Finansowy standard A w 2024 r.
Z przedstawionego przez resort edukacji projektu wynika, że tzw. finansowy standard A (otrzymywany przez podzielenie kwoty części oświatowej subwencji ogólnej, pomniejszoną o 0,5% rezerwy, przez ogólną liczbę uczniów przeliczeniowych) ma wynieść w 2024 r. 7866 zł. W porównaniu do 2023 r., kiedy wynosił on 6899 zł, ma więc wzrosnąć o około 14% (967 zł). Oczywiście kwota ta może jeszcze ulec zmianie w przypadku korekty danych o liczbie uczniów, słuchaczy, wychowanków lub dzieci, które ukończyły 6 lat lub więcej w roku bazowym, oraz liczbie etatów nauczycieli w roku szkolnym 2023/2024 wykazanych w systemie informacji oświatowej (według stanu odpowiednio na dzień 30.9.2023 r. i na dzień 10.10.2023 r.).
Zmiana definicji etatu
W poprzednich latach rozporządzenia w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla JST uwzględniały w definicji „etatu” wyłącznie osoby zatrudnione zgodnie z art. 15 ust. 6 Prawa oświatowego (dalej: PrOśw), tj. osoby posiadające przygotowanie zawodowe uznane przez dyrektora szkoły lub placówki za odpowiednie do prowadzenia zajęć z zakresu kształcenia zawodowego. Nowe rozporządzenie zakłada uwzględnienie w etatach nauczycieli wszystkich osób niebędących nauczycielami, zatrudnionych zgodnie z art. 15 PrOśw. Z systemu informacji oświatowej wynika, że na dzień 30 września 2023 r. było wykazanych ponad 800 takich etatów (około 0,15% ogólnej liczby etatów subwencjonowanych). W związku z powyższym resort edukacji uznał za zasadne uwzględnienie w etatach nauczycieli wszystkich osób niebędących nauczycielami, zatrudnionych zgodnie z art. 15 PrOśw, tj. wszystkich osób, które posiadają odpowiednie kompetencje do prowadzenia zajęć w szkołach i placówkach.
Zwiększenie wagi P3
Kolejna zmiana zakłada zwiększenie wagi P3 z wartości 0,330 do wartości 0,400 oraz zmianę podstawy wyliczenia dochodów dla gmin w ramach kryterium służącego do obliczania wskaźnika zamożności JST. W ocenie twórców projektu zmiana ta podyktowana jest chęcią dalszego wzmocnienia wsparcia szkół w zależności od zamożności JST i wielkości szkoły. Obecnie duże wsparcie w subwencji oświatowej jest kierowane do szkół położonych na terenach wiejskich i w miastach do 5 tys. mieszkańców. Położenie szkoły na terenie wiejskim czy w małym mieście nie musi oznaczać, że jest to mała szkoła. Ponadto szkoły znajdujące się w miastach powyżej 5 tys. mieszkańców z małą liczbą uczniów nie otrzymują w ramach subwencji oświatowej dodatkowych środków związanych z ich położeniem. Natomiast dochody wyliczone odrębnie dla gminy, powiatu i województwa, w przeliczeniu na jednego mieszkańca nie będą uwzględniały w przypadku gmin rekompensaty, o której mowa w RekompDochUtrU. Powyższe ma przeciwdziałać sytuacjom, gdy uwzględnienie w liczeniu wskaźnika zamożności JST dochody z tytułu ww. rekompensaty spowodowałby, że dana JST osiągnie wyższy wskaźnik zamożności a w konsekwencji – naliczenie niższych środków w zakresie wag P1–P3.
Uczniowie branżowych szkół I stopnia będący młodocianymi pracownikami
W celu przeciwdziałania zbyt niskiemu finansowaniu uczniów będących młodocianymi pracownikami resort edukacji zakłada podniesienie dotychczasowej wagi P21 z poziomu 0,080 do 0,090 w zakresie uczniów branżowych szkół I stopnia będących młodocianymi pracownikami, którzy realizują dokształcanie teoretyczne w szkole (nie na turnusie dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników). Oprócz tego planowane jest wyodrębnienie z wagi P21 (przeznaczonej dla uczniów będących młodocianymi pracownikami) dwóch kategorii uczniów, tj. uczniów, którzy realizują dokształcanie teoretyczne w szkole oraz uczniów, którzy realizują dokształcanie teoretyczne na turnusie dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników. W przypadku uczniów branżowych szkół I stopnia będących młodocianymi pracownikami, którzy realizują dokształcanie teoretyczne na turnusie dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników resort edukacji zakłada pozostawienie finansowania na dotychczasowym poziomie (nowa waga P22 o wartości 0,080). W przypadku dotychczasowych wag P23 (waga dla uczniów będących młodocianymi pracownikami, z uwzględnieniem prognozy zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy), P25 (waga dla uczniów będących młodocianymi pracownikami, z uwzględnieniem zawodów szkolnictwa branżowego o szczególnym znaczeniu dla kultury i dziedzictwa narodowego) planowane jest podniesienie wartości wag z 0,080 do 0,090. Łączna liczba uczniów przeliczanych dotychczasowymi wagami P21, P23 i P25 wynosi według stanu na dzień 30.9.2023 r. 116 tys. (w tym około 2 tys. uczniów korzystających z dokształcania teoretycznego na turnusach dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników).
Słuchacze branżowych szkół II stopnia
Projekt zakłada podniesienie wagi P51 (dotychczasowa waga P50) dotyczącej słuchaczy branżowych szkół II stopnia z poziomu 0,680 do 0,700. Rozwiązanie to ma przyczynić się do wzrostu zainteresowania kształceniem w branżowych szkołach II stopnia, a w rezultacie zachęcić JST do podjęcia decyzji o utworzeniu tego typu szkoły, będącej szkołą zapewniającą kontynuację kształcenia zawodowego dla absolwentów branżowej szkoły I stopnia.
Aktualizacja zawodów
W związku ze zmianami w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego począwszy od roku szkolnego 2023/20234 szkoły mają możliwość prowadzenia kształcenia w dziewięciu nowych zawodach:
1) dwa nowe zawody w branży audiowizualnej:
a) administrator produkcji filmowej i telewizyjnej – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w rocznej szkole policealnej,
b) technik animacji filmowej – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w dwuletniej szkole policealnej;
2) nowy zawód w branży budowlanej, tj. technik aranżacji wnętrz – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum;
3) trzy nowe zawody w branży chemicznej i ochrony środowiska:
a) operator maszyn i urządzeń w gospodarce odpadami – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w branżowej szkole I stopnia,
b) pracownik pomocniczy w gospodarce odpadami – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w branżowej szkole I stopnia wyłącznie dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim,
c) technik gospodarki odpadami – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum i branżowej szkole II stopnia (na „podbudowie” zawodu operator maszyn i urządzeń w gospodarce odpadami);
4) dwa nowe zawody w branży drzewno-meblarskiej:
a) operator maszyn i urządzeń przemysłu drzewnego – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w branżowej szkole I stopnia (zastępuje dotychczasowy zawód mechanik-operator maszyn do produkcji drzewnej),
b) technik przemysłu drzewnego – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w technikum oraz branżowej szkole II stopnia (na „podbudowie” zawodu operator maszyn i urządzeń przemysłu drzewnego);
5) nowy zawód w branży poligraficzno-księgarskiej, tj. animator rynku książki – kształcenie w tym zawodzie będzie realizowane w dwuletniej szkole policealnej.
W związku z powyższym, zakłada się przyporządkowanie:
1) do wagi P18 zawody: operator maszyn i urządzeń przemysłu drzewnego i technik przemysłu drzewnego;
2) do wagi P20 zawody: administrator produkcji filmowej i telewizyjnej i animator rynku książki.
Pozostałe nowe zawody mają zostać przyporządkowane do wagi P19. Ponadto:
1) w wadze P24 i P25 uwzględniono również uczniów, którzy rozpoczęli kształcenie w roku szkolnym 2023/2024 w zawodach określonych w części II załącznika do obwieszczenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 20 stycznia 2023 r. w sprawie prognozy zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy (M.P. poz. 145);
2) w wadze P26 i P27 uwzględniono również uczniów, którzy rozpoczęli kształcenie w roku szkolnym 2023/2024 w zawodach „unikatowych”;
3) w obecnej wadze P27 uwzględniono uczniów, którzy rozpoczęli kształcenie w roku szkolnym 2023/2024 w zawodach: kierowca mechanik albo technik transportu drogowego.
Naliczanie środków na dodatkową naukę języka polskiego
Kolejna zmiana dotyczy zmiany sposobu naliczania środków na dodatkową, bezpłatną naukę języka polskiego, o której mowa w art. 165 ust. 7 i 9 PrOśw, w zależności od liczby uczniów korzystających z dodatkowej nauki języka polskiego w danej szkole (wagi P53, P54 i P55 – dotychczasowa waga P53). Dotychczas waga P53 w algorytmie podziału subwencji oświatowej dla uczniów korzystających z dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego, o której mowa w art. 165 ust. 7 i 9 PrOśw, wynosiła 1,500 (co przekładało się na około 12 tys. zł rocznie). Waga ta była naliczana na każdego ucznia w szkole korzystającego z dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego. Koszt 2 godzin nauki języka polskiego rocznie szacowany jest na około 11 tys. zł. Już w przypadku jednego ucznia korzystającego z dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego subwencja oświatowa pokrywała koszt jego kształcenia. Jeżeli uczniów korzystających z dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego w szkole jest więcej, to JST znacząco zyskuje na subwencji oświatowej w tym zakresie. Dlatego resort edukacji uznał za zasadne wprowadzenie finansowania dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego w ramach subwencji oświatowej w zależności od liczby uczniów korzystających z dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego w danej szkole. Projektowane rozporządzenie zakłada również, aby przy ustaleniu liczebności, która ma wpływ na wysokość wagi, odrębnie liczono uczniów korzystających z dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego jako uczniów uczęszczających do oddziałów przygotowawczych oraz odrębnie, uczniów korzystających z dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego na danym etapie edukacyjnym w danej szkole (indywidualnie).
