Ponieważ kontrola podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości jest kontrolą przedsiębiorcy w sposobie jej prowadzenia należy uwzględnić przepisy ustawy – Prawo przedsiębiorców (dalej: PrPrzed). Sposób jej prowadzenia określają przepisy ustawy – Prawo ochrony środowiska (dalej: PrOchrŚrod). Z kolei przedmiot i zakres kontroli określają przepisy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: CzystGmU) oraz rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości (dalej: WymOdbOdpR).
Wymagane wyposażenie bazy magazynowo-transportowej ma zapewniać, aby jej teren był zabezpieczony w sposób uniemożliwiający wstęp osobom nieupoważnionym. Przepisy określają zatem cel jaki należy osiągnąć (zabezpieczenie uniemożliwiające wstęp osobom postronnym), a nie środki jego osiągnięcia. Wybór środków gwarantujących zabezpieczenie należy do przedsiębiorcy. Organ kontrolny poddaje weryfikacji dobór tych środków w kontekście realizacji ustawowego celu.
Wymóg prowadzenia monitoringu wizyjnego miejsc magazynowania odpadów dotyczy tego przedsiębiorcy, który w bazie prowadzi zbieranie odpadów.
Stosownie do art. 9u ust. 1 CzystGmU, wójt, burmistrz lub prezydent miasta sprawuje kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów tej ustawy. W stosunku do podmiotów odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany prowadzić przedmiotową kontrolę co najmniej raz na 2 lata (art. 9u ust. 1a CzystGmU).
Jak stanowi art. 9u ust. 2 CzystGmU, do przedmiotowej kontroli stosuje się przepisy art. 379 i art. 380 PrOchrŚrod).
Zgodnie z art. 379 ust. 1 PrOchrŚrod minister właściwy do spraw klimatu, marszałek województwa, starosta oraz wójt, burmistrz lub prezydent miasta sprawują kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym właściwością tych organów.
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta mogą upoważnić pracowników podległych im urzędów marszałkowskich miejskich lub gminnych lub funkcjonariuszy straży gminnych do wykonywania funkcji kontrolnych (art. 379 ust. 2 pkt 2 PrOchrŚrod).
Jak stanowi art. 379 ust. 3 PrOchrŚrod kontrolujący, wykonując kontrolę, jest uprawniony do:
1) wstępu wraz z rzeczoznawcami i niezbędnym sprzętem przez całą dobę na teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których prowadzona jest działalność gospodarcza, a w godzinach od 6 do 22 – na pozostały teren;
2) przeprowadzania badań lub wykonywania innych niezbędnych czynności kontrolnych;
3) żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego;
4) żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych mających związek z problematyką kontroli.
Kierownik kontrolowanego podmiotu oraz kontrolowana osoba fizyczna obowiązani są umożliwić przeprowadzanie kontroli, a w szczególności dokonanie czynności, o których mowa w art. 379 ust. 3 PrOchrŚrod (art. 379 ust. 6 PrOchrŚrod).
Jeżeli w wyniku kontroli organ stwierdzi naruszenie przez kontrolowany podmiot przepisów o ochronie środowiska lub występuje uzasadnione podejrzenie, że takie naruszenie mogło nastąpić, wójt, burmistrz lub prezydent miasta występują do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o podjęcie odpowiednich działań będących w jego kompetencji przekazując dokumentację sprawy (art. 379 ust. 5 PrOchrŚrod).
Z czynności kontrolnych kontrolujący sporządza protokół, którego jeden egzemplarz doręcza kierownikowi kontrolowanego podmiotu lub kontrolowanej osobie fizycznej (at. 380 ust. 1 PrOchrŚrod). Protokół podpisują kontrolujący oraz kierownik kontrolowanego podmiotu lub kontrolowana osoba fizyczna, którzy mogą wnieść do protokołu zastrzeżenia i uwagi wraz z uzasadnieniem (art. 380 ust. 2 PrOchrŚrod). W razie odmowy podpisania protokołu przez kierownika kontrolowanego podmiotu lub kontrolowaną osobę fizyczną kontrolujący umieszcza o tym wzmiankę w protokole, a odmawiający podpisu może, w terminie 7 dni, przedstawić swoje stanowisko na piśmie wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta (art. 380 ust. 3 PrOchrŚrod).
