W zakresie środków z KPO aktualne są reguły, stosownie do których nierozliczenie środków skutkuje naliczeniem odsetek, jak od zaległości podatkowych, od dnia otrzymania środków przez beneficjenta do dnia dokonania zwrotu.
Podstawą prawną dla KPO jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) ustanawiające Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
W wymiarze prawa krajowego najistotniejsze znaczenia ma ustawa o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027.
Zgodnie z art. 14ll ustawy o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027: „Inwestycje w ramach planu rozwojowego, których realizacja jest finansowana ze środków wsparcia bezzwrotnego, o którym mowa w art. 6 ust. 1 lit. a rozporządzenia 2021/241, w zakresie objętym finansowaniem z tego wsparcia, są finansowane ze środków pochodzących z budżetu środków europejskich lub ze środków PFR, o których mowa w art. 16a ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o systemie instytucji rozwoju (Dz. U. z 2022 r. poz. 760 i 1079)”.
Powyższe oznacza, że środki z KPO mają charakter środków europejskich w znaczeniu przepisów ustawy o finansach publicznych (dalej: FinPubU), co potwierdza art. 5 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 5 ust. 3 pkt 5d FinPubU.
Wobec powyższego aktualne są w zakresie tych środków przepisy ustawy o finansach publicznych (art. 202 FinPubU), z zastrzeżeniem przepisów tej ustawy o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027.
Wśród interesujących nas unormowań należy powołać art. 14lzh ust.1 i art. 14lzh ust. 2 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (dalej: PolRozwojuU), zgodnie z którymi: „Instytucja odpowiedzialna za realizację inwestycji zawiera z podmiotem wnioskującym o objęcie wsparciem, którego przedsięwzięcie zostało wybrane do objęcia wsparciem z planu rozwojowego, umowę o objęcie przedsięwzięcia wsparciem z planu rozwojowego. Umowa o objęcie przedsięwzięcia wsparciem bezzwrotnym z planu rozwojowego określa zasady realizacji przedsięwzięcia, w tym w szczególności: termin i sposób rozliczenia przedsięwzięcia oraz ewentualnych zaliczek oraz warunki i terminy zwrotu środków, w tym środków nieprawidłowo wykorzystanych lub pobranych w nadmiernej wysokości lub w sposób nienależny”.
Ponadto – zgodnie z art. 14ls ust. 1 PolRozwojuU – w przypadku, gdy środki przeznaczone na realizację planu rozwojowego są:
1) wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem,
2) wykorzystane z naruszeniem procedur obowiązujących przy ich wykorzystaniu, w tym postanowień umowy, o której mowa w art. 14lzh PolRozwojuU,
3) pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości
– podlegają zwrotowi wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania środków, w terminie 14 dni od dnia doręczenia ostatecznej decyzji, o której mowa w art. 14ls ust. 3 PolRozwojuU, na wskazany w tej decyzji rachunek bankowy.