Zwiększenie wag dotyczących zatrudnienia specjalistów
Zgodnie z wprowadzonymi od 1.9.2022 r. nowymi zasadami zatrudniania w jednostkach oświaty nauczycieli specjalistów, począwszy od 1.9.2024 r. obowiązywać zacznie docelowy limit ich zatrudnienia. Konieczne zatem stało się dostosowanie sposobu podziału subwencji oświatowej w celu zapewnienia środków finansowych na ten cel.
Zwiększenie wag na zadania pozaszkolne
Projektowane rozporządzenie zakłada ponadto zwiększenie wartości wag na zadania pozaszkolne w zakresie wag:
1) P94 (zadania pozaszkolne gminne) z 0,001 na 0,0015;
2) P95 (zadania pozaszkolne powiatowe) z 0,034 na 0,039;
3) P96 (zadania pozaszkolne wojewódzkie) z 0,0085 na 0,009.
Z przedstawionych przez resort edukacji danych wynika, że aktualnie środki naliczane w subwencji oświatowej w zbyt niskim stopniu pokrywają wydatki bieżące ponoszone przez JST w placówkach realizujących zadania pozaszkolne (w tym m.in. w zakresie poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz placówek dokształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli). W związku z tym za zasadne uznano podniesienie wag, co powinno przyczynić się do lepszego wsparcia uczniów i nauczycieli w ramach działalności placówek realizujących zadania pozaszkolne.
Obniżenie wagi dotyczącej świadczenia na start
Kolejna zmiana zakłada obniżenie wartości wagi P93, dotyczącej świadczenia na start (dotychczas była to waga P90). W związku ze wzrostem wysokości finansowego standardu A oraz pozostawieniem wartości świadczenia na start w takiej samej wysokości, resort edukacji zdecydował o obniżeniu wagi P93, która będzie dotyczyć naliczania subwencji na to świadczenie. W przeciwnym razie nastąpiłoby naliczenie zwiększonych kwot na świadczenie na start w subwencji oświatowej.
Wskaźnik zwiększający liczbę uczniów w oddziałach przygotowania wojskowego
Zwiększająca się liczba oddziałów przygotowania wojskowego (a co za tym idzie – zwiększająca się liczba uczniów w tych oddziałach) powoduje potrzebę zastosowania wskaźników zwiększających liczebność uczniów w tych oddziałach. Uwzględniając planowany limit zezwoleń na prowadzenie oddziałów przygotowania wojskowego w roku 2024 (tj. 200), zakłada się zastosowanie następujących wskaźników zwiększających:
1) w zakresie wagi dla uczniów klas I oddziałów przygotowania wojskowego w liceach ogólnokształcących – 41% (31% w 2023 r.);
2) w zakresie wagi dla uczniów klas I oddziałów przygotowania wojskowego zorganizowanych w technikach – 47% (33% w 2023 r.).
Wskaźniki zwiększające i zmniejszające w zakresie liczby uczniów szkół
Projektowane rozporządzenie przewiduje:
1) zwiększenie o 2,36% liczby uczniów szkół podstawowych i ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia, dla dzieci i młodzieży (zwiększenie dotyczy 4 miesięcy);
2) wprowadzenie wskaźników zmniejszających w zakresie liczby uczniów liceów ogólnokształcących i liceum sztuk plastycznych (zmniejszenie o 2,56%), technikum (zmniejszenie o 3,00%) oraz branżowych szkół I stopnia (zmniejszenie o 4,46%) z jednoczesnym wyłączeniem szkół z klasami jednociągowymi;
3) odstąpienie od stosowania wskaźników zmniejszających w przypadku internatów i burs oraz internatów szkół artystycznych.
Zmiana w sposobie naliczania wychowanków MOW
Resort edukacji wskazał, że w związku ze zmianą sposobu kierowania nieletnich do MOW i wynikającymi z tego opóźnieniami, konieczne było zastosowanie szczególnych rozwiązań dotyczących finansowania tego zadania, aby zabezpieczyć JST środki na jego realizację. Tym samym zakłada się zmianę w sposobie ustalania liczby wychowanków MOW oraz uczniów uczęszczających do szkół wchodzących w skład MOW na podstawie danych SIO z dnia 30 września – jak to było dotychczas – na średnioroczne dane z okresu od dnia 1.9.2022 r. do dnia 31.8.2023 r., tj. z okresu, w którym problem ten nie występował. Jednocześnie nie proponuje się stosowania wyłączenia dotyczącego: sobót, niedziel i pozostałych dni ustawowo wolnych oraz ferii letnich i zimowych, w stosunku do wychowanków MOW, ponieważ MOW są placówkami nieferyjnymi, natomiast wyłączenie tych dni zostało zastosowane w przypadku uczniów uczęszczających do szkół wchodzących w skład MOW.
