Co do zasady osoba 17-letnia mogłaby być zatrudniona jedynie na zasadach obejmujących młodocianych. Zgodnie bowiem z art. 190 § 1 Kodeksu pracy, młodocianym jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Jednak w omawianej sytuacji prace przy pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich w rodzinie zastępczej zawodowej wymagają posiadania pełni zdolności prawnych, których pracownik młodociany jeszcze nie posiada.

Zatrudnienie pomocy w zawodowych rodzinach zastępczych

Zgodnie z art. 57 ust. 1a ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w przypadku gdy w rodzinie zastępczej zawodowej lub rodzinie zastępczej niezawodowej przebywa więcej niż 3 dzieci, na wniosek rodziny zastępczej, zatrudnia się osobę do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich. Na podstawie art. 64 ust. 3 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, osobę do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich zatrudnia się w oparciu o:

  1. umowę o pracę albo
  2. umowę o świadczenie usług, do której, zgodnie z przepisami ustawy z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.), stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.
Więcej treści o pomocy społecznej po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Wypróbuj!Sprawdź

W myśl art. 64 ust. 5 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej osobą zatrudnioną do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich może być wyłącznie osoba wskazana lub zaakceptowana przez prowadzącego rodzinny dom dziecka, która:

  1. nie jest i nie była pozbawiona władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie jest jej ograniczona ani zawieszona;
  2. wypełnia obowiązek alimentacyjny – w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do niej wynika z tytułu egzekucyjnego;
  3. nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
  4. nie figuruje w bazie danych Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym z dostępem ograniczonym.

Zasady zatrudniania pracowników młodocianych

Osoba 17-letnia mogłaby być ewentualnie zatrudniona w charakterze pomocy w zawodowej rodzinie zastępczej jedynie na zasadach dotyczących młodocianych. Zgodnie z art. 190 § 1 Kodeksu pracy, młodocianym jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Zgodnie z art. 191 § 1 Kodeksu pracy, wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:

  1. ukończyli co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową;
  2. przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.

W myśl art. 191 § 2 Kodeksu pracy, młodociany nieposiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego, zaś zgodnie z art. 2001 § 1 Kodeksu pracy, młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac. Dodatkowo, niektóre prace, np. związane z dużym wysiłkiem fizycznym, są młodocianym zabronione na podstawie rozporządzenia RM z 24.8.2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1509).

Wciąż masz wątpliwości? Zapytaj eksperta. Sprawdź

Młodociany nie posiada pełni zdolności prawnych

Analizując jednak art. 64 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej – wątpliwe jest zatrudnienie młodocianego ze względu na brak jego pełnej zdolności do czynności prawnych, a co za tym idzie, brak możliwości posiadania władzy rodzicielskiej przez taką osobę.

Zgodnie z art. 94 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli jedno z rodziców nie żyje albo nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, władza rodzicielska przysługuje drugiemu z rodziców. To samo dotyczy wypadku, gdy jedno z rodziców zostało pozbawione władzy rodzicielskiej albo gdy jego władza rodzicielska uległa zawieszeniu.

Dopóki dana osoba jest niepełnoletnia, nie może jej przysługiwać władza rodzicielska, bo sama nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych. Natomiast osoba zatrudniona do pomocy w rodzinie zawodowej musi spełniać wymogi określone przepisami ustawy z 9.6.2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 447 ze zm.), a w szczególności osoba taka nie jest i nie była pozbawiona władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie jest jej ograniczona ani zawieszona, wypełnia obowiązek alimentacyjny – w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do niej wynika z tytułu egzekucyjnego, oraz nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe.