Ustawa z 1.4.2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej (Dz.U. z 2016 r., poz. 744) wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia. Jakie obowiązki będę ciążyły na samorządach od momentu jej obowiązywania?
Ustawa wprowadza do systemu prawa dyrektywę, zgodnie z którą nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, w tym dróg, ulic, mostów i placów, nadawane przez jednostki samorządu terytorialnego nie mogą upamiętniać osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących komunizm lub inny ustrój totalitarny, ani w inny sposób takiego ustroju propagować. Ustawa szeroko określa zakres zakazu wskazując, że za propagujące komunizm uważa się także nazwy odwołujące się do osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących represyjny, autorytarny i niesuwerenny system władzy w Polsce w latach 1944–1989.
W celu zminimalizowania kosztów, pisma oraz postępowania sądowe i administracyjne w sprawach dotyczących ujawnienia w księgach wieczystych oraz uwzględnienia w rejestrach, ewidencjach i dokumentach urzędowych zmiany nazwy dokonanej na podstawie ustawy są wolne od opłat. Zmiana nazwy dokonana na podstawie ustawy nie będzie miała także wpływu na ważność dokumentów zawierających nazwę dotychczasową.
W przypadku nadania nazwy propagującej ustrój totalitarny wojewoda, korzystając z uprawnień nadzorczych, będzie uchylał niezgodne z prawem uchwały.
W przypadku gdy organ odpowiedniego samorządu terytorialnego w terminie 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się rozstrzygnięcia nadzorczego, nie nada nowej nazwy, wojewoda zarządzeniem zastępczym nada nazwę zgodną z ustawą. Stwierdzenie przez wojewodę nieważności uchwały nadającej nazwę niezgodną z ustawą, wymaga opinii Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu potwierdzającej tę niezgodność. Ustawa przewiduje także możliwość zasięgania przez wojewodę opinii Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
Ważne
Ustawa określa 12 miesięczny termin od wejścia w życie ustawy na dokonanie, przez właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego albo związku metropolitalnego, zmian nazw upamiętniających osoby, organizacje, wydarzenia lub daty symbolizujące komunizm lub inny ustrój totalitarny lub propagujący taki ustrój w inny sposób. W przypadku niewywiązania się jednostek samorządu terytorialnego z tego obowiązku zastosowanie będą miały przepisy przewidujące podjęcie przez wojewodów działań nadzorczych polegających na wydaniu zarządzeń zastępczych.