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta może wystąpić z wnioskiem do właściwego miejscowo komendanta Policji o pomoc, jeżeli jest to niezbędne do przeprowadzenia czynności kontrolnych (art. 9v ust. 1 CzystGmU). Na wniosek wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwy miejscowo komendant Policji jest obowiązany do zapewnienia kontrolującym pomocy Policji w toku wykonywania czynności kontrolnych (art. 9v ust. 2 CzystGmU).
Podmiotem odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, a więc objętym obowiązkiem kontroli, jest podmiot wpisany do rejestru działalności regulowanej, o którym mowa w art. 9b CzystGmU, który aktywnym wpisem wyraża gotowość do wykonywania tego rodzaju działalności. Podmiot taki jest przedsiębiorcą zatem przy prowadzeniu kontroli obowiązują zasady określone dla kontroli przedsiębiorcy w przepisach PrPrzed.
Działania kontrolne organu muszą być dostosowane do celu i przedmiotu kontroli. Przede wszystkim są to wymagania określone w art. 9d ust. 1 CzystGmU, w myśl którego podmiot odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości jest obowiązany do spełnienia następujących wymagań:
1) posiadania wyposażenia umożliwiającego odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz zapewnienia jego odpowiedniego stanu technicznego;
2) utrzymania odpowiedniego stanu sanitarnego pojazdów i urządzeń do odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości;
3) spełnienia wymagań technicznych dotyczących wyposażenia pojazdów do odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości;
4) zapewnienia odpowiedniego usytuowania i wyposażenia bazy magazynowo-transportowej.
Na podstawie art. 9d ust. 2 CzystGmU zostało wydane rozporządzenie Ministra Środowiska z 11.1.2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości (Dz.U. z 2013 r. poz. 122; dalej: WymOdbOdpR).
Jak stanowi § 2 ust. 2 WymOdbOdpR w zakresie wyposażenia bazy magazynowo-transportowej należy zapewnić, aby:
1) teren bazy magazynowo-transportowej był zabezpieczony w sposób uniemożliwiający wstęp osobom nieupoważnionym;
2) miejsca przeznaczone do parkowania pojazdów były zabezpieczone przed emisją zanieczyszczeń do gruntu;
3) miejsca magazynowania selektywnie zebranych odpadów komunalnych były zabezpieczone przed emisją zanieczyszczeń do gruntu oraz zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych;
4) teren bazy magazynowo-transportowej był wyposażony w urządzenia lub systemy zapewniające zagospodarowanie wód opadowych i ścieków przemysłowych, pochodzących z terenu bazy zgodnie z wymaganiami określonymi przepisami PrWod;
5) baza magazynowo-transportowa była wyposażona w: miejsca przeznaczone do parkowania pojazdów, pomieszczenie socjalne dla pracowników odpowiadające liczbie zatrudnionych osób, miejsca do magazynowania selektywnie zebranych odpadów z grupy odpadów komunalnych, legalizowaną samochodową wagę najazdową – w przypadku, gdy na terenie bazy następuje magazynowanie odpadów.
Kwestie monitoringu wizyjnego prowadzonego w związku ze zbieraniem odpadów regulują przepisy OdpadyU oraz rozporządzenie Ministra Środowiska z 29.8.2019 r. w sprawie wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów (Dz.U. z 2019 r. poz. 1755). Zgodnie z art. 25 ust. 6a OdpadyU posiadacz odpadów obowiązany do uzyskania zezwolenia na zbieranie odpadów lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów, pozwolenia na wytwarzanie odpadów uwzględniającego zbieranie lub przetwarzanie odpadów lub pozwolenia zintegrowanego uwzględniającego zbieranie lub przetwarzanie odpadów, prowadzący magazynowanie odpadów, z wyjątkiem wstępnego magazynowania odpadów przez ich wytwórcę, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 5 lit. a OdpadyU, lub zarządzający składowiskiem odpadów jest obowiązany do prowadzenia wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów.
