenie pensji, utrata szansy na awans czy mobbing. Z przeprowadzonego przez EY „Światowego Badania Uczciwości w Biznesie 2024” wynika, że do 64 % (z 79 % w 2022 r.) spadła liczba ankietowanych, którzy ufają, że można sygnalizować nieprawidłowości w pracy bez obawy o negatywne konsekwencje związane ze zgłoszeniem. Badani twierdzą, że nie zgłaszają naruszeń z powodu braku wiary, że wywoła to jakąkolwiek reakcję (wzrost z 34 % w 2022 r. do 43 %). Potencjalni sygnaliści wciąż obawiają się o dalszy rozwój kariery (40 % respondentów). Stąd tak ważne jest zapewnienie ochrony danych na odpowiednim poziomie.

Szkolenia w zakresie ochrony i przetwarzania danych sygnalistów

Kluczowym elementem wdrożenia nowych przepisów jest edukacja pracowników. Pracodawcy powinni również przeprowadzać regularne szkolenia z zakresu ochrony danych osobowych, w tym zasady przetwarzania danych sygnalistów.

Źródło: newseria.pl

Warunki zlokalizowania budynku gospodarczego na obszarze specjalnej ochrony ptaków i Natura 2000

Z kontekstu zapytania należy wnioskować, że chodzi o zakazy ujęte w przepisach ustawy o ochronie przyrody (dalej: OchrPrzyrodU). Należy zatem przytoczyć treść jej następujących przepisów:

Art. 24 [Zakazy]

1.Na obszarze chronionego krajobrazu mogą być wprowadzone następujące zakazy:

(…)

2) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko;

(…)

8) budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od:

a) linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych,

(…)

2. Zakazy, o których mowa w art. 24 ust. 1–1b OchrPrzyrodU, nie dotyczą:

1) wykonywania zadań na rzecz obronności kraju i bezpieczeństwa państwa;

2) prowadzenia akcji ratowniczej oraz działań związanych z bezpieczeństwem powszechnym;

3) realizacji inwestycji celu publicznego;

(…).

Znaczenie ma również art. 53 ust. 4 pkt 8 oraz art. 60 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (dalej: PlanZagospU), w których postanowiono, że:

Art. 53 [Postępowanie w sprawie wydania decyzji]

(…)

4. Decyzje, o których mowa w art. 51 ust. 1 PlanZagospU, wydaje się po uzgodnieniu z:

8) regionalnym dyrektorem ochrony środowiska – w odniesieniu do innych niż wymienione w art. 53 ust. 4 pkt 7 PlanZagospU obszarów objętych ochroną na podstawie przepisów o ochronie przyrody;

(…).

Art. 60 [Organy uprawnione do wydania decyzji]

1. Decyzję o warunkach zabudowy wydaje, z zastrzeżeniem art. 60 ust. 3 PlanZagospU, wójt, burmistrz albo prezydent miasta po uzgodnieniu z organami, o których mowa w art. 53 ust. 4 PlanZagospU, i uzyskaniu uzgodnień lub decyzji wymaganych przepisami odrębnymi.

(…).

W kontekście przywołanych wyżej przepisów warto odnotować wyrok WSA w Warszawie z 11.1.2018 r., IV SA/Wa 2410/17, Legalis, w którym analizowano skargę spółki na decyzję GDOŚ w przedmiocie odmowy uzgodnienia projektu decyzji o warunkach zabudowy w odniesieniu do budynku gospodarczego, planowanego do usytuowania w granicach obszaru chronionego krajobrazu. W podanej sprawie RDOŚ odmówił uzgodnienia przedłożonego projektu decyzji uznając, że planowane zamierzenie inwestycyjne naruszy zakaz wymieniony w uchwale sejmiku województwa w sprawie obszaru chronionego krajobrazu, tj. zakaz budowania nowych obiektów budowlanych w pasie o szerokości 100 m od: a) linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych, b) zasięgu lustra wody w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących przy normalnym poziomie piętrzenia określonym w pozwoleniu wodnoprawnym, o którym mowa w art. 122 ust. 1 pkt 1 PrWod – z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej.

Z powyższego należy więc wnioskować, że decyzja o warunkach zabudowy wymaga w podanym zakresie przedmiotowym uzgodnienia z RDOŚ. Organ ten weryfikuje warunki w kontekście zapisów OchrPrzyrodU oraz postanowień uchwały sejmiku województwa w sprawie wyznaczenia obszaru chronionego krajobrazu, gdzie są określane m.in. zakazy właściwe dla danego obszaru chronionego krajobrazu lub jego części, wybrane spośród zakazów wymienionych w art. 24 ust. 1 OchrPrzyrodU i wynikające z potrzeb ochrony tego krajobrazu.